De locomotief : Samarangsch handels- en advertentie-blad

Het howe'yk, getyk alles in dit leven, kan niet meer geven dan bet heeft en veelal is dat al bedroevend weinig. Menschen die niet naar behooren kunnen doen hetgeen bun te doen gesteld v, gelooven altyd dat zy voor iets beters geboren w%B. Van den onderwijzer wordt gevergd dat hij een opvoeder en leider zal wezen die der j«u«d leert, hoe zy het eenmaal «onder leiding stelen moet. Galant -— Bankiersdochter. Myn man had geet cast schuld toen hy papa om myn band kwam vraj?<*n. — Oade Jonge Heer. Een huwelijk dus uit sniveien overmoed? Ook een Paris. — Ondei wijzer. Onderstel eens dat Diana, ?€i ns en Jui o voor je verschenen, wat sou je dof t> met dien appel ? — Wimpie. Ik zou hem opeten, voormand tyd kon vinden er om te vragen. Later tandpunt. — En je hebt van je oom geërfd ? Hy moet oog al wat uage«a

Regenval 12 September. Te Semarang flat M. Te Tjandi, Om. M Thermomaterstand, Maximum 94 gr. Fahr. Minimum 74 gr Fahr.

Gedurende de maand September Hollandsche 6-13—20—27. Fransche 16—28. BntreUche B—2*l OiT*cm^ Rerichten. Concetsie. By besluit van 16 Au.ustus jl. co. 1 is aan J G. A. Müblmckfl op deu Toet der hy de ordonnantie van 13 September 1890 (Staatsblad no. 190) vaatgestel'*!» en by die var> 13 Juni 1895 (Steak blad no. 121) gevyzijide bepnlngen, voorden tyd van dertig juen vergunning verleend tot den aanleg en het gebruik van geleidingen voor electrische verlichting ter afdeelingshoofdplaats Malang, residentie Pasoeroean. Branden. Van den Resident der Preanger- Refetnuchpppen is het bericht ontvangen dat ep $2 Augustus jl. door onvoorzichtigheid brand ontstond in de kampong Tjibeureum, desa Tjitalahab, district Kai-dangwesl, afdeelng Soekapoerakolot, waaiby tweeen veertig huizen, drieëndertig p'd-scburen, twmt;g tiae**gs padi en huisraad, sites ter waarde van f 823 ll), een prooi der vlammen werden. — Door den Resident van Cheribeu is bericht dat in den avond van 1 dezer in de desaa Thawigeba-ig, district van dieu naam, afdeeiinr Ko*>niogan, een brand heelt gewoed, waaiby zeven hu zeneen prooi der vlammen zyn geword"n; de schade wordt begroot op circa f 520. — B ykens mededeeling van den Resident van Tegal, zyo in den nar hl van 30 op 31 Augustus j', io de dessa Koetamendala, district Boemisjoe, aldeeling Brebe*. ve;r»kn huzen afgebrand. — De Besident van Madoera meldt dat op 19 Augus vs jl in de kampong Gadj ft o ter afdeelint snoot iptaats Bangkalan een brand heeft gewoed, waarby verscheidene hu*zen in de asch werden geleed De brand ontstond door onvoorzichtigheid en veroo; zaakte een schade van ongeveer I 3417. Op den 27iten derztlfde maand brandden in de desa Kwan* jarbarat, in genoemde atdeeling gelegen, verscheidene huzen af. waardoor een schade is ge eden van ± f 16000 By dezen brand vaiioor een knaap van \yfuen jaren het leven. — Een order dagteekening van 5 dezer ingebrmen rappoit vao den Resident van Pasoeroean meldt dat onder het ressort van den assistent-wedono van Dahoe, district Penanpgoengan, sfdetlmg Malang, op deo Serand l, ten Westen van het ontgonnen reserve-terrein Gading Kot 100, een door onvoor schtigheid ontstane boschbrand heeft gewoed. Aschregen — De Resident van Probohn^o seinde den Oden dezer, dat sedert deo ochtend van den vorigen dag een zware sschre* gen vie', afkomstig van den Lamongan. Aarbevingen.— Door den Resident van Besoeki is medegedeeld, dat in den nacht van 38 op 29 Augustus jl. io de afdeelingen Besoeki, Bondowoso en Diember een verticale schok van aardbeving werd waargenomen — B ykens een vac den Resident van Ternate ontvangen bericht werden in den morgen van 7 J> j» ]1 te Galela, op Noord- Halmabeira, twee verticale schokken van aardbeving waargenomen in de richting van W — O, w^lke zestig en vyftien seconden aanhielden, ierwyi aldaar in den avond van den 15; n dier maand een horizontale aardbeving werd Sevoeld in de nch'ing van Z. W—N. 0.. ■e v f'ien seconden buurde. Amboina— Vanden Resident van Amboina is het volgend telegram ontvangen: «Ambo na, 1 September 1896". •Algemeene pol tieke toestand voldoeode ; gezondheids!oestard goed". Uit Den Ha «o schryf men aan de Javabode: De grat,*eung vaa kapitein Van Vupen verkregen op het reqaest van zyn schoonmoeder ze>f, hetft zya ouden krggskameraden eeer veel genoegen gedaan. Alten hebben zch onmiddellijk bereid verk'aard om hem weder in hun midden te ontvangen en zy, die altijd hebben volgehouden, dat zijn handeling door de omstandigheden volkomen gewettigd kon worden geheeten, zyo zoo ingenomen met de daaromtren' tbans door de aanklaag* ster afgelegde erkenten s, dat zy :n grooten getale naar bet huis dezer laatste zyn geto« gen, om hun blijdschap te betuigen. Men stelt zich voor om den Heer Van V, na ontslag een kameraadschappeiyk diner aan te bieden. — Kapitein Van Griethuyzen, op Lombok verwond, is door de geneeskundige commseie te 's Gravenhage geheel hersteld verklaard en keert 28 Augustus naar Indië terug. Deze officier zal de promotie echter niet tang meer ophouden, daar hy aUeen naar Java komt, om er de nog aan zyn vol kapiteinspeusioen ontbrekende maanden actieven dienst door te brengen. Zyn gezin blyft m verband daarmede in Holland» Legeroitbreiding, In bet Bat Hbld van den 19en dezer bespreekt M. de Legeruit breiding. Hy meent dat ieder overtuigd zal zyn, hoe het meer dan ttyl wordt, dat hetz'-j door de Regeering, heti'ij dom* daartoe zich geroepen voelende pers-nen, maatregelen genomen worden tegan het toenemend pauperisme en de vee w*rkloozen onder de Indo-Europeanen. Van een landbouwkolonie, die wy trouwens nog aiet hebben en waai mede nog wel eenigen tyd heen zal gaan, stelt M. zich niet veel voor, doch al dadelyk zegt by, zou een andere bron gf öpend kunnen worden die mogelyk vele werkloozen aan den kost zou kunnen helpen. Wel is waar, is ook tbans voor hen de gelegenheid geopend om by het leger dienst te nemen, doch daarvan wordt slechts door een kleii gedeelte gebruik gemaakt, hetgeen M. voornamelijk daaraan toescbryft dat zy ingedeeld worden by de Europeesche com pagnieéa van het leger, en daar dan uit den aard der zaak nog bovendien de minderheid hebben. Nu kan M. zich best begrijpen, dat dit de Indo Europeanen, vooral hen, die wy gewoonlijk kortheidshalve met den naam van »SiDJo*s" aanduiden, afschrikt, daar zy te veel van een Hollandschen boerenjongen verschillen, om op den duur met dezen te kunnen omgaan. Evenmin als een volbloed Europeaan zich thuis zou gevoelen onder een compagnie kleurlingen, evenmin is het omgekeerde bet geval. Wat M nu der Regeeriog in overweging sou willen geven, is dat, zoowel in het belang van het leger als in dat van de Indo- Europeesche bevolking, soo spoedig mogeiyk by wijze van proef op de drie hoofdplaatsen van Java een compagnie worde opgericht, waarby uitsluitend Indo Eu» ropeanan worden ingedeeld. Voorloopig word» die compagnie, met afwyking van de bestaande formatie, ingedeeld als vyfde compagnie, respeclievelyk by het tiende, het vyfde en het dertiende By die compagnieën worden zoo mogelyk officieren, maar in elk geval kader vandenzelfden landaard ingedeeld. Blijkt die maatregel succé; te -hebben, dan worden er meer compagnieën opgericht, zoodra de eerst opgerichte de vastgestelde formatie overschrijdt. De kleeding, de verpleging en de betaling is dezelfde a*B die der Europeesche militairen, doch de voeding dient meer overeen komstig te zyn met hun gewone voeding te huis. Al 3 regel moet verder gelden dat de manschappen dier compagnieën steeds by elkander blyven en niet in gewone omstandigheden naar de buitenbezittingen» kunnen gezonden worden, hetgeen waarscbyulyk een groote factor zal z\jn om hen tot dieostoemen te be wagen, Alleen zy die zich slecht gedragen, worden teel overgeplaatst want het moet een eer blijven bij zoon corps te dienen ca zij moeten alleen b•« Van Der Pa's gesloten overeenkomst tot het doen van mynbouwkundige opsporingen. Afgewezen is het verzoek van den Heer A. Vao Rjjn om vergunning tot het doen van mynbouwkundige opsporingen op het eiland Ceram, Amboina. Aan den Heer A. Jounge is vergunning ver» l<*end tot het doen van mynbouwkundige opsporingen te Salatiga. (#. M. Bbl) Een gemoedelijk Advies. Io het nummer van den 12an dezer van Prmge's Advertentiebladiotnl een artikel voor over Postspaarbanken In dat opstel wordt, als verklaring van het teit dat de deugd der spaarzaamheid door den Javaan nog weinig beoefend wordt, aangevoerd het gemis van voldoende waarborgen dat hij de vruchten genieten zal van zyn arbeid en verder de armoedige toestand waarin hy verkeert. In verband met deze opmerking heeft men aan het genoemde blad toegezonden het afschrift eener m'ssive van den toenmaligen üirecteur der Cultures G. L. Baud, welke ter kenschetsing van de koloniale politiek van dien tyd zeker hoogst werkwaardig is, wyl men'daarin een deftig betoog vindt dat het beter is voor Nederland, zoo de Javaao zyn geld o, a. aan opium besteedt dan dat hy het in den vorm van geld of kostbaarheden opspaart! Thans schryft M, naar aanleiding van dit advies, in hetzetfde blad hoe geen mmoreeier politiek te bedenken is, dan daarin wordt uitgedrukt, namelyk: houdt de bevolking arm, belet dat zy spaart, hetzij in geld of preciosa; het zuur verdiende geld komt dan by den amhoerapachter, eo dus weder in s Lands schatkist terecht. Koffie. In de Gouvernementspakhuizen te Padang. was tot en met 1* September voor de derde veiling van dit jaar aan koffie eerste soort in picols onlvaagen Uit de Pidangsche Ro»eolanden SJI&, Ayar-Bangis 496 Painw 127, Ankola 4^o, Man.lheling 1203, Liberia «Me zamen 7331 picols. Koffie tweede soort 158. (*«». Ct.) Geëvacueerd Met het stoomschip Moet' iuyeker werden 15 dezer van Atjeb te Padang verwacht, als geë »acuëerdeo, twee officieren, acht onderofficier»!, eenennegenlig Europeesche en eenenzeventig inlandsche mindere militaire», w. o. vier Europeesche an een ït UodaCb mindere wegens bekomen wonden. . (*• » •*«•>

Verzoend. Het is den assistent-resident Brugman op zyo laatste reis mogen gelukken, om de beide Wadjo'sche landschappen P»-mana en Seenkang, die reeds eenige maan» den op voet vin oor'og tegen over elkander stonden, te verzoenen. Seenkang had reeds eenige kampongs ia Pa* mana verbrand en uitgeroofd. (Al k, Ct) Uit Koepang schreef men onder datum van 8 dezer aan de Mak Ct: In Portugeesch Timor werd handelend rp« getreden en de strand «kampong Toekoeba ba in de asch gelegd- De oproerlingen hiel» den in het binnenland twee dagen den stryd vol tegen de Portugeezen; hun verlies is minder dan dat der laatstee Sedert vlucht ten zy naar het gebied van den post houder van Atapoepoe. De lambora kon wegens avery niet ten anker komen en moest riryvande blijven. Een ongevraagd advies aan het Bëilsleg' r. la Be Oorlogskreet, het orgaao van het Leger des Heils in Nederland en Koloniën kwapi onlangs bet volgende bericht van Java voor: tStafsapitein Mangoen Ardja en Ensign Claydon kwamen op hun laatste reis van Sapoeran naar Semarang san het station te Poerworedjo aan, juist terwyl veel gegalonneerde burger* en militaire heeren voor een byzondere gelegenheid op het perron aanwezig waren. Zoodra de Resident onze X makkers zag. kwam hy zenuwachtig en verontwaardigd op hen at en na bun eenige vragen gedaan te hebben met betrekking tot bun Indische kleeding, ging hy heen, om spoedig lerug te komen met een anderen heer, die proces-verbaal moest opmaken." Naar aanleiding van dit bericht herinnert Dr. W. Van Lingen in Soerja Soeuirat aan artikel 4 van het Politie-slrafreglement voor Europeanen, waarin wy lezen dat met geldboeten van zestien tot vijfentwintig gu!» den worden gestraft, o. a. zy die zich in het openbaar vertoonen, vermomd in ande» re kleederdracht dan in die van den landaard of de kunne waartoe zy behooren. Dr. Van Lingen is te recht van meening dat in een gewest, waar de rechten der nationaliteit zoo hemelsbreed niteenloopen, een dergelijke regeling onmisbaar is. Hy adviseert derhalve den officieren van het Leger des Heils, om eens ernstig sa te denken over de strekking van dit verbod in een kolonie als deze, welke millioenen men maar niet door elkander mag werpen, en spreekt den wensch uit dat het bewuste artikel flink moge gehandhaafd worden. Een Misverstand. In een briel uit Atjeh aan het N. » d D. wordt de middellyke oorzaak van den dood van Generaal De Moulin toegeschreven aan een misvertand. Het blad vraagt of het vaderland ooit vernemen zal, wie de aansprakelyke persoon is voor een misverstand, dat niet alteen toevallig eea menschecleven heelt doen verloren gaan, maar ook een groote militaire fout blykt geweest te zyn. Wij laten hieronder volgen, hetgeen de correspondent te dezer sake schryfl- Den 4den Juli arriveerde de Generaal en nam de taak van civiel- en militair Gouverneur vaj Atjeh en Onderhoorigheden van Generaal Stemtoort over- Reeds dadelyk ontwikkelde «ich de werkzaamheid van den Generaal, die Zondagavond (5 Juli) reeds inzage vroeg van de «orders voor brand en alarm", te Kola-Radja gegeven. Den vol genden morgen bezoc.t de Gou verneur met een extratrein de posten in d«. geconcentreerde linie en rukte Dinsdag met een colonne uit, die een openlyke verkenning deed in de richting van en voorby KroeDg Raba. By het temjr'rekken van deze colono e bevond zich de Generaal omstreeks twaalf uur des middags met den Chef van den Staf, '.overste Vin Vliet, den commandant der bereden Artillerie, overste Boetje, den colonne-commandant, overste Van Heutsz, en eenige adjudanten mei een efcorte van zestien cavale risten te Lam Poe-oek ten W- Z. W. van Boekit Seboen. Deis kampong is door een ±: 1200 Mbreede sawah van den grooten weg gescheiden. Twee compagnieën van het derde bataljon zouden den Generaal en diens Staf te Lam Poe-oek afhalen, maar door een misverstanft trok de colonne in haar geheel langs den grooten Weg op Bo ekiUSeboen terug, waardoor de Gouverneur gevaar l.ep achter te b-ij ven. Alle teekens om de aandacht te trekken bereikten niet hun doel, zoodat de Generaal besloot de sawah over te steken. Onder een tropische hitte, dikwyls tot aan den buik door modder en water, de paarden aan de hand medevoerecd, werd de overtocht bewerk» ste lligd; maar reeds spoedig vertoonden zich by den Gouverneur teekenen van uitputting. en toen men den weg berei kt had, was by bykans bewusteloos. Ook de andere heeren waren wat men ooemt »op", maar frisch drinkwater bracht hen weldra weder by. De Generaal was echter reeds te ver weg. Uit Kota-Radja werd bet rytuig ontbodea dat tot voorby Tandjoeng kwam, maar de Generaal was reeds bewusteloos en werd op een in alleryl vervaardigde draagbaar, gedragen door een achttal dwangarbeiders, naar Lamdjamoe overgebracht. Ter hoogte van Lam Pisang werd de dood geconstateerd. Om zes uur, zooals de lezers van De Lo. comotief trouwens reeds weten, werd het stoffelijk overschot naar des Generaals woning in den Kraton overgebracht, waar de diepbedroefde weduwe voorzichtig van het voorgevallene op de hoogte was gebracht. Den volgeoden dag om half vyf bad op plechtige wyze op het kerkhof te Pelioot de teraardebeBtelling plaats van den man, van wien zooveel verwacht werd, die zooveel yver en ambitie ontwikkelde, en die een slachtoffer werd van dien yver. Een goed Denkbeeld. Sprekend over de raerechauseée in Atjeh, geeft het Haagsche Dagblad een joed «denkbeeld aan de hand, namelijk dit corps een blyk te geven van de sympathie welke het verworven heeft, door een stoffelyk geschenk * et is waarlijk niet voor de eerste maal, lezen wy verder, dat het corps zich io den Atjeh-oorlog onder» scheidt. Er is reeds in menige bloedige affaire door hen getoond, dat het vaderland op hen vertrouwen kan en dat sy vechten als leeuwen. Een bartelyke ovatie aan dio braven, bijvoorbeeld in den vorm van een herinneringsteeken aan de officieren, eetservies en glaswerk aan de onderofficierec, waaraan, naar men ons schryft, groote behoefte bestaat, en gelden voor de dapperen beneden dien rang, zon de stryders diar kinds, die zooveel aan het vaderland denken, meer verkwikken dan men vermoedt. Ons dunkt, het denkbeeld behoeft slecht? geopperd te worden om dadelyk instemming te vinden. Wie neemt het initiatief tot vorming eener commissie ?

Een Groote Drukte heerschte gisteravond in het Cnineesche kamp by gelegenheid der voortzetting van da slametan Thong Phia. Gang P.nggir was het middenpunt van het gewoel, en daar was het zóó vol met voetgangers en rijtuigen dat men er byna uiet door kon komen. Te middernacht werd de gamelan googso rondgedragen' eerst tegen den motrgen liep de pret ten einde- Ëen Hadji. die blijkbaar niet recht snik was, veroorzaakte heden eeuige opschudding op den Bodjongscheo weg. Hij liep heen en weder, luid met zich zelf redeneerend en zijn bewysgrondeo, aan theologie en hoogere philosophie ontleend, ondersteunend met krachtig hatadgebaar en zwenkingen van het lichaam. Nadat deze vertooning eenigen tyd geduurd had, werdjiyten slotte weggevoerd. Geen vermindering van den Koopprijs Door de Regeering is het verzoek van den Arabier Sech Salim bin Ali Machroos, om vermindering der koopsommen van vier, hem in eigendom toegezegde stukken grond, ter hoofdplaats Semarang, afgewezen, doch de term y o voor de inschrijving daarvan in de openbare registers is verlengd tot ultimo December 1896. De Benoeming ingetrokken. Op verzoek is ingetrokken het besluit, waarby H. M. T«robsz belast werd met de waarneming der ■èkkinu* van kepala fikoer der eerste klasse aan de centrale vrouwengevangenis te Boeloe. Semarangsche Ambachtsschool- Weder» om is een der leerlingen van de Semarangsche ambachtsschool gestaagd in het examen voor machinist by de Gouvernements Marine, namelijk de jongeling Heureux Greuver. Onderwijzers Examens. De eenige candidaat, die heden in de Engelsche taal gëéxa* mineerd werd, nl. de Heer D. Van Vianen, van Semarang, is geslaagd. Voor de acte Wiskunde had zich een candidaat aangegeven die afgewezen werd. Morgen beginnen de examens voor de acte Fransch en Duitsch, benevens de hoofdacte. De Rechter-Commiss\ris voor strafzaken by den Raad van Justitie alhier, Mr. J. G Pott, is gisteren teruggekomen van een dienstreis waarop hy te Solo eenige getuigen heeft gehoord in de zaak van den Heer Valthoven, haltecbef by de Oosterlynen der Staatsspoorwegen, naar men weet beschuldigd van het ontvreemden van geilswaarde uit een kistje bestelgoed. Verder is Mr. Pott ook te Djokja en Magelang geweest, tot het hooren van getuigen in de zaak van Van Eldik, beschuldigd van mishandeling van den schout Ürayer te Magelang. Werving In stede van den eersten luitenant der Infanterie K. O. Hiolboom is te Semarang met de werving belast de eerste luitenant, plaatselijk adjudant, i. I. h M. Oosterman Djatibosschen. Op de reis vao bier na»r Pekalongan over land zoo wordt aan Be Lo motief geschreven ts men voorby Pielen al spoedig midden in djatibosch. Fraai is zoon bosch nooit, vooral nu niet, blader loos als de boomen in den drogen tyd zyn. Men ziet dan niets dan kali, gryze stammen en een dikke laag verdorde bladeren op den grond, of, waar deze in brand gestoken zyo, stammen welke opryzen uit een iaag zwarte asch. Op de vraag: »lydt d»^ boom zelf geen schade by zoon brand?" antwcv.-dt de deskundige.- »neen, by houdt wel van een beetje hitte". Van dat genot kan men zich nu wel moeiiyk een voorstelling maken, doch de djatiboom leeft toch wel in de warmte, dat ie zeker. En de nattigheid van den Westmoesson doet al spoedig de bladeren weder ontspruiten. Bij Pielen zelt is het losch leelyk; de boomen staan kris en kras door elkander, zyn slecht opgegresid en zullen weinig timmerhout opleveren. Verderop ziet het er an» ders uit. Op ryen geplant volgens de Buurman9che methode, vormen zy lange lanen van hoog opgaande stammen • met weinig zytakken. Ook ejders wordt in de djati» streken deze methode toegepast met hetzelfde gevolg. Naderhand zullen deze boss schen schatten vertegenwoordigen. Zeker io het vooruitzicht daarvan wordt nu reeds door enkelen onder het boscbper* uoneet zóó flink gedeclareerd dat bet de aandacht van den chef trok. Een circulaire, in De Locomotief gepubliceerd, was daarvan het gevolg en nu zal het gewis wel uit zyn met de leuze, zoo vaak fceboord: van de declaratie behoort te worden geleefd; het tractement behoort op zy gelegd I" Om op het djatibosch terug te komen, schrijver dezes kwam het voor dat met uit kappen en dus licht, lucht en plaats geven, wel spoedig een aanvang mag gemaakt worden. De boomen zyn verbazand spichtig en nu mag wel gewerkt worden op het ver.-krygen van dikke stammen» Wat het uitkappen in den weg slaat by dat jonge bosch. is zeker wel de omstandigheid, dat het daarbij verkregen hout totaal waardeloos is. Voor vele zaken is het zeker bruikbaar, doch de hooge transportkosten zyn een byna onoverkomelyk bezwaar voor het vervoer naar Semarang. Laat ons hopen dat ook hierin door den in aanleg zyoden stoomtram verandering ten goede komt. Wy hebben het noodig, blykens het genoemde tekort op de aanstaande begrooting. Dicht by Soebah treft men een kiemen aanplant aan van mahagonieboomeo; zeker een proefneming van tempo doeloe. Het zyn mooie stammen met frisch groen, weldadig afsmekend tegen de doodsche omgeving. Veeziekte. Volgens alhier ontvangen bericht is de besmettelijke siekte onder de paarden en buffels in de afdeeling Babaoe, residentie Timor, thans geweken. Gratie. Aan deD aao beri-beri lydenden en deswege te Besoeki verpleegden veroordeelde Pa Halima alias Sidin, is gratie ver*, leend van het nog door hem te ondergaan gedeelte der straf van dwangarbeid in den kettiog voor den tyd van tien jaren, waartoe hy veroordeeld werd bü arrest van het Hof van Nederlandsch-Indie van 29 Augustus 1594 met verbetering van hel vonnis van ds Rechtbank van Omgang te Meaoeki van 4 Juni t. v. Gratificaties. Aan den Heer A.Th. Riekerk, boekhouder der vyfde klasse by de recherche, is een gratificatie van driehonderd gulden toegekend, als belooning voor de goede waarneming der betrekking van ontvanger der recherche te Padang, van 14 April tot 7 Augustus 1896. — Nog zyn toegekend de na te noemen gratificaties: een van driehonderd gulden aan den opzichter der eerste klasse A. Martherus; een van honderd gulden, aan den tydelyk opzichter der derde klasse L. A. Jorns ;

een van honderdvyftig gullen, aan den tydelyk onderopzichter J. G. Barthelemy en aan den tydelyk betaalmeester H. Is&mper.

Moordzaak Waagen. Den 17en was getuige Oeng wederom aan de beurt om nadere verklaringen af te leggen betreffende het voorstel van I Tjoe Hou om Mevrouw Waagen te vermoorden. Beide Chineesche beklaagden zeggen dat deze getuige, een spion vanden commandant van Pendjaringan, alles liegt. Getuige Meeng stelt later door zyo aan idiotisme grenzende domheid het geduld der rechters op een zware proef. Met den getuige Ryck, een slaadsblad-Eu* ropeaan, wordt voor het gemak Maleisch gesproken. Hij legt een voor Tjiong San Ho en Mairin zeer verzwarend netuigenh af. Aan eerstgenoemde stond by *yn revolver af en het verloren gaan van dit wapen, hetzelfde dat op het bed der vermoorde gevonden werd, ontstemde hem zeer. Ook een stuk ijzer, in haar huis aangetroffen, herkende hy als toebehoorende aan Tjiong San Ho Zyn verhoor werd den 19an voortgezet. De beide Chineesche beklaagden loochenen, hem ooit de mededeelingen te hebben gedaan welke hy hun ten laste legt. Een dosa-dos-voerder verklaart San Ho en Mairin beiden in den (iten avond van 18 April te hebben gereden tot den ingang van Gang Zecba.

Z*ak Beynon-Roos. la de zittingen van 17, 18 en 19 dezer verklaart getuige Har loff o. a pertinent dat de vervalsching in hoofdzaak was toe te schryven aan het gebrek aan controle van de zyde der gecom muteerden, die er voor hadden te waken dat niet meer gestempeld werd dan het bepaalde aantal. Ook getu'ge Bakhuis, hoofd» ommies van Financiën, wjt de misdaad aan de groote verleiding die beklaagde Beynon geboden werd door het zeer slechte toezicht der gecommitteerden die allen vertrouwen in hem hadden en waaronder hy zelfs familieleden telde. De getuige Madin. mandoer stempelaar, geeft o. a. een verbaal van het werk op de stempeldagea. Van het blanco papier werden acht a tienduizend stuks per dag gestempeld; de hoeveelheid handelspapier kan hy niet opgeven. Hy blytt ontkennen ooit sonder de gecommitteerden te hebben gestempeld. Alleen met handelspapier bad, volgens hem, zoo iets kunnen gebeuren. Intusschen komt aan het licht dat Madin wel eens groote fooien beeft ontvangen, terwyl hy ook wel eens clan« destien blanco (Gouvernements) papier stempelde. Sakira, medestempelaar, is eveneens zeer onkundig van al het gebeurde en verklaart o. a. dood-leuk niet eens te weten waarvoor beklaagde Beyaon terecht staat. Tjmg, een andere stempelaar, heeft ook wel eens fooien gehad, maar by be greep nooit van wien die geschenken kwamen of waarvoor zy dienden. Hij heeft er nimmer met de anderen over gesproken, zegt hy. Getuige W. F. J. Van Den Berg, gepensionneerd ambtenaar, verklaart pertinent dat tydens hij gecommitteerde was, geen fraude werd begaan, maar blykt geen kennis te dragen van Stbl 1885, no. 135, en vip, by welker opvolging misbruik niet we> mogelyk is. Wel bleek hem tweemaal dat de mandoer zicb »ve: giste." Getuige W. R. Winter, gepensionneerd ambtenaar, gecommitteerde, is evenmin bekend met bet bestaan eeoer instructie Getuige E. G. De Scheemaker, gecommitteerde in Juli en Augustus 1894, heelt ook al geen instructie gekregen, onar «snapte," toen hy aan het werk toog, dat toezicht op het stempelen de hoofdzaak wap. De President vraagt waarom hy, wanneer hy dan toch begreep dat het toezicht op de stempeling het voornaams'e was, dat toezicht niet heeft uitgeoefend dan wel den Directeur van Financien gemeld dat hy zyn werk niet naar behooren kotdoen ? Vervolgens brengt ds President beklaagde Beyoon tot de erkentenis dat, zoo het stempelen en het natellen behoorlyk en afzonderlyk door hem waren geregeld, de valschheid niet had kunnen worden gepleegd

Treurig maar Waar. Onder dit opschrit heeft lllusius een s.ukie ingezonden aan Hel Ondanoijs, dat aldus luidt: fDe Heer X., een pas uit Holland aangekomen onderwijzer, staat voor de hoogste klasse. Marie, een vlugge, twaalfjarige leerlnge vraaj-t: »Wat zou mynheer er van denken, als ik voor onderwyzeres ging studeeren V' X: »Zeker kind. doe dat maar. Als je flink leert, maak je nog vroeger dan ik pro motie tot tweede klasse. Misschien kom ik dan nog wel onder je te dienen." M : »Acb, mynheer fopt my altyd."

Deze aardigheid, indien men zs zoo noemen mag, w«rpt een helder licht op toe standen welke weinigen kennen. Terwyl toch een onderwyter»s met hoofdacte geregeld na twee jaar promotie maakt tot tweede klasse, h-.bbsi* de onderwyzers, die in den laatsten tyd in dienst getreden zyn, eerst na tien of twaalf jaar kans op bevordering, zoodat het werkelijk mogelyk is, dat een leerlinge der lagere school nog eerder tweede klasse is dan haar tegenwoordige onderwyzer, die met een hoofdacte uit Nederland is gekomen. Billijk kan men het niet noemen dat zoo iets mogelyk is, doch de bestaande regeling laat het toe.

Wat een schoone taak dus voor het Nederlandsen-Indisch Onderwtjzersgenootschap om hier op verandering, tevens verbetering, aan te dringen. De quaestie van de indemniteit-huishuur kan er gerust voor op den achtergrond worden geschoven, vooral eu zoo velen de oude regeling, in zake huishuur, die al even dwaas was als de tegenwoordige, terngvei langen.

Het nieuwe Geweer. Omtrent het eerst daags in te voeren nieuwe repeteergeweer deelt men ons mede dat genoemd wapen zal worden voorzien van een tweesnydende bajonet, waarvan het model nog in Nederland moet worden vastgesteld.

De reden waarom men genoemde bajo» netsoort boven de bestaande (vierkante) verkiest, is dat de vyand, steeds geneigd naar de bajonet te grypen, waardoor menig infanterist reeds werd ontwapend, door het verwonden zijner vingers hierin wordt belet. Als verder voordeel bezit de voorgestelde bajonet nog de eigenschap dat zy na de verwonding niet in het lichaam blytt zuigen, maar gemakkelyk kan worden teruggetrokken — dus een ideaal van bajonet om mede geprikt te worden.

Van Plan veranderd Toen de tegenwoordige hoofdintendant der militaire administratie ruim twee jaren geleden tot den Kolonelsrang bevorderd werd, meende men, ook vo'gens herbaalde uitlatingen van dien hoofdofficier zelf, dat by niet langer zon die nen dan voor het verkiy^cn van bet pen» aioen noodig was. Zooals dat meer «aat, schijnen in die plannen verandering te zyn gekomen, want thans wordt ons van Batavia geschreven dat, als geen byzondere omstandigheden tusschenbeie de komen, Kolonel Pédier de Prairie minstens tot medio 1897 b'yft. De Haagscue Keuringscommissie. Nadat de officier van gezondheid der eerste klasse met verlof in Europa Maier bedankt had, om lid van de Haagsche keuringscommissie te worden, is de te Samarang welbekende officier van gezondheid der eerste klasse Dr G. Van Der Harst daartoe aangezocht; Peze heeft het voordeelige aanbod aangenomen en is reeds dadelyk in functie getreden zoodat hij thans met Kolonel De Gelder en dea officier van gezondheid Hillinga over het wel eo wee van verlofgangers heeft te beslissen. De Cholera te mngapore neemt weder toe. Den 16an dezer werden vyf gevallen aangegeven, allen met doodelyken afloop. De Opstand op de Philtppijnen. De Singapore Pree Press ontving het volgende schryven van Manila, gedagteekend vanden 2en dezer: »Wy beleven zeer ernstige tyden. Zondag zijn wy aan het vechten geweest Te St. Mesa zyn acht opstandelingen gedood en enkele personen aan de zyde der Spaojaar! den. De lijken der opstandelingen worden op het veld aan de verrotting prys gegeven. »Meer dan honderd,sommigen zeggen hon« derd negen en zestig, opstandetingen werden opgesloten in een kamer, onder de bastions van het fort Sint Sebastiaan. De lieden kre* gen geen water en het vertrek had slechts één klein venster. Den volgenden morgen werden zevenenvijftig hunner daar gevonden, in het geheel zyn er zeventig gestorven." Omtrent bet meerder of minder ernstige van dezen opstand is men bet, naar aanlei» ding der verwarde berichten, niet eens- De agent der Shanghay Bank te Manila heeft byv. naar Hongkong getelegrapheerd dat de beweging niet veel te beduiden had, terwyl daarentegen de Engelsche consul te Manila den opstand voorstelde als van zeer ernstigen aard. Men meent dat dit laatste daaraan toe te schryven is, dat de consul zyn berichten had afgezonden in de opwinding van het eerste oogenblik, toen het oproer pas uitgebroken was. De opstandelingen schyoen het plan gehad te hebben het Spaaneche bestuur omver te werpen Meer dan vier honderd hunner syn ge vangen genomen. Van andere zyde wordt beweerd dat de geestelijkheid in deze quaestie een zeer leelyke rol heeft gespee ld door, in het geheim, den opstand aan te stoken en naderhand de deelnemers aan de Regeering te verraden, teneinde zich op deze wyze te bevryden van personen die der geestelykheid vijandig gezind waren. De laatste berichten melden dat in de nabyheid van Manila de Regeeringatroepen de opstandelingen verslagen hebben en dal de staat van beleg is afgekondigd. De Comereio drukt in duistere bewoordingen het vermoeden uit dat de opstand het werk is v*n geheime genootschappen, o. a. van de vrijmetselaars Japan wederom bezocht. De Straits Times heeft uit Yokohama het bericht ontvangen dat den 31en Augustus i. I. in de Noordoostelijke provinciën van Japan wederom een hevige aardbeving heeft plaats gehad, waar* by de stad Rokugo geheel verwoest j werd, vier andere steden groote schade bekwamen en tal van menschenlevens verloren gingen. Op denzelfden dag werd het Zuidelijk deel van Japan bezocht door een typhoon, en de omstreken der stad hadden veel te lyden van een overstrooming der rivier Mina Tost» wa, die door hevige regens ver buiten baar oevers trad. Chineesche Financiën. De Heer E. H. Parker schryft aan The Times het volgende: Algemeen bekend is dat de hootdredèn van het bezoek, door Li Huog Chang aan Engeland gebracht, gezocht moot worden in het verlangen der Chineesche Regeering om Engelands toestemming te verkrijgen tot een verhooging der invoerrechten, teneinde China beter in de gelegenheid te stellen, aan zyn talryke geldelijke verplichtingen te voldoen. De staatsschuld van China bedraagt op het oogenbhk 38 61000 pond sterling brengende een jaarlykschen rentelast van 1.723 605 pond. Aangezien al de leeningen in Europa gesloten zyn en de opbrengst der invoerrechten de eenige waarborg is, voor de richtige befaliag der rente, is bet te begrijpen dat China verlangend is de invoerrechten te verhoogen." Tot zoover The Thimee. Een der telegrammen aan D« Locomotief- van 19 dezer, meldde dit de nieuwe Chineescheleeniog slechts half volteekend was; weteen bewys dat het crediet van dat Ryk op de Europeesche geldmarkt niet zeer groot is. Uit Soerabaja sohryft men, onder dagteekening van den 20aten dezer, aan Be Locomotief: Gistermiddag bracht de telegraaf het bericht dat het Hooggerechtshof heeft gewyzigd het vonnis van den Raad van Justitie alhier, waarby de Heeren Heyligers, Geswind en Smith elk tot een geldboete van honderd gulden veroordeeld waren, terwyl het hem ieder tot acht dagen gevangenisstraf veroordeeld heelt. Een all-s behalve aangename verrassing voor het drietal, dat nog wel om algeheele kwytschetd ng of vermindering van die boete dacht te verzoeken en vermeende op een uostige beschikking te mogen rekenen. Zy, jaogdige douanebe&rabten, hebben terecht gestaan weirens het feit dat zy inden middag van den 13den Februari j.l. in de >uurt van Pabean, by gelegenheid van bet Chineesche nieuwjaar den dos a dos koetsier Rebo, de Heeren De Vries en Zange, en do politieoppassers Niti en Pak Katidjah aangevallen en mishandeld hebben. — Batreffende de gisteren reeds medegedeelde opiumaanhaling verneem ik nader dat het opium van een desa ergens op Bangkalan, afkomstig zou «yo ; het moet daar van tfa-i aangebracht zyn, t uieinde vervolgens te Soerabaja binnengesmokkeld te worden. De Justitie doet y verig onderzoek en waarschyniyk kry^en wy het ware van de zaak wel spoeaig te hooren. —De politie hier doet naspoi ingen naar eenige kostbare )uwee len, die gestolen zyn uit de woning van zekere Mbok Mobamat van kampong Pasar Gedeh, Grissee; het gaat er met de openbare veiligheid te Grissee oaar bet scbyot even treurig uitzien als hier. — Onder de vele reclamanten voor het Lombokkruis behoort ook de nalb van de groote missigit Ngampel alhier, dié als panghoejoe le geheele Lombokexpeditie medegemaakt heeft. Wel raag het bevreemdend genoemd worden dat die priester, welke zich steeds in Je onmiddetfyke omgeving van Generaal Vetter bevond, vergeten is, want dat hy recht heeft op het kruis, is ontwijfelbaar zeker, en uit dien hoofde dan ook, is zyn verzoek dezer degen door den Resident met een gunstig advies aan de Regeering doorgezonden. — Willard's operagezelscbap kondigt de laatste voorstellingen aan; hedenavond De Oondoliert en as. Dinsdagavond Boecaecio; de troep trekt weinig publiek. — Het schynt dat de Lamongan nog steeds aan het werken is, want heden viel hier by tüsschenpoozen weder asch. Uir Banjoewangi verneemt Be Locomotief: In de afgeioopen week hebben verscheidene planters zich w ider mogen verheugen «n het bezoek van hun respectievelijke directeuren. Ik geloof wel dat de laatsten in vele opzichten redenen tot tevredenheid zul•en hebben, want de meeste perceelen staan goed. Alleen die op het ldjenplateau hebben enorm te ilyden van de droogte en zullen dan ook wel nooit met groot succes werken doch, zooals ik reeds vroeger opmerkte, de eigenaars hadden dat kunnen voorzien. Gelukkig zyn er maar twee perceelen, die onder zulke ongunstige condities werken. Het derde is reeds lang verlaten. De oudste perceelen in het Banioewangi'sche zyn nu zoowat zes a zeven jaren en beginnen dus langzamerhand mede te doen. Féa latd van byna twee dozijn jaren, heift zyn besten tyd gehad, doch begint nu sterk aan uitbreiding te denken, zoodat het voor de toekomst nog weder wat belooft, vooral wanneer het plan om hoofdzakelijk Liberia te planten, wordt uitgevoerd. Het spreekt van zelf dat Banjoewangi nu ook langzamerhand een aardige productie aan de markt gaat brengen. Ze|(s het Gouvernement begint hier al weder met eenig succes te werken, zoodat de opbrengst van dit jaar reeds mag feschat worden op ongeveer duizend picols n den goeden ouden tyd leverde onze afdeeling echter i waalt lot vijftienduizend picols per jaar. Wat de opbrengst van de particuliere lauden betreft, zoo kan ik de volgende cy'ers mededeelen, die zeker niet zoo beel ver van de waarheid zuilen afblijven: — Wonosari elc.,het land van den Heer Coert, het oudste van Banjoewangi, levert dit jaar ongeveer drieduizend picols; f akoeda, administrateur de Heer Van Steeden, achttienhonderd picols; Pamang, Gloegah, administrateur de Heer Stibbe, tweeduizmd picols; GlemNevis, administiateur de Heer Van Wely, vyftienhonderd picols; terwyl de overige, alle jongere landen, dit jaar oogsten van tweehonderd tot zeshonderd picols maken. Alles te zamen zullen de particuliere landen van Batjoewingi dit jaar een pro« auctie hebben van onpeveer twaallduüend picols. Over de pryzen mogen de mees e admU h'Btrateurs weder meer dan tevreden zyn. Vooral de perceelen aan de Oostzijde van hel >djen«plateau schijnen een uitmuntende qualiteit van boon te leveren, zoodat die koffie j>an ook aan de markt de hoogste pryzen haalt. Zy kan gerust wedijveren met de beste «tumalra-koffie. —De vorige boot bracht ons ook alweder 660 paar heeren, die hier gronden komen •foeken. Het houdt waarlyk niet op! Zelfs hoor ik dat er een planter van Ceylon is aangekomen, die hier gronden voor de tbeecultuur komt zoeken. Op die wyze krijgt Banjoewangi nog een wereldvermaardheid — Van de vergittigingszaak hoor ik niets «neer. Het schynt dat alles met den mantel «er liefde bedekt is. Van belanghebbenden kan ik taij dat voorstellen, doch de politie? Zy za) er toch wel voor waken, dat een misdaad op die wyze verborgen blijft ? Ik heb ten minste alle vertrouwen in onzen as •^tent-resident. Uit Ampenan verneemt Be Locomotief, onde r. datum van 16 dezei: De toestand te Praja is gedurende de laatste "agen althans niet verergerd. Resident Lief{•'nck die sedert 1 September aldaar verhljjf houdt, volgt een tactiek welke het op den duur, den kwaadwilligen onmogelijk maakt, iets tegen ons te ondernemen, of stand te houden. Steeds vervolgt hij ze; hy gunt ze geen oogenblik rust en mat ze zoodanig af, dat zy nauwelijks den tyd hebben aan hun -veiligheid te denken. Hot gevolg daarvan is dan ook dat de *ederspannigen meer verdedigend dan aanvallend te werk gaan en thans veiligheid zoeken aan de Zuidkust van het eiland. De bezetting van Praja heeft dientengevolge zware diensten te verrichten; meermalen komt het voor dat de mannen, pas de wacht achter den rug hebbend, mede moeten uitrukken. Schermutselingen hebben weinig plaats; "leeds houden de oproerlingea zich buiten ons vuur Van eenige beteekenis was echter een ontmoeting met hen op Maandag, den 7den de» '•f, by Boedag. Een patrouille, sterk drie secties Infanterie benevens acht cavalensten, onder d? leiding van Majoor Wetselaar, was toen uitgerukt met het bekende doet. Omstreeks één uur, in den namiddag, in de nabijheid van voornoemde plaats, werd de Cavalerie, die, om te verkennen, het boscbachtig terrein dieper was binnengedrongen, onverwacht door geweervuur zoodanig begroet; dat zy' rechtsomkeer moest maken. Op de tegenwoordigheid van de Infanterie, die onmiddellijk aanrukte, badden de kwaad» willigen zeker niet gerekend, want toen zy van die zyde de volle laag ontvingen, verdwenen zy even spoedig als zy te voorschijn *aren getreden. By de vervolging vielen ons twee iilla's., waarvan één was geladen, drie trompladere en eenige ammunitie in banden. Dit alles werd gevonden in een paar hutten, waar omheen men begonnen was een palissadeering van pisangstammen te maken. Werden door ons bij deze gelegenheid geen verliezen geleden, de kwaadwilligen bekwamen daarentegen één doode en drie gewonden. Ook zegt men dat hadji Alih aan den schouder zou zyn gewond. Het is te hopen dat vóór het in* '•Hen van den Westmoessoen de rust nak-J Praja hersteld zal wezen, aangezien gedurende den regentijd, wegens de Kssteldheid van het terrein, het vervolgen der onruststokers alsmede het proviandeeren van onze bezetting zeer bezwaarlijk zou gaan. De waarnemend ambtenaar te Ampenan '8 tydelyk naar Praja overgeplaatst en door den Heer Kroesen vervangen. In den nacht van Zondag op Maandag 11. is door kwaadwilligheid van eenige veroor» deelden de gevangenis te Mataram afgebrand. Acht dier lieden, niettegenstaande zij vi«r aan vier waren geketend, hebben zich van hun boeien weten te ontdoen en ztin by die gelegenheid ontsnapt. Dat de r*geling van de militaire brandweer te Ampenan nog veel te wenschea laat, is hierby gebleken. Te half twee dcs nachts werd telephonisch om hulp gevraagd, en eerst te thalf drie, toen men het vuur meester was, trok de brandweer uit.

Naschrift. Heden avond, 16 September, is de Resident van Pr .ja aib er wedergekeerd. Hij is voornemens Vrijdag a. 8. met de Spencer naar Boeleleng te vertrekken.