De locomotief : Samarangsch handels- en advertentie-blad

In den tijd toen ik nog op de schoolbanken zat— ik ben nu zoo p. m. 40 jaar, 't komt hier trouwens op een paav jaav niet aan — leevden we, dat „ het papier werd gemaakt van lompen." Toen verscheen er één courant in elk der grootste steden, terwijl vele steden van den tweeden rang zich tevreden moesten stellen met het nieuws, dat eldevs, en veelal zelfs maar driemaal 's weeks, in een blad van gewoon folio formaat wevd bijceugegaavd; toen kwamen er iv een geheel koninkrijk wellicht in een jaar zooveel boeken niet uit, als tegenwoovdig in één groote stad; toen waren gedrukte circulaires en brieven ongekende weelde, en het aantal tijdschriften was gering. Gaat men nu maar eens even zeer vluchtig na, hoe dat alles in het vierde gedeelte eener eeuw veranderd is, hoe er tegenwoordig zelfs in den huiselijken kring gemorst wordt met papier, dan is het niet moeilijk zich een denkbeeld te vormen, hoezeer het papiervevbvuik in dien tijd verbazend moet zijn toegenomen.

Leverden dan ook vroeger de lompen voldoende grondstof voor dit fabrikaat, tegenwoordig kan men, hoezeer de fabrikanten in linnen en katoenen stoffen dat ook trachten in de hand te werken, onmogelijk zijn kleeren zoo spoedi" verslijten of zelfs maar half verslijten, om in voldoende mate in die behoefte aan lompen te voorzien. En intusschen nam en neemt de behoefte aan papier in klimmende mate toe. Men moest derhalve naar andere grondstoffen omzien, en, wetende dat het hier voornamelijk of liever alleen te doen is om een plantaardige vezelstof, begreep men ook dat, alle plantendeelen daartoe geschikt waren, welker vezelen slechts zonder te veel omslag en kosten van de daaraan hechtende stoffen, die voor de papierbercidiuo schadelijk kunnen zijn, gezuiverd worden. Zoo kwam men er toe om o. a papier uit stroo en zelfs uit hout te vervaardigen, wat alben hen verwonderen kan, die niet weten dat katoen, vlas, stroo en hout alle uit vezels bestaan eu het slechts de vraag is, welke het gemakkelijkst kunnen gezuiverd worden. Het volgende kan tegelijkertijd eenig begrip geven van het verbazende papierverbruik alleen in Londen en tevens vau de energie, die het Engelsche volk, inzonderheid wanneer de een of andere tak van industrie bedreigd wordt, weet te ontwikkelen.

Van het in Londen verschijnende blad Jf eekly News worden wekelijks niet minder dan Vj millioen exemplaren verspreid. Alleen dit locaal blad heeft dus een groote behoefte aan papier. Rekent men nu wat er verschijnt aan dagbladen, die allerwege verspreid worden, dan valt bet niet moeilijk te begrijpen, dat geheel Engeland niet in staat zou zijn om genoeg lompen te leveren voor het papier, alleen noodig voor de nieuwsbladen vau zijn Metropolis. Ten einde op de voordeeligste wijze in zijn behoefte aan papier te voorzien, liet de eigenaar der lleellg News in het graafschap Kent een eigen papiermolen bouwen en met zijn eigene schepen de noodige grondstof uit Algerie aanvoeren, daar de lompen veel te kostbaar waren, om zich daarvan voor zulk een goedkoop blad te bedienen, waarom hij dan ook voortdurend naar goede surrogaten daarvoor uitzag. Wel is waar toch wordt er ook papier uit stroo en uit hout gemaakt, maar dit is van te inferieure qualiteit om er goed op te kunnen drukken, en dient d.in ook voornamelijk voor pakpapier. Ook bladeren van maïs en van sommige lietgewassen worden deels in Pruisen, deels in Oostenrijk en in Bohemen voor de papier fabricatie aanbevolen en aangewend, maar naar 't schijnt voorloopig nog niet met zulke gunstige gevolgen, dat daarvan goed drukpapier tegen lage prijzen —en dit komt hier toch mede vooral in aanmerking — kan geleverd worden.

Eindelijk leerde hij een gras kennen, hetwelk in de landen die de westelijke helft der Middellandsche Zee begrenzen, dus zoowel in Algerie als in Spanje en in het zuidelijkst gedeelte van Erankrijk, in 't wild groeit, dat reeds in de oude tijden om zijn taaiheid bekend was, en dan ook hier en daar in Spanje, hoewel op zeer kleine schaal, voor papierbereiding gebruikt werd. Reeds Plinius roemde dit gras zeer en zeide, dat het voor de vervaardiging van allerlei vlechtwerk gebruikt werd. Bij de oude Romeiucn was het als spartnm bekend; en toen dc Zweedsche kruidkundige l.ötling in de eerste helft der vorige eeuw Spanje bezocht, en dit gras toen voor 't eerst leerde, kenueu en beschreef, noemde hij lot, met gebruikmaking van den oud- Latijnschcn naam als adjectief: Lygeum Spartiim. Reeds vóór hem had ook de lijfarts van Karel V., de beroemde v. Clusius, dit gras in Spanje gezien en het beschreven.

Diezelfde Lygeum Spartiim nu is het, gelijk prof. Koch, aan wien ik deze bijzonderheden ontleen, vermeldt, die in Engeland niet alleen den eigenaar-uitgever der Weekly News, maar die in 't algemeen dc grondstof levert voor genoegzaam alle daar verschijnende nieuwsbladen. Naar het schijnt, werd de opmerkzaamheid allereerst op het Esparto-gras als grondstof voor papierbereiding gevestigd op de groote Londensche tentoonstelling van JB5l, waar monsters vau dat papier toen algemeen bijval vonden. In de twintig jaren, welke sedert die tentoonstelling verstreken zijn, is het gebruik van Esparto-gras dan ook in zoodanige mate toegenomen, dat tegenwoordig jaarlijks vele scheepsladingen er van uit Afriea en Spanje naar Engeland vervoerd worden, waartoe gewoonlijk de kolenschepen, die hun zwarte lading in de havens en steden der Middellandsche Zee gelost hebben, gebruikt worden. Hoe menigvuldig het dan ook in die streken en zandgronden groeit, bleek de in 't wild voorkomende voorraad al spoedig ontoereikend te zijn voor de gestadig klimmende behoefte, zoodat de inwoners aldaar zich weldra de moeite gaven het aan te kweeken, waartegen te minder bezwaar bestaat, wijl het in de slechtste gronden goed groeit. Ook heeft dc eigenaar der IVeeklg News, ten einde zeker te zijn dat hem ook deze grondstof niet te ceniger tijd mocht gaau ontbreken, aanzienlijke landstreken iv Algerie aangekocht, ten einde het esparto-gras daar in 't groot aan te kweeken. Ziju schepen varen dan ook het geheele jaar door af en aan, ten einde dit aan te voeren.

Hoewel de Lygeum Spartiim een in veel zuidelijke streken thuis behoorende plant is, oppert prof. Koch toch de vraag, of zij, daar ze bij voorkeur in zand schijnt te groeien, niet ook in Midden-Europa zou kunnen aangeplant Worden, ter bevestiging van het duinznnd, waartoe, gelijk bekend is, inzonderheid hier te lande, de. Helmplant Psamtna arenaria) dient. Mij komt dat twijfelachtig voor, eerstens omdat deze plant niet zooals de Helm door den grond kruipt, wat zeker niet hare minste verdienste is in dit opzicht, maar vooral wijl ik het voor zeer twijfelachtig houd of het Esparto-gras hier immer goed te acclimatceren zou zijn. De zaak is evenwel van te veel belang om zulk een aprioristische meening als reden te beschouwen om het niet te beproeven. Het is zeker, bij de geregelde vaart ook uit onze havens op die van de Middellandsche Zee, gemakkelijk genoeg te verkrijgen, en er zouden derhalve zooveel kosten niet voor behoeven gemaakt te worden. Mocht toch onverhoopt deze plant geschikt blijken te zijn om cok op onze duinen te groeien, dan zou ze, gelijk van zelf spreekt, dubbel belangrijk zijn, daar toch de grondstof voor papier ook voor Nederland alles behalve een quaestie van ondergeschikt belang kan geacht worden. Het voornaamste, om tot het onderwerp terug te komen, waar het op aankomt, is de tijd der iuzameliug van het gras; want wordt het te jong gesneden, dan zijn de vezels nog niet rijp genoeg en te veel met vloeistoffen gevuld; is het daarentegen te oud, dan heeft het te veel kiezelzuur opgenomen, 't welk voor de bewerking der vezelstof tot papier te hinderlijk is. Een ander inconveniënt is dat het, als het gedroogd is, zooveel scheepsruimte inneemt, waardoor de transportkosten zeer aanzienlijk worden. Dit laatste heeft men echter weten te verhelpen door het met hydraulische machinen tot op de helft van zijn volume samen te persen. De beste tijd der inzameling van het Esparto-gras in Zuid-Europa en Noord-Africa is van April tot Juni, wanneer het met de hand gesneden wordt, waarna men het in de zon laat drogen, waartoe tien dagen noodig zijn en ten gevolge waarvan het 40 pet. iv massa verminderd is. Op deze wijze behandeld, levert het gedroogde Esparto-gras niet minder dan 75 pet. voor papierfabricatie geschikte vezelstof op. W.

— Het zal wol ruim 11 jaav geleden zijn, dat door de Hongaarsche. Regeering aau Graaf Von lladay onbeperkte volmacht gegeven is om Beneden-Hongarije van roovers te zuiveren, lndevtijd is melding gemaakt van het bijna ongelooflijk gvoote aantal misdadigevs, waarmede de Gvaaf in kovtcn tijd de gevangenissen had gevuld. Nog altijd echter schijnt Graaf Von Raday werk te vinden, maar order en veiligheid zijn intusschen, naar men meldt, in het grootste gedeelte des lands reeds teruggekomen. Een Hongaavsch blad deelt de volgende staaltjes mede van de wijze, waarop Graaf Von lladay te werk is gegaan. De Graaf waart als ecu geest der bestraffing door het land; hij is overal en nergens; hij en zijn secretais verschijnen nu eens alleen, dan wedev te zamen, onder verschillende vermommingen; zij vernemen alles, zelfs dc misdvijven, die jaren geleden gepleegd zijn. De eigenaar van een eenzaam gelegen herberg had vijf jaren geleden een reiziger vermoovd eu uitgeplunderd. Daar komt een onbekende; verlangt de kamer N°. 3 en overnacht aldaar; des ochtends wordt dc rijke herbergier gevankclijk weggevoerd, want de onbekende is gvaaf Vou Baday, die zich gedurende den nacht er van overtuigd had, dat onder den vloer dei- kamer een gevaamte vevbovgeu was; toen de herbergier vernam, wie zijn gast was, stond hij als vernietigd en bekende alles. Van waar de alwetendheid van Graaf Von Baday? Het meeste verneemt hij van hen, die reeds iv hechtenis zijn. Deze, zoo beweert men, mogen niet met elkander spreken en zien elkander nooit anders dan gemaskerd. ln eene stad woonde ecu juwelier. Op zekeren dag komt daar een handwerksgezel en bied hem een kostbaren ring voor een spotprijs aan: de koop wordt gesloten. Den volgenden dag komt ecu Heer bij den juwelier en wenscht een ring te koopen; de juwelier verkoopt den ring, dien hij gisteren voov 25 gulden gekocht had, voor 500 gulden. Een uur latei- was de winkel van den juwelier gesloten eu deze zelf in hechtenis genomeu. De kooper was Von Kaday, de handwerksgezel ziju secretaris. De geheele manoeuvre moest strekken om te bewijzen. dat de juwelier gestolen en geroofde goederen kocht, en hij bekende dan ook, eenige jaren geleden van een beluchten diefstal afkomstige juweelen gekocht en zich daarbij verrijkt te hebben.

Een dorp was op een zekeren ochtend omsingeld; niemand mocht het verlaten. Op het dorpsplein werd een hooge galg opgericht; een onbekend man liep intusschen, de handen op den rug, het plein op en neder. De geheele bevolking beefde van angst. Toen dc galg gereed was, ontbood de onbekende den dorpsrechter en alle boeren, en zeide tot hen: „Ik ben Graaf Von Raday. Ziet gij die galg? Een uwer was bij dien en dien roof betrokken. Indien gij mij den schuldige niet aanwijst, worden drie uwer, door het lot aan te wijzen, onmiddellijk opgehangen." Het bleek, dat de dorpsrechter de schuldige was. Veel van hetgeen men hoort verhalen klinkt, alsof de gevreesde Graaf reeds de held van een tal van sagen geworden is. Maar in elk geval schijut de Regeering het juiste middel ter hand genomen en den rechten man gevonden te hebben om het in Hongarije zoo welig bloeiende rooversbedrijf iv den wortel aan te tasten. De kwade zijde van de zaak is, dat thaus de gevangenissen overvol zijn. Het aantal gevangenen, wier schuld grootendeels bewezen werd, is echter te groot om hen geregeld te kunnen vonnissen. In elk geval zijn nu tal vafi misdadigers onschadelijk. — Dezer dagen vroeg een belgisch plattelandsbewoner te Brussel naar den prijs van 2 kamers op de sde verdieping. Vijftienhonderd frank was het antwoord.— En hebt gij ook een stal?— Houdt gij er dan een rijtuig op na?— Neen, maar hij moet dienen om den ezel te logeeren, die dit ellendig hok voor 1500 fr. zou huren. — Thans is door het fransche ministerie vau Oorlog definitief het verlies vastgesteld, dat Frankrijks hoofdstad gedurende den jongsten oorlog met Pruisen geleden heeft. Uit het openbaar gemaakt rapport blijkt dat er 11 divisieen 25 brigade- generaals, dus in 't geheel 36 generaals zijn gesneuveld. — Onlangs stortte in een fransch dorp een drooge put iv van 33 voet diepte, juist op het oogenblik dat zich iemand op den bodem bevond. Toevallig vielen de steenen zoo, dat zij een nauw gewelf boven het hoofd van den ongelukkige vormdeu. Na in dien toestand, met 48 kub. meters puin boven het hoofd, 68 uren te hebben doorgebracht, werd hij ongedeerd, althans zouder eenige verwonding of kneuzing, uit zijn steenen graf fe voorschyn gehaald. — Te Mollis, Zwitserland, is dezer dagen een kind gedoopt, wiens vader 19 jaar oud is; zijn beide grootvaders ziju 50 en 71 jaar, ziju drie overgrootvaders 60, 73 en 78 jaar en ziju bet-overgrootvader is 88 jaar.

Maandag den 26 Feb. 1572. Ten huize van den WelEdG. heer van Zutphen. Dinsdag 27 Feb. 1872. Ten huize van WelEdG. heer van Zutphen, en In het vendu-locaal van Karthaus. Woensdag den 22 Feb. 1872. In het vendu-locaal van A. Meijer, en Ten huize van den WeldG. heer van Gent. Donderdag den 29 Feb. 1872. Van houtwerken afkomstig vau de onderneming Tempoeran nabij het nieuwe kanaal. en In het vendu-locaal van Bouma. Vrijda»- den 1 Maart 1372. Ten huize van den Heer J. M. Jacobsz, en In het vendu-locaal van Soesman & Co.

Advertentiën Morgen, Zaterdag 24 dezer, zullen in ons vendulocaal te 10 ure worden verkocht, o 10 Krandjaiiijs Suiker, door zeewater beschadigd, gelost uit het] Nederl. Indisch Schip Australia Pocket Kapt. VAN DEIl' STEEN. (692) SOESMAN k ('o. VENDUTIE OP MAANDAG en DINSDAG den 26 en 27 dezer, ten huize ran den WelEdG. Heer B. VAN ZUTPHEN, OPBODJONG, van ZEdG. zeer netten en completen inboedel, bestaande uit Mahoniehouten Ameublement, ronde Tafels k Knaapjes met marniereubladen, Consoles, Bataviasche Meubeleu, Waschtafels, Schutsels, IJzeren ledikanten, groote Dispens-, Etens- eu Kleederkasten, Buffetspiegels en schilderijen, Japansche ronde Knapen, Japansche bladen en kopjes, élagère voorwerpen, Pleet-, Glas-, Porcelein eu Zilverwerken, een Pianino, Dispens-, Keuken- en stalgereedschappeu, 2 goede naaimachines van beste makers. Voorts: Een Mylord zoo goed als nieuw. Ecu idem idem, een vis a vis 2 span goed gedresseerde wagenpaarden, een groote collectie zeer zeldzame bloemen en plantjes in Japansche, Chineesche en Inlandsche potten, Bloemenstandaards met Europeesche bloempotten. Eenfraaic collectie vogelsals: duiven, sprekende Beo's enz. enz., en wat verder te voorschijn zal worden gebracht. N. B. Zondags te voren te bezichtigen van 8 tot 12 ure. Met Commissien belasten zich (565) SOESMVN & Co. Geene bijgebrachte goederen kunnen worden aangenomen. VENDUTIE op Dinsdag den 27 Eebr., van diverse bijgebrachte goederen en producten. (675) E. KARTHAUS. VüNDUTIE, op Woeusiliifl den 28 dezer in de toko van mevrouw van (jent, van restant tokogoederen beslaande uit: Dames- en Mode-artikelen, Tokokasten en Inventaris. (655- SOESMAN k Co. WOENSDAG 28 FEBRUARI, vendulie in liet vendulocaal van A. MEIJER, van diverse Koopmanschappen, bijgebrachte goederen en Producten. (660) A. MEIJER.

Balken-vendutie. Op Donderdag den 29 dezer, zullen SOESMAN k Co. voor rekening van de onderneming Tempoeran tegen 2% vendusalaris a tout prix verkoopen: Een groole partij gave l'jiilüeliouleii Balken, liggende aan het Niéuwe-Kanaal. (686) TOKO VKNDUriK, op Vrijdag den le. Maart, in het vendu-locaal van SOESMAN & Co. van Toko en aangebrachte goederen. (687) Vendutie wegens Vertrek, Vrijdag I Maart, ten huize van den Heer: J. M. JACOBSZ, (Ileereuslraal). van ZijnEd. goed onderhouden inboedel, als: Banken, Stoelen, Tafels, Kasten en Knapen, Petroleum, Kroon-, Hang- en Tafellampen, IJzeren en houten Ledikanten compleet. 1 Massief Mohonyhou.eu hang- en legkast. ALSMEDi: : 1 Pianino van Sanne. 1 Naaimachine van Wlieeler en Wilson. VERDER: 1 massa Schoohneubelair. Einde 1 ij k : 1 Elegante Bat. Tenwagen, 1 span uitmuntende Wagenpaarden, 2 Bendvpaarden. (69Q A. MEIJER. Op Vrijdag 29 Maart e. k. zullen te Samarang ter plaatse, alwaar dien dag Vendutie wordt gehouden, in het openbaar worden verkocht: de navolgende Twee Tabaks Ondernemingen gelegen in de Residentie Rembang, als: Olentiiigan met Zes lood^en, Djepon met Zes loodsen. Bij iedere onderneming bevindt zich eene ruime Afpakloods met tabakspers, benevens een woonhuis. Du meeste loodsen, rusten of Djatiehonten stijlen en zijn met sirappen gedekt. Nadere informatien ziju te bekomen bij de respectieve Administrateuren en bij de Internationale Crediet- en Handelsvereeiiiging „Rotterdam" te Samarang, Batavia en Soerabaia. (444) Tegen 1 April of, des verkiezende, eenige weken vroeger wordt, wegens vertrek vanden ondergeteekende met, de huur van het door hem op Tjandi bewoonde huister overname aangeboden: Een Compleete Inboedel, met Wagens, Paarden, 1 span Karbouwen, 1 Biljart, Glas- Cristal- en Pleetwerk, enz. Voor verdere inlichtingen vervoege men zich tot (85) E. GRASZHOFF.

Pas ontvangen: Gerooktepek in vaatjes vau 10 Pond, (679) bij REISIGER & Co. SOEsMAN & Co. li ebben ontvangen: zeer zuiver en hardluidende Scheepsklokken geschikt voor Suikerfabrieken en andere Landelijke ondernemingen. (68.) Weder verkrijgbaar: Echte Roederer CHAMPAGNE, en dagelijksch wachtende: echte MOET en CH 4 \DO f. (683) SO E.S.M AM k Co. ONTVANGEN: overheerlijke Rbijnwija Mousseux merk „Kaiser Sekt" van Dulrich fy Ewald Rüdesheim. (683) SOESMAN k Co. Blanke Terpentijn-olie in KELDERS van 15 [~J flesschen, bij f 684) E. 11. BOUMA. Hollandsche- en Engelsche-zuren, pas verscb ontvangen: (689) F. H. BOUMA. MEEL in TROMMELS voor Gebak en Brood en gerafineerd Suiker. Eijn Suikerwerk, Banketen Bitterkoekjes etc.— PAS ONTVANGEN door (6 38) SOESMAN' & Co. SOESMAN & Co. hebben ontvangen: Een klein maar goed geassorteerd ('ictuur Provisies, van J. C. VISSER, als: Hollandsche en Deensche Asperges, Doperwtjes, Tuinwortelen, Capusyners, Tuiuboontjes, Brusselsche Kooltjes, Schorseneren, iv wijn gestoofde Appelen eu Peeren, Tuinasperges, Stoom eu Gerooktczalm, Saucijs de Bologne, Gerookte-ossenhaas, Ossen- en Kalfsgehakt, Keulsehe Pricadellen, Lengvisch, Koek in Trommels van 1 en 4 ps. Geassorteerd St. Nicolaasgebak, Jan Hagel, Theebanket-, Bitterkoekjes, Roggebroodjes, Rolpens, Kettingsaucijs, Rookworst, Zuur in Stopflesschen, Bergsche-anchovies, Spaansch e-olijven, Tuiuboontjes in flesschen, Rozijnen, Amandelen enz. enz. (632) Haute Nouveauté! Ontvangen: fijne wit Italiaansche Stroohoeden voor Dames eu kinderen, alsook bloemen coiffures en bouquetten. (650) Toko PLIJNAER.

HEBREN \ erlakte Kapleeren en andere Schoenen. Prachtige Zeeml e e r e n Lappen. (665) SOMERMEIJER. BOBRS & Co. Djocjocarta. Per „PRINS HENDRIK ontvangen:" Prachtige Pleet- en Zilverwerk van Jüiist, Sjioorwegkoffertjcs, Reistasschen, Schrijfmappen, Lessenaars. Verder voorhanden: Spiegels in diverse grootten, Speelgoed, Kleeren, hoeden, enz. enz. (663) Diverse Groenten in blik, als: Tuiuboontjes, Doperwtjes, Appelen en Peeren in wijn, Worteltjes, Kropsalade, Schorseneren, Capucijners, Bloemkool, Aspergics, Peultjes, Appelpent, Snijboontjes, alles pas aangekomen bij (672) F. 11. BOUMA. Bij de ondergeteekendefl weder voorhanden: Gegalvaniseerde ijzeren Tjing-goten met bijbehoorende T stukken en Ellebogen, Roosterbareu, Patent, Hijschblokken, Lieren 4 en 6 tons, complcete Keukengereedschappen, Kurassen, ijzerhouteu Sierappen, benevens een partijtje Peruaanschc Guano. (251) DORREPAAL S. Co. Pas ontvangen: Een partijtje délicieuse Manilla-sigaren {Corlados.) (669) F. BL BOUMA. Echte Roilijers Scheermessen a f 3.-. Zak- en Penuemessen, Scharen in soorten tegen zeer billijke prijzen, (666) SOMERMEIJER. Slechts nog enkele Naaimachines, Wheeler en Wilsons Silencieuse voorhanden. (638) SOESMAN & Co. Weder ontyangen: Z. M. KAZEN. Gerookte-worst in flesschen, Gerooktspek in Vaatjes, alles Versch en van puike qualiteit. (674) RAADSIIOQVEN. puiKfc hammTnT SAUCIJS DE BOULOGNE KETTINGSAUCIJS OSSENHAAS Rolpens (671) bij F. H. BOUMA. Suiker in trommels, zoomede : Witle Broodsuiker in kleine trommels Verkrijgbaar bij de Depóthouders der Javasche Rajinade (633) SOESMAN 'i* Co , Heden gelost; Per „PETEONELL A." Een Biljard met toeöehooren. (693) SOESMAN & Ca.