De spanning, door het bekende bcielit vAii he! llaagsthe Correspondentie-bureau in ons land opgewekt, i, verdwenen, on langzamerhand wijk! de onrust in ou, volk. Als om strijd verklaren de beide oorlogvoerende groepen, «lat de „vriend «schappelijke gevoelens" jegens Nederland in geen enkel opzicht ler.indeliiig hebben ondergaan — hel torped^eren van booten schijnt lot deze vriendscllapsgevoelens te behooren — en nadrukkelijk verkondigt de Nederlandsehe legeering, dal „de maatregel «net liet gevolg (is) van bestaande politieke verwikkelingen". Men zou bijna bet gevoel krijgen, dat het iXederlantlsche volk de dupe is geworden v,,u een misplaatst», grap of een onverantwoordelijke veri',!,!>iiig. en c!,il «le sop de kold geoii!»zi,i, waard was.
K» toch is he! geval vau genoeg beteekenii. on» er niet al te luchtig overheen te glijden. Kr is reeds door velen, en van zeer bevoegde zijde, op gewezen, iv •.¦•oord en ge-u brilt, dal de po.'lic v,.u'.Nederland nog sleedt uiterst geiMailijk 't», ja, dat liet voor!woeden v.iv den strijd ons elkeu dag als hel ware iv gevaarlijker positie brengt. In Europa heeft tle omring geen voortgang. De centrale mogendheden zijn gevangen in een cirkel yin (daal, dien ze nergens vermogen. I * verbreken. Anderzijds ii het de-er» cirkel niet geluk! ziel» (e vernauwen tot den. cloodelijkeii greep, dio Duitiehhind en zijn bondgenoot on zou il.viiig'i» 01,1 .rede te vi «gen. 'fegelke, tijd stijgen de lasten van den ooi log: do staatsschulden zijn me! milüarden vermeerderd, hel leed vau den oorlog is hartverscheurend, Europa wordt >i!tg«'!»t,otd. Het geschreven recht i, reeds lang naar den rc»i!iiue!/.o!tler vei wc*»n t ii, den strijd om het. leven geldt het belang als hoogste wel. l>e neutralen Wflen, dat hun neutraliteit niet meer afhangt van hun eigeir wil. maar van «ler» wil «ler oorlog voerenden. U» van «bz, neutralen is Nederland wel iv de gevaarlijkste positie. Deze veten.»hap. die wellicht in den I latsten tijd wit al te veel vergelen werd in l't*s land, i< door den maal regel >.*!!« tle regeering opnieuw iv on. g'lieiigen teruggeroepen. Maar «r 'h »»o< ->*i» anderen kin! /«n He! ¦¦'•vit, waarop wij willen wijzeu.
Wij spraken hierboven van ..den maatregel der regeering". Maar is liet ..el een maatregel der regeeringf Om hierop een antwoord te geven is liet wellicht, dienstig enkele zinnen aan tv halen uit een bericht in de „X. 11. Ct." v.in t dezer. ?l>e bijzondere maatregelen." zoo lezen we daar, „waarvan gisteren melding werd gemaakt, houden (naar on, met stelligheid wordt medegedeeld) geen verband met eenigen «liplo» mat'eken stap, wenseh of ei.el», en evenmin met de eotlferentia 'te Parijs. Zij zijn door de militaire') Autoriteiten uitgelokt en dragen geheel het karakter van voorzorgsmaatregelen " • /ou inderdaad niet de regeering, maar zouden de militaire autoriteiten in de oerste plaat*, verantwoordelijk moeten worden gesteld voor de genomen maatregelen. Heeft daarom misschien het officieelo bericht dor regeering ontbroken on moesten we door het Haagsche Correspond«ntiebi>re!«i op de hoogte worden gesteld! Hebben de militaire autoriteiten da regeering voor een voldongen feit gestold of heeft, wellicht, do regeering voor dei» aandrang dezer autoriteiten moeten wijken? Wij welen het niet, en kunnen slecht» gissen. Maar het bericht vat» de ?X. It. Ct." lijkt on, v.in genoeg betee» ken!., voor de arbeiilers om nauwkeurig op de verandering in de politieke, positie van ons land — on niet alleen ten opzichte van het buitenland, maar ook en vooral ton opzicht»? van de binnenhinilsche. vcrhoudiger. — tor dege acht te slaan.
Het leger is steeds een uiterst gevaarlijk instrument. Het vorm! èn door z'jn bolirompon kaslegeest ön door zijn beschikhing over do materieel» geweldmidclelen, een bijzondere inachl. d!» hot iv meer dan één opzicht «laakt tot een staat in den blaat, soms tot een «nacht tegenover «le regeering. Het is vanzelfsprekend, dat, in tijden als deze, het leger in Nederland een belangrijker en vooral zelfstandiger positie inneemt dan ooit. Des te noodzakelijker voor hot proletariaat om «net- nooit, verslappende, nauwgezetheid en met een levendig gevoel van wantrouwen de handelingen van dit gevaarlijke instrument na te gaan. lva».l,ky heeft in een van zijn artikelen gewezen op de mobilisatie van de legers der groole mogendheden, als oorzaak van tien oorlog. Dit geldt, naar omstandigheden, voor ellc land. Hiermee zeggen wij natuurlijk niets tegen de Nederlanclseh» mobilisatie en de door de éI.D.A.I'. hierin o.i. terecht gevoerd* politiek: zonder mobilisatie had ook op ons grondgebied de strijd tus/jche») de beide geweldige tegenstanders gewoed. Maar wol willen wij daarmee roggen, dat meer dat» ooit de l'ar!«j den plicht heeft he! leger onder de parlementaire controle te houden. Het zou niet voor de eerste maal zijn, als in ons ¦>ar!emont met nadruk gewezen werd op de noodzakelijkheil!, van een zuivere positie van de legerleiding ten opzichte van de hoogste macht in den slaat: de volksvertegenwoordiging. Hel apparaat on zijn leiders, dat op den oorlog is afgericht, heeft uitteroard een andere psychologie dau liet vredewciiselioiide volk. 1i«» do» leiders zullen hebben te begrijpen, «lat niet zij. maar liet volk de Nederlandse.)») politiek wenneht te bepalen. Kn de volksvertegenwoordiging is daar on dit der legeering duidelijk te makel», als «leze iioius een gevaarlijke zwakheid mocht verloonen. Al-, Je zelfstandigheid van Nederland- tegenover ce»»'imperial>st!s(!
') Kpalieeting van de „N. I!. Cl."