De Tijd : godsdienstig-staatkundig dagblad

SLUIS, 18 December. (Van onzen oorlogscorrespondent M.) Als vaststaand kan ik de folgende resultaten mededeelen van de aanvallen der geallieerden, onder medewerking van de Engelsche vloot. Heroverd zijn aan en boven de Yser, Lombaertzijde en St. Georges, terwijl de bezetting van Westende, slechts een historie van enkele dagen schijnt, daar deze plaats door de Duitschers ontruimd is en reeds meermalen bezocht door Fransehe patrouilles. Rond Yperen zijn thans de volgende dorpen door de geallieerden bezet, zonder dat de Duitschers er in geslaagd zijn, dit voordeel weer te niet te doen: Bixschoote, Langemarchch, Passchendaele en Morslede. Ook het even boven Paskedaele gelegen dorp Westroosebeeke is door de Duitschers ontruimd en wordt door de Engeischen herhaaldelijk gepatrouilleerd, maar een definitieve bezetting wacht op het resultaat van de verschillendeg evechten, die geleverd zijn tegen de Duijschers in de bosskhen Z. Westelijk van deze plaats. Het succes, dat de geallieerden ten N.O. van Yperen gehad hebben met de bezetting van genoemde dorpen, is van het grootste belang, en de Duitschers concentreeren er momenteel dan ook zooveel mogelijk manschappen, om het verloren tenein te herwinnen.—Het vooivvaarts dringen der geallieerden gaat n.l. verontrustend regelmatig, d.w.z. in een lange horizontale linie, He loopt van Bixschooten tot nabij de spoorlijn Rousselare—Menix en vandaar naar Rijssel. En door hun voortdringen wordt vooral deze verbindingslijn der Duitschers ernstig bedreigd, ilaar het door de Engeischen genomen dorp Morslede b.v. slechts een paar K.M. van deze spoorlijn ligt in Oostelijke richting. Het Noordwaarts dringen bedreigt vooral de verbindingslijn Dixmuiden-Thouraut en S'andaar'naar Brugge, Dat het den geallieerden ook er om te doen is dezen weg af te mijden, bewijzen de hardnekkige gevechten, die geleverd worden tegen de Duitschers, verscholen in de uitgestrekte bosschen tusschen Merckem en Stade. Ofschoon de geallieerden bij deze bosschen nog niet verder gevorderd zijn, kunnen de Duitschers niet zonder groote verliezen stand houden. Blijkens mijn ontvangen inlichtingen is het succes, dat de verbondenen bij l^imbaertszijde en St. Georges behaald hebben, hoofdzakelijk te danken aan de werking van het Engelsche geschtit. Toen den 14den dezer Lombaertszijde

en Westende door de Engelsche vloot gebombardeerd waren, uren achtereen, hebben de Duitschers deze plaatsen ten slotte moeten ontruimen

en zich .op korten afstand er achter opgesteld. Toen achtte de infanterie der geallieerden haar taak aangebroken en ging tot een stormaanval op den vijand over. De Duitschers lagen in loopgraven, maar in verspreide orde trokken de geallieerden een halven cirkel rond deze plaats en brachten op goede punten enkele kleihe stukken geschut in werking, die groote verliezen aanrichtten. Op een groot deel van de andere helft van den cirkel, die door de geallieerden werd opengelaten, vielen de granaten der Britsche vloot en de Duitschers waren genoodzaakt zich daar doorheen te werken en op St. Georges terug te trekken. Dit ging echter niet meer in goede orde en de hen' achtervolgende troepen richtten een moorddadig vuur op hun achterhoede, t Gevolg was, dat de Duitschers zich ook in St. Georges niet lang meer handhaven konden en van deze plaats terugtrokken naar Capelle, voor hun vlucht gebruik makende van de enkele dijken, die op dit geinnundeerde terrein droog zijn gebleven. Betreffende de gevechten rond Yperen ontving ik twee berichten van het front der geallieerden. Daaruit blijkt, dat de Duitschers de bevolking der dorpen, die ze ontruimen moeten, verwittigen, dat hun plaats in de vuurlijn komt te liggen en haar wordt aangeraden zich te verwijderen, van welken raak ook allen, op enkele uitzonderingen na, gevolg geven. Veel verwoestingen zijn intusschen in deze dorpen door gesciiutvuur reeds aangericht. In Monslede is de katholiek' kerk zwaar beschadigd en de school afgebrand. In Passchendaele werd het kerkhof vernield. Bij Bixschoote ligt het graf van drie burgers, door Duitsche soldaten wederrechtelijk neergeschoten. Daarop heeft de plaatselijke commandant een kruis laten planten, waarop de bevolking liet schilderen, dat ze onschuldig gestorven waren. De twee soldaten, die de wandaad begaan hadden, zijn gefusilleerd. De bevolking der door de Duitschers ontruimde dorpen, die niet gevlucht is, klaagt zeer over het harde optreden. Volgens hen zouden de Duitschers bitter klagen over de slechte npproviandeering en daarom de bevolking zóó alles afpersen, dat deze zelve het grootste gebrek lijdt. Aan een brief uit Rijssel ontleen ik het volgende: „Nu worden we weer aangemaand tot het betalen eener grooie oorlogsschatting tn alles, wat we hadden, hebben we reeds moeten geven. Het voortdurend bombardeeren kostte reeds vele menschenlevens en richtte groote verwoestingen aan. Kortelings is de binnenstad nog beschoten geweest en de uitwerking was verschrikkelijk. De Nationale-, de Bethume- en Statiestraten zijn bijna gansch verwoest. Dikwijls vlogen de zware granaten dwars door vier muren heen. De openbare gebouwen echter hebben tot nu toe nog niet veel geleden en op het oogenblik is het betrekkelijk kalm. Hoe lang lal dit duren? De troepen staan dicht bij elkander en vaak hooren we het gewone geweervuur, dat de voorposten over en weer op elkander lossen."

BERLIJN, 17 Dec. (Van een bijzonderen correspondent.) „En wat zegt u nu wel van het nieuwste oorlogsbericht?" vroeg mij met een stralend gezicht de grijze procuratiehouder, dien ik bijna eiken middag aan tafel ontmoet bij Weihenstephan in de Friedrichstrasse. „Bij al de voorzichtigheid, welke ik in mijn dualiteit van neutraal dien in acht te nemen, erken ik gaarne, dat het Duitsche leger op de oostelijke grens kranig werk verricht", was mijn antwoord. Uw generaals...." „Unser Von Hindenburg ist ein ganz famoser Kerl", viel hij mij in de rede, zichtbaar met dubbelen eetlust zijn „Kalbsbraten" aansnijdende. „Es kommt aber noch viel besser!"

„U bent vandaag optimistischer dan 'n das oï acht geleden, toen u me zei: „We hebben onze vijanden onderschat", merkte ik op. „ „Selbstverstiindlich bin ich das!" brabbelde liij met zijn mond vol Gurkensalat. „Dat lijstje, wat u me liet zien, beunruhigt mich gar nicht." Ik had namelijk op ccii stukje papier alle tegenvallers opgeschreven — voorzooverre ik ze mij herinneren kon — welke Duitschland in dezen oorlog te boeken had: het niet-meedoen van Italië, de snelle mobilisatie van Rusland, den hardnekkigen tegenstand der Belgen, de ontsnapping van het Belgische veldlcger, de inundatie van de Yser, de verrassende vechtqualitciten en het strategisch beleid derFranschen en der aanvankelijk zoo geminachte Engelschen, den gedwongen terugtocht van de Manie naar de Aisne, het optreden der Japanners, de mislukking van den opstand in Zuid- Airika enz. En toen had mijn goede en gezellige eetgenoot in 'n onbewaakt oogenblik, waarin zijn patriotisch zelfbewustzijn in zwijm dreigde te vallen, me gezegd: „Wir haben leider unsere Feinde unterschatzt!" Maar thans was hij weer één en al optimisme en toonde zich volkomen „siegesbewust." Op den duur, op den langen duur zou Duitschland het zeker winnen! Ik deed hem opmerken, dat het van het begin af aan toch wel de bedoeling en de hoop was geweest van den grooten generalen staf, om snel raak te slaan in het Westen en dan zich met alle kracht op het Oosten te werpen, terwijl juist de geallieerden hun goede verwachtingen en hun berekeningen hebben gebaseerd op den langen duur van den oorlog, waardoor het o.a. aan Engeland mogelijk zal worden een groot leger' op de been te brengen. Maar hij schudde ietwat kribbig het hoofd en zeide met een zuur-zoet lachje (dit kan ook gedeeltelijk een resultaat van de Gurkensalat geweest zijn): „Ach was! Wir sind am Ende Franzosen und Englander und Russen und der ganzen Welt ueberlegen." Het gevoel, de overtuiging, dat Duitschland ten slotte de baas zal blijven over al zijn vijanden, wortelt hier onuitroeibaar in aile geesten en gemoederen. Zelfs een der imitatie-Hindoes, die hier bedienen.in de „Indische Theestube", Friedichstrasse 67, (tusschen haakjes gezegd: een der weinige etablissementen van Berlijn, waar men heerlijke thee drinkt) ver-

klaarde mij zooeven nog, vóórdat ik deze weinige regeltjes ging neerkrabbelen, dat er geen quaestie van was of Duitschland moest

het winnen. „Mochten die -eilander das geme?" vroeg hij. „De Hollanders wenschen den Duitschers, evenals elke andere natie, alle goeds, zij zijn absoluut neutraal", verzekerde ik. De man lachte ietwat ongeloovig om zijn bruine (geverfde?) lippen En nu, terwijl ik hier in een hoekje aan een der zeer ongeriefelijke oostersche met mozaïek bewerkte tafeltjes zit, heerscht alom in de straten een soort feestvreugde, hangen er Onder de Linden en overal in deFriedrtchs-en Dorotheeënstad vlaggen te druilen in den motregen en zal de nieuwe zegepraal van Ven Hindenburg in de stampvolle café's, kientop's, café-concerts enz. vanavond weer aanleiding geven tot de bekende patriotische betoogingen. Laat mij u ten slotte een nieuwtje vertellen, dat wellicht aan diegenen uwer lezers, die te Berlijn bekend zijn, belang kan inboezemen : het spoorwegverkeer op de stadslijnen en naar de voorsteden wordt eindelijk electrisch. Een uitstekende maatregel, waarnaar reeds lang is uitgezien. Het is alleen maar te hopen, dat we nu niet nög vlugger zullen moeten in- en uitstappen en daarbij zelf de portierdeuren open- en dichttrekken; anders zullen van dit geëlectriseerde „Stadt- und Vorortverkehr" slechts 'zij kunnen gebruik maken, die na afgelegd examen in het bezit bevonden zijn van voldoende acrobatische talenten. Ten slotte een rectificatie. Ik zag onlangs in een der Hollandsche bladen het dienstdoen door vrouwelijk personeel bij de electrische tram alhier aangehaald als een bewijs voor Duitschland's gebrek aan valiede mannen. Dit denkbeeld is volstrekt onjuist. Ais de nood aan den man mocht komen, hebben we reeds alleen hier te Berlijn nog duizenden en duizenden strijders in reserve. Dat bij den tramdienst vrouwelijk personeel optreedt — en dan nog maar in de „Anhanger", de bijwagens — geschiedt om een dubbele reden: een tactische en een practische, als ik het zoo eens mag aangeven. Vooreerst zijn de vrouwelijke conducteurs bijna allen echigenooten van te veld staande soldaten, die de electrische hebben verwisseld met de loopgraaf, zoodat primo het middel van bestaan voor het gezin blijft voortduren en tegelijkertijd voor de goede behartiging van den dienst op de meest afdoende wijze wordt zorg gedragen. „Wie bei ims doch alles klappt!" Ook hier weer een bij uitstek practische maatregel. Die geest voor organisatie en discipline is een der groote factoren, welke het Duitsche volk — al komen er misschien ook nog zware tijden en donkere dagen — tot het uiterste zal doen blijven, wat liet thans nog is in al zijn geledingen, van het hoofd tot de voeten: „siegesbewust" — vol vertrouwen op de eindoverwinning.

BERLIJN, 21 Dec. (Wolffbureau). Officieel De :.Nbrddeutsche<: schrijft : -Door het Fransehe Geelboek loopt, ge.ijk door alle ofiicies'e • bekendmakingen V2n den Driebond, als een roode draad de gedachte, dat Duiischland den oorlog had kunnen verhinderen, wanneer het zijn invloed op Oostenrijk-Hongarije had deen gelden, opdat dit land zijn eischen tegen Servië zoude matigen. De mogendheden vanden Driebond gaan daarbij uit van het eenzijdig standpunt, dat Rusland het recht had, ais beschermer van Servië op te treden en ontzegden anderzijds aan Oostenrijk-Hongarije het "recht om te handelen op een wijze, welks noodzakelijk was, len einde zijn plaats ais groote mogendheid ie handhaven. Duitschland moest, volgens de meening van Rusland en deszelfs vrienden, Oostenrijk-Hongarije tegenhouden en z-ich voegen naar het door Rusland ingenomen standpunt, volgens hetwelk de mogendheden erover zouden beslissen, inhcever het Oostenrijk-Hongarije zoude geoorloofd " zijn, zich ie verzetten tegen de Servische uiti tartingen. Duitschland heeft met inachtneming van dj vvaaraigueid van zijn bonugeuoct ié Weenen stappen gedaan, d^ch het weigerde urn den door Rusknd en ueszeiis vr.endea verlangden druk op uos.enri,k ncngarije uit te oeieaeu. De aN-radeuJsche« wijst er dan ep, dat het Geelboek de aansporing van FreL.err von Scheen, osa Frankrijk te doen optreïen, teneinde in Petersburg tct matiging aan te raden, voorstelt als een domme poging om lusschen Rusland en Frankrijk wantrouwen op te wexken, terwijl het van Duitschland verlangt, dat het zijn bondgenoot niet aiken goeden raad geeft, doch ock een druk op nem uitoe.ent. Tegenover den zoogenaamden vredelievenden geest, welken de Russ sche regeering van het begin der crisis zoude heboen getoond, herinnert de *Norddeutsche« er aan, dat Sasonoff reeds bij het esrste onderhoud met den Franschen en den Engeischen gezant opmerkte, dat Rusiand genoodzaakt was te mobiüseeren. (Vgl. Engelsch Blauwboek no. 6, dat ook tot de Russische mobilisatie reeds den 25sten Juli was besl-ten en sedert dien dag in het geheele Russische rijk in gang was). Het bilad merkt op, dit de rapporten van den Engeischen gezant in Petersburg bewijzen, dat deze met toenemende bezorgdheid de militaire voorbereidende maatregelen ia Rusk"i:u waarnam en meent, dat het hoogst opmerkelijk is, hoe de officieele stukken m het Geelboek dit gewichtige punt trachten te verduisteren. Tot eiken prijs meest liet tewijs worden geleverd, dat het Duitschland geweest is, hetwelk met de militaire voorbereidingen is begonnen. Als zoodanig »bewijs« kan het Gejlboex echter slechts eenentoereikend bewijsmateriaal verschaffen. Tegen. over ue bswenag, üat Oostjnr.jkriongsr^e en Rusland' op het punt waren tot ovcireenslemming te komen over de nota aan Servië, maar dat toen Duitgchiand met zijn oorlogsverklaring alle hoop ep be.ioud van den vrede plotseling vernietigde, wijst de ;>Norddeutsche« er op, dat Rusiand, op hel oogenblik. dat het aan Duitschland was gelukt cm de besprekingen tusschen Ocstenrijk-Honstirije en Rusland werder in gang te brengen, in den nacht van 30 op 31 Juli, zich niet bekommerend om de plechtige verzekering van den Kussischen minister van oorlog en chef van den generalen staf, dat n.l. de troepen aan de L-uitsche gren_en niet zouden warden gemobiliseerd, niettemin het bevel gaf tot een aigemeene mobijsatie, dus ook te^en Duitschland, en dat daardoor het geheele bemiddelings-werk van Duitschland teniet werd gedaan. Daaruit, aldus gaat de i-Norddeutsche» voort, blijkt, dat het aan de goocneltoeren van den Drieband niet gelukken zal om dit feit te ontkennen, dat Rusland de schuld treft, den Europeeschen oorlog ontketend te hebben. De Norddèutsche* wijst vervolgens acht punten aan in het Fransehe Geelboek, die bewijzen, welke waarde aan de openbaar gemaakte stukken is te hechten. Het voornaamste is :in het rapport van den gezant Jules Cambcn vanb Mei ISI3 is een uiting van den generaaloversle von Moltke weergegeven, men alle gewetensbezwaren ter zijde moest stellen en den aanval doen, wanneer de oorlog blijkbaar noodzakelijk was.« Nu heeit generaaloverste von Moltke zich nimmer op een dergelijke wij-e uitgelaten. Volgens het rapport van Cambon van 22 Nbvsmber 1913 zoude. ;i een onderhoud van den ke:zer met den laming van België en generaal-overste von Moltke, do-e laatste de noodzakelijkheid en de onvermijdelijkheid van een oorlcg met Frankrijk hebben betoogd en uit de woorden des keizers zoude gebleken zijn. dat hij zijn vroe- Sjer standpunt betreffende den vrede reeds in FM"* had opgegeven. Volgens informaties heeft er echter geen onderhoud tusschen deze drie persoonlijkheden plaats gehad, doch slechts onder vier oogen, n.l. tusschen den k^ing van Bïlgtë en ge.neraal-overste Von Moltke. Bij die gelegenheid heeft echter Von Moltke nooit de hem door Cambon in den mond gelegle woorden gesproken. — In het Fransehe geelboek wordt óp twee plaatsen beweerd, dat Von. Schoen de Dui'«'-he nola van 23 juli (ven*. Witboek bijlage B) in Parijs den 24sten Juli overhandigde, terwijl de overhandiging vaii de nota in Londen eerst den volgenden dag plaats had. Daarmede zou bewezen zijn, dat Duifsch- Hid van het begin af Frankri'k heeït willen bedreigen. Het Engelsche Blauwboek beval echter onder no 9 een nota onder aanhaling van: communicatëd by Gïrman ambassador July2*, 1914.« De woorden van Viviani aan Paul Cambon d.d. 1 Augustus (no. 127) datpos'enrijk-Hongarije als eerste staat was begonnen met de algemeene mobilisatie, weerTegt de ■ Norddeut'chet door het feit, dat Oostenrijk pis den 31 sten Juli bevel gaf tot de algemeene niobilis-tie (Geelboek no. 115), dat daarentegen Rusland reeds in den nacht van 30 op 21 Juli de algemeene en den 29sten Juli de mobilisatie tegen Oostenrijk Hongarije heeft bevolen. ' De verwarring wordt vooral daardoor volkomen, doordat het raprxrrt over de Oostenrijk-Hongaarsche mobilisatie (no. 1151 opzettelijk vóór hel rapport over de Kussische mobilisatie (no. 118) ia het Geelboek is ingevoegd. j_,e iranscne gekant Paieoiugue oeweeri in het rapport van 30 Juli, (no. 103;, datSasouoif aan den. ou.ticiien gekant zeide: icm ue verzoenmgsgezinue en vreuellevencie deriKbeelden van den Tsaar te bewijzen wilde hij ne.ii in naam van zijne Majesteit opnieuw een vocrs.el doen.» In waarhe.d echter was de toedracht de volgende: Toen Sasonoft de verklariaj van Oostenrijk Hongarije, cat het cic terruonaie integriteit van bervië niet zou aantasten, als niet voidoenüe kenmerkte, vroeg graal Pourtalés hem, teneinde den draad der v.iiuerna,nuehafeen niet te laien breKeii, om een nauwkeurige formuleering vast te stel.en \da ac uiuis.en e;scnen van Kusland aan UostenrijkHongarije. Pourlaks raadde da:.r^ij aan, door eenige concessies een overeenkomst mogelijk te manen. Oaarop scureef Sasonofi de formule, welk in weien ue oude Russische eischen handhaafde. Nadat Pourtalés ittorukaemK had uetooga, deering docr haar gezant er op aanstuurde, dat Sanonoff zijn formule later verandér/we en haar voor oostenriik-Hongari.e rxg) meer onaanneembaar maakte, riet ieit t-ont, dat het de Britsche regeering er om ted^en was, om een overeenstemming onder alle omsUndigheden enmegelik te maken. Om de Fransehe inobi'isatia te rechtvaardigen, beweert Viviani in het G^lbotk no. 127, dat reeds lang vóór de Russische mobilisatie, »den •vorigen Woensdag» Von Schoen de i.a ttt aide uitroeiing vün den «oorlogstoestand« had aangekondigd. Ueze maatregel zou door L'uitsch-1 .nd zijn getrof en, om onder dien dekmantel met de eigenlijke mobilisatie te kunnen beginnen. Ook hier houdt het Geelboek zich niet nauwkeurig aan de feiten. Nadat Duitschland Joor zijn gezant den 2^tm Juli in B;rl'.jn het bericht had omvangen, dat tachtigduizend 'Franschen van het continent in vredestijd waren (Vooruitgeschoven naar de Fransehe oostelijke grenzen, kreeg Von Schoen opdracht, om am de Fransehe regeering mede te deelen, # dat Duitschland zou gedwongen zijn beschermingsmaatregelen te nemen en zou moeten prock meeren, indien Frankrijk voortging met zijn oorlogstoebereidselen, dat dit wel geen mobilisatie beteekende en niet beteekende, dat meer soldaten zouden worden opgeroepen, doch niettemin een spanning zoude veroorzaken, welke voor ons ntet gewenscht was, daar wij voortdurend hoopten op behoud vin den vrede. De aNorddeutsche^ besluit : »deze weinige citaten mogen voldoende zijn, om den geest te kenschetsen van het Fransehe Geelboek. Uit het materiaal, dd het aanvoert, blijkt, op hoe zw kke gronden het door de Fransehe regeering bijgebrachte bewijs rust, dat Duitschland den wereldbrand zoude hebben ontsteken.