Nederlands dagblad : gereformeerd gezinsblad / hoofdred. P. Jongeling ... [et al.]

pEN HAAG (ANP) - Op 2JJI. werkkamer op het ministerie van binnenlandse zaken is donderdagmiddag omstreeks 16.15 volkomen onverwacht overleden minister mr. J.G. Rietkerk van binnenlandse zaken.

Jacobus Gijsbert Rietkerk werd op 14 december 1927 in Boskoop in een gereformeerd gezin. Na een rechtenstudie in Leiden was hij achtereenvolgens advocaat, juridisch medewerker van de Ver. van Nederlandse Gemeenten, secretaris van het Centraal Sociaal Werkgeversverbond, lid van de Tweede Kamer voor de WD, staatssecretaris van sociale zaken in het kabinet Bieskeuvel, directeur van kt Verbond van Nedertadse ondernemingen _ opnieuw lid van de [ïeede Kamer (nu als wrzitter van de VVD)tie). Hij is gisteren ninister van binnense zaken in het hargestorven. De heer ierk was ridder in )rde van de Nederse Leeuw.

HLERMO (AFP-RTR'A) - De Italiaanse politie *" de hoogste mafiabaas 11 Palermo, Michel Greco, Testeerd. Greco hijgend 'De Paus', geldt als de jktwiste peetvader van het 'Cosa No-13 en is de belangrijkste "■.klaagde in het grote pro'van Palermo tegen de Mae

M-jarige Greco werd overheid in een landhuis in de 'vincie. De politie ver- Ne dat zij met meer dan man het huis omsingeld. *° werd sinds juni 1982 ge*'• De 'baas der bazen' en ' b[oer Salvatore zijn bij veroordeeld tot le«lange gevangenisstraf «at zij opdracht hebben geen tot de moord op de on*°eksrechter van Palermo, *° Chinnici, die speciaal gelast met de jacht op de

eligie en Onderwijs 3s grote 3en bij OPC over met PCN and Jopkracht op peil met op groei economie :en dom? and %hanistan nadat de ; Zl]n weggejaagd? Binnenland oven, Rotterdams S!___ogellJkheden _ - *f rk, maar 'en moeten spreken mie SJPEC-landen Prek met kartel

Voor Tutu, die in 1984 de Nobelprijs voor de vrede won, was het de tweede maal sinds het begin van de Zuidafrikaanse rassenonlusten 17 maanden geleden, dat president Botha geen tijd voor hem had. Tutu verliet Kaapstad zonder commentaar te geven, maar Beyers Naudé zei dat de groep 'teleurgesteld' was. Wel waren de besprekingen met onderminister Vlok 'nuttig' geweest. Botha's weigering, de geestelijken te ontvangen kwam op de dag dat de kredietverschaffers van Zuid-Afrika in Londen zouden bijeenkomen om een voorstel voor de herfinanciering van Zuid-Afrika's buitenlandse schuld te bespreken. Tutu, Beyers Naudé en Boesak deden afgelopen woensdag een beroep op de bankiers, een nieuwe schuldenregeling afhankelijk te stellen van het aftreden van president Botha en diens regering. Het bureau van Botha zei dat de delegatie van geestelijken niet door de president persoonlijk ontvangen kon worden, omdat het gesprek niet tijdig was aangevraagd en de president andere afspraken had. In plaats daarvan ver: zocht president Botha onder minister Vlok, namens de regering met de delegatie te spreken, aldus het bureau van de president. Over de inhoud van. de besprekingen zei Beyers Naudé geen bijzonderheden te kunnen verschaffen, omdat de delegatie beloofd had eerst verslag uit te brengen aan de bevolking van Alexandra bij Johannesburg. Dat zou vandaag tijdens een massabijeenkomst in de township moeten gebeuren.

Tijdens vier dagen durende gevechten met de politie zijn in Alexandra volgens officiële cijfers zeker 23 mensen omgekomen. Beyers Naudé zei echter berichten te hebben vernomen, waarin sprake was van 80 doden, een cijfer dat hij overigens niet kon bevestigen. Het laatste slachtoffer was de 82-jarige Johanna Hlubi, die volgens bewoners in brand werd gestoken omdat de daders dachten dat zij een heks was. De geestelijken zouden vooral van plan zijn geweest met Botha praten over de situatie in Alexandra.

Wat ze in Friesland kennelijk te weinig hebben, ligt aan de dijk tussen Hoornen Enkhuizen in overvloed. Door de straffe wind van de laatste dagen hebben de ijsschotsen zich daar behoorlijk opgestapeld. De jonge-dame op de foto weet zich best te amuseren in dit winterse landschap.

Een van acht Iraanse oorlogsslachtoffers die Teheran voor behandeling naar Wenen heeft gestuurd, is gisteren aan de gevolgen van mosterdgas overleden, zo heeft een arts in Wenen bekendgemaakt. Ook de andere gewonden zouden er zeer slecht aan toe zijn. Volgens de Oostenrijkse arts. dr. Gerhard Pauser hebben laboratoriumproeven aangetoond dat de soldaten in ieder geval aan mosterdgas hebben blootgestaan. Pauser vermoedt dat ook zenuwgas is gebruikt. Gisteren stuurde Teheran opnieuw een aantal slachtoffers van strijdgassen naar een aantal Europese landen, waaronder Nederland. Een van negen gewonde Iraanse soldaten die sinds dinsdag in België worden verpleegd overleed woensdag, aan zijn verwondingen. Een hoge Iraanse medicus zei dezer dagen dat Irak nieuwe chemische gassen heeft gebruikt tegen de Iraanse soldaten in het gebied van de Iraakse oliehaven Al Faw. Wat de precieze samenstelling van deze gifgassen is, kon nog niet worden vastgesteld. Volgens Teheran zijn 15 burgers gedood en 25 gewond geraakt bij een Iraaks bombardement op een stad in het noordwesten van Iran. Het was de eerste keer dat Teheran melding maakte van een aanval op burgerdoelen sinds het begin van het Iraanse offensief twaalf dagen geleden. Een tegenoffensief van Irak tegen de Iraanse troepen op het schiereiland Faw leek gisteren te zijn vastgelopen. Het zware oorlogsmaterieel van het Iraakse leger ondervindt veel hinder van het natte weer en de zware modder in het gebied. Volgens militaire deskundigen zijn de lichtbewapende Iraanse troepen onder deze omstandigheden in het voordeel.

In een uitzending van radio Bagdad sprak de stafchef van de Iraakse marine, kolonel Usama Abdulmajid, Iraanse beweringen tegen, dat de oorlogsvloot zou zijn ingesloten in het kanaal bij de stad Umm Qasr. Volgens de marineehef beheerst Irak het noorden van de Golf volledig.

Inmiddels doen beide strij dende partijen pogingen, jour nalisten ervan te overtuigen dat zij aan de winnende hand zijn. Tijdens een door de Iraniërs geregelde helikoptervlucht naar Al-Faw, zagen journalisten minstens 10 vernielde Iraakse tanks aan de oever van de Shatt al-Arab liggen. Een andere groep journalisten, die door de Irakezen naar andere gevechtsterreinen werden meegevoerd, maakten melding van hevige beschietingen met artillerie en machinegeweren tussen Irakezen en Iraniërs aan weerszijden van de Shatt al-Arab, ter hoogte van de Iraanse stad Khorramshahr. Daar lagen de stellingen van de twee partijen slechts 80 meter van elkaar verwijderd, aldus Iraakse militaire woordvoerders.

«^ u JAD (AP)" De Zuidafrikaanse president P.W. Botha heeft gisteren geweigerd een delegatie van geestelijken te ontvangen die zich verzetten tegen de apartheid In plaats van door de president werden de kerkelijke leiders, onder wie de zwarte Anglicaanse bisschop Tutu en de blanke dominee Beyers Naudé, ontvangen door onderminister voor openbare orde en defensie, P Vlok.

Beyers Naudé verklaarde dat de groep naar Botha's ambtswoning in Kaapstad was gedaan in de veronderstelling dat de president in een gesprek had toegestemd. Toen men daar eenmaal aangekomen was, bleek de president echter geen tijd voor hen te hebben. Over het twee uur durende gesprek met onderminister Vlok wilden de geestelijken geen bijzonderheden kwijt. Beyers Naudé had eerder op de dag verklaard dat president Botha telefonisch had toegezegd de kerkelijke delegatie te zullen ontvangen. De delegatie arriveerde gistermorgen in Kaapstad en werd onmiddellijk de ambtswoning binnengelaten. De delegatie maakte in het 'tuinhuis' bekend dat zij een afspraak met president Botha had. Maar zij werden ontvangen door onderminister Vlok en andere functionarissen.

De delegatie bestond behalve uit Beyers Naudé en Tutu ook nog uit de voorzitter van de wereldbond van hervormde en-gereformeerde kerken, Alan Boesak, de roomskatholieke bisschop Manas Buthelezi en de zwarte burgerrechtenactivist Mike Beea.

Desmond Tutu

Dr. G. Beyers-N'audé

NICOSIA (AP) - Straaljagers van de Iraakse luchtmacht hebben gisteren een Iraans passagiersvliegtuig tijdens een binnenlandse vlucht van Teheran naar de Zuidiraanse stad Ahwaz neergeschoten. Het toestel werd in de lucht opgeblazen, aldus het officiële Iraanse nieuwsagentschap Irna. Het persbureau zei nog geen bijzonderheden te hebben uit de plaats waar het toestel neerkwam. Evenmin kon Irna vertellen hoeveel mensen aan boord waren en om welk type vliegtuig het ging.

Het incident vond plaats terwijl 160 kilometer ten westen van Ahwaz opnieuw hevig werd gevochten tussen Iraanse en Iraakse strijdkrachten. Beide partijen maakten melding van toegenomen activiteiten in de lucht, nadat het weer na enkele dagen storm opklaarde.

Iraakse militaire communiqués maakten wel melding van het neerschieten van een Iraanse C 130, gisteren. Een C 130 is een groot troepentransportvliegtuig voorzien van vier propellor-motoren. Irak zei woensdag ook al een C 130 diep in het Iraanse luchtruim te hebben neergehaald. Op het door Iran gemelde neerschieten van een Iraans verkeersvliegtuig had Irak geen direct commentaar.

(Van een medewerker)

ROTTERDAM - Het college van B en W van Rotterdam is niet bereid de capaciteit van luchthaven Zestienhoven te optimaliseren via versterking en verlenging van de huidige baan van 1800 tot 2200 meter. Aldus PvdA-wethouder J. Laan gisteren op een persconferentie in Rotterdam. Wel stelt het college voor 2V_ miljoen gulden uit te trekken voor achterstallig onderhoud van de baan (het dichten van scheuren en het aanbrengen van een nieuwe stroefheidslaag).

Het college is verder bereid de verlichting van de huidige baan te verlengen ,zo dit noodzakelijk mocht zijn voor de veiligheid. Door deze ingreep is de aanvliegroute eerder zichtbaar voor de piloot. Hiermee is een bedrag gemoeid van 4 _ miljoen gulden. Vervanging van de verlichting - op langere termijn - zal nog eens hetzelfde bedrag vragen. Op lange termijn blijkt het college bereid tot verplaatsing van de start- en landingsbaan naar de polder Schieveen, die grenst aan het huidige vliegveld. Daarbij kiezen B en W voor de variant waarbij de huidige baan wordt ontmanteld. De nieuwe strook kan 3000 meter lang worden, doordat deze iets gedraaid wordt ten opzichte van de huidige baan. De kosten daarvan worden op dit moment geschat op 240 miljoen gulden. Geen voorstander is het college van de variant, waarbij de oude baan naast de nieuwe baan in gebruik blijft.

Op lange termijn staat het college verder positief tegenover een andere beheersvorm van vliegveld Zestienhoven. Niet alleen de gemeente zou dan verantwoordelijk moeten zijn voor het beheer, maar ook rijk en bedrijfsleven.

Met genoemde intenties geeft het college er blijk van te kiezen voor de heersende toestand waarin het vliegveld zich bevindt. Of om het met de woorden van wethouder Laan te zeggen: „We gaan de huidige capaciteit niet minimaliseren, ook niet maximaliseren, maar we denken aan optimaliseren." Het college schijnt - wat de verre toekomst betreft - te kiezen voor een regionale luchthaven direct in de buurt van Rotterdam. Maar als er definitief gekozen wordt voor deze nieuwe baan, kan er geen woningbouw plaatsvinden op Zestienhoven. Een zaak waarvoor juist de PvdA zich altijd sterk heeft gemaakt (zie pag. 6).

l__. E president van de Almelose rechtbank, mr. Van den Biesen, heeft grote opschudding verwekt met een vonnis tegen twee chauffeurs van een transportbedrijf in Hardenberg. Omdat zij tijdens het recente cao-conflict hadden deelgenomen aan blokkade-acties, had hun werkgever hen teruggezet tot reserve-chauffeur. Tot grote schrik van de vakbond die tot de actie had opgeroepen, keurde mr. Van den Biesen die maatregel goed. Ja zelfs noemde hij het wangedrag van de chauffeurs zo ernstig, dat ook ontslag op staande voet mogelijk was geweest.

Deze laatste opmerking lijkt ons niet zo ter zake. Een rechter in een civiel geding moet niet meer uitspreken dan hem gevraagd wordt. Het andere mag hij best denken, maar niet officieel uitspreken. Maar afgezien daarvan achten we dit vonnis een nuttige waarschuwing tegen de ontaarding van het stakingsrecht.

De FNV-Vervoersbond deed het prompt voorkomen alsof deze rechter het hele stakingsrecht had opgeblazen. Maar dót is grote onzin. Al zou een rechter dat willen, het stakingsrecht ligt vast in internationale verdragen waaraan onze rechters gebonden zijn. Hadden de twee Hardenbergse chauffeurs geweigerd uit te rijden en waren ze met de armen over elkaar voor de poort gaan staan, dan had noch hun werkgever noch de rechter hun iets kunnen maken.

Maar al tijdens die acties schreven we dat ervandoor gaan met de auto van de baas en daarmee de wegenverkeerswet overtreden niets te maken heeft met het wettelijk erkende stakingsrecht. Wie tot zulke acties wordt opgeroepen door zijn bond, heeft wel degelijk ook een eigen verantwoordelijkheid om te beoordelen of doel en middel bij elkaar passen. We leven toch niet meer in de tijd van Befehl ist Befehl? Terecht heeft dan ook rechter Van den Biesen gesteld, dat deelnemers aan zulke acties zich niet achter hun bond kunnen verschuilen.

INMIDDELS heeft de vakbond een nieuwe stok gevonden om de hond te slaan. Mr. Van der Biessen zou niet onpartijdig zijn, omdat hij commissaris is van een bedrijf dat schade heeft geleden door de transportstaking. Maar ook dit klinkt ons nogal gezocht in de oren.

Terecht staat onpartijdigheid bij onze rechterlijke macht hoog in het vaandel. Vermenging van belangen wordt altijd vermeden. Het lijkt ons een prima zaak dat nevenfuncties die tot een belangenvermenging zouden kunnen leiden, openbaar zijn. Een advocaat kan dan eventueel, als hij daaraan behoefte heeft, een rechter wraken.

Maar zou zon wraking in dit geval redelijk zijn? Het zou anders liggen als het een positie bij een transportbedrijf betrof. Maar nu is het verband met de acties slechts indirect. Zulke indirecte verbanden komen veelvuldig voor. Een rechter die per auto van zijn huis naar de rechtbank gaat, kan ook door wegblokkades overlast ondervinden. Mag hij daarom zulke acties niet beoordelen? Als de post drie weken staakt, is elke rechter daarvan ook de dupe - is een eerlijk rechterlijk vonnis dan dus onmogelijk geworden? En wat te denken van acties van ambtenarenbonden tegen een korting op de salarissen? De salarissen van rechters volgen die korting; elke rechter is dus ten volle belanghebbende. Moet dan de advocaat van de staat elke rechter wraken?

Wat we hiermee willen zeggen, is dit: particuliere belangenverstrengeling

hoort in de rechtspraak niet thuis. Maar bij acties die over een breed vlak maatschappelijke ontwrichting tot gevolg hebben, is het onvermijdelijk dat ook rechters daarmee in aanraking komen. Dat mag echter geen reden zijn om hen onbevoegd te verklaren, want dan maken we op den duur elke rechtspraak onmogelijk.

Het misbaar van de FNV-Vervoersbond over dit Almelose vonnis mist dan ook goede grond. De bond kan beter de hand in eigen boezem steken. Door onverantwoordelijke acties te organiseren heeft hij zelf schade toegebracht aan de verhoudingen tussen werkgevers en werknemers, waarvan sommige leden de dupe worden. JPdV

WENEN (RTR-DPA) - Het Warschaupact heeft gisteren in Wenen een nieuw voorstel ingediend in het overleg met de NAVO over wederzijdse troepenvermindering in Centraal-Europa (MBFR). De woordvoerder van het Sovjet-ministerie van buitenlandse zaken, Vladimir Lomejko, zei dat het voorstel het Westen voor zo ver als mogelijk tegemoet is gekomen. Westerse diplomaten daarentegen meldden zeer teleurgesteld te zijn. „Als dit hun laatste voorstel is, zal het erg moeilijk worden vooruitgang te boeken", verklaarde een hoge westerse diplomaat. Het nieuwe ontwerp wijkt op enkele punten af van de voorstellen die het Warschaupact in februari heeft ingediend, zo zeiden westerse diplomaten. Het beginsel van inspecties ter plekke van de eerste troepenreducties en dat van permanente observatieposten zou nu worden aanvaard. Maar het Warschaupact staat inspectie allean maar toe na een 'goed gefundeerd verzoek', terwijl de NAVO onvoorwaardelijk toezicht eist. Verder wil de NAVO een gedetailleerde uitwisseling van informatie over de troepensterkte. Het Warschaupact echter stelt voor alleen maar globale cijfers hierover te verstrekken.

Lomejko beklemtoonde dat de Sovjetunie vermindering van conventionele wapens net zo belangrijk vindt als die van atoomwapens. Een vooruitgang in Wenen zou evenwel los staan van de onderhandelingen in Genève. Lemejko zei dat men nog dit jaar tot overeenkomst zou kunnen komen, als men maar eenmaal over het dode punt heen is. De Sovjetunie heeft in Genève officieel bekendgemaakt, dat zij bereid is inspectie ter plaatse toe te staan bij de controle van een volledig verbod op kernproeven. Dit voorstel van partijleider Gorbatsjov werd bekendgemaakt tijdens de ontwapeningsconferentie van de Verenigde Naties door de Russische onderminister van buitenlandse zaken Georgi Kornijenko. Een volledig verbod op kernproeven „kan volgens ons (Sovjetunie) een keerpunt betekenen bij de pogingen een einde te maken aan de nucleaire dreiging. De Sovjetunie zal alles doen wat in haar mogelijkheden ligt om dit doel te bereiken", aldus de verklaring van Gorbatsjov. Volgens Gorbatsjov is de Sovjetunie bereid een strikte controle op een verbod op kernproeven te aanvaarden, waaronder inspectie ter plaatse en het gebruik van de modernste seismologische middelen.

Washington heeft altijd gezegd dat inspectie ter plaatse (on-site inspection) van doorslaggevend belang is om te voorkomen dat kernproeven kunnen worden gehouden onder het mom van 'natuurlijke aardbevingen. Deze vorm van verificatie is in het verleden door Moskou afgewezen, omdat het als dekmantel voor spionage-activiteit zou kunnen dienen.

Gorbatsjov herhaalde zijn eis tot stopzetting van het Amerikaanse onderzoek naar SDI, het strategische defensieinitiatief voor een in de ruimte te stationeren anti-raketdefensie.

DEN HAAG (ANP) - De PvdA-fractie in de Tweede Kamer wil volgende week, vóór het debat over het rakettenverdrag met de Verenigde Staten, met de regering van gedachten wisselen over de stand van het Russisch-Amerikaanse wapenbeheersingsoverle^ in Genève. PvdA-buitenlandspecialist Ter Beek meent dat dit mogelijk is als een brief die minister Van den Broek van buitenlandse zaken de Tweede Kamer gisteren heeft gestuurd, op de agenda wordt gezet.

Volgens minister Van den Broek bestaat nog veel onduidelijkheid over partijleider Gorbatsjov's voorstellen van half januari om de wereld tegen het jaar 2000 kernwapenvrij te maken, ondanks de toelichting, begin deze maand in Den Haag, door een Sovjetdiplomaat. De Amerikaanse ontwapeningsdeskundige Paul Nitze heeft ruim een week geleden de Amerikaanse reactie op deze voorstellen besproken met premier Lubbers en de ministers van buitenlandse zaken en defensie.

Het NAVO-overleg is nog niet afgerond en minister Van den Broek schrijft 'begrip' te moeten vragen voor het feit dat „het mij in dit stadium niet wel mogelijk is nadere mededelingen te doen over de binnen afzienbare tijd verwachtbare bondgenootschappelijke reactie".