Nederlands dagblad : gereformeerd gezinsblad / hoofdred. P. Jongeling ... [et al.]

BERKEL - Het Gereformeerd Wetenschappelijk Genootschap organiseert deze winter een tweetal leergangen. In Leiden zullen door prof. J. Kamphuis drie avondcolleges gegeven worden over het onderwerp 'Nietzsche en zijn invloed op het culturele leven. In Enschede worden vier avondcolleges gegeven over het calvinisme. Docenten zijn dr. R.H. Bremmer en dr. A.J. Verbrugh.

De leergang over Nietzsche werd in het afgelopen jaar eerder in Enschede gehouden. Prof. Kamphuis zal in zijn colleges te Leiden ingaan op de ideeën van Nietzsche. Nietzsche heeft in de vorige eeuw zijn tijd kritisch doorgelicht. Consequentie van Nietzsches filosofie was tenslotte de verklaring dat God dood is. Deze denkbeelden werken ook nu nog door in de moderne theologie en in de literatuur, bijvoorbeeld bij Maarten 't Hart. Prof. Kamphuis publiceerde hierover eerder in de Refor-

matie

De leergang over het calvinisme werd in het seizoen '84/'B5 in Groningen gehouden. In de colleges te Enschede zullen verschillende thema's aan de orde komen. Naast de betekenis van Calvijn voor de Reformatie zal ook de moderne theologie aan de orde komen. Dr. Bremmer zal in het tweede college aangeven op welke wijze Calvijn een uitdaging voor de moderne theologie is. In het derde en vierde college behandelt dr. Verbrugh het calvinisme en het maatschappelijk leven. Hij zal daarbij o.a. ingaan op de betekenis van het calvinisme voor de staatkunde en het economische leven.

De leergangen over Nietzsche en het calvinisme behoren tot de zogenaamde algemene leergangen van het GWG. Naast deze algemene leergangen tracht het GWG ook vakgerichte leergangen te organiseren.

Voor het komend voorjaar staan drie van deze vakgerichte leergangen op het programma. In Utrecht wordt de leergang moderne theologie gehouden, in Rotterdam de leergang economie, terwijl een leergang natuurwetenschappen nog verder ingevuld wordt. Doel van de leergangen is een aanvulling te geven op het 'neutrale' onderwijs aan universiteiten en hogescholen. Centraal staat dan ook de overdracht van gereformeerde denkbeelden met betrekking tot de onderwerpen.

WARSCHAU (DPA) - De Poolse minister van onderwijs heeft op zes hogescholen nieuwe rectoren benoemd. Hun voorgangers waren ontslagen.

BUJUMBURA (APS) - „De belangrijkste reden waarom de verhouding tussen de Rooms-Katholieke Kerk van Burundi en de staat nu zeer explosief is geworden, vormt het feit dat de kerk grote menigten op de been kan brengen en de overheid niet". Deze mening heeft pater Bernard Quin van de (Amerikaanse) orde van Vincentius uitgesproken, nadat hem na verblijf in het buitenland een nieuw inreisvisum was geweigerd.

De overheid oetent mans maximale druk uit op de kerk in een poging haar invloed nog zoveel mogelijk te beperken, waarbij de geestelijkheid felle verwijten krijgt te horen, dat hoewel de RK Kerk al bijna een eeuw in Burundi werkt, opbouw van een inheemse clerus nog maar aan het begin van verwerkelijking staat.

Naar pater Quin verklaarde zijn de heersende Tutsi's een minderheid, die haar wil oplegt aan een meerderheid van Hutu's, waarbij ook het leger enkel en alleen uit Tutsi's is samengesteld. President Jean-Baptiste Bagaza kan het zijns inziens niet verkroppen, dat als zijn partij bijeenkomsten belegt slechts een handjevol mensen komt opdagen. Daartegenover kunnen de bisschoppen elk gewenst aantal gelovigen op de been brengen, daar van de op 5,5 miljoen mensen geschatte bevolking 64 procent rooms-katholiek is.

Naar overtuiging van pater Quin hebben de tegenstellingen in Burundi nu een omvang aangenomen en een felheid, die volkomen vergelijkbaar zijn met de toestand in Zuid- Afrika.

Pater Quin bracht in herinnering, dat de rooms-katholieke bisschoppen van Burundi sinds 1976 hebben geprobeerd verzoening tot stand te brengen in het land, maar dat dit niet heeft kunnen voorkomen dat de druk op de kerk gestaag is gegroeid.

WASHINGTON (UPI-Reuter)

- De Amerikaanse Senaat heeft tegen een voorstel gestemd om 50 miljard dollar hulp te verstrekken aan de pro-westerse rebellen die het marxistische regime van Angola bestrijden.

Het predikantentekort in de Gereformeerde Kerken neemt gaandeweg af. Deze constatering deed eind vorige week prof.dr. J. van Bruggen, rector van de Theologische Hogeschool (Broederweg) in Kampen, bij de diesviering van de hogeschool. Hij bepaalde zijn gehoor, en over hen heen de kerken, bij de situatie die kan ontstaan wanneer het huidige aantal per jaar afgestudeerden blijft voortduren. Dan zou er in de loop van de jaren negentig een predikantenoverschot kunnen optreden. Bezinning is daarom nu al nuttig.

Het was niet voor het eerst dat de hoogleraar 'waarschuwde. Hij deed het al eerder tijdens de inschrijvingsprocedure voor nieuwe studenten dit jaar. Toen zei hij tegen de aspirant-studenten die in Kampen kwamen kennismaken: weet goed waar je aan begint; kom alleen dan naar onze opleiding wanneer je een goede motivatie en liefde tot de studie hebt.

Maar tijdens zijn toespraak op de diesvergadering was het direkt duidelijk dat de rector geen paniekvoetbal wenste. Wie werkelijk naar Kampen wil, moet zich ook in de toekomst niet laten afschrikken, wanneer een predikantenoverschot dreigender zou worden. Want een overschot hoeft geen overschot te zijn, wanneer de kerken op een goede manier op de nieuwe situatie inspelen. Prof. Van Bruggen noemde als mogelijkheden bij een ruimere markt het ter hand nemen van arbeid die tot nu toe door gebrek aan predikanten is blijven liggen, zowel binnen de gemeenten als op het gebied van zending en evangelisatie. Ook kan met meer kandidaten overbelaste predikanten het werk lichter worden gemaakt. Een gemeente met een aantal zielen dat eigenlijk te groot is VOOI' eén piueiikcUil, Kan een tweeue pietukantsplaats instellen.

GRONINGEN , december a.s. Wn" vendienst ge£«' zaal bij degetd Orionlaan 2 r, g( vang 14.45 uur°nni Munneke zal behïB!S

TILBURG - De miA op zondag 15 dece^ aanvangen om 16 on,r gangerd,P.L.v?;;

Beroepen te Middel T J.J.vanEckeveS. Leerdam: J MUn* nendaal. Ml)nd'

Beroepen te Luttel* | re: F.A Petter, die dit beroep heeft aa„J men.

Donderdag 12 december* ENSCHEDE - G\VG ? seert i.s.m. VGST avond* nen het kader van de Leergangen 'Het C Docenten dr. R.H. gjj en dr. A.J. Verbrugh,inJ ref. Mavo, Blijde 0.1.v. dr. ir. J.S. v.d fc voorz. GWG. Van 20.00-ffl uur. LEIDEN-GWGenGWQJ niseren avondcursus: ï sche en zijn invloed opfaj tureleNed. leven', i Kerk, Herengracht R\ Spreker: prof. J Van 20.00-22.00 uur

Vrijdag 13 december \% DRACHTEN - Thema**; noordelijk verband GPJC's in de Geref. Xe: Hoeksteen. Onderwee reldvoedselvraagstuk ker drs. S. Boerm; 20.00 uur.

Geslaagd aan de Gerei lijke Scholengemeen* voor mdgo, aïdAvh hem: Marlien van det A Geslaagd voor de acte lo kunde: Luuc Appelmai Rheeze (Hardenberg).

AMERSFOORT De« vereniging 'Dit Koning! is van plan in het kor voorjaar te starten met e dercursus. Al sedert eni ren organiseert deze eniging gespreksgroep ouderbijeenkomsten. 0 avonden worden door * ders gekozen thema's r< hun kinderen besproke ders van kinderen metl* gedragsmoeilijkheden vaak tussen wal en scni betreft ook het kunnei nemen aan ouderconta* pen of aan de andere «* tenvan'DitKoningsk»

Hierin wil nu dez eniging voorzien met < dercursus speciaal t voor hen die hun oude vanuit bijbels perspeet len verbeteren. 'Dit K* kind'wil deze cursus o] vanujt de vraag van' en hen in de gelegenhe len met andere ouders gen kring op positiev hun ouderschap te e ren. Het opvoeden van »i met leer- en gedrags» heden, ook wel 'bvi11 tjes' genoemd, kan voor veel vragen steil* uit een oudervriendeli tiek wil men met beft' deskundige leiding ou helpende hand biedensus zal bij voldoeno name in diverse regi' het land van start g* Koningskind' hoopt i aanbod ook die onder reiken die elders atn omdat ze bij bestaan* cursussen vastliepen " vensbeschouwelijke gronden, en hun eig van het omgaan ra zoals ouderlijk g«« fen, belonen en derge .

MOSKOU (Dp^nst Poesjkinplein in M° twaalf ijveraars voo rechten aangehoud^ pondenten uit het gen op de 'internat^ van de rechten van hoe de groep &00 cheurs in burger »ei pakt en weggebrao** sen. ny Drie Russen van stamming uit Kan»a , Wolga die voor ac * . van de Bondsrep^ Moskou betoogden emigratie, zijn doo sche politie aangeb

HECKPORT (EPS) - Onder de blanke 'evangelieals' (evengelische christenen) in Zuid- Afrika zijn de opvattingen over de apartheid de laatste tijd danig in beweging „ geraakt. Dit bleek kort geleden op een bijeenkomst in Heekport van 120 Zuidafrikaanse evangelische leiders, die door blanken, kleurlingen en zwarten werd bijgewoond. Als gevolg van de gedachtenwisseling met zwarte medechristenen zijn sommige blanke 'evangelieals' bijna 180 graden van mening veranderd.

De 'World Evangelical Fellowship' (WEF, Evangelische Wereldalliantie), die dit meldt, noemt de bijeenkomst „zonder precedent". De evangelische christenen in Zuid- Afrika zijn nu vastberaden mee te werken aan een oplossing van de rassenstrijd in het land, aldus het WEF-verslag.

De bijeenkomst werd georganiseerd door de Evangelische Alliantie in Zuid-Afrika. WEF-secretaris David Howard verklaarde na afloop dat de bijeenkomst gekenmerkt werd door angst: angst voor geweld van terroristen en van de politie, angst voor een communistische machtsovername en de daaruit voortvloeiende onderdrukking.

Zuidafrikanen van verschillende etnische afkomst deelden hun ervaringen met elkaar. Een zwarte predikant zei dat hem het angstzweet over de rug liep als hij voorging bij een begrafenis van een slachtoffer van de rellen, terwijl de politie ogenschijnlijk emotieloos de gebeurtenissen gadeslaat.

„Toen ik zag dat een politieman mijn dochtertje zonder enige reden aftuigde, kookte ik van woede en had ik hem wel willen doodschieten", zei een Zuidafrikaan van Indiase afkomst.

Een blanke 'evangelical' zei dat hij zich ervoor schaamde dat hij in een blanke buurt woonde waardoor hij thuis niets van de rellen merkte. Een lerse hulpwerker in een zwarte woonwijk vertelde dat zijn gezin bang is voor de blanke onderdrukker te worden aangezien.

ZWOLLE - Jaarlijks organiseren GPJC/GVI/MANDAAT gezamenlijk een congres. Ditmaal voor de zevende keer. Het congres vindt plaats op 'Soeslo', het GVI-gebouw, bij Zwolle, van donderdagavond 23 januari tot zaterdagmiddag 25 januari in 1986. Het onderwerp is emancipatie.

De bedoeling is niet dat de discussies die in het verleden zijn gevoerd, nog een keer worden overgedaan. De plannen vervat in het Beleidsplan Emancipatie geven aanleiding voor bezinning op de vraag: wat kunnen we concreet doen om dit beleid van individualisme in een andere richting om te buiten? Na de opening door de congresvóorzitter K. Jager op donderdagavond, zullen de deelnemers een overzicht krijgen van de belangrijkste aspecten en consequenties van het voorgenomen beleid inzake emancipatie. Toegespitst op de positie van het gezin in de samenleving, de arbeidsverdeling, de opvoeding en het onderwijs. Hiervoor is uitgenodigd dr. M. J. Verkerk.

Vrijdags kunnen de deelnemers kiezen uit een zevental workshops. Die ofwel bedoeld zijn om het thema inhoudelijk verder te brengen, ofwel mogelijkheden aanreiken om daadwerkelijk invloed uit te oefenen en andere mensen, binnen en buiten eigen kring, te mobiliseren. Voor deelnemers die totnutoe wel het onderwerp met belangstelling hebben gevolgd en graag tot activiteiten willen overgaan, bestaat de gelegenheid aan een workshop deel te nemen die ingaat op hoe je te werk kunt gaan.

Zijn er principiële of pedagogische argumenten die onze houding bepalen als het gaat om de positie en rol van man en vrouw in het gezin? Deze vraag is o.m. aan de orde bij het sub-thema: opvoeding en gezin.

Ook kan gekozen worden een ronde bij te wonen die wordt verzorgd door dr. ir. J.S. van den Berg, beleidsmedewerker bij het LVGS, die nader zal stil staan bij de gevolgen voor het (bijzonder) onderwijs. Hoe kun je inspreken op landelijk, provinciaal en plaatselijk niveau? Een lid van het vrouwensteunpunt zal hierover meer informatie geven. In weer een andere workshop zal de centrale vraag zijn: Is het streven naar economische onafhankelijkheid wezenlijk voor het doorbreken van rolpatronen? Wat zijn de achterliggende visies? Hoe kunnen wij op beleids- en politiek niveau onze invloed doen gelden?

Mevr. G. de Graaf, publicrelations-assistent, die eerder als journaliste heeft gewerkt, geeft heel praktische informatie over het schrijven van persberichten en brieven, waarin je je standpunten uiteenzet. Tevens zal ze aandacht schenken aan het geven van een interview.

Tenslotte: hoe betrekken wij, gezien het belang van dit onderwerp, hierbij mensen uit de eigen kerkgemeenschap? Tot zover de vrijdag. Op zaterdagmorgen zullen de politiek inhoudelijke en strategische kanten van dit thema aan de orde komen. Dhr. G.J. Schutte, Tweede Kamerlid van het GPV, heeft zijn medewerking reeds toegezegd.

's Middags om t 15.00 wordt het congres afgesloten.

Deelnemers kunnen zich aanmelden bij GPJC/GVI/ MANDAAT. De kosten zijn: ƒ 120,- en ƒ 90,- p.p. (ƒ 90,- indien men zich met nog iemand aanmeldt).

LONDEN (RTR) - De rondtrekkende stam van Israël in oudtestamentische tijden kende de voorloper van de ongeneeslijke ziekte aids, verklaarde dinsdag een Brits geleerde.

Dr. John Gwilt, vice-president van de Sterling Drug Company, zei op een bijeenkomst van de Broederschap van Apothekers in Londen dat de ziekte de Israëlieten in haar greep kreeg nadat enkelen van hen omgang hadden gehad met prostituees van de Moabietenstam ten oosten van de rivier de Jordaan.

Het was volgens Gwilt een „buitengewoon hevige, seksueel-overgedragen ziekte waartegen de Israëlieten geen bescherming hadden".

Volgens de geleerde damde de profeet Mozes de ziekte in door iedereen die ervan verdacht werd drager te zijn te vernietigen, „een vorm van behandeling die hedentendage onaanvaardbaar is", meende Gwilt.

De OSL-stichtingen voor Vrede en Veiligheid hebben in een brief aan de hervormde synode verklaard verbijsterd' te zijn over de uitspraken van ds. Huting.

„Wij verschillen met de dominee niet van mening over de schending van mensenrechten in Zuid-Afrika, laten wij dat voorop stellen. Wel is aan de orde in hoeverre kerkelijke leiders gerechtigd zijn, onder het mom van christelijke verantwoordelijkheid, op te roepen steun te verlenen aan het geweld dat, zoals de praktijk leert, niets en niemand ontziet. Geweld, dat bovendien geen oplossing biedt voor de immense problemen in Zuid- Afrika en dat in geen enkel opzicht de rechtspositie van de volkeren daar ten goede zal kunnen komen.

De dominee weet trouwens niet waar hij het over heeft. Zeker niet wanneer hij de ontwikkelingen in Zimbabwe ten voorbeeld stelt. Juist dat voorbeeld is er mede de oorzaak van dat de blanken in Zuid-Afrika zich maar met moeite laten overhalen tot een beleid waarin gelijke rechten zijn verankerd. Ook zijn historische vergelijkingen raken kant nog wal", aldus de OSL.

De OSL acht de bewogenheid van de Wereldraad van Kerken met het lot van de zwarten in Zuid-Afrika niet geloofwaardig „tegen de achtergrond van het zeer schandelijke gedrag van de Wereldraad van Kerken inzake de volkerenmoord in Afghanistan begaan door de Sovjet- Unie de voortdurende schendingen van mensenrechten in de onafhankelijke zwarte staten van Afrika enz." ..Daarover wordt slechts sporadisch wat vernomen, terwijl steun aan het verzet - zelfs humanitair - tegen de gruwelijke terreur geheel of vrijwel geheel onbesproken blijft. Eerdere ervaringen leerden ons reeds, dat de Hervormde Synode in de afgelopen jaren zo eenzijdig is verpolitiekt, dat het nauwelijks meer verwondering kan wekken, dat ds. Huting deze keuze heeft gemaakt. , .

Het past in het nu al jaren durende proces dat kerkelijke leiders als deskundigen op het politieke erf exerceren, terwijl de erosie in de eigen kerkelijke gemeenschap voortwoekert. In dit verband verwijzen wij U naar de publikatie van dr. H.M. Kuitert over de politiek en de kerk, U genoegzaam bekend. Vanuit zijn veilige woning in Rotterdam kan ds. Huting (en met hem vele andere selectief bewogenen) best pleiten voor steun aan het geweld dat hem niet zal treffen, of voor een economische boycot waarvan hij geen last heeft.

Ds. Huting heeft met zijn steunverklaring aan het geweld wel de kerk beschadigd en vele gelovigen van zich bevreemd. In een maand waarin het kerkelijke feest van de geboorte van de vredesvorst centraal staat, klinkt de steunverklaring van de voorzitter van de synode van de hervormde kerk aan het geweld als een blasfemie", zo menen de OSL-stichtingen in hun schrijven aan de hervormde synode.

Als reactie op de opmerkingen van prof. Van Bruggen kan men wel horen: is het niet voorbarig nu al tegen een overschot te waarschuwen? Bijna iedereen kan uit zijn eigen omgeving verhalen vertellen over hoe moeilijk het is een vacante predikantsplaats te vervullen. Het lijkt alsof daarin voorlopig geen verandering zal komen.

Maar wie een eenvoudig rekensommetje maakt, zal toch moeten concluderen dat die verandering wèl komt. Ook in de kerkelijke handboekjes van de Gereformeerde Kerken (vrijgem.) is een bepaalde ontwikkeling zichtbaar in het statistisch materiaal.

Als we die handboekjes bekijken, bijvoorbeeld die van 1975, 1980, 1982 en 1985, zien we dat het aantal gemeenten praktisch hetzelfde is gebleven (schommelend tussen 261 en 264). Het aantal dienstdoende predikanten steeg echter van 163 in 1974 naar 192 in 1980 naar 210 in 1982 naar 223 in 1985. Het aantal vacante gemeenten liep overigens niet evenredig terug: van 116 in 1974 naar 99 in 1980 naar 87 in 1982 naar 84 in 1985. Dat is een belangrijk gegeven, omdat het erop wijst dat de kerken ook nu reeds behoefte hebben aan meer predikanten dan vroeger. Of beter gezegd: mede door groei wordt het ruimere aanbod van kandidaten direct benut voor het instellen van nieuwe predikantsplaatsen en om meer werk op zendings- en evangelisatiegebied aan te vatten. Hierdoor is het in de gemeenten die met beroepingswerk bezig zijn niet zo gemakkelijk zichtbaar te maken dat er steeds meer predikanten in de Gereformeerde Kerken bij komen. In zekere zin lopen de kerken eigenlijk al vooruit op de suggesties van prof. Van Bruggen om een toekomstig overschot te gaan gebruiken ter intensivering en verruiming van de pastorale zorg. Het rekensommetje dat gemaakt kan worden om de huidige behoefte en het aanbod van kandidaten in de komende jaren met elkaar in relatie te brengen, is eveneens van belang. Laten we ervan uitgaan dat de Geref. Kerken 300 dienstdoende predikanten nodighebben (een ruim getal) en dat een predikant gemiddeld 30 jaar actief is (naar we schatten ook een voorzichtig cijfer). Dat zou betekenen dat gemiddeld 10 kandidaten per jaar nodig zijn, uiteraard exclusief het aantal dat nog gewenst is in de eerstkomende jaren waarin het tekort nog moet worden aangevuld. Er zijn momenteel zon 150 studenten in Kampen ingeschreven. Rekening houdend met een gebruikelijke 'uitval' (waaronder we in dit geval rekenen alle studenten die geen predikant worden) komt dit aantal neer op een aanbod van kandidaten van zon 15 per jaar. Het tekort aan predikanten wordt op zon manier met 5 per jaar teruggebracht. Daar moet nog bij worden aangetekend dat het aantal inschrijvingen voor de theologische opleiding de laatste jaren duidelijk hoger is dan in de jaren daarvoor. Aandacht vragen voor een aflopend predikantentekort in de Gereformeerde Kerken is geen onnodige of voorbarige zaak. In veel andere kerken speelt zon situatie helemaal niet. Daar neemt het aantal theologiestudenten schrikbarend af of wordt de studie opengesteld voor een enkeling met bijzondere bevindingen. En ook wanneer er in sommige kerken een overschot aan kandidaten was, zou dat op zichzelf nog niet zon probleem zijn, omdat daar vaak het aantal mogelijkheden zeer uitgebreid is voor een predikant, om ook los van een gemeente te werken (als deputaat in vaste dienst, als ziekenhuispastor, als directeur van een semikerkelijke instelling, als godsdienstleraar, als toerustingsfunctionaris en ga maar door). Dat is in de Gereformeerde Kerken op grond van de kerkorde niet mogelijk, want die zegt in art. 2, dat afzondering van predikanten alleen voor de opleiding tot de dienst des Woords en voor het zendingswerk kan gebeuren.

Tekorten en overschotten van predikanten hebben elkaar in de kerkgeschiedenis afgewisseld. Maar laten we, wanneer de huidige trend doorzet, ervoor waken de waarde van de predikant te zien als iets dat door vraag en aanbod wordt bepaald. Bij een tekort op de arbeidsmarkt van predikanten stijgt zijn waarde niet en bij een dreigend overschot is er geen sprake van devaluatie. De waarde van een predikant wordt bepaald door de Schrift alleen, die leert dat herders en le raars gegeven zijn om de heiligen toe te rus ten en tot opbouw van het lichaam van Chris tus (Efeziërs 4:12). nns"

Dat toerustingswerk en opbouwwerk dat van levensbelang is voor de kerk, moet voortgang kunnen vinden. Prof H J Schil der schreef reeds in het verslag van de senaat over de cursus 1961-62 over de mogefijkS yan een predikantenoverschot in de toe komst (een overschot dat overigens door de moeilijkheden en de scheuring later in de ja ren zestig geen werkelijkheid werd): De senaat ziet allerminst reden voor de gedachte dat de kerk een overvloed aan krachten zou krijgen, veeleer moge deze ruimte een prTk kei blijken tot opvoering der ambtelijke werkzaamheden door de kerken zelve" In dezelfde richting sprak drie en twintig jaar later prof. Van Bruggen. Niet bang zijn voor een overschot maar dankbaar benutten van nieuwe mogelijkheden van toerusting en op

(van onze redactie kerkelijk leven)

DEN HAAG - De uitlatingen van de hervormdesynodepraeses ds. H. Huting ten gunste van mogelijke kerkelijke steun aan gewelddadig verzet tegen de blanke regering van Zuid-Afrika hebben de afgelopen dagen in den lande fel verzet opgeroepen.

De directeur van het wetenschappelijk bureau van het CDA, drs. A.M. Oostlander, verklaarde desgevraagd dat ds. H. Huting met zijn uitlatingen de zwarte bevolking van Zuid-Afrika hoogstwaarschijnlijk geen dienst heeft bewezen. Met geweld roep je volgens Oostlander „nog grotere ellende over die mensen af dan nu al het geval is." „Bovendien is het zeer de vraag of de zwarte bevolking met geweld zon sterk regime als in Zuid-Afrika kan omver werpen.

Oostlander zei niet graag iets lelijks te willen zeggen van mensen die in wanhoop naar geweld grijpen. „Ik wil diegenen niet veroordelen die zelf keihard worden onderdrukt met geweld, waarvan ik de legitimiteit betwijfel." Verder is Oostlander van mening dat vanuit West-Europa, inclusief Nederland, meer gedaan zou kunnen worden voor de zwarte Zuidafrikanen. „Het is beschamend dat ons Jand in dit opzicht door Mitterrand en Reagan wordt ingehaald."

Oostlander vindt het „goedkoop" wanneer vanuit de gemakkelijke stoel in West-Europa wordt gezegd dat de zwarte Zuidafrikanen desnoods geweld moeten gebruiken. Hij is van mening dat ds. Huting vanuit zijn verantwoordelijke positie heel sterk dient te beseffen wat hij zegt. Het is volgens hem begrijpelijk dat een confrontatie met slachtoffers van de apartheid, zoals tijdens de bijeenkomst in Harare, emoties oproept, „maar die moet je beheersen".

Hij maakt een vergelijking met Oosteuropeanen die het Westen vragen de bewapening zo sterk mogelijk op te voeren. „In zulke gevallen moet je je hoofd koel houden," aldus Oostlander. Hij verwijt ds. Huting lichtvaardigheid omdat deze zich door zijn emoties heeft laten meeslepen en daarmee de publieke opinie iets heeft voorgespiegeld.

„Ook de Hongaren dachten in 1956 dat wij hen zouden redden, maar dat konden we niet." Daar zich eenzelfde situatie ten aanzien van Zuid- Afrika voordoet, kun je het de mensen daar niet aandoen tot steun aan gewapend verzet op te roepen. „Dat is een doodlopende weg," zo zei Oostlander.

Hij betwijfelt of alle zwarte Zuidafrikanen voor een gewelddadige oplossing van het apartheidsprobleem zijn. „Het is voor ons moeilijk vast te stellen of de Zuidafrikaanse delegatie op de spoedbijeenkomst werkelijk representatief was."

Het heeft Oostlander tenslotte verbaasd dat ds. Huting bij terugkeer met geen woord heeft gerept over de schendingen van de mensenrechten in Matabeleland, het deel van Zimbabwe, waar Nkomo, de tegenstander van premier Mugabe, veel aanhang heeft. Ook het kamerlid Wagenaar vindt dat de voorzitter van de hervormde synode ver over de schreef is gegaan.

Op een spreekbeurt in Amersfoort zei Wagenaar het „ronduit verwerpelijk en onchristelijk" te vinden dat kerkleiders in de huidige omstandigheden „olie op het smeulend vuur gaan gooien". Volgens Wagenaar wordt daarmee „als een onbarmhartige Samaritaan ijskoud heengelopen langs de slachtoffers en gematigde krachten in dat land".

Wagenaar, die aan de komende verkiezingen meedoet met zijn nieuwe partij Anti-revolutionairen '85, zei daarover veel positieve reacties te hebben ontvangen van oudkaderleden van de ARP en de CHU.

DRS. A.M. OOSTLANDER

DS. H. HUTING