De Tijd : godsdienstig-staatkundig dagblad

ove l} scnriJven hieronder de inhoudsopgave

Tuhp in de collegezaal, door Valentijn. — Wi *'euze lectuur, door Junior. — Wat er op Mart- ~ls' door c- K. — Wereldsmart, door Fr. fabri f'S Vreesw-k °- F- M- — Geen modeldoor \.n! door Valentijn. — Misdadige woeling, «Navigator 11. — Dompers! door Finsterling. ten bunnen de lezing van deze aflevering ''zeerste aanbevelen. _bo n*ez'en w_ door groote toename van ex ntlernenten van verscheidene afleveringen VQj.^Plaren te kort komen, kunnen we geen lev?6 abonnement vanaf Januari meer Vg len; men kan zich echter abonneeren 31 ?* 1 Juli. Abonnementsprijs van 1 Juli-1 Dec. f 0.75. DE ADMINISTRATIE VAN „HET DOMPERTJE", 'T Kasteel van Aemstel, Amsterdam

verJ . Bulgarije — ondanks de officieele oor,'aringen van koning Ferdinand — een vra°£ met de Porte ? Men komt ertoe deze ovei^ }Q stellen bij het lezen der berichten 1?" anti-Turksche agitatie die èn in het •toniis zel* èn oncler de Bulgaren in Mace- Schio kij voortduring wordt onderhouden. onaf.f aan rïen vo°ravond nog van Bulgarije's et)ViVankelijkheidsverklaring werden van Sofia lit nen — waar Ferdinand toen vertoefde — Voqj richten verspreid volgens welke men alle scj, sPellingen over een staatsgreep te be- Toe,u*en had als tendentieuze verzinsels. gev . ls de staaisgreep gekomen. Zij werd !([,„ gd door de meest vredelievende verkladag.eri die trouwens zeer aannemelijk klonken, ïiiei] ~~ zoo was de redeneering — het Tür,v{e koninkrijk voor een oorlog tegen se.h.e nie' e minste reden had en daarvan °ricie .ze^ de onheilvolle nadeelen zou moeten voe, v'riden. Doch het onafhankelijkheidsge-over er Schijnt de Bulgaren te prikkelen tot .iCj.nioecL Er loopen geruchten dat Bulgarije fy gereed maakt, om benden te werpen in Uit oonië- Het is «bijna zeker", meldt Reuter »v.r oruka> dat Bulgarije Macedonië wil *.u°Veren"> en dat het, vertrouwende op H]0m roacht en in het besef van Turkije's <-orj enteele zwakte, Turkije dwingen wil den WgD te verklaren. De Bulgaren in Macedonië euj!enetl zich en oefenen zich voortdurend, rja{ *: onÜ.-Tu'rksche comité erkent gaandeweg jGe oorlog met Bulgarije onvermijdelijk is. richt ZOU men dergelijke onrustbarende be- Saar. 1 evenais de vijandige toon der Bulierenr ers tegenover de te houden con- Opg Ie als uitingen van voorbijgaande volksiiidj w°ndenheid onopgemerkt kunnen laten, t-uit n 7 niet ook de Bulgaarsche minister van Uito',~a^en Paprikoff zich in een gesprek had *a£.l 1 over e onvoorwaardelijke noodais 'J'Kheid van zelfbestuur voor Macedonië t>_laifen zaak waar Bulgarije het grootste Ver_i^ heeft. Deze woorden wekken een is u.oeden alsof men te Sofia voornemens otlafh S' na en volbrachten staatsgreep, als t...n keiijk riJk> in Macedonfe nog meer O, b -^e Porte te gaan intrigeeren en alsof "iet crichten over het organiseeren van benden __hel^deweten der regeering te Sofia niet el uit de lucht zijn gegrepen ! fyweS hangt in deze krisis af van de goede h

*'ch teii?rVlë en Montenegro is, ondanks de <0o_iri£r herhalende rumoerige volksbe.-Vaajt n te Belgrado en te Cettinje, geen _.piaat vreezen. Er zijn, verklaarde een hoog- C°rresn_t Servisch staatsambtenaar aan een .ee! 1 pbondent van het „Berliner Tageblatt", j-ijn geeeil^en naar de Drina gezonden en er eeft■ «n reserves opgeroepen. De kroonprins k°°r hef611 geld genoeg om het te besteden ijUiteri r 0Pr'cbfen van vrijwilligerskorpsen. *l_t ie„ e]grado heerscht de grootste kalmte. §er volgt de bevelen van hooger hand. Een gevaar vormen echter de berichten uit Bosnië en Herzegowina. Daar schijnen de zaken niet zoo kalm te verloopen, en vooral onder de Turken gist het hevig. Indien daar een opstand uitbreekt, is het niet zeker, dat de-vlammen niet naar Servië zullen overslaan; dan ziet het er voor den Balkan slecht uit.

Alle mogendheden schijnen thans beslist gewonnen voor het denkbeeld eener Donauconventie of Balkan-conferentie (men weet nog niet precies hoe de doorluchte vergadering heeten zal), waarbij echter de Dardanefien-quaestie niet zal worden aangeroerd. Toch is er, naar Reuter meldt, tusschen Iswolski en Grey omtrent dit vraagstuk overeenstemming verkregen. Keurt het Britsche kabinet goed wat de beide ministers met elkaar onder dit opzicht zijn overeengekomen, dan is er — naar Turkije's goedkeuring wordt natuurlijk niet gevraagd — alweer een lastig vraagstuk tot oplossing gekomen. Die Dardanellen-quaestie is reeds oud; zij dateert uit het midden der achttiende eeuw.

Het verdrag van Belgrado van 17 Oct. 1739 had de Zwarte Zee voor de Russen geheel gesloten, zoodat er geen Russische oorlogschepcn of koopvaardijschepen binnen mochten komen. De overwinningen van Catharina II brachten hierin eenige verandering: door het verdrag van Koutchouck-Kainardji van 1774 kregen de Russen vrijen toegang te land en ter zee, voor zoover het handelsschepen betrof; doch voor oorlogsschepen bleven de Dardanellen gesloten. Een tijdelijke opheffing van deze laatste bepaling werd door toedoen van de Engelsche diplomatie weer vernietigd en in 1841 werden de Dardanellen door de Porte gesloten verklaard voor oorlogsschepen van elke nationaliteit, zoodat de Russische vloot opnieuw was opgesloten. Daardoor ontstond — in 1853 — een breuk tusschen Rusland en Turkije. De nederlagen der Russen maakten den toestand voor het Tsarenrijk nog pijnlijker; bij het verdrag van Parijs in 1856 werd de Zwarte Zee neutraal verklaard, m. a. w. men verbood Rusland, voortaan op deze. zee een vloot en ;aan hare oevers arsenalen te hebben. Doch in 1871 werd op de conferentie van Londen de neutraliteit van de Zwarte Zee weer opgeheven — het principe der sluiting van de Dardanellen bleef intusschen gehandhaafd.

Het verdrag van Berlijn liet den toestand onveranderd, die thans niet op doch ter gelegenheid van de nieuwe conferentie vermoedelijk op een voor Rusland aannemelijke wijze zal worden opgelost. Dank zij de toenadering tusschen Londen en Sint Petersburg, waarbij Frankrijk ongetwijfeld zijn goede diensten zal hebben bewezen.

„Waar blijven de ballons?" schreven we gisteren boven onrustbarende telegrafische berichten omtrent het lot van verscheidene luchtballons, die hebben deelgenomen aan den Gordon-Bennett-wedstrijd. Omtrent de vijf ballons waaromtrent men gisterenochtend vroeg in het onzekere verkeerde, werd in den loop van den morgen alleen vernomen dat de Spaansche ballon Castilla, te Cuxhaven opgestegen, vier en twintig uren boven de zee had rondgedwaald en ten slotte door een Duitsche visscherspink was opgepikt. Des namiddags slaagde bij Ersholmen, dicht bij het visschersdorp Bude, een visscher erin-den Zwitserschen ballon „Helvetia", bestuurder kolonel Schack, medepassagier Mesmer, te bergen. De ballon was bij Ersholmen neergevallen, tengevolge van het uitstroomen van het gas. De beide luchtschippers konden nog op het laatste oogenblik gered worden. Doch nu ontbreken er nog drie! Vandaar dat de keizerlijke regeering tè Berlijn hare vertegenwoordigers te Londen, 's Gravenhage, Kopenhagen en Cliristiania erop gewezen heeft, dat de ballons „Busley", „Plauen" en „Hergesell" misschien wel naar de Noordzee zijn afgedreven enJn gevaar verkeeren. Zij heeft daarom aan de vertegenwoordigers verzocht dit onmiddellijk aan de regeeringen van Engeland, Nederland, Denemarken en Noorwegen mede te willen deelen en deze te verzoeken aan hare kuststations, douanekruisers en visscherijkruisers daarvan kennis te geven, opdat deze kunnen medewerken tot redding der ballons.

De lucht is door den mensen nog lang niet veroverd ! ...

De-Marokko-quaestie.... zij leeft nog! Volgens Havas' agentschap zal een nota, opgesteld door de kabinetten van Parijs en Madrid, omtrent de waarborgen, welke Moelai Hafid zal moeten geven voor zijn erkenning als Sultan, Maandag den 19en dezer door de vertegenwoordigers van Frankrijk en Spanje aan alle mogendheden, die de acte van Algesiras hebben onderteekend, ter hand worden gesteld. Er is dus voorloopig in de kanselarijen voor Buitenl. Zaken der Europeesche kabinetten druk werk aan den winkel. Deschanel's rapport over de begrooting van Buitenl. Zaken behandelt uitvoerig de Marokkaansche quaestie en vermeldt o. a. dat bij de commissie voor de schadeloosstelling ten behoeve van personen, die nadeel hebben ondervonden door de beschieting van Casablanca, meer dan 658 verzoeken om schadevergoeding zijn ingekomen, waaronder 154 van Spanjaarden, 159 van Franschen, 70 van Duitschers, 70 van Engelschen en 80 van Marokkanen.

94) kties'aat pUSte haar moeder en vroeg daarna : ■?■ Paua u eeni2e kans> da* de betrekking, wetin in Vï °°Pt te krijgen, een betrekking zal .'Ni«^Frankr|?«' L» * van , ro"lsle-kans ! Zet alle hoop daarom_". in a' ?\Mina- Als men hem eenbetrekh nneinen ,,ka aanfaood, zou hij haar niet +T voor'n;^ /ver,angt niet — en ook ik zou md teruo? ',er wereld willen — naar' een dj "• Ee?st u, n waar hii ZOOveel geleden o*11 vrpoJv, s beginnen de gevolgen van I°^ hoe hJke. «*» e™ wei„igg bij hem te di avvij"Aen l 1 lelkens bij het zien van een Ini n huiv. _•_._. w °rleans bemerkte ik zeer B?rde ÏÏJ veegL Mina naar de wangen m p,e hevig. Vo°rhoofd donkerrood. Haar hart stQl< he* 66* Qn*ara zijn leven gered en «^!_ ï£? V- iS Roodpluim voo? ons ge- eindje *?*_, hartstochtelijk uit. Zij liep I* stjl staan ide £ank weS en bleef vervol£°e!ei»s reester ,- beSt t?üende om de heftige N? Wer Sr W™' we.ke de woorj£ verloop Van L^1] haar hadden opgewekt. U§ en sVe de _~gC °°genbl*ken keerde zij Sl°eg de armen om den hals van mevrouw d'Auban,: »Die goede, goede papa! Ik weet hoeveel hij te lijden heeft gehad en hij is zoo goed. Maar ach, moeder, ook som_n.ge mijner Indiaansche broeders zijn goed !« Juist terwijl het jonge meisje zich aan deze uitbarsting van gevoel overgaf, naderde een gezelschap van fijngekleede heeren en dames den afgelegen hoek, waar moeder en kind zaten, en bleef niet verre vandaar staan. Zij bespraken met groote levendigheid iets dat geschied was ofnog geschieden moest en dat blijkbaar zeer interessant en onderhoudend was. Te midden van de groep stond een dame van meer dan gewone grootte en opvallende schoonheid, en gekleed naar de laatste mode. Zij sprak met luide klinkende, maar niet onharmonieuze stem en scheen zoowel de bewondering als de aandacht harer omgeving te wekken. De uitdrukking van haar gelaat wisselde elk oogenblik; somwijlen straalde uit haar zwarte oogen een wilde vroolijkheid ol speelde om haar lipj-en een sluw, schalsch lachje; een andermaal drukte ze die met een blik vol uitdagende vastberadenheid op elkaar. NU en dan beschaduwde een zachte, nauwelijks merkbare aandoening van zwaarmoedigheid den verblindenden glans van haar blik. Zii sprak zeer veel en deed haar woorden .erg.ezeld gaan van levendige handbewegingen. >Zal de groote krachtproef vandaag werkelijk plaats hebben?* vroeg een der heeren^ die zich ©m de dames verdrongen. »U hebt een stoute uitdaging gedaan en ik vrees dat uw vrienden -ie kosten ervan zullen moeten dragjen.« ,Bah!« zeide zij lachend. .In dit geval is sells een nederlaag eervol- Maar des te erger voor degenen, die .ondoordacht waren, hun Termogen te zetten op de sterkte van mijn vuist! Zij is niet bepaald groot, zooalsu Rel, mijne heeren«, voegde zij erbij, haar welgevormde hand tooner.de. sZorgt uw tegenstander voor het bord?«

.Natuurlijk doet hij dat.« »Ik ben er erg bang voor dat ge overwonnen wordt, liefste,* zeide een der dames. .Ik weet dat ge een vijf frankstuk kunt ombuigen als een stukje koekdeeg; maar een zilveren bord! Dat hebt gij nog nooit geprobeerd!» »Omdat het me te duur was!... De wonderen zijn de wereld nog niet ■ uit ! * werd er geroepen. «Misschien niet!« was het antwoord en de sombere peinzende uitdrukking kwam weer even op het gelaat der dame. Maar een oogenblik later lachte zij opnieuw, naar het scheen, onhaar eigen gedachten. »Ik zou jelui allemaal een groot plezier kunnen doen door de avonturen te verhalen, die ik beleeïd heb sinds wij de laatste maal hier warén.« »Er werd verteld dat u Parijs verlaten hadt. Maar niemand wist te zeggen, waar gij heen waari gegaan,« merkte een der heeren op. «Dat geloof ik wel. NU, ik ben naar de vervelende klekie hoofdstad van een klein staatje gereisd. Raad eens, waarheen.« »Ik had niet gedacht, dat juffrouw Gaulher de verveling zou opzoeken onder welken vorm ook. Zij en verveling zijn twee met elkaar strijdige begrippen.* -Ik heb me intusschen te Stuttgart niet verveeid. Integendeel, de vier en twintig uren die ik daar doorbracht, zijn voor mij voorbijgevlogen.« »Wat dreef u daarheen?« vroeg dezelfde dame, die daar zooeven had gesproken. .Welnu, als ge de historie wilt leeren kennen, luister dan. Zijne Hoogheid de hertog yanWurtemberg en ik waren den geheelen vorigen winter en ik zeer goede vrienden. Hij is zooals ge weet, een groot begunstiger van het tooneel; hij schrijft zelf tooneefstukken — prullen — maar dat doet er niet toe.. Hij had' mij al dikwijls uitgenoodigd zijn hertogdom te bezoeken, en de vorige week, ta_n het heel mooi weer en Parijs niet erg gezellig was, kreeg ik plotseling het idee naar Wurtemberg te reizen. Ik reisde dag en nacht door, slechts vergezeld van een bediende. O, liefste, wat waren dat heerlijke nachten! Hebt jelui Parijzenaars wel eensi ooit naar de sterren gekeken. Ik kan u verzekeren dat het de moeite waard is. Op den avond van den vierden dag kwam ik in^ de Wurtemburgsche residentie aan en schreef aan mijn vorstelijken vriend om hem van trfjn aankomst in kennis te stellen. Hij gewaardigde zich mii nog dienzelfden avond te bezoeken enhie'd niet op" me. buigen, glimlachen en vleien. Doch toen ik sprak van mijn plan om hem den volgenden dag in het paleis mijn opwachting te komen maken, bemerkte ik op zn hertogeliik gezicht een duidelijke verlegenheid. Hij zeide dat het niet noodig was dat ik mij reeds zoo spoedig na mijn reis vermoeide — ha, ha, ha, z;e ik eruit als iemand die spoedig moe wordt? — en hij zou den volgenden morgen zijn kamerheer sturen om zich te informeeren naar mijne gezondheid. En de kamerheer kwam inderdaad en wat nog verwondelijker was : de kamerheer sprak de waarheid! Het scheen, dat de goede hertog bij het vernemen van mijn aankomst zich onvoorzichtige uitingen van vreugde had laten ontsnappen en bevel had gegeven, dat ik aanstonds ten paleize aan tafel zou genoodigd worden. Maar dat wilde de edele, hooge, machtige en zeer eerbiedwaardige mevrouw von. Gravenitz niet — zij is, weet jelui, nWurtemburgsche mevrouw De Maintenon, zoon dame, die getrouwd is met de linkerhand, morganatisch, en die over de étiouet'e van het hof ten strengste waakt. Zij maakte op geweldiger manier alarm en protesteerde ertegen dat zulk een eer zou te beurt vallen aan de eerste actrice van het .'lhéalre branjais.* En dit protest miste zijn uitwerking niet. >Uat is toch afschuwelijk!* Welk een aanma. tiging! Onverdraaglijk! Onbeschaamd!« riepen de toehoorders in verschillende toonaarden door elkaar. «Wat antwoordde u den ongelukkigenkamerheer!* .Ik vroeg, of mevrouw zich verheugde in het bezit eener goede gezondheid.* »Om 's Hemels wil e!* riep een der .dames, »u wiidet haar toch niet vergi.tigen?« «Neen, ik ben geen gifmengster — Goddank niet. Daarenboven zou ik daarvan niet half zooveel plezier hebben gehad als van hetgeen ik thans deed.* »t_i wat was dat?* .Eenige uren later ging ik uit rijden.« -Was dat alles?*

Reuter seinde gister uit Berlijn: ~In de heden gehouden zitting 'van de tweede internationale conferentie voor de herziening der Berner-Convenlie legden de vertegenwoordigers der niet aangesloten staten verklaringen af. Mr van Wissenkerke betoogde, dat onder de openbare meening in Nederland een wending merkbaar is ten gunste eener aansluiting. Bij de Staten-Generaal is een wetsvoorstel daaromtrent ingediend, vóór de aanneming waarvan men echter de resultaten afwacht der tegenwoordige conferentie".

Ue Centrale Kaad van den »Ned. K. Kath. Volksbond., heeft, blijkens »De Volksbanier«, Zondag te 's Crravenhage een tweede vergadering gehouden tot het wijzigen harer statuten. Zij is evenwel ook thans daarmee nog niet gereed gekomen, zoodat de onatgedane artike. ien in de volgende voorjaarsvergadering verder zullen behandeld worden. De voornaamste thans aangebrachte verandering is, dat voortaian nieuwe Bondsleden verplicht zullen zijn, ook lid te worden van de vakafdeeling waarbij zij kunnen worden ingedeeld. Het besluit hiertoe is genomen met 50 tegen 40 stemmen.

Men meldt uit Sneek aan de »L. Ci.«, dat het had kunnen gebeuren, dat er voor de Tweede Kamerverkiezing drie candidalenlijsten bij den burgemeester waren ingeleverd. Vau liberale zijde en van* de S. D. A. P. n.l. zijn geruinien tijd een paar personen op het stadhuis geweest, ieder voorzien van een candidatenlijst met de vereischte handteekeningen ; de eene mei de candidatuur van den heer mr dr A. ter Spill te 's Gravenhage, de andere met die van den heer W. H. Vliegen te Amsterdam. Ze schenen elkander te controleeren. Leverde de een zijn lijst in, dan deed de andere het ook ; deed de eerste het niet, dan liet de andere het ook na. Ten slotte gebeurde het laatste, zoodat alleen de candidatenlijst van dr Kuyper inkwam en deze daardoor was gekozen.

Wij hebben een bericht uit New-York aan de »Köln. Ztg.« vermeld, volgens hetwelk de broer van president Castro daarheen was gegaan, om artilleristen voor de kustverdediging te zoeken. Dit bericht ontmoet tegenspraak, want in een telegram uit New-York aan de Parijsche uitgaaf van de ~Herald« lezen wij nu : . Majoor Carmelo Castro, broer van den president van Venezuela, is hier vandaag (Dinsdag) uit La Ouayra aangekomen. Hij zal een maand in de Vereenigde Staten blijven en daarna den winter in Frankrijk doorbrengen. In het voorjaar zal hij het Verre Oosten afreizen. Hij zegt, dat zijn broer de Vereenigde Staten denkt te bezoeken, eenige maanden nadat zijn tijd als President om zal wezen. .Majoor Castro heeft verklaard, dat zijn reis niets met internationale aangelegenheden uilstaande heeft.«

Volgens een telegram uit New-York aan de -Lokal-Anzeiger», heeit Castro's broeder ook gezegd, dat de geruchten over de ziekte vanden President (die zooals men weet in een telegram van den gouverneur van Curacao waren bevestigd) valsch zijn. De President zou volmaakt gezond zijn.

Met bekwamen spoed schijnt het hootdbestuur der Posterijen maatregelen te hebben genomen, om in de toekomst eventueele fraudes, ais kortelings op het postkantoor te Amsterdam met de z.g. »borderels. geschied is, op afdoende wijze te beletten.

Èr worden althans op dit moment een nieuw soort formulieren van afrekening aan de belanghebbenden uitgereikt, aan den voet waarvan het uit te betalen bedrag in letters voluit door den postambtenaar moet worden herhaald.

Er schijnt hierbij order gegeven te zijn om het duizend- of honderdtal met de voorvoeging »Een« (voor het enkelvoud) aan te geven, daar zulks op de thans uitgereikt wordende afrekeningen dusdanig gesteld is, waaruit wel blijkt, dat thans alle voorzorgsmaatregelen genomen zijn.

HAAKLtM, 14 Oct. Ue minister van, Binnenlandsche Zaken heett bericht, dat de' gemeente geen rijks-hocgere burgerschool krijgt en ook geen hoogere subsidie, omdat de rijksfinanciën het met toelaten.

UTKtCHI, 14 Oct. De buste van wijlenden heer H. A. Van Beuningen is gisteren door den beeldhouwer Toon Dupuis aan de commissie afgezonden ; het bronzen kunstwerk werd gisteren te Utrecht ontvangen. Vermoedelijk zal hit monument medio November in de Korenbeurs te Utrecht worden onthuld ; naar wij vernemen, wordt overwogen, om met toestemming van autoriteiten deze rxiste te plaatsen aan de rechterzijde als men de beurs is binnengetreden en met het oog daarop het bekende Mercuriusbeeld, dat thans in het midden prijkt, te verplaatsen naar den, linkerkant.

AMtRSI-OORI, 14 Oct. Aan jhr S. M. van Reigersberg Versluys is Op 'zijn verzoek, met ingang van 15 December, eervol ontslag verleend als hoofdcommies ter üem_e_ite-secretarie, onder dankbetuiging voor de ftewezen diensten, terwijl hij met ingang van dien datum is benoemd tot secretaris-penningmeester van het fonds tot bevordering van de verzekering tegen de geldelijke gevolgen van onvrijwillige werkloosheid te Amersfoort.

OLDtJNZAAL, 14 Oct. Behoudens nadere goedkeuring, hebben B. en W. dezer gemeente nabij de spoorlijn Oldenzaal—Hengelo ..en .t.-rein, gTOot \y2 H.A., voor de som van / 11,2__ f aangekocht voor den bouw eener nieuwe gasfabriek.

EINDHOVEN, 14 Oct. Het bestaan van den R. K. Volksbond alhier zal gevierd worden met eene driedaagsche geestelijke oefening, aanvangend op Woensdag 4 en eindigende op Zondag 8 November. 's Avonds van den sluitingsdag zal ir den Bond worden opgevoerd Vondei's werk «Jozef in Dothan«.

IJSSJ-l_.it.lN, 14 Oct. Tot adviseur van de R. K. Werkliedenvereeniging «St-Joseph» is benoemd de weleerw. heer f. Beerman, kapelaa.ll alhier.

QUTTECOVEN (Limburg), 12 Oct. rieden had alhier de inzegening plaats (.er nieuwe kerk, die de zeereerw. heer deken van Shtard op last van Z. D. H. den Bisschop var. Roermond verrichtte. Het geheele dorp was gevlagd en gewimpeld. Vele eerw. heeren geestelijken, vooral uit de onmiddellijke buurt, woonden de indrukwekkende plechtigheid bij.

De ontslag-quaestie

Met overgroote meerderheid van stemmen heeï; de Raad gisteren aan Burgemeester en Wethouders een votum van vertrouwen en goedkeuring geschonken inzake hun beleid en plichtsopvatting om als verzorgers der belangen van de gemeenschap niet te dulden, dat de positie van gemeenteambtenaar misbruikt wordt ten koste van het algemeen belang en van de Amsterdamsche burgerij. hn tevens heeft de Raad daarmede zich vereenigd met de zienswijze van B. en W., dat toon en inhoud van de geschriften in »Het Prinsenhof waarom Gulden, Burken en Smit ontslagen zijn, grof beleedigend waren voor hunne superieuren, zoodat een nuttige samenwerking tusschen lagere en hoogere ambtenaren, gelijk de dienst en het algemeen belang die eischen, door hen «onmogelijk werd gemaakt en hunne verwijdering uit den dienst in het algemeen belang gebiedend was. Ambtenaren, die over hunne superieuren zulke grof be'.eedigende dingen durven zeggen en schrijven als de ontslagenen hebben gedaan b.v. (om slechts één greep te doen) in zinnen als: .om zelf onderdak te zijn, om hun bevoorrechte positie te handhaven schamen zij zich niet anderen èn lichamelijk èn financieel ten gronde te richten* — ambtenaren die zulke dingen neerschrijven kunnen niet gehandhaafd worden. Want hier gaat het niet meer om den toon alleen, zooals de Voorzitter zoo juist opmerkte, neen hier gaat het ook om den b e 1 e e d i ge nden inhoud!

Daarover — en daarover aüeen, loopt de quaestie en nadrukkelijk heeft de Voorzitter nog eens er op willen wijzen dat volstrekt geen aanslag op de vakorganisatie of iets dergelijks is bedoeld zcoals de sociaal- en vrijzinnig democraten het willen voorstellen, die de zaak als propaganda uitbuiten. Het gaat niet over de meer ot mindere juistheid van de klachten' ifa »Het Prinsenhof», het gaat alleen om de brutale onduldbare beleedigingen door de schrijvers hun superieuren aangedaan.

Dat B. en W. het recht, ja den plicht bezitten om schrijvers van zulke beleedigingen uit den dienst te verwijderen — dit is reeds in een tweetal hoofdartikelen in onze courant aangetoond en geen der overige Raadsleden Keek ook maar in 't minst eraan te twijfelen (de sociaalen vrijzinnig-democraten plus een «wilde- uitgezonderd.)

Instemming vond ook bij den Raad de wijze waarop dit ontslag is gegeven. Wat rnoes'en B. en W. doen? Hadden zij eerst persoonlijk de schrijvers nog eens moeten waarschuwen? vroeg de Voorzitter. Ze hadden om die waarschuwing allerwaarschijnlijkst niet gegeven zooals ze reeds met ten vroeger in den Raad gegeven waarschuwing den spot dreven. Aan een persoonlijke waarschuwing konden B. en W. zich niet wagen, want dan zou in de ambtenaarswereld de usance ontstaan, dat ieder ambtenaar scherp mocht schrijven, zoolang hij fniet een persoonlijke waarschuwing had ontvangen en dat B. en W. niet meer om toon of inhoud mochten ontslaan maar alleen om het feit, dat aan de waarschuwing geen gevolg is gegeven.

Doch — al hebben nu B. en W. niet nog eens persoonlijk de betrokkenen gewaarschuwd, een feit is het dat de ontslagenen genoegzaam gewaarschuwd zijn geweest reeds lang te voren, en dat zij z e-lf bewijzen hebben gegeven die waarschuwingl te hebben begrepen, want zij hebben mei een dezer waarschuwingen in hun blad den spot gedreven.

Toen namelijk op Maandag 13 April 1.1. de heer Harmsen over het artikel .Een Oekase* interpelleerde heeft de Voorzitter in ronde woorden op de hem eigene manier een zeer scherpe waarschuwing jegens de redacteuren van »Het Prinsenhof* geuit. (Nog dezer dagen herdrukten we bedoelde uitlating des Voorzitters.) Algemeen, öök door de redacteuren van -Het Prinsenhof* werd deze uitlating als waarschuwing opgevat maar zij dreven er in hun blad mede den spot hetwelk ons nog aanleiding gaf Zaterdag 18 April te schrijven : -Wie nu zou hebben gedacht, dat de redactie van dit orgaan eenig besei van schuld zou toonen, zal zich bij het lezen der pas verschenen aflevering bedrcgeu vinden. Integendeel. In een nabetrachling »over de üekase« slaat zij met handen en voeten van zich af en gaat de bladen van verschil ende richting te lijf, die in hun afkeuring van dit ambtenaarskabaaltje eenstemming zijn geweest.«

tn verder : . indien er één zaak is, die de ambtenaren slecht zal bekomen dan is het de ongebreidelde taal in hun organisaties en organen, en hun laatdunkend gewagen van het «heilige gezag«. De Gemeenteambtenaren, dse lid zijn van een bond, welke dergelijke taal voor zijn rekening neemt, zouden wij wel in overweging willen geven, dezen te verlaten, rtet .heilige gezag* heeft óók een rechtspositie en wanneer dit wordt uitgeoefend door iemand als de heer Van Leeuwen, dan kan het niet uitblijven of er zullen conflicten komen, waardoor de meest »gegriefden« genoopt zouden kunnen worden »Het Prinsenhof. te ontruimen.«

Dat we indertijd goed gezien hebben bewijst wel het, huidig ontslag. De voorstelling als zouden de heeren dus van niets weten gaat bijgevo'g volstrekt niet op: zij zelf hebben metterdaad erkend, gewaarschuwd te zijn. Dat zij dan ook over hun eigen gedoe ongerust waren bewijst wel het feit, dat een hunner als redacteur zijn ontslag nam .omdat hij zich niet met den toon kon vereenigen.« Bovendien... een hunner, Gulden, is op vriendelijke wijze door zijn betrokken directeur.over een en ander onderhouden ! ! !

Heet dat alles geen waarschuwen ? ? ? Waar de quaestie zich derhalve aldus verhoudt, was het de plicht van B. en W. aan wie de telangen der gemeenschap zijn toevertrouwd om dusdanige personen niet langer te handhaven !

In verband hiermede was het van zijn standpunt zeer onvoorzichtig van den interpellant Wibaut een mededeeling te doen dat er op den avond vóór hun ontslag twee der ontslagenen met enkele sociaal-democratische raadsleden een conferentie hadden ter bespreking van vereenvoudiging, van sommige takken van dienst waar tweemaal zooveel zou kunnen gedaan worden als thans geschiedt. De Voorziiter releveerde deze mededeeling en legde er den nadruk op dat B. en W. het volste vertrouwen moeten kunnen koesteren in hunne ambtenarfen en zeker moeten weten, dat ze geen ambtelijke geheimen aan anderen mededeelen, zelfs niet aan Raadsleden. Dit woord des Voorzitters sloeg des te meer in, omdat kort geleden nog in den Raad uitkwam dat een geheim stuk van de- stadsdrukkerij inde handen van den heer Vliegen was terecht gekomen.

Dat een krachttg beleid van B. en W. noodig is in deze dagen bewijst wel alleen reeds de mogelijkheid, dat de heer Wi,b a u t dorst te doelen op »s abot a g e« indien het ontslag niet wordt ingetrokken.

Voorts is uit de interpellatie nog gebleken, dat de bewering om'rent het opvragen van de dienststaten der ambtenaren een leugen is. En óók is aan 't licht gekomen, dat een hunner vol-

strekt met zoon goed ambtenaar was als hij van zekere zijde werd geschilderd: in diensttijd woonde hij vergaderingen buiten de stad bij én ■werd in café's gezien, waarover hij door zijn directeur is onderhouden.

De sociaal- en vrijzinnig-democraten n_et name spee.'aal de interpellant Keterlaar en Wibaut hebben dus met hun opgeblazen interpellaties échec geleden. Met 28 tegen 10 stemmm verwierp de Raad een motie-Kete'aar om bet ontslag te niet te doen. De vier wethouders wilden aan de siemming geen deel nemen en hadden de zaal verlaten.

De Voorzitter was in zijn uiteenzetting der quaestie zeer zakelijk en buitengewoon kalm terwijl uit de verschillende schakeeringen vanden Raad g,een enkele afkeuring van het beleid' van B. en W. werd gehoord — integendeel. Bijzondere aandacht verdient de bewoording, waarin de Voorzitter antwoord heeit gegeven op een vraag des heeren Ket eiser, ot B. en W. bereid zijn de ontslagen ambtenaren weder in gemeentedienst op te nemen ! De burgemeester antwoordde namelijk : B iji B. en W. berust in casu het recht van benoeming en'ontslag en zij zullen doen wat hun plicht h.un voorse h r ij f t.

-De Telegraaf« bevat het volgende beiicht : Gisteravond vergaderde het comité van actie in het gebouw van den Ned. Bond van gemeente-werklieden, aan de Reguliersgracht, om te beraadslagen over de houding, aan te nemen, nu de Raad de motie-Ketelaar verwierp en dus aangetoond is, dat de tot nu toe gevoerde actie onvoldoende is, om het doel, dat het comité .ïich stelde, te bereiken.

Omtrent den uitslag van de vergadering werd de grooiste geheimzinnigheid betracht, zoodat we geen zekerheid konden krijgen omtrent de vraag, of de actie zal worden voortgezet aldan niet.

Men weet, dat het opgesteld program van aclie slechts bedoeld was te strekken tot op de raadszitting van gisteren. Van de op bovenbedoelde vergadering voorgestelde middelen van actie zal het natuurlijk afhangen, of het comité zijn taak ,voortzettên -tal. Zekerheid omtrent een voortzetting der actie wilde men ons gisteravond laat niet geven.

Door het raadslid Vliegen is een notai aan den gemeenteraad gericht rraar aanleiding van het aanschaften van zetmachines. Hij keurt de «lypograph» af en beveelt de «Monotype» aan. Ons is het goed, de machine valt toch niet te keeren en de vele slachtoffers hebben we dus op den koop toe te nemeri. Behalve dat de «Monotype» meer produceert, zegt hij ook nog, dat de «keybordsi» door meisjes bediend wor den. Natuurlijk vanwege de goedkoopte. Maar dat verdient toch voor de gemeente geen aani-evelmg. Van grootere geschiktheid der jonge meisjes is absoluut geen sprake, doch ze kunnen 't werk doen, zjj 't dan ook ten koste harer zenuwen, en ze zijn goedkooper. Maar op die manier wordt de zetmachine voor degenen, die thans als letterzetters hun brood verdienen nog grooier kwaad en ook een kwaad voor 't algemeen. Want men mag over vrouwenarbeid denken zooals men wil, als de vrouw den man uit zijn werk stoot voor veel lager loon, dan gaan we een reuzenstap achteruit. De vrouw voor half geld op de fabriek en de man werkloos thuis, is verre van een idealen toestand.

(«Graf. W.bl>)

De Raad van Administratie der H. IJ. S. M. heett de volgende dienstorder gericht lot het personeel: Aan het personeel wordt bekend gemaakt, dat de heer A. K. P. F. R. v. Hasselt, voorzitter van den Raad van Administratie, op 10 dezer, na eene /ingesteldheid van ruim vier weken, plotseling, zacht en kalm is ontslapen.

He! personeel zal met den Raad beseffen, weike zware slag de Maatschappij heeft gelroïfen. Dat besef zullen bovenal diegenen van hoogeren en lageren rang hebben, die den heer Van Hasselt j-ersoonlijk gekend, onder hem gediend en met hem samengewerkt hebben.

De Raad vertrouwt niet te vergeefs een beroej-t te doen öp de toewijding eu plichtsbetrachting van het geheele personeel, opvat door eendrachtig samenwerken het groote verlies, dat de Raad in zijn voorzitter heeft geleden, zooveel mogelijk, worde verzacht.