Schaterend en so m b er Ber.l g r. , Par^'a ie in 't oog der re>zeude wereld de vreemdeliitgemstad bij uitnemendheid. Langzamerhand begint men echter ook Berlijn als een stad te b«BC_onwen>aar men eenigen tijd genoeglijk doorbrengen kan. Berlijn heeft weliswaar, merkt de Berlijnsche correspondent van de „Nwe Crt." in een van zijn laatste correspondenties op, — geen boulevards, geen bon.evard«café V, geen elegante restaurants in een vroolijke frissche natuur. geen ex- en geen dollarkoniogen, geen Russische grootvorsten en andere grootheden, die met een BBii.imnm geest en maximum geld den tijd vergenoegd weten stnk te slaai.. Men vindt te Berlijn nibt die wtelda, niet dien lichten zin en lichte nonen, ook niet die vreugde aan ieder vuurwejk als in Psrgs. Parijs is een stad van licht, zo«wel in figuurlijken al_ in letterlijken zin. Berlijn is op weg het te worden. ïn werkelijken zin is ze bet al. Wie zich daarvan overtuigen wil, m .et 's avonds, ongeveer tussebsn elf en twaalf uur, de Friedrichsirasse eens afwandele.. Verblind kan men stam. öoor den sprsnkelenden gelen en gouden lichtband, die langs de huizen ligt, een vuurband met eindelooze vertakkingen en nitwassen. j£De Berlflt-sche Friedrichstrasse bij nacht heeft zedelgk een eenigszins ongunstigen naam en niemand zal haar bg nacht als een geschikte wandeling voor familievaders of eerbare jonge meisjes kunnen aanbevelen, daar burgerlijke deugd er dan niets te m_ken heeft. Oodanks dit, feit zal men niet kunnen loochenen, dat de Friedrichstrasse aeslhetische waarde bezit als lichtende atraat.
Hoog en steil zgn de conussen, de steenen huwen. Op de enge trottoirs kriebelt en wemelt bet door elkander. Op het gladde, spiegelgladde asfalt glijdt, trappelt, raast en tnft 'tut door elkaar met helsch lawaai. In de lucht op de grauwe huizenmuren vindt men de eindelooze vlammenletters, die als met een sproofcjeshand neergeschreven staan en zich tot woor»--den en zinnen rijen, die bf doordringend gloeien öf plotseling opvlammen, om dan weer te verdwflnen. Onwillekeurig geboeid let men op den lichtenden loop der letters en men leest ze, de doodnnchtere reclames der werkelijkheid: „Ncue»trs Kindermehl*, rYera-Schuh*, Cigarettes-', ,Kupferberg-Gold-Sekt*. Het tooverschrift is begrgp.üjk voor iedereen, doe. prozaïseb. Vuurraderen draaien er bij rond om het effect te verboogen, zoodat het rood, blauw, groen en geel door de lucht flitst. "Vnurscbënsel straalt van protsige gebouwen, waarop „Bal Tabatin", „Palais de Danse", „Moulin Rouge" en andere Fransche namen staan, welke de lichtzinnigheid ten slotte we. r noodig heeft om een zeker krediet te verkrijgen.
In bot, koortsachtige schgnsel haasten, trippelen de vrouwen, geschminkt en opvallend gekleed. Mannen schuiven er tusschen door, brutaal, cynisch, blijkbsar op het asfalt thuis. De glanzende vuurbank langs de hui_e_ duurt voort tot het naderen van den dag. Da_ eerst valt de lange lichtende Friedrichstrssse in rastigen slaap De Fnedriche.rasse is niet de eenige interessante stadswandeling in Berlgn. Men heeft bv het nieuwe ..Bnyrische Yiertel" met zjjn typische kleine tuintjes, met ZJJ!-kleine mondaimje., zijn Echoonscbqnende valsche elegance en met zgn nog valschere burgerlijkheid, waar nu zoo lazgiamerhand het hoofdkwartier is der jongere Berlgnsche Bobêoor. Men heeft de Nolletidcifplatz met zgn bioscoper., Ztgeuner-o&'é's, zijn lichtende bars en dacspaleizen, waar ijverig en jrgescho ben' wordt. Dat alles behoort tot het lichte, lichtende en lichtzinnige Berlijn.
Een donkere tegenstelling van den moo_. schijn van groote stadsleven kan men daselrkin andere deelen der stad waarneaen. Bg d. arbeidsbeurzen verschijnen daar de werklooz.. bg' duizenden. Voor bet bureau van de we/k verschaffing in de Gprmannstra.aa «taan u uren en uren lang. Politieagenten loopm ei heen en weer en maken de toegangen tot bei groote roode gebouw telkens en telkens we»i vrij. Jn de °Pen tusschen het gebouv. en het hek, dat het geheel van de straat ai scheidt, staan ze in groote groepen bijeen, somonverschillig zwijgerd, som» elkander weik kaarten of getuigschriften toonecd. Een'gegons van stem men weerklinkt uit ds rusteloose menipie. ilier als om een magneet verzame len zich de groote sch_ren der werkloozen v*i Berlijn. Tiaii.uizenden komen er dagelijks te zamen. Veien van ben, vooral die met grii» haar en gebogen hootd, komen er va.k wek.n soms *?'•* maandenlang. Het jongere .le ment zitt er miree? gedrukt uit, ielw. de werkzoekende vrouweo, die voor een ar der gedeelte van het huis dachten, bii,. zeker zijn wat te zuilen vinden. In het hui. zelf is «Hes vol. Binnen heerscht dezelfde drokte als voor bet eebc.w Slechts ir, de reusachtige zalen is het atjl'er* Deze zijn groot, hoog ca luchtig, var» ontel ' bare bankenrijen _ voorzieD. Nauwelijks één plekj. blijft er vrij. la lange rij*n zitten "de wer-loozcD, vsak moe, h_t boofd in de bandeß, de armen op de knie gesteund. Het licht dat van boven invalt, teekent de scbadnwen in de oogkassen en ofcder de jukbeenderen nog dieper en donkerder. Een benauwde spanning ven twijfelen en hopen )i?,t op veer gezichten. Gangen en zalen rijen zich aan >_lkanCer. Alles is vol, ook de galerijen, die rondouc ioop-D, hebben geen open plaatsen meer. Duizenden en duizenden weikloözen zijn bio, nen het gebouw. Nog in geen enkel jsar moet het groote /code buis zcove.l menschen binnen zp meren gehad hebben als nu.