Nederlands dagblad : gereformeerd gezinsblad / hoofdred. P. Jongeling ... [et al.]

JOHANNESBURG (ANP) - Schieten is het enige dat overblijft als we ophouden met praten.

Dat zei ds. C.F. Beyers Naudé, secretaris-generaal van de Zuidafrikaanse Raad van Kerken, tijdens een informele en besloten bijeenkomst van de hervormde studiegroep van Afrika (RESA), waarvoor geestelijken uit alle kerken in Zuid-Afrika waren uitgenodigd. Een verslag van de bijeenkomst is gepubliceerd in het zondagsblad 'Rapport.

Vele geestelijken hadden de uitnodiging van de RESA afgewezen, onder wie prof. Carl Boshof en de algemeen secretaris van de belijdende kring, Shun Govender.

Beyers Naudé zei dat er na het mislukken van de dialoog in Zuid-Afrika een lange, wrede en bloedige burgeroorlog zou ontstaan, die de kerk tot een onbelangrijke organisatie zou maken. Dat probeer ik te voorkomen, aldus Beyers Naudé. Hij wees erop dat vele zwarte geestelijken het gevoel hebben niet langer aan een dialoog tussen blank en zwart mee te kunnen doen, aangezien zij geen vertrouwen in blanken meer hebben. Beyers Naudé noemde enkele gevallen van predikanten die de veiligheidsdienst op bezoek hadden gekregen na een gesprek met een blanke collega. Beyers Naudé noemde een dialoog nog mogelijk, „ook al is het zeer laat" en maakte duidelijk dat hij het contact blijft zoeken met blanke kerken en organisaties, ongeacht de overtuiging die ze zijn toegedaan.

DAMP 2000 (EPD) - „Het wordt hoog tijd dat de bisschoppen van de Evangelische Kerk van Duitsland (EKD) een duidelijk geluid laten horen in de discussie over welke dienst van militairen mag worden verlangd. Dat heeft de hoofdlegerpredikant van de Bundeswehr, de lutherse bisschop Sigo Lehming uit Pinneberg, verklaard op de dertigste conferentie van militaire zielzorgers, die in de Oostzeebadplaats Damp 2000 is gehouden.

Tegenover journalisten had bisschop Lehming er voordien zijn verontrusting over uitgesproken, dat lutherse predikanten in de Bondsrepubliek Duitsland steeds vaker militairen „verbaal excommuniceren" door gewapende militaire dienst als onverenigbaar met het evangelie te verklaren. Hoewel deze houding in de hele EKD kan worden waargenomen, spant zijns inziens de regionale kerk voor het noordelijk Elbegebied daarbij de kroon. Zeventien aan die kerk verbonden predikanten heben onlangs oud-catechisanten opgeroepen de wapenrok te weigeren.

Tot de 150 veldpredikers, vlootpredikanten en gasten uit tien landen zei bisschop Lehming, dat soldaten die tot „gewapende vredesdienst" besluiten, moeten worden beschermd tegen „aanvallen uit het grote geheel van de kerk';'. Mensen die militaire dienst afwijzen dienen zijns inziens evenzeer in hun mening te worden gerespecteerd.

Van de militairen van de Bundeswehr behoren ongeveer 225.000 tot de EKD. Zij genieten geestelijke verzorging van 136 veldpredikers en vlootpredikanten.

LIMA (AP) - De Peruaanse president Fernando Belaunde Terry heeft aangekondigd dat de tweede stemronde in de verkiezing van zijn opvolger zal plaatsvinden in mei. De precieze datum moet nog worden vastgesteld. De tweede ronde zal gaan tussen de sociaal-democraat Alan Garcia en de marxistische burgemeester van Lima, Alfonso Barrantes. Van de negen kandidaten hebben dezen in de eerste ronde op 14 april de meeste stemmen behaald.

(van onze correspondent)

LEUSDEN - Gisteren hield het OJEC (Overlegorgaan van Joden en Christenen) een conferentie over anti-judaïsme in catechetisch materiaal. Tijdens de conferentie werd een voorlopig rapport van het OJEC over deze kwestie als kapstok voor de discussie gebruikt. Het ligt in de bedoeling binnenkort met een definitieve versie van dit rapport te komen, dat richtlijnen biedt voor het onderzoek naar anti-judaïsme in catechetisch materiaal.

Anderhalf jaar lang is er aan het voorlopig rapport gewerkt, door deskundige OJEC-leden van joodse en christelijke zijde. Het voorlopig rapport, dat gisteren in discussie was, is gestuurd naar de beleidsorganen van een aantal kerken in Nederland, die voor een belangrijk deel positief reageerden op de brief van het OJEC (van september 1983) over de noodzaak van een onderzoek naar het verschijnsel van het anti-judaïsme in catechetisch materiaal en godsleerboeken. Verder is het voorlopig rapport gegaan naar allerlei kerk- en Israël-instanties en naar catechetische instituten, raden en werkgroepen.

De OJEC hoopt met het rapport te bereiken dat „de vooroordelen, die eeuwenlang de relatie tussen joden en christenen hebben verstoord, bestreden worden."

Dr. S. Schoon, voorzitter OJEC.

Het voorlopig rapport bevat zeven richtlijnen, waaraan het gehalte anti-joodse tendenzen getoetst kan worden. De OJEC-werkgroep is van mening dat er grove misstanden zijn op dit gebied. Als voorbeeld werden een aantal passages voorgelezen uit catechisatie-materiaal, waaruit vooroordelen en ernstige misverstanden met betrekking tot het jodendom bleken. Naast veel feitelijke onjuistheden, stuitte de werkgroep op vooroordelen en soms zelfs een minachtende houding. De werkgroep vermoedt dat veel onjuistheden en vooroordelen komen door onwetendheid, naast bewust aanwezige antijoodse tendenzen. De werkgroepleden moesten in de presentatie van het voorlopig rapport bekennen dat ze zelf ook behept waren met een stuk onwetendheid en ongevoeligheid voor hun joodse mede-werkgroepleden.

De zeven richtlijnen uit dit rapport zijn de volgende: 1) Het jodendom is een andere, zelfstandige traditie. Door dit aspect te onderschatten of te ontkennen, wordt volgens de werkgroep tijdens de catechisatie de joodse literatuur niet zelf aan het woord gelaten, maar wordt er steeds vanuit de christelijke optiek over het jodendom geschreven. 2) De negatieve rol van het jodendom in de christelijke theologie. Volgens de werkgroep wordt de rol van het jodendom in de christelijke theologie bewust negatief afgespiegeld, om de eigen identiteit te versterken. 3) Beschrijving van het jodendom. Gesuggereerd wordt dat er naast het Oude Testament en het Nieuwe Testament nog andere bronnen zijn om het jodendom te leren kennen. 4) Jezus en het jodendom. De werkgroep is van mening dat in de catechese 'de persoon Jezus scherp afgezet wordt tegenover zijn omgeving, zodat er een vertekening optreedt van het jodendom in die tijd. 5) De catechese en de anti-joodse overlevering. Er zou gevaar bestaan dat de catechese bij het benadrukken van de scheiding tussen joden en christenen aanknopingspunten biedt voor anti-semitisme. 6) De geschiedenis van het joodse volk. De werkgroep vindt dat er in de beschrijving van een geschiedenis van het joodse volk in catechisatie-materiaal, uitgegaan moet worden van historische continuïteit. 7) Het joodse volk en de joodse godsdienst. De OJEC-leden vinden dat het jodendom vaak wordt afgeschilderd als een versteende' in een 'achterhaalde' religie.

DEN HAAG (ANP) - Een delegatie van het Interkerkelijk Vredesberaad (IKV) heeft vorige week in Gdansk gesproken met Lech Walesa, leider van het verboden Poolse vakverbond Solidarieit. Dat heeft IKV-secretaris Mient-Jan Faber meegedeeld.

De delegatie, die van 13 tot 18 april in Polen was, bestond uit secretaris Faber en Wolfgang Muller, medewerker internationale zaken. Het IKV heeft Walesa uitgenodigd voor de vierde conventie over ontwapening in Europa die van 3 tot en met 6 juli a.s. in Amsterdam wordt gehouden. Walesa heeft het IKV meegedeeld dat hij graag zou komen, maar dat de politieke omstandigheden in Polen hem een reis naar Amsterdam onmogelijk maken. Faber acht de kans groot dat Walesa nu schriftelijk een bijdrage aan de discussie in Amsterdam zal leveren.

De IKV-delegatie heeft in Warschau gesproken met andere leiders van Solidariteit, onder wie Jacek Kuron en woordvoerder Janusz Onyskiewicz. Kuron liet de delegatie weten te werken aan een vredesgroep binnen Solidariteit die zich baseert op de vredesoproepen van paus Johannes Paulus 11. Het IKV heeft met Kuron uitvoerig gediscussieerd over zijn reactie op een brief van Pax Christi en het IKV. Daarin vroegen beide vredesbewegingen Kuron om steun voor hun pleidooi voor kernwapenvrije zones in Europa. Kuron liet enige weken later in een dagbladinterview weten, dat hij niet gelooft dat dergelijke zones de oplossing van de problemen in Oost-Europa dichterbij brengen. Hij pleitte voor een sterk Westen dat „de Sovjetunie dwingt over demilitarisering en neutralisering te onderhandelen op het moment dat de druk op de economieën in Oost-Europa te groot is geworden". Solidariteit en het IKV hebben afgesproken de discussie voort te zetten. Faber spreekt van „grote openheid en gelijkgestemdheid" tussen beide, groeperingen. Volgens hem hebben de Poolse autoriteiten de IKV-delegatie geen strobreed in de weg gelegd.

ZWOLLE - Het GVI organiseert voor de eerste keer een cursus rondom het thema: 'Opvoeding. Deze cursus is bedoeld voor vrouwen die met elkaar willen nadenken over het opvoeden van hun kinderen.

Over opvoeding wordt veel geschreven en gedacht. In o.a. damesbladen worden met de regelmaat van de klok opvoedkundige adviezen gegeven, die de nodige vragen kunnen oproepen. Is het verantwoord deze adviezen op te volgen tegen de achtergrond van de eenmaal gedane doopbelofte? Uit reacties is gebleken dat veel vrouwen zich bijzonder betrokken weten bij dit thema. In deze GVI-cursus komt onder meer de godsdienstige opvoeding ter sprake.

Deze opvoeding mag niet afgeschoven worden op bijv. de school, maar vindt vooral thuis plaats.

Daarnaast zal gesproken worden over de wijze waarop ouders met kinderen kunnen praten. In het programma zijn gespreksoefeningen opgenomen. Verder zullen de eigen verantwoordelijkheden van vader en moeder aan de orde komen. De hedendaagse kritiek op het vader- en moederschap komt ter sprake, om vervolgens te komen tot een christelijke visie op de eigen verantwoordelijkheden. De provincie Overijssel subsidieert deze cursus voor vrouwen uit Overijssel; zij ontvangen een korting van 50%.

ALMERE — In Almere bestaat sinds kort een Gereformeerde Politieke Vereniging met 17 leden. De Algemene Vergadering van het GPV besloot zaterdag j.l. in Arnhem deze vereniging en haar zusterverniging te Zeewolde tot het Verbond toe te laten.

Omdat Almere een groeistad is, verwacht de vereniging ook groei voor haarzelf. Het secretariaat van de GPV Almere is gevestigd Pijlrogstraat 30, 1317 NP Almere- Stad. Secretaris is J. v.d. Kroef.

Voor planning van vergaderdata ter voorkoming van doublures: Mevr. K. Arendsen-den Uyl Diemerschans3l 3432 CW Nieuwegein Tel: 03402-63888

donderdag 25 april 1985: GRONINGEN - Forumvergadering over persoonlijke verantwoordelijkheid. Sprekers: dhr. H.B.J. Ellen, ds. A. Kamer, ds. J.T. Oldenhuis en dhr. W. Timmer. Plaats: Morgensterkerk, Orionlaan 2. Aanvang 20.00 uur.

De twee werkgroepleden die het voorlopig rapport toelichtten, drs. D.J. van der Sluis en dr P Roest, benadrukte dat het jodendom beschouwd moet worden als een 'eigen legitieme voortzetting van de geschiedenis' en dat de beschrijving van het jodendom vaak gekenmerkt wordt door 'fragmentarisme en contrastwerking. Ondanks de sombere onderzoeksresultaten, heerst er toch een zeker optimisme, vanwege het feit dat de kerken over het algemeen wat ontvankelijker zijn komen te staan ten opzichte van het jodendom. De werkgroepleden meenden dat die ontvankelijkheid en interesse voort komt uit een soort identiteitscrisis van het christendom, waardoor men opnieuw geïnteresseerd is geraakt in de wortels van de eigen godsdienst.

Toch, zo werd geconstateerd, blijft de paradoxale houding van aantrekking en afstoting bestaan, met het risico in zich dat christenen het jodendom als het ware willen anexeren.

LONDEN (RTR) - Het schatrijke Getty Museum in de Verenigde Staten is in Londen eigenaar geworden van het duurste schilderij ter wereld, toen het 7,5 miljoen pond sterling (9,7 miljoen dollar) betaalde voor Andrea Mantegna's meesterstuk uit de Rinascimento, 'De aanbidding der drie koningen.

Het schilderij werd geveild bij Christie's en naar alle waarschijnlijkheid zal een controverse ontstaan over het afvloeien van kunstschatten uit Engeland naar de Verenigde Staten.

Het vorige record voor een ten verkoop aangeboden schilderij was in 1984 eveneens in Londen gevestigd met Seascape' van de 19e-eeuwse Brit Joseph Turner, waarvoor t,'-i miljoen pond sterling (9,4 miljoen dollar) werd betaald.

Als een rode draad loopt door heel het boek de gedachte, dat er in héél de geschiedenis van de schepping tot de laatste dag maar één verbond van God met ons is. In overeenstemming met Rom. 9:4 spreekt de titel van het boek wel van een meervoud, maar terecht verdedigt ds. Francke de stelling dat de inhoud van Gods verbond alle tijden door hetzelfde blijft.

Juist om die reden is het jammer, dat Francke de behandeling van de verbondsgeschiedenis splitst in zes fasen. Vrijwel het hele boek wordt nl. in beslag genomen door een chronologische behandeling van de geschiedenis van Gods verbond. En die wordt ingedeeld in zes fasen: Van de schepping tot de zondeval, van de zondeval tot Noach, vervolgens tot Abraham, daarna tot Mozes, dan tot Christus en tenslotte tot de jongste dag. Inderdaad zijn zo de mijlpalen van de verbondsgeschiedenis gemarkeerd. Maar onbedoeld wordt daardoor toch weer de indruk gewekt alsof er steeds een soort scheiding valt te constateren. Wel betoogt ds. Francke steeds, dat het bij elke fase gaat om het ene verbond, maar juist omdat hij elke fase de desbetreffende naam meegeeft, kan gemakkelijk de indruk ontstaan, dat elke nieuwe fase de vorige min of meer vervangt. Heel duidelijk is dat het geval op p.83, waar staat: „De abrahamietische vorm onderging ook bij de Horeb (Sinai) een ingrijpende verandering om bij de komst van Christus door het zgn. nieuwe verbond vervangen te worden". De nietsvermoedende lezer zou daar gemakkelijk uit kunnen afleiden dat het verbond met Abraham dus niet meer bestaat, zo niet sinds Horeb, dan toch sinds Christus' komst. Maar dat kan nooit Franckes bedoeling zijn. Veel beter was daarom geweest, als de indeling niet in fasen was gegeven (dat herinnert veel te veel aan de verknipte verbondsleer van het dispensationalisme) maar als de verbonden beschreven waren naar hun karakter. Dan was duidelijker geworden, dat het verbond met Noach en dat met Abraham nog steeds voortduren. Terwijl Oud en Nieuw verbond twee fasen zijn binnen het verbond met Abraham. Dan was ook de plaats en de functievan Gods verbond met Levi en dat met David veel duidelijker geworden, als de weg waarlangs God werkte aan de komst van de Priester-Koning. Nu hebben deze verbonden binnen de behandeling een onduidelijke plaats, omdat ze niet bij de zes fasen opgenomen zijn.

De eenheid van Gods verbond, waas ds. Francke terecht de aandacht voor vraagt, komt minder goed tot zijn recht als we naar opeenvolgende fasen indelen. Daarom is het beter te spreken over een nadere specificatie van Gods verbond, in Zijn handelen met Noach, Abraham enz. Dan was ook duidelijker uitgekomen dat Gen. 3:15 echt de moeder van alle beloften is, omdat al die andere specifieke beloften een nadere ontvouwing van die ene belofte zijn. Een bijbelgedeelte dat zowel de eenheid als de specificatie van Gods verbond laat zien is Jer. 33: 17-26. (Jammer genoeg in dit boek niet besproken.)

In zijn woord vooraf presenteert de auteur zijn boek als een exegetische bijdrage. En inderdaad biedt het boek veel exegese. Vooral moeten genoemd worden diverse gedeelten uit Genesis, mooie passages over Rom. 9-11 en vooral ook over Hebr. 8. Toch is het moeilijk vol te houden dat het echt een exegetisch boek is.

Het dogmatische bloed kruipt kennelijk toch waar het niet gaan kan. Zo treffen we min of meer uitvoerige passages aan over de vraag of Christus als Middelaar ook Hoofd van het genadeverbond is (p.53 v.v.), over algemene genade (42), verbond en verkiezing (60 v.v.), over de synodale verbondsleer (diverse plaatsen) enz.

De dogmatische consequenties die aan het eind van het boek op een rijtje gezet zijn, ben je dan ook eerder in het boek op verspreide plaatsen allang tegengekomen. Dat is op zichzelf genomen bepaald niet erg. Vooral omdat de auteur altijd breed documenteert. Alleen komt zo de exegetische onderbouw wel eens wat weinig uit de verf.

Beroepen te Steenwu. Winter, kand. te Na '■ Mariënberg: H Hir.f^e Bunschoten. Q(H Aan ds. S.S. Cnossen , riënberg zal op zijn v^J juni a.s. emeritaat ,_/** verleend. (Uitvoeri__Prk * volgt later.)

GRONINGEN - Zon(, april wordt een aaW" kerkdienst voor dow ' slechthorenden Kehr..,-.n ' de Kandelaarke?k hSv; gerstraat 13, Groningen;' vang 9.30 uur. In dezed* hoopt voor te gaan ds i Gelder. v J :

KAMPEN -De classis Kapen van de Gereforme^ Kerken in Nederland Zwartsluis heeft op de vc* gezette zitting d.d. 19 * 1985 na onderzoek spreek?' sent verleend aan dhr. H jf Smit, Wortmanstraat 542 _\ AT Kampen, tel. 0520 ('s avonds van 7 - 8 uun

PARIJS - De Turkse premier Turgut Özal heeft in een interview met een Parijs tijdschrift ontkend dat er in zijn land in 1915 anderhalf miljoen Armeniërs zijn vermoord. Over twee dagen is het precies 70 jaar geleden dat de Armeense genocide werd uitgevoerd. Op de vraag waarom Turkije na 70 jaar nog steeds niet toegeeft dat de Armeniërs zijn vermoord, antwoordde özal tegen het blad Le Point: „eenvoudig omdat er geen massamoord geweest is. Geen van de internationale onderzoeken heeft bewezen dat Turkije schuldig was".

Aangenomen naar Den Haai Zuid: G. Leendertse te Ape. doorn-Centrum. Bedankt voo Huizen: J. Westerink te Urk

Aangenomen naar Raam.. donk: CS. Verwoert te 8e... kum; naar Vlaardingen (wij. gemeente Holy-Zuid): T. Z. venbergen te Den Haag.

AMERSFOORT - Zang-, orgelavond in de Joriska m.m.v. Chr. gem. koor Ca tate Deo, 0.1.v. Peter Eiland;: en Chi. mannenkoor De Lofzang 0.1.v. Klaas Jan Mulder. Henk en Herman Drost et Hans van der Maten (trom pet). Aanvang 20.00 uur.

LAUWERSZIJL - Voorlichtingsavond met verontrusten Sprekers: ds. H.R. van d_ Kamp en ds. D. Riemen.' 'Waarom ds. De Cock weL.'ihet Dorpshuis. Aanvang 20.0. uur.

ROTTERDAM - Uitvoering van liederen van Antoine Oomen op teksten van Huub Oosterhuis in de Evang. Luth. Kerk door een ad hoe-koor 0.1.v. Dirk Zwart, Jenneki Lambert (hobo), Suzan Zwart (fluit) en Jan Mulder (piano! Aanvang 20.00 uur.

ATHENE (AFP-Reuter)-De president van Griekenland. Christos Sartzetakis, heeft zoals werd verwacht, positief gereageerd op het voorste! van premier Andreas Papandreou op 2 juni vervroegde algemene verkiezingen te houden.

In de Gereformeerde Kerken is altijd veel aandacht geweest voor de bijbelse leer van Gods verbond. Dat is ook geen wonder. Vooral rond de Vrijmaking hebben de controversen zich op dit punt afgespeeld. En dat heeft geresulteerd in heel wat publikaties. Maar ook na die tijd is er veel rond dit onderwerp geschreven. Ds. Joh. Francke, cm. predikant van de Geref. Kerk te Hoogeveen, heeft nu de enorme taak op zich genomen, een samenvattend overzicht te geven van de bijbelse leer van Gods verbond. Bij uitgeverij Van den Berg verscheen zijn boek onlangs onder de titel: Lichtende verbintenissen.

Het is een uitvoerige inventarisatie geworden van de Schriftgegevens, met daarbij de nodige uitleg en toelichting. Daarvoor koos Francke de methode om exegese vooral in citaat of in verwijzing naar andere auteurs te geven. Op deze manier is het boek tegelijk een compendium geworden van informatie over vrijwel alle Belangrijke publikaties die in en rond gereformeerde kring verschenen zijn, de laatste vijftig jaar. We moeten niet gering denken van de werkkracht, die nodig is om een dergelijk overzicht samen te stellen.

Ds. Joh. Francke

Zoals gezegd heeft Francke veel citaten en verwijzingen. Zijn documentatie is bepaald compleet (soms haast oeverloos). Daar komt bij, dat hij bij de behandeling van het hoofdonderwerp graag zijpaden inslaat en liefst dan nog weer dwarsstraten. Persoonlijk vond ik dat een vaak boeiend avontuur. Maar het is voor te stellen dat lezers die zich willen laten voorlichten over het onderwerp zelf zo regelmatig de draad wat dreigen kwijt te raken. g

k^°t°rdatJr Z°Veel ter sP^ke komt worden veel dingen en passant afgehandeld. Als het om kleine dingen gaat is dat met zo erg. lets hinderliiker wordt dat als bv. zonder verdere bespreking gesuggereerd wordt dat Gen. 10:25 weS een sphjting van de aarde zou kunnen aanduiden (het ont s aan van de continenten) (4-(45)--storend wordt het als zonder l f^mentatie geste?d word dat de zondvloed over de hele aarde plaats vond Ter wijl er net zo goed veel J_Z' -enten zijn voor een gedX lijke zondvloed (37). Ma« ronduit onaauvu»""""1' het als in twee zinnen de doop van geadopteerde kindere» wordt afgewezen. We kunn» ons niet zo in een handoi» draai van kerkelijke uitspaken afmaken. . Door deze compositie is lectuur van dit boek een *' selende belevenis. Wie boek niet gelezen heeft, * zich nauwelijks voorstel' wat een indrukwekkende n veelheid informatie hier eengebracht is. Vooral ac wat meer georiënteerde ie zullen daar veel gebruik kunnen maken. Maar ook zijn weg nog vinden m°f de leer van Gods verbond,^ met enige volharding. winst kunnen doen mei boek.

Want dat hier veel geb<^.. wordt, dat staat vaSt eflj zoekt naar welk o"136?^ ook maar, dat te maken n met Gods verbond, die za hier zeker vinden. De u t rige inhoudsopgave makkelijkt daarbij de «ro-^ met al hebben we van, Francke een boek 8C* bbjjdat voor studie en nasijas zonder veel waard zal ? vCr te zijn. Wel had de uiw,, voo een steviger kan zorgen. Want dit is g*s" * om in één keer uit te le dan weg te zetten. Je z ~ j< vaak ter hand nemen. het hebt leren kennen-.,,. werkboek om blij mee*

v o»1-' N.a.v. Joh. Franf't.oi*^ Lichtende verbi» t^, Gods verbonden met 1985. Uitg. Van den B*"--pen. 225 pair-ƒ 21-'