De Sumatra post

ADV ERTENTIENYOEH SEHG * Co. SCHOENMAKER UIT BATAVIA Kesawan No. 8 (tegenover 3. rrj-Hap) heeft in voorraad de nieuwste modellen Dames-en Heerenschoenen. Maatwerk-Europeesche leest! Voor Dames-heeren en kinderen. Reparatiën worden spoedig en net uitgevoerd. Ruime keuze ! ' Ruime keuze ! 7884

I ___Sg___Scß £§_o_9___r _4_99_P*^sp9k fl_L I 20-HAAL STERKER I 1 Zuiver carboizuur I I werkt dus krachtiger 1 1 elk ander disinfectie-middel | ■ Is en blijft in het gebruik B 9 het goedkoopst. 9 I Gnthrie & Go. Ltd. I 1 TEL. 36 IVSEDAN. I Firma B. GRÜHBERGER Spoorstraat 6, Medan. Telefoon No. 380 Nederlandsche Kroon en Triumph rijwielen. ferkoup en Separatie uitsluitend a contant. 21

ROME COMMUNIQUÉ. The Italian advance nt>nues, the Italians in Tyrol have seriously 'ttaged two Austrian forts and ad vaneed on ''a banks of the Adige ; they firmly occupied or°öala en route to Trent after fighting from ?°J1 till evening, the Italian losses were 'gat. b

rta Austrians are in full retreat before the a°s on the whole of their defensive line, «leir retreat they are burning houses, °.res and crops, also destroying roads and ri(lg6g ■f.heir mam resistance was made at F tolo, a ■*r«fied position b^yond the head of lake ri*- but a short sharp fight drove them back «la where they expected German reinfor■Rients; they foun.l however the Italians at eir heels and again retreated ; they are now towards the stronghold of Trent aich is visible to the Italian outpost*. .^ae Italians are using new French model ' Runs; these have silenced a battery of 12 guns at Fliefsch in the Corinthians. ,^a the Tyrol Trentiuo frontier we occupied ,8 important position of Amaspezza near J^i our artillery on the Asiago plateau the armoured fort of Luserna which 1 'sted the white flag; the Austrian fort Bel- thereupon bombarded Luserna.

j COMMUNIQUÉ. We carried alle *rttiau trenches on the right bank of the ,~ar Canal in the district of Pilken takiug Prisoners and 3 mitrailleuses.

I A Berlin communiqué ma- IjJ important admission that the Russian Ou*'6 attftck compelled the Germans to eva- Caa|8 Sowdylike on the River Oubissa, and P ured some German guns. . Russians are now attacking in the re-08 of Jaroslav and Przemysl.

j.öe Mereure ontleent aan het laatste "g'jjleiin des Ecrivains de 1914— Veto -een aEBe lÜB* van schrgvers, gesneu- sinds het begin van den oorlog, en geeft jfl eenige namen aanteekeningen. Wg noemen jBf! Ernest Psichari, den schrgver van „L'appel 8 Mi"mes",EmileNolly, officier evenals Psichari, •^■l) ver van „Le Ghemin de la Victoire", „La tJ^le annamile", Hien le Maboul", Emile j^fßX, schrgvr van één boek: „La Maison i 5? Glycines", Louis Codet, schrgver van den roman „La petite Chiquette", tj arles Muller, die met Paul Reboux de geesüjje jje bundels pastiches: »A la maniere de....* 6***, .Toques Nayral, over wien wg zoo ston^s nog iets zullen zeggen. ja j*et laatste nummer van ftdas Literarische q10" meldt den dood van den Straatsburger rjtoanist Ernst Stadier. Henri Albert schrgft -. * bver bern in den Mercuie. Stadier was 11 Elsasser, en behoorde tot de groep ixhrg<> S e «Weisse Blü'ter" uitgaven. In de 6 aflevering van dat tijdschrift schreef hg e6r .Jean Christophe". Zeker: hij sprak van j.'1* »breitausholonden, weitschweifigen ** roman. e^ar. hg noemde dit boek ook: „in seiner reigen Tendenz das europaischte, das seit j aus Frankreich hervorgegangen*. De van dit boek begreep hg ten volle. , ötadler was een tijd lang werkzaam aan J, * rlje Universiteit van Brussel. De oorlog 'ette hem ge**olg te geven aan een beuoet>!?B aau een Amerikaansche Universiteit. vfl was medewerker aan de Cahier alsaci«ns |. n d**. Bucher; den vorigen zomer, toen hg Straatsburg was, werd hij bij den rector fciu n'ver-'*i,;!''*; geroepen, die hem hevig ka, dat hg partg had getrokken voor de ' tegen de „verduitschers".

Sfadler bad veel gedichten vertaald van Francis Jammes, ook van Charles Péguy. Het „Lit. Echo" verhaalt hoe Péguy en Stadier in de loopgraven vlak tegenover elkaar hebben gelegen, ja zelfs dat zij briefjes hebben gewisseld. „Mon cher collègue et confrère. .* begint Stadler's brief.. Péguy, die niet bepvepen had wat Stad ler bedoelde, schreef een brief, die aldus betfint: „Mon ami, je ne vous e.rinprends pas, mais je vous aime".

bezoekers vap de Dinsdag-avonden in de „Closerie des Lilas", waar de medewerkers van „Vers et Prose" en hun aanhang bijeenkwamen, konden daar menigmaal vinden Jacques Nayral, die in de letterkunde gedebuteerd had met een roman over de politieke zeden in de provincie: „Le Miracle de Courteville" [1908]. Hg kwam uit de Vogezen, uit Remiretnont. Een paar dichtbundels: „A. I' ombre les Marbres", „La Dentelle des Heures* —

eenige tooneelstukken, kronieken, kritiekeu, vertellingen [waarvan er eenige zgn bijeen gebracht in zgn boek: L' Empareur et le Cochon ], en een roman : „L'étrange histoire d'André Léris" — ziedaar zijn geschriften. —De aanteekeniag bij zgn naam in den Mereure luidt: „dont la sensibilité inqu'ète et tourmentée s'est exprimee mal dans deux ou trois ouvrages assez deconcertants". Dit oordeel klinkt hard en zou wellicht afschrikken om ifttrf van Jacquos Nayral te lezen. Wie zal zeggen of er iets van een schrgver bljjft leven? Er is in „Andre Léris" één verhaal dat ongetwijfeld levenswaard is, — „Lo lac des-corbeaux".

In deze novelle heeft Nayral het bereikt om do sombere omgeving van het meer in de Vogezen treffend weev te geven, er is hier een schoone harmonie tusschen het huiveringwekkend verhaal en de natuurbeschrijving, een beschrgving „ou s'évoquent d'amples horizons pleins de ciel, des plaines sereines et des monts tragiques ou passent des vents puissants, des coteaux parfumés de glèbe et de fleurs, des forêts de hêtre et d 3 sapins des prairies ou courent des ruisselets" (woorden van Alex. Mercereau) Een ander hoofdstuk uit dat boek, „La dernière etieinte", waarbij men gesproken heeft v:in een „angoissante cauchemar a la Edgard Poe", blijft beneden dit verhaal.

Een — cubistisch — portret van Jacques Navral "door Albert Gleizes vindt men afgebeeld in het boekje v.an Gleizes en Metzinger „Du Gubisme*1,

b r'6rre Luti zond voor het „King Aiberts£*" deze roerende bgdrage: ji^'keren avond was, in een onzer zuidelijke jj- c'en, en trein met Belgische vluchtelingen QOengestoomdj en één voor één stegen de martelaren uit, afgemat en verdwaasd J! dit onbekend perron, waar Fransche manjj er* hen afwachtten om hen op te nemen. h*niëe lompen, op goed geluk af bijeengej P*i met zich voortsleep^nd, waren zij in \m rijtuigen gestegen zonder zelfs zich af' vragen, waar men han naar toe zou bren■: ö'* ZÖ waren maar ingestegen, haastig, haas." °m te vluchten voor het afgryzeu en den v o,r, voor het vuur, voor de onuitsprekelijke Zinkingen en sadistische verkrachtingen, 0l" alles wat niet meer mogelijk scbean op 0h e' maar dat nog broeide, zoo 't schijnt, dan bodem der godvreezende Duitscbo herfi. . en dat plotseling zich had uitge- Uf1 over kUQ land en het onze, als een btü, '■"•■braaksel van de oorspronkelijke barv^schheid. Zij hadden geen dorp meer, geen geen gezin, zjj, die daar aankwamen doel, als wrakstukken, en angstige jjj glom in aller oogen. Vele kinderen, in j"6 meisjes, wier ouders verdwenen waren *ai" branden 6n 'n e veldslagen. En groot- 6rs en grootmoeders ook, alleen nu op de "Vat -* HOVlUfl1'; waren, zonder recht te Ij .6n waarom, zonder nog wat te geven om j,. 'even, maar gedreven door een duister (** 'net van zelfbehoud; deze gelaatstrekken tty-vten n'ets meer u.'*i ze^s Been Tl,r" e^teüng, alsof werkelijk hun ziel vertrokwas en ledig bun hoofd.

Twee kleintje', in de/;e droeve menigte verloren, stonden da'ir, handje in handje, twee héél kleine knaapjes, twee broartjes; het oudste, dat misschien vijf jaar kon zyn, het jongste beschermen!, dat ecu jaar of drie was. Niemand eischta hen op, n-emand, die han kende. Hoe hadden zij, zoo hnelamaal alleen, begrepen, dat zij iv dazen trein moesten stappen, zij óók, om niet to sterven ? Hun kleedipg was behoorlijk en zjj droegen warme wollen kousjas *, men zag het hun aaa, dat huo ouders nedarig maar zorgzaam moesten zijn ; ongetwgleld waren ze zoontjes van een der sublieme Belgische soldaten, heldhaftig op het veld van eer gevallen, en die voor hen, in 't aanschijn van den dood, een opperste ge lachte van teederheid gehad moet hebben. Zg weenden zelfs niet, zoodanig waren za overstelpt jioor vermoeienis en slaap; met moeite korten ze zich recht houden. Onbekwaam waren za om te antwoorden als men hen ondervroeg, maar vóór alles wilden ze elkaar niet loslaten, tiit niet! Eindelijk toch herkraag de oudste, altijd het bandje van zn broertja omklammend, 't bewu4 zijn van zijn rol van beschermer, en vond de kracht om te sprekeu tot de dame met den armband, die over hem heanboog: „Madame, sprak hg met een smeekend en reeds half-slapend stemmetje, madame, ■ aat men ons naar ons beddeken doen ?" Voor 't oogenblik was dat alles wat ze nog te wenschen vermochten, alias wat ze no,» verwachtten van het manschelgk medelijden: dat men hen wel naar hun beldeken wilde doen...

Spoedig lei men hen te slapen, natuurlijk iv 't zelfde bedje, en oogenblikkelgk sloten za de oogen, altijd de handjes in elkaar, beiden op hetzelfde oogenbiik gedompeld in de onschuldige bewusteloosheid van den kinderslaap. Eens, het is al zoolang geleien, tijdaas deu oorlog in de Chineesche Zee, Waren twee kleine vogel tja-, nog kleiner dan onze wiuterko.'-itikje-*, ik weet niet hoe, gansch duizelig aan boird van oh slagschip gekomen, in de kajuit van onzia admiraal, en, dsn gansenen dag, zonder dat iemand trachtte ze bang te maken, balden ze van den eenen kant naar dea anderen gefladderd, zich vastklemmend op de kroonlijsten en de sierplanten.

Toan de nacht gevallen w..s, dacht ik er niet meer aan, als de admiraal me liet roepen. Verteaderd wou hij me za toonen, de kleine bezoekers, die iv zgn kamer ter ruste waren gegaan, op één dunna zijden koord, die over /.tja bed ge?pannen was. Dicht, héél dicht bgean, als t vee bolietj « pluim die elkaar ra ikren, bijna hóónsmolten, sliepen za daar, zonder dan minsten schrik, als volkoman zeker van ons madedoogen ....

Ea dia arme kleine Belgen, ingeslapen, zjj aan zij, hebben me doen terugdenken aan de twao vogeltjes, verloren iv de Chineasjhe zee. Dat was wal hetzelfde vertrouwen en dezelfde onschuldige siaap, — maar nog grootere teaderheid ging over hen waken.

Volgens een telegram uit Petersburg aan de Times, is de Russische componist Skrjabin te Moskou overleden, ten gevolge van bloedvergiftiging. Hg is 36 jaar oud geworden. Met Glüzoenof beschouwde men Skrjabin iis een der voornaamste vertegenwoordigers van het hedendaagsch muzikaal Rusland, allereerst om hetgeen hg voor de klaviermu/.iek heeft gedaan. En als de historische programma's van Dirk Scbafer dezen wintsr reeds niet zulk een merkwaardigen omvang hadden gekregen, had ni^-u kunnen jrervvachen, dat deze breed- en diepzieude kunstenaar, behalve aan Tsjaikot\ki eu Balakiref — die trouwens door Islamey, de belangrijke Lüzteaaasche fantazie, waardig gerepresenteerd was — ook aan Skrjabin zgn aandacht zou hebben geschonken, scbrgft het Hbld. .

Van de bezoeken van Mengelberg aan Petersburg en Moskou (als dirigent der Philharmonische concerten) is waarschijulgk het optraden van Skrjabin in het Concertgebouw, October 1912, het gevolg geweest. Te voren had de Russische dirigent Wassili Safonof de uitvoering zijner eerste, onder Wagner-invloed geschreven Symplïonie (E-dur) door ons orkeat galeid, en hadden wij in ee:i di*>or Dopper gedirigeerd concert SkrjabLi's Rêverie (E-moi) gehoord. Be da werken uiteen pariode waarin da componist zich van oudere invloeden nog "iet vrij had gemaakt. Dien Zondag- middag, 'oen Mengelberg den staf voarde en Skrjabin als solist optrad, was do genoemda eerste Symphonie voorop geplaatst, en daarna droeg hg zelf zgn Fis-mol-piano-concert voor, dat zgn eerste belangrgke daad in den grooteren vorm en stgl is geweest; belangrgk omdat Skrjabin hierdoor als componist in contact zich stelde met het Fympbonie-orkest, welks karakter later zoo velerlei kleuren heeft gegeven aan het instrument dat men zijn eigen kon noemen: het klavier. Hg speelde het klavier. Hij speelde het schitterend, maar het bracht in zgn drie deelen bg goede thema's en stoute rhythmiek luttel nieuws, herinneiingen aan Chopin en Schumann in het langzame deel.

Ook drie kleine pianowerkjes speelde hij, waarin bekorende muzikale vondster» glansden in een gepolijste techniek, met eigenaardige kleine rhythmij-cbe figuren. Iv esn daarvan, Peème, vooral hoorden we de toenemende neiging naar het toepassen der chromatiek. De reiging zgner fantazie naar bet mystieke, reeds waarneembaar in de eers!e (de koorzang die ook wel weggelaten wordt), groeide allengs in volgende composities die meer iets bizars kregen, en ontstaan schenen in een wonderlijke geestelijke bfeer, d.t; Sk.j_■ bin zgn godsdienst roemde.

Zgn Poeme du feu, genaarnil Prométhée, toen ten geboore gebracht, met deu omponist aan de piano, en een koor dat te rocaliseeren had en ta zingen met gestoten o bezorgde ons door zeldzame klankeffecten buitengewone sensaties. De indruk was niet zoo groot, als de roep over dit werk-met-hel-lichtklavier, en de eenigszins opgeschroefde toelichting, hadden doen vermoeden. Nu ontbrak wel het lichtklavier, zoodat de sersatie van zien en hooren tegelgk, van overeenstemming van toon en kleur-hoe.lanigheden ons onthouden werd, maar velen twijfelden of de aanwezigheid van dat op Skrjabin's aanwijzen verwerkelijkt, niet nieuwe, denkbeeld den indruk zou hebben kunnen verhoogen. Toch is Prométhée hier door het publiek niet ongunstig ontvangen: de muziek was zeer vreemd, toch fascine6rend. Zij had een vizionaire kracht, aan het eind, een Inferno-visie, dacht mij. Logisch verband was moeilijk te onderkennen, door zonderlinge emoties werd de hoorder wel aangedaan.

Als persoonlijke proefnemingen, niet onbelangrijk op zich zelf, zullen de laatste werken vau Skrajabin door de historie geboekt worden. Hjj heeft geen school gemaakt. Hij was vereenzelvigd op den door hem ingeslagen weg die, waarschijnlijk, niet tot muzikale ontwikkeling en vooruitgang voert.

Helaas, zijn ze zeldzaam de brieven, die uit het eaae vijandelijke land naar het andere geschreven worden. Doch telkenmale, wanneer men ecu afschrift daarvan onder de oogen krjjgt, verheugt men zich erover als zg' een kleine win-;t aan menschelgk gevoel opleveren.

Onlangs gaf het „Hbld." een edelschrgven van een Duitschen officier, die aau een Fransche weduwe den dood van haar echtgenoot berichtte. En ditmaal las het blad een brief van ean Fransche vrouw uit het door de Duitschers bezette gebied aan een Duitsche moeder. berichtende dea dood van haar zoon.

De Fransche schrijft de treurmare als volgt „Geachte Mevrouw! Ongetwijfeld heeft u het bericht ontvangen van het groote ongeluk lat u zoo juist heaft getroffen. Vergunt ons, u onder deze pijnlijke omstandigheden onze levendige deelneming te betuigen en ons smartelijk medegevoel uit te spreken met het gruwelijk verlies van uw geliefden zoon Anton. „Sedert een maand was hij geregeld bij ons ingekwartierd. Reeds de eerste maal nam hij ons voor zich in door zgn vriendelijk en prettig optreden. Hg was voor oas gaan vyand, doch oen vriend, in weerwil van hat verschil onzer ;a?idsaarden. Hg stelde zeer veel belang in mijne kinderen, voornamelijk in dea oudst', tic onde* da wapans staat, en betreurde het dat wg reeds sedert vijf maanden zonder bericht waren over de onzen. Mgn jongste kind heeft zeer geschreid, toan het den dood van uw jongen vernam. „Wg hebben alles gedaan wat in onze macht was, om hem bij ons te doen aansterken. HO9 gelukkig was bij, wanneer hij van u en zgn thuis kon spreken. Dan vergat hij ean weinig het treurige van dezen afschuwelij ken oorlog. „Dinsdag moest hij ons verlaten, om in den strgd te gaan. Bij zijn haastig afscheid hadden wij een voorgevoel, dat wg hem niet terug zouden zien. En werkelijk!, den yolgendan dag viel hg in den veldslag op zijn post. Wg hebben zijn dood Donderdag vernomen van een naast hem gewonden ondarofïïoier, die zgn laatsten zucht vernam. Zondag was hg zoo gelukkig geweest, van huis een koek te ontvangen en daarbg 6en lauwertakje, waaraan een lintje was bevestigd in da yaderlandsehe kleuren. Dit laatste is het eenige aandenken, dat wij van hem bezitten. Ik kan u verzekeren, dat hij met dezen koek zeer Aeel kinderen groot genoegen heeft gedaan. In da heala straat was hij daarom ook wel bekend, en iedereen betreurde het, toen hg viel.

„E/ blijft ons, geachte mevrouw, slechts één troost in dit ongeluk, namelijk voor de ziele-rust ran uw lieven zoon tot God te bidden, en dat hij u de kracht geve, deze groote beproeving geduldig te dragen. Ja, hg was waarlijk een goed christen, en de laatste maal was hij nog m3t mij bg de mis. Wij mogen hopen, dat deze brave soldaat aan Gods troon niet vergeten zal worden, terwille van allen, die over hem in rouw zgn.

„Ontvangt, geachte mevrouw, nogmaals da uitdrukking van ons oprecat rouwbeklag." Wellicht zal zulk een brief uit het vijandelijke land, waar ver van huis de zoon op het slagveld viel, eaa moeder heipan haar tranen te drogen. Hoevele moeders en vrouwen moeten het in dezen oorlog zelfs zonder zulk een laatsten brief stellen ?

Kleermakers-advertentie:

Moderne vraagt liefst voor dadelijk een Knecht, die bijua ecu colbert kan maken en een vluggen Jongen." Eier-advertentie: „Alle uren versche eieren van eigen vasthoudende kippen. Als bewijs kunnen mgn atnemers de eieren zelf onder de kip weghalen."