De Sumatra post

(V a n on Z P i.i cd e w erks t e r.) Ile r|ij u, 11 Dcc, '18, „ \V a f d e yr o u t\ Vii II He)•1 ji n 'f, oii a | in oe t w o teu.... .:' "iider dezei] eenigszinsi dnblielzinni-"'ii tite] (immers men begrijpt niet '/',' o dadelijk of de vrouw van lierlijn. bewoonster dezer stad dus, nieuwe wereldkennis op moet doen. dan wel ot -de vrouw" als abstractum over Berlijn ingelicht zal worden. het laatste is lud geval. i> dezer dagen een boek van meer dan 4(10 pagina's verschenen, geredigeerd dooreen vrouw, geschreven door. vrouwen voor vrouwen, en met de pretentie,- niet alléén vrouwen een practische introductie in het veelvertakt Berlijnsch bestaan te bieden, doch ook den mannen iets te geven, .«.av Jj aqg friet K-nden

en eigenlijk toch ook weten moeten. Immers Berlijn is. en wordt het steeds meer. een der groote brandpunten der beschaving, het is als stad grondige studie overwaard, en om Berlijn als kunststad, stad van wetenschap en literatuur, van sociaal werk. als oph'id!ng-,

Pc „gent", dio 's middags tusschen V.H' en zeven in de Taneufziensl rasse Saneert, weet beter den weg naai' MJner genietingen, doch wanneer provinciaal „f vreemdeling niet ook naar het "lh'Hijk ja iemand van zijn soort ge- J'^Umnrpboseerd is. neemt bij hem "'paahj nergens mee heen. IQ de genoemde gidsjes prijkt b.v. !108 steeds het café National op den ,1.0e5t van Linden en Friedriehstra^se |j een der beruchtste beroemdheden, !°ch wie er vol verwachting verschijnt, niets dan een hoogst n licht' v "^Hik milieu vo» lage prostituees en de naïefsteu \an alle iiu'io\ _\ pn,- Viiicj.tb'n. die zjt-h en hnn tuel) overigens gezonde en welgedane \Touwen Avw kleinen prikkel gunnen, met zoon dame aau een tafeltjt n glaasje bier Of likeur te drinken. Rook. alcohol en een armzalig soort sirenen zijn onafscheidelijk van de meeste dezer .-pedaal op vreemdelingenbezook ingerichte gelegenheden. Het eenige. dat op goeie avonden nog wel eens iets hyper-elegai|ls te zien k.! geven. .3 het I'alais. de dai|se yan het Motropoltheatep, peperduur maar over het algemeen c!|ic. Wat al het overige betreft, men wende zich tot den reeds genoemden „gent." die uiterlijk althans, een heuschen gentleman goed nabootsen kan. In het vrouwenhoek staan déze dingen niet. Doch liet is het eerste werk. dat een poging waagt, werkelijk als gids te dienen door het steeds verwarder wordend labyrint-h vau streven en werken, dat lud" geestelijk element vau Berlijn beduidt. Het is zoo diepgaand en degelijk, dat er weinig l.erlijn>che. vrouwen zullen zijn. die lud- rijke feitenmateriaal, hier hijeengegaard.' \'oi\(\< tjeheörsehten, en tevens is het. in essayen feuilletonstijl, over. het algemeen boeiend geschreven, zoodat zelfs vreemden het als een waardige introductie voor ecu Berlijnsch verblijf ot ook alleen maar om lud leven hier eens te leeren kennen, kunnen lezen.

Imponeeronde cijfers zijn erin te viuh.i;. ; al is er geen «p-iai-die van -gatis-

Lick natuurlijk. Maar welke perspectieven gaan er open bij de mededeeling, dat men in het adresboek van Berlijn alleen 3000 schrijvers kan tellen, en daarbij zijn natuurlijk sieelits degenen gerekend, die zich uitdrukkelijk als zoodanig hebben opgegeven, wat velen niet doen. Wat zulk ecu leger niet produceeren kan. en produceert inderdaad, ondanks lud geraas op straat, dat vaak 's nachts niet eens ophoudt, ondanks de eindeloQze afleiding van allerlei aard. die- concentratie uiterst moeilijk maakt, liet getal eouranteu en tijdschriften dat in Berlijn verschijnt, bedraagt niet minder dan 1600 ! Kn als men hoort, dat reeds i\ oor eenige jaren de stad Berlijn (zónder de vele voorsteden, die elk haar eigen gemeenteraad hebben) niet minder dan 12 millioen voor armenverzorging uitgeeft, d.w.z. voor ondersteuning alléén, dus niet voor ziekenhuizen en gestichten van allerlei aard. dan kun men zich ongeveer een voorstelling maken van de geweldige administratie, die dit alles vereischt, Beeldende kunsten, kunstnijverheid. wetenschappelijke instituten, parlementen, comedie. het muziekleven, de vrouwenbeweging, het onderwijs, liefdadigheid, sport, het verkeerswezen. iv evenzoovele belangrijke hoofdstukken wordt dit alles geschilderd. Ejn het boek geeft werkelijk een aanschouwelijk beeld van worden en werken. De vrouwenbeweging wordt iv slechts 20 pagina's behandeld. De geboorteplaats der Duitsche vrouwenbeweging was niet Berlijn, doch Leipzig, waar in 1865 de aigemeene Duitsche vrouwenbond opgericht werd, de eerste vereeniging vm vrouwen, die het doel bad, te beschaven en te ontwikkelen. Doch de economische en sociale kant dezer vrouwenbeweu -. ■'[ ;eerst,

zooals overal:, ecu huij duidde* vatte spoedig in Berlijn wortel en zoo kwam het, dat hier het centrum zich ontwikkelde. De Lette-vereeniging, een voorbereidings-instituut voor allerlei beroepen, ontstond al in J 866 en bloeit nn nog. Zij begon niet '_s leerlingen, 'u/ii uu een paleis in het moderne Veesten met __imio interne en externe leerlingen per jaar en beeft eene handelsschool, cursussen voor hibliotheoaresaen, voor kunstnijverheid, een huishoudschool niet aanverwante vakken, een school voor photografeeren en Röntgenzusters, voor boekbinden, voor borduren, bleermaken en hoeden-garueeren. Hetzelfde doet de Victoria- Fortbildungsschule voor de meisjes uit liet volk. Dok Mi'»' vrouwelijke winkelbedienden, boekhoudsters enz. ii.'-(aan legio opleidingsscholen, Duiten Oerlijn, aan de peripherle der wereldstad, zijn ideale tehuizen voor toekomstige tuiniersters. Bij de pos. en telegraphie zijn meer dan 20000 vrouwen aangesteld, en al deze vrouwen, verpleegsters, schilderessen en Kuntsgewerblerinnen, musici en schrijfsters, journalisten en last not least de ellendigsten onder de vrouwen van het proletariaat, de Heimarbeiterinnen, zijn in groote vakvereenigingen georganiseerd.

Op het gebied van sociaal werk en de zodeüjklieidsbeweging he.bl.H'n de vrouwen veel gedaan cc staart e.r i\og thans aau de. spits.

Dqch ile pogingen de vrouw te ontwikkelen, werden, vooral door de geestelijken, nog omstreeks ISSO met argumenten als het volgende bestreden: ,de meisjes moeten trouwen en haar ontwikkeling van het huwelijk verwachten, doch ook zusters, dochters en verpleegsters kunnen dqor broeder:., vaders eu zieken tot iets genntakt \\orden. wann,eer zij de^e mannen met een wurm hart bedienen.1*

Dt' belangstelling tegenover hetsteeds verder schrijden eu nieuw terrein-veroveren der vrouwenbeweging, uit zich tegenwoordig we] anders. Toch is de oppositie uiet verstomd. Hoe ware het anders mogelijk, dat eerst in het afgeloopen jaar een Bond ter bestrijding der vrouwenemancipatie werd opgericht? Dit geschiedde in München, en verwante vereenigingen der meest recht' sche conservatieyeu (uitstonden in verver-schillende andere, plaatsen. Maar daar behoeft men ziel) niet aan te storen. Meer dan 0 millioen van de b! millioen inwoners, ,|je Duitschland telt, bijna Vs van allo vrouwen, verdienen thans haar brood zelf. met een eigen beroep. In 1904 werd in Herlijn de Wereldbond voor Vrouwenkiesrecht opgericht, en de beweging 'daarvoor wast ook in Duitschland. Wij hebben hier zoo pas bij de Zaberu-alfairo gezien, dat de Duitsche Rijksdag niet dezelfde macht heeft als een parlement in andere landen, doch er ziju nog middelep genoeg voor de Vrouwen, hare rechten uit te breiden. Dóór haar Steeds zich uitbreidend werk in en voor het gemeenschapsleven gaat de weg iiaar haar staatshurgersehap. J. L

Aa;, een artikel in de ,' over de bevangenheid van den Land-: raad-president in de Toeban-zaak, ontleenen wij den volgenden passus : Wij zijn bereid tot een gaaf vertrouwen in de onpartijdigheid en onafhankelijkheid ook van deu Indischen rechter. In het algemeen staat onze justitie ook in deze opzichten hoog. Maar toch moet ons nit de pen. dat der publieke opinie het ongeschokt handhaven vau dit vertrouwen soms moeilijk wordt gemaakt. Al vroeger hebben wij hiervan eenige voorbeelden bijgebracht. Het is voor die hooge plaats, welke de rechterlijke macht iv Indië bekleedt èn verdient, zéér noodig. dat elk lid van de rechterlijke macht, wiens persoonlijke eigenschappen ol eigenaardigheden niet te vereenigen ziju met een onbevangen en juiste rechtspraak, uit het corps wordt verwijderd. De tucht van hoogste hand behoeft stellig verscherping. Het bad niet gebeurliik moeten zijn, dat een landraad-voorzitter, die wegens doofheid reeds onbruikbaar was gebleken, benoemd werd in een raad van justitie, fee Medan, waar doove rechter-- het recht-doeii wellicht op natuurlijke ..ij/.e kunnen vereenvoudigen, maar niet verbeteren. Zoon rechter behoort bij de gepensionneerden. liet moet ook niet mogelijk zijn. dat er rechters gehandhaafd worden, die ;y_.n den drank verslaafd zijn. die bij vreemde oosterlingen leenschulden aangaan en zoo zijn er. De traktementen bij de rechterlijke macht zijn tegenwoordig zoo. dat liet gouvernement zich eenige kieskeurigheid kan veroorloven. Zjjn zij nog niet h,ooy genoeg ter verkrijging van hoogrft staande manne.u. dan moet ei- lee.i.i non- worden betaald- Kon be-trouwb.u'e. rechtspraak is een der waarborgen van koloniaal behoud.

De heer A. de B r a c o n i e r schrijft in de Vragen van den /int/ van December over het ka.z e r n e-c o u c übinaat in Ned.-Indië. Hij geeft ook een 'historische beschouwing en noemt le ellende. \velke. ontstaat, wanneer kinderen yer-wekt worden gedurende het s.ajueideven van een blanken vader eu een bruine moeder, de quintessenee van het eoncubinaat-vraagstuk

„l);v.e Indo-paupers, in naam Europeanen, worden in den Kampong de parasieten der Inlandsche bevolking, eu zijn lastig voor liet bestuar: /.ij worden totaal verwaarloosd en groeien zouder eenige • leiding op, waardoor zich de slechte karaktereigenschappen van Wester-en Oosterling in hen ten volle ontwikkelen, lu hun hart den, Europeeschen vader en alle blanken hatend en vervloekend, vormen zij zeer ongewenschte en gevaarlijke elementen in de Indische samenleving". -Vraag iederen bezadigden Indo. of de Indo wordt achteruit gesteld en hij zal. ala hij eerlijk is, moeten erkennen, dat deze Douwes-Dokker-aeroplaan niet opgaat. Niettemin, voor don armen Kampong-Indo kan neg véél. heel véél worden gedaan. Tien mannen als • •l.i van der Steur." (een rasechte Haarlem sche fcotok) en het pauperisme zou in ludië langzamerhand verdwijnen". Schr. eindigt zijn opstel met de volgende conclusies: ...V. Het kazerne-coneuhinaat in Ned.-Indië is een gevolg van onze legerorganisatie. die Europeanen en Inlanders in eén verband vereenigt, 15. Het kazerne-oiuciibinaat i;i Ned.-Indië hangt nauw samen met het algemeen prostitutievruagstuk in Ned.-Indië en met het pauperisme dot- in Ned.-Indië' levende Europeanen. Een scherp onderscheid dient gemaakt te worden wanneer men het kazerue-concubinaat iv Ned.-Indië beziet van het standpunt van het algemeen prostitutievraagstuk, dan wel vau dat waf. men het pauperisme noemt in Ned.-Indië' (Indo-vraagstuk,) ('. Waar d ■ reglementeering der aigemeene Prostitutie iv Ned.-Indië, en de wering van de zeer schadelijke gevolgen daarvan, in Ned.- Indië totaal fiasco heeft gemaakt, moet men in het belang van de validiteit en de gevechtswaarde van het Indisch Leger, met dezen toestand rekening houden. De militairen van het Indisch Leger staan zoowel bloot aan de nadeelige gevolgen van de wettig erkende prostitutie (gouv.-bordeelen, door .lan Fuselier „Gouv, kasten" genoemd) als aau de welig tierende clandestiene prostitutie. D. Het concubinaat in de kazerne moet beschouwd worden uls eeue regie.).enteeriugbij uitneinei'd.iH'id der pfoütituii leu

E. Op moreele gronden, en in verband met hef pauperisme der in Ned.- Indië levende Europeanen is eeue geleidelijke ophefliug van het kazerne-concubinaat te ver

■.i het eiujtUl hel kaze dwenen, gaat de Overheid niet vrij uit. als deze opheffing niet gepaard gaat met krachtdadige maatregelen ter wering van de schadelijke gevolgen van de wettige en claudestii Prositutfe in Ned.-Indië, omdat: a) Het grootste percentage der militairen beneden den rang van onder-officier ongehuwd zat lil ij ven. b) De natuurlijke aandrift van den mensch tot geslachtsgemeenschap sterker i- dan de kracht tot onthouding. Indien de z.g. „zedelijkheidswetten" ook in Indië „klakkeloos worden overgenomen, is het leed. door de clandestiene Prostitutie veroorzaakt, niet te overzien. Met het invoeren van een goed politiewezen in Ned.-Indië begint men tegenwoordig pas. terwijl medische en politioneele controle zéér belangrijke factoren zijn tot wering vau de schadelijke gevolgen, door die clandestiene Prostitutie veroorzaakt.

(i. Onbeperkte toestemming tot huwen eu het verstrekken van betei- logies of huishuurindemniteit kan. afgescheiden van de validiteit van het Leger, slechts goede resultaten hebben, wanneer de soldijen der gehuwde militairen aanmerkelijk worden verhoogd."

Het Haagsche Vatlrrlainl. melding makend vau de actie van Malakkaruhber-planters tot verlaging van de koelieloonen, spreekt een waarschuwend woord tot de Xed.-Indische planters, waarbij we ons gaarne aansluiten :

Hoewel dit gebeurd is buiten de grenzen van mis Indisch gebied, meenen wij toch daarop de aandacht te. moeten vestigen en onze eigen rubberplanters ernstig te moeten waarschuwen tegen het toepassen van het gevaarlijke middel -. verlaging der koelieloonen, een waarschuwing, waartoe te meer reden is. omdat het middel zoo gemakkelijk lijkt en de geldelijke voordcelen daarvan naar het schijnt wiskundig juist zijn voor te cijferen.

Wat echter niet na te cijferen is. dat zijn de onvermijdelijke nadeden.

Wij willen niet spreken over de onbillijkheid tegenover de koelies, dat is een quaestie vau gevoel, die wij niet in het betoog willen brengen, maar er moet toch gewezen worden op den moreelen indruk, dien zulk ecu maatregel op hen zeker zal maken en die niet zal nalaten nadeelig te werken op den naam der onderneming en der industrie in het algemeen. Doch er is veel meer. Bjj de ontzaglijk groote uitbreiding der rubber-aanplantingen is. en daarop is reeds meermalen gewezen, niet genoeg rekening gehouden met do groote behoeften aan werkvolk, niet alleen voor don aanleg, maar vooral vnor het onderhoud, het tappen en de bereiding. Men vergete niet. dat die aanplantingen zijn en « den aangelegd in veraf gelegen streken, schaarscli of in liet geheel niet bevolkt, waarheen het werkvolk niet alle mogelijke middelen moet worden gelokt. Kn niettegenstaande al die pogingen is de toevoer nog si zeer onvoldoende, en heerscht bijna overal gebrek aan arbeidskrachten. Allerwegen wordt geklaagd dat de lust om zich te laten aanwerven voor verai'geli _ ondernemingen op de buitenbezittingen onrustbarend verin indert. Nu voor het verkrijgen van een oogenblikkelijk voordeel, te grijpen naar dit gevaarlijk geneesmiddel, loonsverlaging, zou zijn de cultuur bloot te stellen aan een algeheelen ondergang, omdat volksverloop daarvan het onvermijdelijke gevolg zou wezen. Ib-t i> daarom te hopen eu voor de koelies. maar vooral voor de Indische planters zelven, dat zij het slechte voorbeeld van onze Engelsche buren niet zullen volgen.

Ker ste 11 lart : I. Brieven uit Duitschlard. Wa. de vroon Berlijn ziMi.il niel-; weten" door ,1. L. Kol. Zaken. I Buitenland: In Russische gevangenissen. Twee il e 1! lil'l : 1. fit den Archipel : s. [.-zaken vuur den Landraad. J. Velerlei: Ken schokkende autorit, door Ma.: - Indische menschen in 't Haagje. 0. Agenda. Postsluitingen. 4. Gemengd Nieuw.-. Derde Blad; 1. I'iaau- ii';n vn Handel. Dc rondtborgi Mut»l 2i Uit deu Archipel. Lu. w. ;!, rit 't MooderU.ni, l _4tud(>vteii