De Sumatra post

Op het gebied van de Hevea cultuur zijn er verschillende twijfelachtige punten, waaromtrent nog weinig geëxperimenteerd is.

De proeven, die op ondernemingen genomen worden, ijjden bovendien vaak aan het euvel, dat zij verkeerd zijn opgezet; vooral wordt niet zelden de maatregel verwaarloosd, naast de proefvelden ook voldoende contióle-velden in het oog te houden.

Een koffieplanter bv., zoo schrijft de heer C. J. J. van Hall in gTtysmannia', zegt mij: ./ik bemest mijn robusta ieder jaar met zwavelzuren ammoniak*, en op de vraag, of hiermee eenig resultaat wordt bereikt, wordt bevestigend geantwoord: fDe koffie groeit er uitstekend door*. Maar vraagt men dan: ffzou de koffie niet e vengoed gegroeid zijn zondtr dien zwavelzuren ammoniakP'dankan hierop niet met een positiefs/neen* geantwoord worden, want de cöatrolevelden, waar de koffie onder gelijke omstandigheden gecultiveerd wordt, doch nu zouder zwavelzuren ammoniak, ontbreken.

Bij de Hevea-cultuur gaat het meestal niet anders.

Vaak past men bv. van den aanvang af //clean wseding' toe en wil men niets weten van een grondbedekker. Men meent dan niet alleen, dat dat de goedkoopste manier van wieden is, maar ook, dat de groei der boomen beter is. Vraagt men naar het bewijs, dan wordt gewezen op den bevredigenden groei der boomen. ffWat kan men nog meer wenschen?" Maar een conti öleveld, waar een andere werkwijze wordt toegepast, en waar dus de boomen een minder .krachtigen groei zouden moeten vertoonen, ontbreekt, en daarmee ontbreekt dus ook het bewijs, dat geheel schoon houden van den grond hier de voorkeur verdient boven halfschoon houden of boven het gebruik vau een grondbedekker.

Toen ik onlangs in de Straits was, vertelde m\j een administrateur, dat tegenwoordig op zijn estate in het eerste jaar bij de V-snede om den anderen dag werd getapt, maar van het 2de jaar af bij de halve vischgraat dagelijks. Op mijn vraag, of hij proeven had genomen, waaruit bleek, dat deze werkwijze de voordeeligste was, kreeg ik een ontkennend antwoord. Gelijktijdig was men op de geheele o dern»mmg tot dit systeem overgegaan en een proef met controle was niet genomen. Op de onderneming bleek mij onlangs, dat ook daar tot het systeem van dagelijksch tappen was overgegaan; hier was echter door een genomen proef eerst zekerheid verkregen, dat deze methode de meerdere kosten loonde.

De administrateur Lafeber had twee complexen uitgekozen van 300 boomen ieder. Van 15 Maart tot 14 Mei werd groep A dagelijks, groep B om den anderen dag getapt, van 15 Mei tot 14 Augustus werd ter controleering de behandeling omgekeerd en groep B dagelijks en groep A om den anderen dag getapi; daarop «era weer van 15 Augustus tot 30 November A dagelijks en B om den anderen dag getapt, terwijl van 1 tot 14 December de bewerking weer omgekeerd plaats vond.

Verkregen werden de volgende hoeveelheden natte rubber (in Kg.) (de rubber werd gewogen na door de machines te zijn gehaald): 1) 15 Maart-14 Mei A (dagelijks): 4.645 B om deu anderen dag): 2.625 2) 15 Mei-14 Aug. A (óm den andereu dag): 2.075 B (dagelijks;: 3.995 3) 15 Aug.-30 Nov. A (dagelijks): 8,667 B (om den anderen dag): 5.867 4) 1 Dec-14 Dec. A (om den anderen dag): 2.889 (B dagelijks;: 5.3 20

Vergelijken wij deze 4 proeven met elkaar, dan blijkt dus, dat in alle vier gevallen de dagelijks getapte boomen belangrijk meer gaven dan de om den anderen dag geUpte; de verschillen waren:

Proef 1:A 73 pCt. meer dan B. „ 2:B 92 „ „ „ A. „ 3: A4B „ „ „ B. „ 4: 884 „ „ „ A. Door het dagelijksch tappen was hier dus meer, en zelfs belangrijk meer product verkregen dan hij het tappen der boomen om den anderen dag. Bovendien bewijst de proef', dat de vermeerdering in productie, die door dagelijksche tapping wordt verkregen, niet onder alle omstandigheden dezelfde is. Want ware dit wel het geval, dan moest de hoeveelheid product vau de dagelijksche tapping van groep A steeds in dezelfde verhouding staan tot de hoeveelheid product vau de tapping om den anderen dag van groep B, en omgekeerd ook; dus —om bij onze getallen van hierboven te blijven —: bij proef 1 maakte A (dagelijks getapt) 73 pCt. meer dan B (om den andereu dag getapt); werd nu de opbrengst steeds gelijkmatig vernoogd door dagelijksch tappen, dan had ook bij proef 3, A (dagelijks getapt) 73 pCt. meer moeten geven dan B [om den anderen dag getapt]; echter was dezeu keer het verschil niet 73 pCt., maar 48 pCt.

Precies hetzelfde verschijnsel doet zich voor bij B; bij proef 2 was het verschil 92%, doch bij proef 4 : 84%.

Ik mag hier voor de duidelijkheid nog wel het volgende injvoegen : Dat proef 1 en proef 2 niet hetzelfde verhoudingscijfer gaven, is heel begrijpelijk. Immers de 300 boomen van groep B geven niet onder gelijke omstandigheden precies dezelfde hoeveelheid rubber als de 300 van groep A. Wij moeten dus verschillende verhoudingscijfer s verwachten in de twee gevallen : 1) A dagelijks: B om den anderen dag, en 2) B dagelijks : A om den anderen dap. Uit het feit, dat dit laatste verhoudingscijfer »n ons geval het hoogste was van de twee fl a 2 pCt' meM °f 192./100)> mogen wij atleiden, dat groep B productiever was dan groep A. fin om nu terug te keeien tot de vraag, boe groot dan ongeveer de winst aan rubber was, verkregen door het dagelijksch tappen: een eenvoudige berekening leert, dat die vermeerdering in de periode van de proef 1 en 2 ongeveer geweest is : V 73X92 pCt. = 81 pCt., in de periode van proef 2 en 3 ongeveer V92~X 48% = 67%, inde periode van proef 3 en 4 ongeveer V4B X 84% = 64%. Het zal wel onnoodig zijn, nader uit te leggen, dat deze getallen slechts zeer bij benadering aangeven, hoeveel rubber in ons geval bij dagelijksch tappen meer is verkregen dan bij om den anderen dag tapjjen. De hoofdzaak blijft, dat de vermeerdering aanzienlijk is.

Voor hen, die zich voor de bijzonderheden van deze proef interesseeren, zijn hierachter vermeld de getallen van den drogen rubber, op ied«ren tapdag verkregen.

Op een andere vergelijkende proef, die zeker ook de moeite waard is, en wellicht voor een zuivere vergelijking nog meer waarde heeft, maakte Dr. de Jong mij opmerkzaam.

Bij de beschreven proef werd bij dagelijksch en bij om den anderen dag tappen hetzelfde aantal „cuts" (zijtakken van de halve vischgraat) gebruikt. Zoodoende werd bij dagelijksch tappen de dubbele hoeveelheid schors verbruikt.

Een niet minder belangrijke proef zou nu zijn, na te gaan, welke resultaten verkregen worden, wanneer men bij dagelijksch en bij om den anderen dap tappen dezelfde hoeveelheid schors versnijdt en dus bij het om den anderen dag tappen het dubbele aantal „cuts" toepast als bij dagelijksch tappeD. Bij zulk een proef zou dus een halve vischgraat met de zijtakken op ouderlingen afstandvan 22]/3 cM. worden gebruikt bij de proefboomen, die om den anderen dag worden getapt, terwijl men de zijtakken op Ouderlingen afstand van 45 cM. heeft bjj de proefboomen, die dagelijks worden getapt.

Dit denkbaeld van Dr. de Joog verdient zeker overweging.

Weliswaar heerscht bij de rubbercultuur thans de overtuiging, dat men niet meer dan 4 ycuts" mag gebruiken, en dat door een groter aantal „cuts" de boom te sterk wordt aangepakt, zoodat na eenigen tijd de latex-productie achteruit gaat, maar ook dit punt mag nog wel eens door vergelijkende proeven worden nagegaan.

Nog andere onopgeloste vragen doen zich verder omtrent de verschillende tapmethoden voor, vragen, welke alleen door vergelijkende proeven kunnen worden opgelost. Zulke proeven dienen echter bij voorkeur op de ondernemingen zelf genomen te worden, zoodat niet alleen over de opbrengst, maar ook over alle voor- en nadeelen, die zich in het bedrijf voordoen, een cordeel kan worden geveld.

We komen hierop nu nader terug. Enkele weken geleden werd te Londen gewag gemaals t van een rubber-surrogaat „Seagumite", hetgeen in onze taal waarschijnlijk met yZeerubber" zou betiteld worden. Aangezien deze rubber uit zeewier vervaardigd wordt, heeft hij daaraan ongetwijfeld zijn naam te danken. Het blijkt niet mogelijk te zijn, meerdere gegevens betreffende zijn werkelijke technische waarde te kunnen verkrijgen, wat voor moeite publicisten van technische tijdschriften en andere belanghebbenden zich hiervoor ook gegeven hebben.

Deze rubber schijnt een ernstige concurrent van vulcaniet, papierinavLé, leder, e. d. te moeten worden; bovendien kan hij in alle mogelijke grootten en dikten vervaardigd worden, zoodat hij niet alleen voor tapijten, doch ook voor da bereiding van schoenzolen, knoopen, vloermatten, stoelzittingen, penhouders, enz. enz. kan worden aangewend. Ook schijnt hij in aanmerking te komen vour drijfriemen, isolatie-materiaal en waterdichte dakbedekking. Het verwondert ons wel (zoo zegt de redactie der #Sprokkelingen van Lindeteves- Stokvis*, waaraan wij deze gegevens ontleenen), nog niet gehoord te hebben, dat binnenkort zeerubber-kammen in den handel zullen worden 1 Kammen n.l. vertegenwoordigen toch reeds een artikel, hetwelk men tegenwoordig uit alle mogelijke grondstoffen vervaardigt, — waarom zou het dus niet u^t dezen ffZaerubber'» vervaardigd kunnen worden ?

Indien het bericht werkelijk waar is, kun het van groot gewicht geacht worden, dat deze Zeerubber 50 pCt. goedkooper is dan Vulcaniei! Ais de uitvindingen in den beginne reeds zooveel beloven en de geheele pers in beweging brengen, zelfs vóórdat het materiaal vervaardigd is, moet dit eiken ernstig-denkenden handelsman wantrouwend stemmen, te eerder omdat tot op heden nog . met geen enkel rubber-surrogaat een werkelijk financieel succes behaald is.

Kort geleden werd aan een Engelsch chemist weder een patent verleend voor de bereiding vau kuustmatigen rubber uit eene bepaalde gelatinesoort, welke zich in vele planten moet bevinden. Ook hierover konden wij nog geene verdere inlichtingen bekomen.

Het behoeft geen nader betoog, dat èa rubberfabrikanten éa rubberplanters zich voorloopig niet bezorgd behoeven te maken voor loyale of deloyale concurrentie vau de zyde der uitvinders en bereiders van rubbersurrogaten. Bovendien is men reeds doende, strenge maatregelen tegen oneerlijke concurrentie te nemen. De Kamer van Koophandel te Londen heeft het n.l. gedaan gekregen, dat tal van veroordeelingen geveld zijn ten nadeele van handelaren, die kunstproducten voor echten rubber hadden verkocht.

De vereeniging ter bevordering der Katoenou4tuurin de Nederlandsche Koloniën zond het volgende communiqué aan de bladen.

De proefaanplant in Taliwang beschouwt men als geslaagd. De aldaar verkregen katoen is bij de Chineesche handelaren gewild. In Maoemere (t'lores) hebben reeds de proefvelden tot einde September 1000 K.G. Upland- en 200 K.G- Sea-Island katoen opgeleverd; de oogst was echter nog uiet afgeloopen, daar, tengevolge van het vergaan van de|„van Imhoff", waardoor de eerste zending zaad verloren ging, het uitzaaien eenigen tijd moest woHen uitgesteld. Op Alor begint de Upland-variëteit reeds vrucht te dragen. De belangstelling der bevolking voor den katoenplant blijkt reeds opgewekt te zijn : door vele hoofden is om zaad gevraagd. Een hoeveelheid geoogste katoen uit den proeftuin op Savoe is ter beoordeeling naar het departement van landbouw te Buitenzorg ge«-zonden. De aanplant van de katoen in de nabijheid van Koepang (Timor) stond minder gunstig, doch dit wordt toegeschreven aan de minder-goede keuze van het terrein en aan de late uitzaaiing.

Tot dusverre wordt de olie uit Hevea-zaden nog niet als eigenlijk handelsartikel beschouwd. Maar zonder twijfel zal in dien toestand verandering komen. De gegevens toch, door het Imper. Instit. gepubliceerd aangaande de waarde van deze olie tot de bereiding van verf, vernis, linoleum enz., ter vervanging van lijnolie dus, zijn alleszins gunstig te noemen.

Bij proeven als die, welke in den regel dienen om de deugdelijkheid vin^^JÜo te beoordeelen, bleek Hevea-olie vrijwai met laatstgenoemde op één lijn te stellen; Hevea-olie laat zich zelfs gemakkelijker voor praktische doeleinden toebereiden.

Het zal dan ook zeer goed mogelijk blijken, een olie te winnen, die, bij gelijke prijzen, met de olie uit lijnzaad concurreeren kan.

Men weet, dat de vraag naar lijnolie, door toenemend verbruik, grooter is dan het aanbod; er is derhalve stellig plaats op de markt voor een goede nieuwe drogende olie.

De prijs van lijnolie is thans 40 pd. st. per ton, die van lijnkoek 8 pd.st. per ton; deze prijzen zuilen ook Hevea-olie en -koek^kunnen badingen.

Plannen tot de oprichting van een olieslagerij voor Hevea-zadan zijn reeds ontworpen. Wie vreezen mocht, dat zulk een onderneming met gebrek aan grondstof zou te kampen hebben, herinnere zich, hoe het gegaan is met de katoenpitteuolie. De meeste planters spottsn aanvankelijk met het denkbeeld, dat de katoenzaden over een afstand van b.v. 20 mijlen zouden verzonden worden naar een ohefabriek; en nu zenden zij ze wel 100 mijlen ver, en nog maken planters en fabrieken een behoorlijke winst.

AiIWERTEHTIEII, ISMAIEL KREEMAKERIJ Petissa — Medan. Levert alle grootten en soorten KREES, tegen den prijs van f 0.05 per v«ï»* Voorzien van afpaLtouw. Voor goede qualiteit wordt ingestaan. Zonder ophangen en thuisbezorgen. 1901 Piano's f e koop ei f e huur P. ECKSTEIN. Pianostemmer en reparateur. TELEFOON No. 128. 9 __ Apothekers Medan. Handel in Chemicaliën* Drogerijen- Depotartikelen Verbandstoifen-Brillen Pince-Nez. fliflllFillill ENZ. AUa Qoedertn worden tegen lavaprijxen geleverd. Voor Ondernemingen Speciale Condities.

Continental Tyre and Rubber Coy. Ltd. SINGAPORE. AUTOMOBIEL en RIJWIEL en BINNENBANDEN The Tropical Tyre. Engros Agent voor S. O. K. S. EHRLICH TELEFOON No. 280.

f! tf: KALODERAAA-GELEIi V KALODERMA-ZEEP. feJEff KALODERMA-POEPER. 'SH 3. vi tl B! 3F%ffi|l | §)? B ifMiiH^f liililSJß Verkrijgbaar bijs Maison E. Mesters Sijpestyn & Co. S. Katz & Co. W. Cornfield Rathkamp & Co. KMi v. h. G. A. v. d. POL Djalan Toko Djalan Kesawan Afd : Huishoudelijke artikelen. Meubelafdeeling Telefoon No. 192. Djattie, Merantie, Rottan en Touw. Tel. No. 174. Heeft in voorraad: Fietsen uit de Simplex Fabriek, m. eigen merk met eerste kwaliteit Dunlop banden. Heerenfietsen met 2 velgremmem f 80.— „ „ terugtraprem en rem op het voorwiel „ 85.— Damesfietsen. 85.— Kookstellen. 1 Lichts f 1.10 2 Lichts f 3.65 en f 3,85 3 Lichts f 4.50 en f 4.75 Dubbele stellen met ieder 2 lichten f 9.60 Aquarellen en tegels van af f 1.50 tot en met f 17.60 Klokken van f 11.50 tot en met f 41.— Verkoop uitsluitend a Contant. isüi