De Sumatra post

Amsterdam, 28 Aug. Loss i s Bonw m e e ste rs trio m f.

Een uitverkochte schouwbui-g, en dat in deze dagen! Het wonder is alleen verklaarbaar, omdat het niet minder was dan de joyeuse rentree van Louis Bouwmeester in den Stadsschouwburg! Met honderden kwamen de menschen naar het Leidscheplein, maar aan de loketten grijnsde hun bet woord "„uitverkocht" tegen, zoodat ze teleurgesteld heengingen. Opgevoerd werd „Madame Sans- Gêne", het fleurige en kleurige Napoleontische stuk, waarin Mevrouw Mann- Bouwmeester de titelrol vervult. We hebben haar in dat stuk gezien met Laroche, en met Louis de Vries, in de rol van Napoleon, maar altijd hadden we dan herinneringen aan den tijd dat zij in datzelfde stuk haar eigen broer, -!•••* grooten Louis, naast zich had. Hoeveel jaren is dat nu i-eeds geleden ! De keus van het stuk, voor deze bijzondere feestelijke gelegenheid, was zeer handig. Bouwmeester is voor alle Amsterdammers een model-Napoleon en ieder herinnert zich de kleine trucs en op effect berekende grapjes, die hij juist in „Madame Sans-Oêne" placht toe te passen. Schijnbaar is het een nadeel, dat Napoleon in de twee eerste bedrijven in het geheel niet opkomt. Nu verhoogde het de spanning in de zaal. Men bewonderde het prachtige spel van Mevrouw Mann. Zij was verwonderlijk van jeugd en bekoorlijke gaminerie en ditmaal werkelijk overtrof zij zichzelve. Wie durfde nu ooimaar gissen haar werkelijken leeftijd? Voor de derde snaai ging het doek osnhoog. Een adjudant van dienst riep met luider stem: „De Keizer!"

Daarop had de heele zaal nu reeds anderhalf uur gewacht. Men hoorde een zwaren stap en Bouwmeester verscheen, de echte Napoleon, zooals we hem van ouds hebben gekend. Daar stond hij midden op het tooneel, de Keizer!

Het was geen gejuich, geen ovatie, —het was een orkaan ! De heele zaal was dol. Men juichte en klapte en schreeuwde. Nieuwe salvo's van applaus barstten los, toen uit de loge van den Raad van Beheer een jonge man naar voren boog, om een lauwertak te overhandigen. „Leve Roelvink!" riep men, ter eere van den tooneelschrijver, tegenwoordig artistiek leider van „Het jNederhusdsch Tooneel". Maar onmiddelijk werd dit geroep overstemd door een algemeen: „Leve Bouwmeester!" De ovatie duurde lang, telkens laaide ac geestdrift weer op, totdat Bouwmeester-Napoleon zijn rol kon begin- J^n. Hij was geheel de oude en hij lenT°l°g-iZich met een B'emak en een verst-k alS°f ei geen Jaren waren hem • et saraenspel tusschen dit ie? ■•Z^n zuster was volmaakt. Na nSIr. ?' brak de geestdrift zich opkra W n' Nu werden er tal van Ó^U ■ aanSedragen. Mevrouw Mann moe m aI die hulde Met een door 4 naSf * Terhee,Hïkt gelaat stond SWSl^ar bl;0m'' die haar' wene , geh.eel buiten ten tekst> een arm gaf, ten teeken dat zij beiden i3ii hier ter plaatse samen blijven Zoo begreep het publiek het f?)k en er volgde alweer een hartelijke en geestdrift volle hulde, 't Was ees3 vreugd en een gejubel zonder eind. Deze gebeui-tenis in de tooneelwereld is direct gevolgd door een merkwaardige omwenteling in het bestuur van „Het Nederlandsch Tooneel." In den raad van Beheer waren twee vacatures te vervullen. Als nieuwe leden zijn verkozen Jhr. .A. W. Gt. van Riemsdijk, de bekende tooneelschrijverfo.a. van „MeaCulpa", van„SilviaSilombra", „Pro Domo', en andere tamelijk dvakerige, naar zeer geliefde stukken; degeen die als beschermer van Bouwmeester, ook al in finaneiëelen zin, véél heeft gedaan) en, menzou het nooit raden, Eduard Verkade! Het opnetness van Verkade is een zeer merkwaardige gebeurtenis. Zij beteekent dat er op den duur een soort van fusie moet volgen. Het gezelschap van Verkade zal eerst voorstellingen geven in den Stadsschouwburg,—wat ook al een vreemd verschijnsel is. Verkade zelf* zal in een zwijgende rol de vergaderingen van den Raad van Beheer bijwonen, in een volgend stadium echter als gelijkrechtigd en dus stemhebbend lid. Het is duidelijk, dat het „Nederlandsch" aldus een verjongingskuur zal ondergaan, profiteerende van de bijzondere ervaring van Verkade en van den roep, die van hem als regisseur uitgaat. Een groot deel van het publiek dat zijn prestaties bewondert, wordt aldus verzoend met het „Nederlandsch", dat in den laatsten tijd den naam had gekregen, niet meer met den tijd mee te gaan en dus een opfrissching wel noodig had. Er ligt iets tragisch' in, dat juist in deze dagen Van Nouhuys is gestorven, de criticus en schrijver, die als opvolger van Mr. Van Loghem (Piore della Neve), eenigen tijd de artistieke leiding van „Nederlandsch Tooneel" heeft gehad, zonder dat hij daarvan veel succes mocht beleven. Hij had geen gelukkige hand bij de keuze der stukken; de stroom was tegen hem. Toen zijn gezondheid hem tot aftreden verplichtte, is de straks genoemde heer Roel vink, de schrijver van de eenigszins zoetige, maar toch behaaglijke stukken als „Freuleken" en „Lentewolken", in zijn plaats gekomen. Een eigenaardige verschijning, deze rijke bankierszoon (zijn vader is een der directeuren van de Twentsche Bank), die zich geheel aan de letteren en de kunst heeft gewijd.

Te midden van alle narigheid en gedruktheid, heeft het publiek blijkbaar behoefte aan ontspanning. Dat is de reden waarom het tooneel (en de bioscoop, niet te vergeten) in trek is. In Frascati, het oude Prot in de Plantage, wordt met groot succes een uit het Fransch vertaalde klucht, „Mobilisatie", gespeeld, met den onverbeterlijkeu Kelly in de hoofdrol. Een officier,' die op een kasteel wordt ingekwartierd, vindt daar een juffrouw terug, die hij om geldige redenen liever niet ontmoeten wil. Dan treedt zijn oppasser in zijn plaats en de omstandigheden brengen mee, dat die onbeschaafde en lachwekkende piot, voor de leus, zelfs voor generaal moet doorgaan. Kelly vervult die rol in plat Amsterdamsen en met het grootste entrain, zoodat de menschen van de eene lachbui in de andere vallen. Het is een vreeselijke paskwil, maar onweerstaanbaar amusant. Juist iets wat we nu noodig hebben. * Nieuwe wethouders. Ook zonder veel gemeentelijke zaken te bespi-eken, moet ik toch gewag maken van de merkwaardige mutaties in ons Gemeentebestuur,

Er waren twee vacatures in het College. De heer Serrurier, die reeds vele jaren verschillende departementen van het gemeentelijk bestuur met groote toewijding heeft be> urn-d, achtte den tijd gekomen om eP**nnV Hl

Dit gebeurde reeds bij de eerste stemming, toen op hem slechta 14 en op den sociaal-democraat Vliegen 17 stemmen werden uitgebracht, terwijl er 12 briefjes in blanco waren ingeleverd.

Vliegen iueens_. tot Wethouder gemf ■*• . -"n* _u___b' ' *■ —^ kozen ! Het verraitf_e_. ït _-_ui_iuix wekte groote sensatie. Op de publieke tribune werd luid geapplaudisseerd, waarop de burgemeester zonder pardon de beele tribune liet ontrsüinen, snet het gevolg dat een heele troep gemeente-ambtenaren mee buiten de deur werd gezet. De Raad was onthutst eu verlegen met dezen uitslag, want zóó was het door de meesten niet bedoeld. Zij die blanco hadden gestemd, — vermoedelijk de kerkdijken, — wilden zeker den socialist ntet verkozen zien.

De heer Vliegen verklaarde gebruik te willen maken van de 24 uren bedenktijd die de wet toestaat, alvorens te beslissen of hij de benoeming zou aannemen.

In de vacature-Serrurier werd isa twee stemmingen gekozen de beer 11. J. den Hertog, oorspronkelijk een onderwijsman, liberaal van kleur, algemeen bekend en populair als directeur van de Vereeniging tot Verbetering van den Volkszang. Sedert 1908 heeft hij zich van het onderwijs losgemaakt en is toen mede-hoofdredacteur geworden van „de Telegraaf".

Na korten bedenktijd heeft de heer Den Hertog de benoeming aangenomen. Hij heeft zijn positie aan „de Telegraaf" neergelegd en terugkeerend tot „zijn oude liefde", zal hij nu het Departement van Onderwijs op zich nemen. Daarmee is dan tegelijk een steen des aanstoots uit den weg geruimd. Het onderwijs is nu reeds jaren beheerd door Mr. ö. de Vries Cz., een antire volutionnair en zelfs een der trouwste paladijnen van Dr. Kuyper. Hij heeft dit gedaan met groot talent en strikte onpartijdigheid. In den Raad heeft hij vele heftige aanvallen moeten doorstaan, maar hij heeft ze met bewonderenswaardige slagvaardigheid afgeweerd, zoodat men hem nooit „er onder" heeft kunnen krijgen. De vorige Burgemeester, Mr. van Leeuwen, kon uitstekend met hem overweg en schatte hem zeer hoog. Dit zegt veel, want de heer van Leeuwen staat nu juist niet als zeer verdraagzaam aangeschreven. Mr. de Vries zal nu de afdeeling financiën en gemeentebedrijven op zich

nemen.

Heb College van B. en W. is dus,

op het oogenblik dat ik dit schrijf, nog ruet voltallig. De heer Vliegen heeft v,--.derlijk verklaard, dat hij onder de omstandigheden geen gebruik wil maken vau de uitspraak eener toevallige Remming, maar dat hij zijn mandaat ter *'j>, hikking stelt. In de volgende vergadering zal dus nogmaals gestemd worden. Het is mogelijk dat de heer Delprat dan toch weder wordt gekozen. In het andere geval zouden we twee sociaal-democratische wethouders hebben, de heeren Wibaut en Vliegen. Het gaat hier eeisigszins anders dan in Rotterdam, waar de anti-revolutionnaire wethouders direct zijn herkozen. OMEGA.

De b ekeside etser en kunstcriticus prot. Dake schrijft in de Telegraaf : „Neuti-aal ot niet, daar moet een protest aangeteekend wordess door de beschaafde volken tegen de vernieling van hooge cultuur door de Duitsche militairen. Zelfs al ware het een feit, dat burgers van Leuven op de Duitsche troepen geschoten hebben, dan nog is de verwoesting van de oude, eerbiedwaardige universiteitsstad een optreden, dat als barbaarse!*, is te beschouwen.

„Want door de verwoesting worden niet alleen de wanhopige stadsbewoners, niet alleen het zich verdedigende België gestraft, maar hier wordt schade toegebi-acht aan de geheele beschaafde menschheid, een schade, die ssiet te herstellen is. Waar moet hot heen als de woedende Duitsche legerhoofden op dien weg doorgaass ?

„Zeker, het is onverstandig als osigeorganiseerde burgers de troepen van het onverwinuelijke Duitsche leger gewapeudes-hand bestrijden. Zeker, het oorlogsrecht, de zucht naar zelfbehoud wettigt tot op zekere hoogte repressasllemaatregelen, die de Duitsche generaals nemen. Maar het overwinnende volk bezoedelt zijn naam als cultuurvolk door in blinde woede, zonder eeisig spoor van'zeltbeheersching, monumenten van beschaving, kunstvoortbrengselen, uit een zeer hoogstaand verledeis te vernietigen.

„Als door een noodlottige verblinding, als tot wanhoop en waanzin gebrachte Brusselsche burgers, als misschien straks ook in Parijs, de despes-ado's het geweer opsseraess esi den vreeselijken vijand afbreuk willen gaan doen, moeten dan ook deze schoone steden, met eeuwenlang iss eerbiedige zorg bewaarde en in stand gehouden kunst, vasi de aarde verdwijnen ?

„Begrsjpt de Duitsche regeering niet, dat zsj op deze wijze den grooten Duitschen naam tot schande, tot eeuwige schande brengt ? „Het vergoten bloed, dat de aarde overstroomt zal opdrogen ; de puinhoopen der vernielde cathedralen, stadhuizen, universiteitsgebouwen en st3usea zullen keurig netjes opgeruisisd worden (het Duitsche volk is ordelievend en net, niet waar P); glad eu proper zal de plaats gesnaakt wordesi, waar het eerbiedwaardige Leuveu heeft gestaan. „Maar de geschiedesiis dezer ongelukkige stad zal niet vergeten worden en ssooit zal de vlek, die nu op het schild der glorierijke Germania geworpen i^, uitgewischt kunnen worden."

De abonnementsprijs op DE SUMATRA POST van af heden tot uit. December bedraagt f 5.--met Engelsch supplement ff 6.—

In de Frankfurter Zeitung geeft een oiticier het volgend relaas van den slag bij

Dieuze

Wsj hadden in den nacht van 19 op 20 Augustus bij Burgaltdorf in loopgraven gelegen, in afwachting vau een Frasischen aanval. Hoewel er van tijd tot tijd door verkennersafdeelingen schoten gewisseld werden, rukten de Franschen niet op. Toen kwam tegen half zes aan onzen kant het bevel tot aanval op de Fransche stellingen ten westen en ten oostesi van "ieuze. De Fs-anschen hadden een positie bij het bosch van Monack tess noordwesten van Vergaville. Zij werden door onze troepen onder hevig vuur genomen, waarop de Franschen levendig antwoordden. Onder de 333003-ddadige uitwerking van onze machinegewesen hield het Fransche geweervuur echter spoedig op en onze maisnen drongen, trots de, door den te velde staanden haver geboden hindernissen met onstuimige dappesheid tegen den vsjaud in, zich steeds weer tot compagnieën aaneesrsluitend en den aanval verder voortzettend. Tsjdesss dit optreden viel het op, dat uit eenige kleine huisjes op de wijsibergen, die gevuld heetten te zijn met gewonden, eess hevig vuur in de flank kwam. Onze troepen maakten hieraan snel ecu einde door de huizen te verwoesten en de bewoners dood te schieten. Den rechtervleugel versloegen de Duitsche troepen door, een schitterenden bajonet-aanval. De Franschen weken en vluchtten rennend op hun hoofdstelling terug. De met gedoode Franschen bedekte akkes-s legden getuigenis af, welk een oogst de dood onder hen weggehaald had. Alles drong op de hoofdstelling terug, waaruit een verdekt ss3oorddadig artillerievuur de Duitschers poogde tegen te houden. Echter tevergeefs! Voorwaarts ging het ssset onweeistaanbaat geweld, de hoogten op en onder dezen schok en het ks-achtige Duitsche aitiilerievUu ruimde de tegenstander zijn hoofdstelling op de geheele linie. Van Vergavüle tot Dieuze was de straat bezaaid ssiet Fransche lijken, met Lebel-gewereu en ransels, die door vluchtenden weggeworpen wareis osii niet in hun loop gehinderd te worden.

Links vass ons duurde het gevecht nog voort, de vijand vluchtte naar Dieuze, os3s vandaar deis terugtocht naar Lusiéville te aanvaarden. Wagonladingen Fransche patronen bedekten den bodem. Reeds bij de insseming van de Fransche, voorpostenstellingen hadden wij muilezels gevonden, die nog met machinegeweien en ander materiaal bepakt waren en in de hoofdstelling vielen ons batterijen, waaronder van het allerzwaarste kaliber, in handen, waarvan de paardess nog niet eens afgespannen waren, maar dood ter aarde lagen.

In het gevecht kreeg men den indruk, dat bij de Franschen de gewonden ook schoten. Doordat een groot aantal Duitsche soldaten op deze wijze hun leven gelaten hebben, sieesnt men den Franschen gewonden de wapens af, voor men ze v erzorgt.

De opperbevelhebber van land- ess zeemacht heeft aan de autoriteiten van leger en vloot de ondes-staande circulaire gericht:

„Door den heer 1). Manassen, hoofdredacteur van het weekblad De hakkel, wordt, siset medeweten en instemming van ZijneExcellentie den minister van Oorlog, uitgegevess een Soldatencourant. Het doel van deze uitgave is, den soldatess en schepelingen in populairen vorm het nieuws te brengen, waarin zij geacht kunnen worden belang te stellen eu, in het algemeen, het bestaan van een opgewekten geest bij lager en vloot blijvend te bevorderen.

De courant zal driemaal in de week, namelijk in den ochtend van den Dinsdag, den Douderdag eu den Zaterdag, verschijnen en verkrijgbaar worden gesteld tegen den prijs

van L cent

De oplaag zal bedragen 50,000 exemplaren, die over de verschillende onderdeelen van het ieger en de zeemacht zullen worden verdeeld.

De toezending geschiedt aan de regimenten, bataljons, afdeelingen of compagnieën, tot een bepaald aantal per compagnie, nscadrosi of batterij. De commandanten der onderdeelen, waaraan de couiaistèn worden gezonden, worden uitgenoodigd, issaa tregrless te treffen voor de verkrijgbaarst-lling, alsook voor het overmaken der gelden, die bijv. door *io sergeanten-majoor en opperwachtmeesters onder toezicht der betrokken commandanten kunnen worden geïnd.

Het adres van den heer Manassen waarheen de gelden moeten worden gezonden is: Amsterdam, Palestrinastraat n**. 10 ; voor vergoeding van de onkosten voor overmaken e. d. kan op het te zenden bedrag 10 pCt. wordess

gekort

Het betreft hier een zaak, die geheel in liet belang van den soldaat wordt ondernomen ; ook bij verkoop van alle exemplaren worden de onkosten nog niet gedekt. Het zal mij aangenaam zijn, wanneer alle autoriteiten en commandanten voor bet welslagen van dit sympathieke streven nasi 1.-is Yfsir.rgfn l jjdrsgtn.'

De oorlogscorrespondent der Telegraaf G.' Simons schrijft uit Beiliin: In de Duitsche kolenmijnen is men weer druk aan het werk. Meer dan 32.000 geladen kolen wagons staan voor de verzendisig gfTeed. Men vrees* hier dus siiet meer, zooals in den beginne, dat er een gebrek aan steenkolen zou kunnen komen, binnenlandsche scheepvaart op rivieren, meren en kanalen wordt zooveel mogelijk gaande gehouden. Wel teekenend voor den durf van de Zweden is, dat de bekende lijn Sassuitz-Trelleborg zonder ophouden door bleel varen en nog vaart. In Zweden worden treffende maatregelen genomen, om de scheepvaart op de Oostzee door te zetten. De Rijksdag heeft besloten om het oorlogsrisico (80 van honderd) voor de schepen en hun lading over te ssemen.

De industrie in Duitschland lijdt natuurlijk ontzaglijk onder de tegenwoordige toestanden. Toch is isog een groot gedeelte der staal la-

brieken niet voltallig personeel werkzaam. In de eerste plaats moeten we, hier de ammunitie en wapenfabrieken noemen, die dag en nacht met verdubbelde inspanning werken. Terzelfdertijd werken ook de-automobielfabrieken „tuil speed" en de meeste lakenfabriekon kregen groote bestellingen voor de leverantie van militaire kleedij. De chemische fabrieken leveren alle mogelsjkepharmaceutisclse middelen.