De locomotief : Samarangsch handels- en advertentie-blad

(Uit alle Indische bladen bijeengebracht.) GETROUWD. Gerardu. de Lang en Elisabeth Justine In 't Veld. Fort de Koek 15 Febr. 1874. BEVALLEN. L. J. Westerkamp, geb. Spier, ->„ Solo 1 -Haart 1874 OVERLEDEN. Frederik, jongsfe zoon vaa J. Duijvetter, 10 md., Soerabaia 7 Maart 1874.

Vuór vyf en twintig jaren v>as dc Wa'erstaat in Indië iv zulk ecu ellendigen toestand, dat hy over ieders tong ging. Hy' vormde geen zelfstandig departement, maar een onderdeel der directie van het zoutmonopolie, of om den fraaieu < ffieiëelen titel te behoudeu : „Di-ectie van dc t-roduc ten en Civiele Magazyuen." Stilzwijgend nam dc Regeeiiug aan, dat met deu rang ook dc kennis kwam. Zoo soms een directeur op eene lastgeviuj. tot het uitbrengen van advies dc eerlijkheid had te antwoorden: „ik heb er nooit iets vau geleerd; ik weet wel iets van zoutbereidinir, maar niets van bouwkunst of hydraulica", kreeg hij binnen vier e» twiutiï uren een brief te huis die zi-h aldus liet sam.invatten: „Advies of ontslag" Moed is zeldzaam, vooral zedelijke. Helden worden niet gevormd, maar geboren Dc titulaiis bracht dus een advies uit. Dc hegeeiing achtte zich dan .gedekt.' Dc directeur wist soms niet. dat men niet alleen kranen heeft om vaten ie opeuen en af te sluiten, maar ook om vrachten te laden en te lossen- Vooral dc kraau was zya struikelblok. Een eerstaanwezend ingenieur op een buitenpost had het ontwerp van een houten loskaan opgemaakt, waarvoor gelden werden aalgevraagd. Maar dc Landvoogd Duymaer van Twist herinnerde - icb, dat korteli'gs in zyne vaderstad Deventer een ijzeren kraan was opgericht, en wilde al het gcedp daarvan op lndischen bodem overplanten. Dc directeur gelastte dus een commies in eene lade vol teekeningen Tets op te schommelen, dat Z. Exc. zou voldoen Meo was gelukkig gen eg diie groote vellen te vinden, waarop ia ri.-rlyke letters het opschiift prijkte: „Ontwerp van eea ij-eren k-raaf- Dat dc diia bladen den plattegoud, een rtaadge-iclit en een ...orsnede van één eu hetzelfde vooiworp voorstelden, had niemand begrepen. Dc ingenieur ontving een biief, nbgenoeg in deze bewCOtdingen: „Ik heb dc eer L edelgestrenge hierbij drie ontwerpen van Terachillende kranen te doen toekomen, met verdoek daar» onder één uit te kiezen, dat u het meeste toelacht, en mij dc twee andere zoo spoedig mogelijk terug te zenden.', Als „deskundige" was den directeur een hoofdingenieur toegevoegd, van wien terecht werd gezegd, dat niet zyn werken hem o erleefden, maar hy zyu werken. Dc geperaal Van der Y\y'ck schreef omtrent dezen adviseur in e^ne offic'ëele kantteskeniug: „God beware Indië voor meer dergelijke kunstenaars!" Het gezaz veTving dc rede. Dc ing -nieur P. Holm had een houten Touw-of traliebiug over dc livier bij Tempel (grens van Kedoe en Djocja) ontworpen volgens dc eischen der wetenschap Dc hoofdingenieur, die niet voor spek en boenen op zijn bureel wilde zitten, gelastte op Napoleontische wijze, dc afmetingen van het traliewerk te tierceeren Wegen, waterleidingen, bruggen weiden aangelegd of gebouwd door dc hoofden van gewestelijk bestuur, zonder voorlichting d.or een zaakkundige, zonder voorafgaande opmetingen en waterpassing, zonder betaling. Zelfs prachiige woningen verrezen, zonder den Slaat iets meer te kosten daneenige houde*den gullen aan hang-en sluitwerk. Dat dc bruggen zoo goe-tkoop mogelijk en dus zoo laag mogelijk iv dc ravynen werden gebouwd, spreekt vanzelf. Da', dit tot groot nadeel strekte van voertuigen, trek- en lastdieren, die dc vrachten dc ravynhellingen opwaarts Imoesteu sleepen, is ook vry duidelyk. Niot alleon moest dc inboorling voor dc bruggen kosteloos het hout leveren, maar ook dc steenen bakken. Dc brug over dc rivier Kras, io Kedi-ie, had er, meen ik, vijfhonderd duizend gevorderd Dc landhoolden werden bij het optrekken, onder het toezicht «an een Javaansch dorpshoofd, door het water ontsjrgnd of „acbteiloopscli "' In deu eersten nacht na dc voltooiii g stoitte dc brug iv. Al dc daaraan bestei.de, onvergolden arbeid was vruchteloos. Maar niet alle- was gebrekkig. Enkele residenten, zooals G. L. Baud, i-i Kedirie, en Lauuy, iv Madioen, wedyverdeu in dc eerste jaren na 1833 met elkander om flinke wegen in dc door hen beheerde gewesten aan te leggen en daardoor mag-til en .eikeer te bevorderen. Op Sumatra's Westkust, in Palji'an en elde.s werden stoute btuggeu geslagen door Van Hengst, Casttns en anderen. Men heeft sedert „hervormd", maar op moederlandsche wijze. Zoo meu al het geld, door ludië opgebracht, aan Indië gelaten had, zou men meer eu meer den onbetaalden arbtid hebben kunnen vervangen door betaalden, eu tevens het getal deskundige ingenieurs vermeerderen, zonder te temen aan het begiusel der ondeelbaarheid van het gezag, dat, volgens Multatuli's oaweersprokeu en ouwederlegd betoog, dc voorwaarde onzer heerschappij i<. Meu zoude dc r. sidenten aU hoofden van den waterstaat in hun gewest hebben kunneu handhaver, mits ondergeschikt aan den directeur der openbare werken. Een Javaan is er aan geweiid het inlandscbe districtshoofd, deu inlandseben icgent toezicht te zien houden over dc waterleidingen. Het komt hem ougerymd voor, dat hun lastgever, dc resident, zich daarmede miader 1 eeft te bemoeien dan b v. met dc teelt van koffie en suiker. Dc resideut is iets anders dan een commissaris des Koniogs in Gelderland, hij moet in rijn gewest zyn en blyven dc hoofdvertegenwoordiger van al dc burgeTlyke belangen. Dc hoofdingenieur, wien dit niet smaakt, blrjve in het lieve vaderland of ga naar Minnesota. Vrijheid, blijh id Maar juist daarom moet dc resident een uitstekend knap, wakker 6n achtenswaard ambtenaar zijn Laaraau echter entbrak veel. Vóór ruim tien jaren moest men al dc hoofden van gewestelijk bestuur langs dc rij afgaan om een gesebikten titularis voor Samarang te vinden. Eiudelijk meende men dien te hebben aangetroffen iv den heer Scherius, maar h(j gaf er dc voorkeur aau naar Brussel te vertrekken. In 1863 was er in Java's Oosthoek ecu assistent-resident, wien het.dubbelzionige „schaal" parten speelde, gelijk het dubbelzinnige l-mnn" i.rr>Ao«T min den dirpp'-nr van zout monopolie en waterstaat Hy had den controleur V. eenige opmetingen opgedragen. Deze1 verzocht hem schriftelijk, dc schaal te bepalen, volgens; welke dc kaart moest worden geteekend. Dc a -sisteat-reeident zat met dc handen in het haar en om „gedekt" te zijn, besloot h(j . . . . niet te antwoorden Dewijl dc berg niet tot Mohamed kwam, ging Mohamed vaar den berg. V. reed naar dc hutfiplaats en herhaalde mondeling zyn vraag. — „Ja," luidde het snuggere antwoord, „ik heb in alle koffie-pakhuizen naar een schaal doen zoeken, maar een schaal voor teekeniugen is nergens te vinden." Het is in het geheel niet noodig, dat dc resident een -«pecialittit zy in waterbouwkunde. Aan het hoofd der zaken behooren te staan mannen van algemeene vorming, die specialit-iteu te hunner beschikking hebben om hen voor te lichten en lunne bevelon te volvoeren. (Multatuli, Specialiteiten.) Dc beste Minister van Marine in Nederland was een burgemeester van Doetichem. Dc beste Minister van Mariue ia Frankrijk, gekozen door Napoleon I, was een wynkooper te Bordeaux. Dc advocaat Moreau werd spoedig zulk eea goed' veldheer, dat hij den naijver van den grootsten kiy'gsman der nieuwere ty'deu wekte en dc schitterende overwinning by' Hohenliudeu behaald,., die dtn Franschen den weg naar Weenen opende. In Engeland is dc Minister van Oorlog meestal een pékin. Dc houthakker Lincoln, later pleitbizorger, werd een goed Voorzitter van dc Noord-Amerikaansche Unie. Niet alleen ia den Zwitserschen Bondraad maar in elk kanton, veranderen dc hoofden der departementen jaarlijks van werkkring: oorljgszaken, openbare werken, politie en justitie, brievenpost en telegrafen. Dc zaken gaan er niet slechter om. Von Moltke roemt het Zwitsersche leger als „sterk en goed georganiseerd." En ieder herinnert zich, hoe ongunstig ia 1870 het oordeel luidde over het Nederlandsche, door specialiteiten bestuurde legér. leder weet, iv welken toestand onze zeem-icht verkeerde, toen dc oorlog aan Atsjin verklaard weTd. Ds wegen iv het bergachtige Zwitieilaid wekken ieders bewonderiug. Dat kleine volk siaat aan het hoofd der beschaving. Het droeg deu palm weg op dc tentoonstelling te Weenen. Mi.deeld van yzer en steeukolen, i» bet een waardige mededinger van B.lgie en Engeland. Zonder zeehavens, zonder vloot, zonder koloniën verdiiogt het ons op dc Nederlandsch-ludische makten. Dc Zwitser Stampffi werd gekozen tot lid van het scheidsi-ericht iv dc Alabama-quaestie, maar noch Groot-Brittannië noch dc Verenigde staten dachten er aau, ten der Nederlandsche Miuisters van Justitie te kiezen. Dc residenten behooren ook wakker te zyn. Maar zoo heer zoo knecht. Onder luie, plichtvergeteu landvoogden werden ook zij lui. Dc suikercontractan-en op Java betalen een paar centeu voor het snijden van een bos iiït. Dc directeur _chiff vioeg eens aan een zter oud resident: — „Hoeveel betalen dc contractant;n in jouw residentie voor het snydtn van een bos riet? — Een gulden, directeur. — Wat? — Neen, pardon, ik vergis me: twee galden. — Jy kent alleen da meiden ia je residentie." Op dc achtbaarheid der landsdienaren kom ik aan 't slot van deze Herinneringen terug. By dc hervorming vau den Waterstaat in Indië bad men in dc eerste plaats het belang van Indië voor oogen moeten houden. Men hal dus in dc eerstelt-ais moeteu zorgen voor vloeiingskanalen, daarna voor biuggen, wegen, verbetering van rivie en, aanleg van scheepvaart-kanalen en zeehaveus, oprichting van lichttorens eu ambtenaarswoningen. Maar dit ware tiet geweest „iv Nederlandschen zin." In het moederlnnd spelen honderd duizend gegoede, zelfzuchtige kiezers den baaa over dc Kamers, bet bewind en dc pers. Men schonk dus vooral veel aandacht aan mooie huizen voor het overheerschende ras. Zjo kwam er eens te Buitenzorg eene begrooting van tachtig duizend galden voor eene assistent-Tesidentswoning ia eene afdeeling, zoo onbelangrijk, dat men zich daar een paar uren later haren uaam niet meer te biunen wist te brengen. Daarentegen bezitten de Javanen gemiddeld thans slechts een zesde van de rijst, die zij hadden vóór 1830. De armoede is zoo toegenomen, dat roofpartijen, in gewapende benden, soms bij zonnelicht, thans op Java aan de orde van den dajf zijn. De verfoeide behoudsgezinde Landvoogd Eochussen deed in 1849 een kanaal in Demak aanleggen, waardoor tienduizenden bunders gevloeid wo*den. In 1853 werd de Waterstaat „hervormd" onder den „liberalen" Duymaer van Twist. Sinds een en twintig ja»en kwam niet één belangrijk vloeiingswerk tot stand. De hongersnooden nemen dan ook tor. Maar de koloniale liberalisterij voert leuzen in, die den dienst moe'en verrichten van teer- en witkwasten. Zjj bedekken de scheuren in het verrotte gebouw. Zij dienen om de aandacht af te leiden van de hoofizaak: exploitatie van Indië ten behoeve van de moederlandsche kiezers. Ouder die leuzen is de voornaamste vrije arbeid. (Multatuii. vrije arbeid.) Hoe ernstig zij gemeend is, blijkt uit de handhaviug van de gedwongen kolliecultuur. Ieder weldenkende geeft de voorkeur aan vrijheid boven dwang. Maar onder den Landvoogd Pahud en den directeur Ublenbeck is, volgens da Aanteekeningen over koloniale onderwerpen van den vrij-arbeider De Waal, eene „eerlijke" proef genomen met het uitvoeren van alle openbare werken door vrijwillige arbeidere. Dit is toen gebleken vooralsnog eene onmogelijkheid te ziju. Ieder veistandig mau nu zal toegeven, dat het beter is een nuttig weri in dwang, tegen billijkt' betaling, te doen verrijzen dan het onuitgevoerd te laten. Wie het tegendeel beweeit, is een dweeper die onder da pomp moet, of een aandeelbebber iu etne particuliere opkooperij van tabak. Dia dwang zou den Javanen minder verdriet hebben gebaart dan schaarschheid en gebrek. Eene andere leuze was: aanbesteding van alle openbare werken iu een land, waar bijua geeae aannemers zijn, ouder moederlandsche voorwaaiden. De herhaalde mislukkingen waren eene heerlijke aanleiding om het daardoor overgebleven gild in de „gemeenschappelijke" schatküt te storten. II ,t departement der openbare werken iu Indië is het belangrijkste vau alle, omdat. ry=t. die vloeiingskaualen balioeit, het hcofdvo-,dsel is; omdat sükerriet, dat gelijke behoefte heeft, een der belangrijkste voortbreugseleu aaa den hai del levert; omdat i.et geweld der bergstroomen en hunne veiwoestiugeu het grootst zijn in keerkriugslaudeu; omdat Indië van alle zijden door de zee wordt bespoeld; omdat het sinds eeuwen werd' verwaarloosd, en dus stiefmoederlijk bedeeld is met kaualen, spoorwegen, gewone wegen, havens, lichttorens, enz,; omdat in onze overzeesehe bezitting geene provinciale en gemeentelijke besturen zijn, die een deel '• der regeering»-taak in handen nemen. Maar zoo lang de eischen van dien diensttak getoetst worden aan de onverzadelijke be«.eiten der moederlandsche kiezers, zal dat departement onmogelijk aan zijne roeping kunnen beantwooiden, want elk jaar zullen zijne b-grootiugen door het Ouder- en Oppeibestuur woideu getierceerd, gelijk de afmetingen van Holm's traliebrug. — Ieder Kamerlid zal u, met een beroep op John Stuart Mill, wet»n t° zeggen-. „Belast niut de voortbrenging, maar het verbruik. Bswegen ij voortbrengen! Maar zoodra het er op aaukomt de voortbrenging iu Iudië te b'vorderen, verandert hg van staudpunt. Keeren wij terug tot da genio!— E. v. E-

AANGEKOME.V. SAMARANG, 7 Maart. Ned. Ind. bark Kim Wa», Said Achmat Alkif, Tegal, Geiagvoerder. VERTROKKEN. SAMARANG, 8 Maart. Siam. bark Envoy, W. H. H. Reijnold», Singapore, EDgl. bark Colima, W. P. Hide, Singapore; Ned.-Ind. Stb , Singapore,' C. H. van Odem, Soerabaia; Frans. Stoomboot Fenelon, Le Boucher, Singapore.

Met betrekking tot de voor omstre.ks honderd jaar gezonken Lutine, is een nieuwe brochure verschenen, dit, brj velea de belangstelling voer deze zaak weder heeft opgewekt. De schifiver geeft ntmelfl^ de middelen aan waardoor men de zandlaag, die het wrak bedekt, kan verwijderen, zoodat het niet onaardig sommelje van 15 millioen gulden op deze wijze zou kunnen veikregen wolden. — Voor de poort van de cellulaire gevangenis te 's Hage liet sedert ongeveer twee maanden een hond, wiens meester da.rbinnen is opgesloten. Het dier, dat henger en dorst, koude en regen trotseerde, om op zyn meester te wachten, laat zich niet verwijderen. Naar men ze^t, heeft de geneesheer van dat gesticht het trouwe beest van een mat en een kleedje tot ligging voorzien, en hem voedsel verstrekt.

— Eene talrijke schare wi s den 21 op de algemeene begraafplaats aan h.t Kanail te 's Hage vereenigd, om tegenwoordig te zijn bij de teraardel)es*elling van het stoffelijk overschot van jhr. de Brauw, in leven officier van justitie by de rechtbank a'daar en lid van de Tweede Kamer der- Staten-Generaal. Verschillende leden van de Tweede Kamer, leden van de rechterlijke macht, van het hoogste Rechtscollege af tot deu nederigen veldwachter, vnorts de procureurs by' de rechtbank, de Burgemeester met eenige leden van den Gemeenteraad en een zeer groot aantal ridders van de beide sectiën van het Metalen Kruis, van welke Vereeniging de Brauw voorzitter was, waren aan de groeve vereenigd. Ook andere Vereenigingen of gestichten, waar* bij de ontslapene een werkkiiog vervulde, waren 'tp

Sedert lang droeg men kennis van 't bestaan eener grot te Ofhir-Gulche, op 't grondgebied van Montana [Madra*-]; zelfs was daarvan een gedeelte onderzocht. Oalangs besloten nu vi.r heeren ecu poging te beproeven om verder door te driugen. Uit het dorp Deer-lodge zich opmakende, met levensbehoeften voor diie dagen, kaarsen, hars-flambouwen, kompassen enz., sloegen ze in de „Middeskamer," het tot dusverre bekende deel der grot, hunne legerplaats op. Door een nauwen gang, een vier honderd voet lang, geraakten ze, nu eens kruipende, dan loopende, ia een prachtige zaal, ter hoogte van vjjf en dertig, ter lengte van zes en tachtig en ter breedte van vier.en vijftig voet. De ontdekkers houden 't er voor, dat het vertrek door menschenhai den in dn rots is uitgehouwen. Hun nasporingen voortzettende, stuitten zy op een versteend.n reus, eene gestalte vaa negen voet, zeven en een halven duim. Het lichaam was vau 't hoofd tot de voeten bedekt dooi eeue korst vaa omtrent twee duim dik en als kalksteen zoo had. Deze korst zat vast aau de rots, zoodat het lyk letterlijk in eene -teenen doodkist besloten was. Een metalen helm dekte het hoofd, ja was door den tyd daarmee als saamgeklonken en op den grond lagen ontzaglijke laaspunten er om heen waarvan eene met een zilveren heft voorzien was, kennelijk bestemd om de schacht te houden. By deze laaspunten lag ook een groote vi-chhaak, van ecu been vervaardigd. De muren der zaal waren overdekt met vreemde letterteekens, te midden waarvan drie schepen zeer duidelijk waren afgebeeld. Op ecu daar vau was een man voorges'uld staande op den boeg, met eene laas in de hand.

E.n omgevallen steen wees den ontdekkers een tweeden gang, gemiddeld vier voet hoog, waardoer zy weldra een ui.uw vertrek bereikten van dertig voet in 't vierkant en uog wonderlijker dan al 'tgeen ze tot dusverre gezien hadden. D.ar vonae* ze namelijk eene meui_,te meuschenbeeuderen, waaronder twee of drio hoold-chedels. Ook deze overblyfseleu koi.deu .-leeht. aan wezet-s van negen voet behoord hebbeu. In het midden der kamer bevond zich een groote steen, bij wyze van mortier uitgehold en waarschijnlijk gebruikt tot het fijnstampen van kwarts. Een menigte werktuigen lagen er om heen, groot en klein, en daarby ook een hamer. Alles was vau koper, door een thans verloreu gegane kuus'bewerkiug bijna zoo hard als staal gemaakt. Ia alle hoekeu der zaal waren rijke brokken kwarts veistr.oid. Men onderstelt, dat de reuzen bezig waren dit te verbrijzelen, toen een aardstorting deu iuganr der spelonk afsloot.

Dat de kunstmatige beschaving, of, wil man, t-erschaving van Japan, juist omdat ze kunstmatig, onhistorisch, niet geworden maar gemaakt, i., op zichzelf voor de Japaascbe natie meer als een ramp dan eene weldaad moet aangemerkt worden, scheen vtor allen, die wat dieper doordringen dan de oppervlakte der dingen, sedert lang een uitgemaakte zaak. Met dat al was, naar 't gemeen gevoelen, niets bewonderenswaardiger dan de geestkracht en de y'ver, waarmee de j irrge mikado de herschepping van zyu volk ter hand nam en doorzette; niets zoo verbazingwekkend, als de gemakkelykheid, waarmee dat volk zelf van gedaante niet slechts, maar ook vau zeiden en gewoonten veranderd*. Doch ziehi-.r iv 't Journal des Débats een bief uit Tokio, vau den lfden November, waa*iu ook over de ingevoerde hervormingen als zoodanig ia eanigszing anderen toon gesproken wordt, door iemand, die naar zyn eigen getuigenis, vele jaren ia Japan heeft doorgebracht, Merkwaardige vervormingen zijn er tot stand gebracht, verklaart hy, maar ze raken slechts de oppervlakte; jaren, zoo^ geen eeuwen, zullen er nog moeten verloopen, eer ze in 't hart der natie zijn doorgedrongen. De staatsinrichting is veranderd, het is waar; de taikoen (het geestelijk hoofd des rijks) en de daimio's (priesters) zyn verdwenen, alle macht berust thans in den heiligen persoon van den Mikado. Of dit nu voor de beschaving gunstig werkt, laat de schrijver daar, al acht hy' 't zeer betwistbaar. Doch dit is zeker, dat de meerderheid der na'ie den nieuwen staat van zaken niet goedkeurt, de ontevredenen talrijk zyn, »een vonk genoeg zoude wezen om ecu uitbarstiig te veroorzaken en een burgerkrijg te doen ontvlammen, waarvan de buitenlanders de eerste slachtoffers zouden zyn." En wat dan Mikado betreft, de onderdaan, die 't waagde aan zyne goddelijkheid te twijfelen, of weigerde in de hem byzonderlyk toegewijde tempels den hem verschuldigd en eeredienst te verrichten, zou zijn roekeloos ongeloof met net hoofd moeten betalen.

De zeemacht bestaat inderdaad ook uit eerige stoomschepen, maar.... bezit noch officieren noch matrozen en de vaartuigen, die aan Inlandsche gezagvoerders worden toebïoo,°geruid. ZtiQ bUna Blle Ban 6en Wissen °*-der&anS t„.-!|legr,?h?,,, Z"n er' en men heeft <-<* een spoorweg anS? ?^°-am! en de hoofd«t.d, Tokio; maar een en FrZt "UltBlultend door Engelschen aangelegd, wordt door Xst dat6lXploileerd eB hMft Zulke delachtige sommen gekost dat de schryver vreezen zou van overdrijving verdacht te worden indien hy ze noemde. OokSSJd. regeering gansch niet genegen om het werk uit te breiden, aaar bare ge dmiddelen in e.n jammerlijken staat verkeeren en üe reeds buitensporige belastingen niet zouden kunnen worden verhoogd, zonder een algemeenen opstand te verwekken.—.