Het volk : dagblad voor de arbeiderspartij

Onlangs ontving de „Vorwarls" liet volgende schrijven: „Dezor dagen las ik mcl groote belangstelling in de „Vorwarls' «1«, mededeeling. dat d* verschillende berichten omtrent lliiilsche gewonden, wien de oogen uitgestoken waren, bij uw onderzoek alle ongegrond gebleken w-aren. „Onlangs werd mij door een ttorlijnor «le volstrokfe verzekering gegeven, dat in het Heilige Geest-hospitaal te Irankfurt a. Mam oen Duitsdie gewonde lag. wien de oogen uilgestoken waren en in de plaats daarvan. uniform» knoopen in de oogkassen Wluwr gedrukt. On «Ie» vraag van oen het hospitaal bezoekende hooggeplaatste dame — naar ik «een, de keizerin zelf — of zij hen» het een of «der zou kunne» schenken, wensehle hij slet-al, «»»,, revolver, om zlcli dood te «oblaten. Deze man moet in dezelfde ziekenzaal gelegen hebben al, de broeder van mijn zegsman- do in den bovenarm gewonde vice-feldwebel Neel. „Misschien kunt u ook dit geval nog eens onderzoeken." •

De „Vorwarls" heeft zich nu 10l den >lli«k. tcur van lid Heilige tleesl-liospllaal «e Frankftirt a. Mam gewend en het volgende antwoord ontvangen. „Op uwe vraag antwoorden wij. dat in on, hospitaal geen Duitsche gewonde Verplee-d wordt of werd, wicn de oogen ullge,lok«M «n in plaats daarvan uniformknoopen in de «oskassen waren gedrukt." , Weer eens, zoo voegt de „Vorw«rl~" er aan tor, blijkt hier. hoe gemakkelijk gruwelen ontstaan, zonder dal zij op eenigen grond berusten en met hoeveel zekerheid zij verder wonlen verteld. Moge men nu eindelijk Ken», zulke verhalen ten zeersle te wantrouwen, tot een olficieele bevestiging geen twijfel meéroverlaat!

liet eerste regiment van hel nieuwgevormde Engelsehe leger heeft onlangs aan de strijd in West.Vlaanderen deelgennme» op een wijze welke het de gelukwensen van de opperbevelhebber heeft .waardig «e. maakt. B

— De Russische e. Aa r is Mar het gevechlsfront in Polen vertrokken. Me« «egt «lat ook de Duitse l, e keizer daar in het hoofdkwartier heeft vertoefd maar na «de ont. vangst van de slechte berichten weer is ver. trokken.

— DcNoemeensehe socialisten ver. klaren zich in een manifest tegen het opgeven van de neutraliteit. ,

'Gisterenmorgen vervoogden zich 27 van «ie 33 man sterke groep die daartoe was opgeroepen. aan liet bureau der H. T. M.-di«kti«> De G niet.iauwczigen waren door ziekte of militairen dienst verhinderd. Vier der 27 aanwezigen waren in militaire kleedü. derhalve tzemobiliseerden.

De 26 man die derhalve in liinktie «uden kunnen worden gesteld, kregen te verstaan dat zij zich a^. Maandag wederom op het: bureau hadden te vervoegen, teneinde alsdan een verklaring le leekenen dat zij bereid wan.ll om den dienst op dezelfde voorwaarden, ah. die waaronder zij hem bij d» staking be«n«di-*. den te hervatten. Vijf van de 23 zullen dan wegens het ontslaan van 5 vakature» definities in hun oude positie» worden besteld, terwijl het dienstverband dor overige 18, «We dagen na de mobilisatie, wanneer dus de «lnobtti»-seerdo trambeambten 'veder zullen -K» («rug. gekeerd als beëindigd zal worden bcoliouwn. Mr. van Houten verklaarde overigens dot bij «evculueele vakalures geen nieuw, pen'oneet zou aat-genomen worden, alvorens de thans opaeroe»»enen «plaatsing hadden verkt'egen. Dit is dus een wissel op de toekomst, terwijl, doet de direktle geen verdere concessies, «n ieder geval 37 pernonen. voor goed «is «lacht» off» der tramwegstaking zullen kunnen worden aangemerkt Dat er van vrede in het bedrijf onder d»« omstandigheid allerminst sprake kan zijn beheeft nauwlllks beloog, trouwens den heel» van Houten is dit gisteren door enkelen der tijdelijk aangestelden in zeer duidelijke bewoordlngen te kennen gegeven. Moge de organisatleleiding door het voortdurend toevloeien van geldelijken «leun in staat zijn gesteld, om (de lvele slachtoffers.voor ellende te behoeden.

In het „Orgaan van de Ned. Ver. van Spoorcn framwegpersonecl van 21 Oktober wordt onder het hoofd: ?De woordbreuk dor Dlrektle" nog eens uitvoerig nagegaan, welke beloften mr. Van Houten tijdens het konfllkt sn aan «lo stakingsleiding, en aan een komitee deed, en «hoc die beloften op ergerlijke wijze door hem zijn geschonden geworden Naar aanleiding van bedoeld artikel is bij de redaktie van het „Orgaan" een schrijven van mr. Van Houten ingekomen houdende het verzoek, om hem voorletters, naam en adres van den verantwoordelijken uitgever van het „Orgaan' te melden «in van den schrijver van bedoeld artikel. Ook wenschte mr. ~Lan Houten tegen betaling 3 exemplaren van het „Orgaan", waarin liet artikel voorkomt.

Tante „1V,,»". Blijkens het dese week ver schenen jaarverslag der afdeeling Rotterdam van de Maatschappij tot Kut van 't Algemeen, gaat het ledental dezer afdeeling gaandeweg-achteruit: het bedraagt thans 37»*, leden. Toch heeft d» afdeeling nor tal van knusse instellingen, waarvan betrekkelijk druk gebruik wordt gemaakt. De volks bibliotheek had 2375 lezers. Het vollcsdadhnis aa». de Van Zpaanstraat wordt nog steeds door cc» groot aantal personen bezocht. Het aantal bade» bedroeg '21.'P0, het aantal sehoolbaden 439, ho aantal baden voor militairen 4841, het aanta. kostelooze baden 3720. De afdeeling heeft van d« gemeente in het westen een terrein voor tui» grond, waarvan pl.m. 130 volkstuintjes zijn ui» gegeven. Ook de tuintjes aan den Oudendiji worden zoor gewaardeerd.

Te midden van den toenemende» politleken e ekonomisehen kl»»«o.n»trijd, en den groei do arbeidersbeweging, verliest tante Nut langzame, hand de reden van haar bestaan.

Dr «„e. den». Naadaf>al«<'e. Op' 9 November zal de Federatie Rotterdam een algemeene leden vergadering houden, waar de sooiaaldemokratisch, raadsfraktle verantwoording zal doen van haa optreden In den Raad. Det» partijgenooten wordt verzocht, indien *. voornemens zijn de frnktie over een plaats geb», hebbond feit te iuterpelleeron, deze daarvan, indiei mogelijk, vooruit in kennis te stellen, zoodat he haar mogelijk is onmiddellijk van antwoord tdienen.

Het spreekt vanzelf dat dit niet uitsluit dat dooi alle loden ter vergadering vragen kunnen worden gesteld en opheldering kan worden gevraagd.

De strijd in frankrijk, ve toestand in België. In Polen en QalielO. Aan de Oost-Pruisisoiie grens. Verzonnen gruwelen. Verspreide berichten.

' Hel cruise oorlogsnicuws van belang is een nederlaag, geleden door do lüngelschc 2 e e m acht in de Xui«l./«mer'!'-aan*chc wateren. De daar aanwezige Dvi! *e!,e kruisers hebben zich lot een aktie legen «.-ruige l3nZelsche schepen vcreeiiizd en hun /«vare verlies u toegebracht. Deze l»a!st»u waren naar aantal en uitrusting in «ie minderheid. Toch kan men zich voorstellen dat «le tijding v.m deze eerste zegepraal «loor «le vloei in een geregeld gevecht behaald, iv Duitschland met groote voldoening zal worden vernomen. De Engelse he regeering lieofl nu ooi: officieel aan Turkije den oorlog verklaard, Het reeds lang bezelle voor»7iali«l Turksehe eiland l'vprus heelt zij thans ingelijfd verklaard. De Russische en Duitscii-Tllrkscl'C berichten over den strijd aan de lvankasische grenzen weerspreken elkaar zoo stellig mogelijk. .Resultaten van belang '-ijn blijkbaar nog niel verkregen. ,/' .

' *->» Hel Fransphe legerberichl van Don» derdagmiddag iuidf.--..0p onzon linkervleugel zijn de strijd- Krachten der boud^ens»oton ten oosten van Nieuw poort op den rechteroever van de V's er, een weiui*; opgeschoten. Van Dixmuiden tol «le Lic hebben de Duilsehers o.p ren groot aantal punten gisteren opnieuw, hoewel wat bei optreden der infanterie betreft minder krachtige, aanvallen gedaan. De linies dor Frausehou on Engelsehen zijn nergens teruggedreven; onze troepen hebben integendeel, door tot hel offensief over le> gaan, in verscheidene richtingen ter»*«in gewonnen. In de streek van Boy e beblxn wij de bezelling van (juesnov in iianterre gehandliaafd en aanmerkelijke vorderingen gemaakt in de -richting van Audeehy. Lu net centrum, tusschen de Oise en Moezel ontwikkelen de Duilsehers een ver» boogde bedrijvigheid, vooral door artillerievuur.

Alles bijeengenomen kan men «eggen dat do aanvallen o« verscheidene punten van ons front /iju algeslagen na oen strijd, die den gehcelen.'da''! heeft O?diiu,rd." • u.. . • — De Duitsche generale stal meldt van 5 Kovember* ..Gisteren hebben Belgische troepen, gesteund door Êngrlsch'.- en Fransche troepen, over Nieuw poort een heiligen uitval gedaan tus» l-chen de zee eu het overstroomde gebied. Do aanval werd zonder veel moeite afgeslagen. Zoowel bij Yperen on len westen van ijssel nis (en zuiden van Berry»au- Isoc, in Argonne en in de Vo go zen maken wij met onze aanvallen vorderingen." — De berichtgever van de „Telegraaf" seint van Donder»!.'»-- uit Sluis: „Do bommenaauslag op Th iel t gebeurde onder de volgende «unslandlgheden. Zaterdag, voormiddag werden bijna alle bezems le Thielt «l.geëix» hl en «Ie burgers moesten het stadje schoonvegen, zoodal er geen -itrootje op straat bleef liggen. Me»» verwachtte dus een hoog persoiirüe. Zondag arriveerde een stoet prachtige automobielen: voorname militairen slap. ten er uit. 't Volk (luisterde elkaar loc,» dat do keizer in Thielt was. Kort daarop ver. .schenen aeroplanes boven de stad. Hevige ontploffingen brachten groolen angst en ontroering k-woog. Bommen waren uil do aoro» planos ueergeworl»en op d, markt, met het doe! de vooili'inie Duilsehers le treffen. iX-zen snelden iv ecu automobiel naar het naburige I-illhen». Een bericht uit parijs beweert, dat de bommen op het kwartier van den hertog van YVürttemherg bedoeld waren, In Vlaanderen vertelt men. dat do keizer den hertog kwam bezoeken on bij zijn leger te Yperen ver*, loeide. o.»k werd liewoerd. Cd de keizer te Kortrijk overnacht zou hebben. Nog anderen verwarden «lon hertog van Vv'sirtlemberg met den kroonprins. Hel zal natuurlijk moeilijk zijn, achter de juiste waarheid te komen. De bommen hebben drie huizen op de markt zeer beschadigd, Hot eenigo monument van Thielt, de Ilallelomr. dat in «Ie nabijheid stond, bleef ongedeerd. .Thielt li.!*! l~» K.M. ten noord-oosten van Iloussek» r». aan «ten weg Deiuze-Keul. «.isleren tusschen 12 on 1 uur had weer door oon Franschen vlieger een Ixmnuenaanslag op Brugge plaats. Het «loet was nogmaals «le petroleumtanks on do spoorlijn bij de Bouverie>»oorl, dus anu de grens der stad. Twee bommen 'wonlen geworpen, Waarvan vin in 't water en éi-ii in 'I /and terecht kwam, zonder dus schade aan le richten. Toen do aeroplaau boven de stad zweefde, kwam juist een regiment Duitseiiers met muziek aan 'I hoofd door de Ezel spoort. Onmiddellijk zweeg de muziek on ging «lo Iroop uit elkaar, om geen mikpunt te worden voor de hommen van «lon Fransehen vlieger.

l^ngetsehe vliegers verkouden «le kuslstn't-k; kanons, holen, op hen gelost, bleven zonder uitwerking. lusselieu O 5 len do en Nieuwpoort !>!, el h«. lieden wi-dur stil. De Duilsehers hebben /.ill» van «Ie Yzer tern'^trokkeu on ,1e ltel'»ii bezetten beidt- oevers. I taatstonlruimde dorp was .-ituivekenskerke. door het volk l'tiiiv,mies genoemd. Troepen zijn vandaar naar ltru>^e t '!*!!l:gi-k!.-erd, maar nog niel in grooto massa. Wil wordt or hardnekkig gestreden in div «Irieholk Dixnl v i d en—lt «> v sse- Ia ei e-1 e peren, van waar ik helen weer kanongebulder hoorde, t.isleravoud kwam uit It> riolllin^ Dixmuidcn een lang»" tram mot gekwetste Duits, te r!r»»HU~e aan. Tal van -< wouden waren er ellendig aan toe. T«, Ostemlc waarschuwt «Ie overheid in aan. repiakto l>,'rill»I«!n, dnt me! «Ie doodstraf g«.'-ir«>(le,! zal wor«len ieder, «lic in lxtrvkku,»** -.taal met «lon vijand- ook ieder, di?. wee:, «lat Uülereu nul den vijand in Ix'trekkil»? staan, «, «lil niet zouden melden. De vijand in natuur,ijk lingeland.

Te Brugge blijft de (opstand nog «leeds go ss>l-!uieii. Il«*-denmorgen vcl-ilelen weer tal vim gegoede burgers de -tad. De tram Brugge— Aard'.nburg rijdt nog. Ook aan de kust verlof» v«>u wel jonge mannen. Over de grenzen, te Sluis verlo—.en nog 11.18 behoeftige vluonleliugir. In de laatste degen kwamen belang* rijke wendingen kleederen en «lekons uit Den Haag en laigeland aan. Men «living ook speel» goed. De voe>dselbeder-dt geregeld: l'sood, koffie, soep clken dag, en eenige malen per week warm middageten. Dezen niorgün maakleu weer veel Antwerpenaars van de gralis reisge!»'>l,enhei«l naar l»u« gebruik." — De binden l»e»'atten liet uitvoerige verhaal van een «Xmcriluiansc-ien oorlogskorrvspondlznt die o. a. «en of twee dogen na 20 Oktober de gevechten in XVesl-v laan deren van zeer nabij zegt gevolgd te hebben, «n zelfs daarbij gewond is geraakt. Wij nemen uit den brief hel laatste gedeelte over: „Mijn volgende halte was «en punt iets benoorden Di x 111 uid e n, waar Duitsche sol. «laten mij .waarschuwden niet verder te gaan, omdat al de wogen door artillerie werden beschoten. Ken Diiilsche kapitein wilde mij arresteeren, maar ik loonde hem mijn verlofpas, door generaal von Ileseler geteekend, waarbij ik werd gemachtigd foto's van het Dhilsche leger te nemen. De kapitein «ide. „Kun, Gut", en hij nnodigde mij uit zijn kompagnie naar de kust te vergezellen. „ln den loop onzer konversatle vroeg hij mij, of ik dacht dat de Duitschers den oorlog konden winnen. Ik vroeg o» mijn beurt, wat hij daar zelf van dacht, „Ik geloof, dat onze kans om te -vinnen «iel zeer groot is," was zijn ernstig antwoord. Maar hij voegde er aan toe, dat hel Duitsche leger «Talais zou bereiken, ook al was daarvoor den walsten man in het Duitsche rijk noodig. „Ik maakte daarop geenerlei aanmerking, maar op grond van hetgeen ik naderhand zag, schenen mij de Duitschers zeer ver vnn «Je bereiking van hun doel af. Inderdaad kan ik nle! inzien, hor zij ooit te (balais zullen komen, ofschoon zij hun grootste kanonnen in den strijd gaan bezigen. Xij zeiden mij, weldra twee 42 cM. en acht 32 cM. kanonnen ln de geveeld,, linie Ie zullen hebben.

„Naar ik vernam, waren er bevelen gegeven, om ieder'huis te Dixmuiden ie sloope», en van den kerktoren af in een dorp, even achter de artillerie-loopgraven, kon men «een aanhoudende» flikkering van in die stad springende granaten zien, ongeveer vijftig projektlelen «per minuut

„Het merkwaardigste wat ik zag was ven auto van het «ooue Kruis, dle, gevuld nuit gewonden, onder een hagelbui van granaten Dixmuiden binnenreed «n zich door die stad naar de achterhoede begaf, zonder te worden geraakt In den namiddag was de rook zoo hevig, dal men niets behoorlijk kon zien. „Des Donderdags gaf ik mijn motorfiets op en vergezelde een officier te paard naar de loopgraven achter Nieuwpool-l. „De loopgraven op dat punt -waren in de duinen on voor hot eerst zag ik een onbeschrijflijke slachting va» nabij. Ik groef mlj een gat aan hot eene einde van een infanlorie-loop» graaf. Daar zat ik, luisterend naar het geraas van de granaten en zag Ik hoe de manschappen, oen paar meters v»n mij af, bij tientallen werden gedopd. De Duitschers moesten (en slotte retlreeron en ik volgde ben op de hielen, ofschoon ik bijna verdwaald raakte in de onder, grondschc gangen der loopgraven. „Ouder een aanhoudend vuur van de Britsclio oorlogsschepen trokken wij over de duinen terug (ol aan een dorp, da( als basis diende. Ik bleef daar den volgenden dag. En terwijl ik des avonds me( een dozijn officieren zat le dinerren, in een huis, dat tot hoofdkwartier diende, kwam een Brilsche granaat ons door bel dak «vervallen.

„Ik herinnerde mij niets meer, totdat ik tot bewustzijn kwam in een ambulance, op weg naar Brugge. Men zelde mij, dat iedereen in dat huis gedood of gewond wa«. Twee der officieren, dio met mij aan tafel zalen, worden gedood. »>en derde bezweek in het hospitaal aan zijn wonden. „Mensehen van bel Diiilsclie Noode Kruis verbonden mijne wonden, die niet zoo erg waren als aanvankelijk scheen. Na oen paar dagen was ik in staat op oen ammunitiewagen naar Antwerpen terug te keer»n. Na «en poosje aldaar rust te bobben gehouden, kwam ik naar Londen on had voor een tijdje genoeg vau bet vechten."

— Een pa rij sch blad geeft deze beschrij. ving vau oen der jongste gevechten aan de V's er, die mol bet ter ligt rekken van de Duitsobers eindigde:

.0»» twaalf uur 's middags wtu-en de Würtouiliergors or in ontzaglijk aantal in geslaagd onder bescherming van hun artillerie, «le Yser in»-! planken over (o stoken. Na oen week vechten-- was do rivier verstopt mot gezonken lx»olei». boomstammen, lijkon van menseben «i paarden.

Onderwijl hadden do bondgonoolon «hui stelling meer naar achteren (oe ingenomen; «enige regimenten bleven echter ln stelling om «loze beweging te «lokken. Opgehoopt aan don linkeroever van do Yser. bereidde «Ie vijandelijke infanterie zich op don aanval voor. l~enlgo hoofddeksels, dio handig hoven loege schansen gelegd waro», Irokkon het vuur va» de Duitsclie artillerie tot zich, die zijn projektielon logen ,la! doel verspilde. Daarna rukten «le Würlembergers vooruit. Zij waren verbaasd toon zij in plaats van manschappen niets «lan oenige hoofddeksels vonden. Maar np dat oogenblik hoorde men in westelijke richting «m luid gerommel. Hot geluid werd gaandeweg duid*, ijker on look op hot opkomen van een getij. Plotseling barstte een stroom schuimend water op do verbaasde Duit-chers los. Roomen rn lijken wonlen door «lon stroom meogevoenl, «ho alles voor zie!» uil stuwde.

lit do Duitsche linies kwamen kreten van woede rn schrik. Hel w»s te laat Do zttTootn Kwam aanzetten en in een paar «ogenblikken I «varen de Duilsche schansen vol water. De '

Mürtembergers vluchtten naar hooger gelegen grond om buiten het gebied van de overstroo» rning te geraken, maar van de hoogten over. stelpte de artillerie van de bondgenooten hen mcl. salvo's granaatkarletseu. De. vijand was gevangen tussohen -.valer en vuur. Zij die aan de verdrinking ontkwamen, vje,en door kogels of granaten. Enkelen kwamen naar de linies van de bondgenooten toe en ontsnapten zoo aan den dood. Zoo kwam de >Vi>rlemherB«che brigade aan haar. einde." . --

'—In de „Telegraaf" leest wen: ''t !'' '" „Te rus sel is, naar ons wordl derichl, een door I'relherr von der Oollz onderleekonde proklamatie .uitgevaardigd, waarin der bevolking .wordt medegedeeld, dat een agent van politie is veroordeeld tot 5 jaren gevangenisstraf, en een andere agent tot 2 jaron gevangenisstraf, .wegens liet toebrengen van verwon, dingen aan een politieagent .van de Duitsche overlieid. in de uitoefening van zijn ambt. Daarbij is de stad ppgelegdeene boete van 5 mlllloen franks, te betalen binnen eene w

Door het Russische gezantschap in Den Haag wordt dlt overzicht van tien loop der zaken gegeven waarvan zooals men weet de terugtocht van de Duitsche' en Oostenrljksche troepen het gevolg is geweest: „In West Kolen heeft het Russische leger zljn opmarsch voortgezet en een uitgestrekt gebied veroverd, loopend van Ka 1 o a/d. Warta, in het Noord-Westen, tot 8 andomlr a/d Welchsel in bet Zuid-Oosten. De terugtocht der Duitschers strekt «leb uit van de Noordzijde van de Waru naar de grens van Polen en Bilezl«3. Den 3en Kovembet is een beslissend voordeel behaald op de Oostenrijksehe troepen op het geheele front tussehen Xlelee en Landoinlr.

Deze beide steden, waarvan de eerstgenoemde sedert het begin van den oorlog door «Te Oostenrljkseh Duitsche troepen bezet was, terwijl de tweede een strategisch punt van dep alleereersten rang is, zijn door het Russische leger opnieuw bezet

In de «treek ten Zuiden van K iele e zijn in den loop der laatste weken 200 officieren on meer dan 16.000 soldaten gevangen genomen en verscheidene tientallen kanonnen en mitrailleurs bult gemaakt. Aan de San hebben do Oostenrijkers in den nacht van 2 op 3 November een reeks onstuimige maar vrucbtelooze aanvallen gedaan, waarna zij verplicht weren terug te trekken. De Russische troepen hebben zich in de streek Nisko-Rudnik duunaam gevestigd." — lllt het Oostenrijksehe hoofdkwartier wordt bekend gemaakt: .Ook gisteren hadden de operaties op het Noordelijk oorlogstooneel een regelmatig en ongestoord verloop. Ten Zuiden van den mond van de W 1 elo k o wierpen onze troepen den vijand, die zich «p den Westelijken oever van de San genesteld had, nlt alle stellingen en namen meer dan 1000 Russen krijgsgevangen, terwijl machine-geweren buitgemaakt werden. Eveneens kon de vijand ook in het dal van de Btryj tegen onze» aanval niet langer standhouden. Hier werden 500 Russen gevapgen genomen en een n-achlnegeweerafdeelmg en ander oorlogsmateriaal buitgemaakt." — Het nieuwste oVcleele bericht ult P e ter sburg zegt: „Aan «Jen linker* Welchseloever heeft het Russische leger het krachtig offensief voortgezet en vervolgt den vluchtenden vijand. De overtocht over de San wordt met succes door onze traenen voortgezet. De Oostenrijkers trekken zelfs op deze plaatsen terug".

De Russische officeocle lwricliton luiden„Op het O ost-P »* u i s i seho front waar hot Duitsche leger sedert verscheidene dagen (ot het aannemen van een verdedigende houding gedwongen was, is hel den 3o« November «*en terugtrekkende beweging begonnen. Hel voornaamste punt op zijn rechtervleugel Rakalarzewo, dat vroeger hot middonpunt van bloedige gevechten wa», is door de Russische troe.uon lx--»ei7 die zich van gnxite lioevolheden «x»rlo>gsl„atrr!ee| hebben meesier gemaakt." — Van f» November is bekend gemaakt: ..Aan j»et Oost-Pr ui si front blijven wij terrein winnen. „De Duitschers trekken over liet geheele front terug en behouden slechts oen versterkte stel* ling in .het gebied van Wirn al i