Nederlands dagblad : gereformeerd gezinsblad / hoofdred. P. Jongeling ... [et al.]

(van onze red. kerkelijk leven) DEN HAAG - Vertegenwoordigers van alle fracties in de Tweede Kamer hebben zich onthutst getoond over de moord op de roomskatholieke Papua catecheet Tuberius Uropdane. Deze werd eerder dit jaar voor de ogen van zijn parochianen op Irian Jaya onthoofd. De voltallige Tweede Kamer heeft nu minister Van den Broek in schriftelijke vragen om opheldering verzocht over dit bericht. De kamerleden Moret (CDA), Knol (PvdA), Terpstra (WD), Tommei (D' 66), Van Dis (SGP), Beckers (PPR), Van Es (PSP), Schutte (GPV) en Leerling (RPF) vinden dat minister Van den Broek de Indonesische autoriteiten zijn ernstige verontrusting moet overbrengen wanneer zou blijken dat Uropdane inderdaad, zoals bepaalde berichten zeggen, zonder enige vorm van proces is geëxecuteerd. De kamerleden willen weten of Uropdane werd verdacht van enige overtreding van de Indonesische wetgeving, en indien er wel sprake zou zijn geweest van een proces, of dit dan binnen het kader van de tussen Indonesië en Nederland afgesloten juridische samenwerkingsovereenkomst als een 'normaal proces' zou kunnen worden betiteld.

Volgens berichten die via Papua-vluchtelingen op Papua-New-Guinea ons land bereiken, is de catecheet Uropdane het slachtoffer geworden van de Indonesische militaire operatie tegen de Papuaverzetsorganisatie OPM op Irian Jaya. Bij een grootscheepse, in augustus begonnen operatie zouden al tal van burgers om het leven zijn gekomen. Indonesië heeft bij deze operatie, die tot februari 1987 zal duren, vijf divisies van de landstrijdkrachten en enkele onderdelen van de luchtmacht ingezet.

De onthoofding van Uropdane door Indonesische soldaten zou hebben plaatsgevonden, nadat hij het recht op een bepaald stuk grond voor zijn mensen had verdedigd. Een en ander gebeurde in de plaats Kivirok in het grensgebied tussen Irian Jaya en Papua- New-Guinea. Na de moord op Uropdane zouden zon 1100 mensen naar Papua-New-Guinea zijn gevlucht. Daar is een school ter nagedachtenis aan Uropdane gesticht.

(van onze correspondent) GRONINGEN - Afgelopen woensdagavond werd een ledenvergadering van de Gereformeerde Scholengemeenschap te Groningen (Gomarus College) gehouden. Drs. H.J. Siegers, geref. predikant te Leek, sprak ouders en personeel toe over het onderwerp 'Gereformeerde levenswandel. Zoals te verwachten bij dit onderwerp, kreeg ds. Siegers in de bespreking een bonte verscheidenheid van vragen voorgeschoteld. Mogen scholieren de film 'De Aanslag' gaan bekijken, wanneer ze ook het gelijknamige boek van Harry Mulish moeten lezen? Wat moeten we aan met 'De negende cirkel', het donkerbruine barretje in de Poelestraat, waar zo menig vrijgemaakt' jongmens zich ophoudt? Ds. Siegers meende dat men 'veiligheidshalve' de bar en de bioscoop moet mijden, ook al zijn hier geen uitdrukkelijke geboden van Godswege. Ten aanzien van enkele andere onderwerpen, bij voorbeeld popmuziek, waarschuwde hij echter voor zwart-wit denken. Hij beklemtoonde bij dit alles, dat de ouders en andere gezagsdragers hun ethische regels moeten motiveren naar de jeugd toe. Men moet uitleggen waaróm. Ook in zijn causerie had ds. Siegers gewezen op het belang van de motivatie. Wanneer kinderen vragen waarom dit of dat niet mag, moet daarop een gefundeerd antwoord gegeven worden. Een simpel 'omdat je vader het zegt' is niet erg toereikend. De predikant verkoos overigens de term 'gereformeerde levenswandel' boven gereformeerde levensstijl. 'Wandel' sluit beter aan bij de bijbelse beeldspraak. Men kan dan bij voorbeeld uit de voeten met het beeld van de weg die Gods kinderen moeten bewandelen. Dat de gereformeerde levenswandel aan verandering onderhevig is, wil niet zeggen dat de normen losgelaten worden: met de tijden verandert ook de toepassing van de normen. Zo kan het zijn dat gereformeerden vroeger niet fietsten op zondag (en terecht) en dat ze dat vandaag wél doen (en terecht). Ds. Siegers waarschuwde tegen de grote nadruk die men tegenwoordig legt op de persoonlijke verantwoordelijkheid. Ook kwam hij nog eens terug op de door zijn collega C. van der Leest gemaakte onderscheiding tussen wat evident en niet-evident bijbels is. Zet je zo niet teveel op losse schroeven? vroeg hij zich af. Worden niet-evident bijbelse zaken daardoor niet teveel gerelativeerd? Een voorbeeld: gereformeerd onderwijs is niet evident bijbels, maar „het is in deze tijd wel naar Gods norm om, waar mogelijk, de kinderen dat onderwijs te laten ontvangen." Aldus ds. Siegers. Het Gomarus College heeft afdelingen voor havo, vwo en meao en herbergt zo langzamerhand een niet onbeduidend aantal leerlingen: bijna 1500. Er lopen een respectabele 80 onderwijsgevenden rond.

Ir. J. van der Graaf reageert in het gisteren verschenen nummer van de Waarheidsvriend, orgaan van de Gereformeerde Bond, op de besluiten van de combi-synode van vorige week in Ede. Belangrijkste beslissing daar was de Ned. Hervormde Kerk en de (syn.) Geref. Kerken in 'staat van hereniging' te verklaren. Van der Graaf is niet enthousiast, maar dat wisten we al. Voor ons is de grote vraag (zie de krant van gisteren) wat de Bond nu gaat doen: in een verenigde kerk blijven en de (syn.) gereformeerden als nieuwe modaliteit accepteren óf afzonderlijk de oude vaderlandse kerk voortzetten? Wie Van der Graaf leest, voelt de spanning. We staan als hervormd gereformeerden, schrijft hij, „in de naaste toekomst voor de vraag hoe we zelf in de bedding van de kerk der Reformatie, de kerk der vaderen, zullen en kunnen blijven voortgaan. En dan wel zo dat we geen marginale grootheid worden in een bont palet van gemeenten, die onder verschillende kerkorden hun weg gaan en samen een grote 'lappendeken' vormen. Hoe zal er sprake kunnen zijn van consistent en constructief gereformeerd leven van al die gemeenten, die bij Schrift en belijdenis willen leven." Hier lijkt maar één oplossing mogelijk: los van de andere hervormden verdergaan en zo de vaderlandse kerk voortzetten. Pas op! Zo voor de hand liggend is die keus niet. Van der Graaf bepleit verder denkwerk en zegt dan: „Het gevaar van gedwongen of gezocht isolement dient te worden vermeden." En hij herhaalt nog eens de geruststellende woorden dat geen enkele hervormd-gereformeerde gemeente door de 'staat van hereniging' gedwongen wordt mee te doen aan de eenwording met de (syn.) gereformeerden. Maar ook herhaalt de secretaris van de Bond zijn eigen zorg op dat punt: hoe lang zal dat duren? Zal het op den duur toch niet komen tot een gedwongen samengaan onder één kerkorde? De bezorgdheid van Van der Graaf is waarschijnlijk nog toegenomen door de daadkrachtige indruk die de (syn.) gereformeerden in Ede op hem maakten. Hoor maar: „Eens te meer kwam ik onder de indruk van het massieve en uniforme karakter van de synode van de Gereformeerde Kerken en van haar drang tot voortvarendheid." Maar die weten dan ook wat ze willen!

Het is begrijpelijk dat mensen een kind willen hebben dat genetisch met hen verbonden is. Als in vitro vertilisatie (ivf) kan helpen bij het vervullen van deze kinderwens is hetlegitiem. Maar dan moet er wel voldaan worden aan een aantal voorwaarden: ivf moet alleen worden toegepast als het de enige methode is om een eigen kind te krijgen. De biologische famieliestructuur moet gehandhaafd blijven. Manipuleren met embryo's moet worden uitgesloten door altijd alle bevruchte eicellen in te planten. De vrouw moet dus voorbereid zijn op de eventuele geboorte van een meerling. Prof. Reiter wijst het experimenteren met embryo's, het klonen van embryo's en het draagmoederschap af. Adoptie en vrijwillige kinderloosheid moeten wel serieus overwogen worden. Bij een genoom-analyse worden de genetische vastgelegde eigenschappen onderzocht. Men kan werknemers screenen op erfelijke aanleg voor een ziekte of gevoeligheid voor een bepaalde stof. De oecogenetica houdt zich bezig met de genetisch vastgelegde verschillen tussen mensen. Mensen reageren verschillend op vreemde stoffen. Daarvoor worden allerlei tests ontwikkeld. Die worden hier en daar in de Verenigde Staten toegepast in het bedrijfsleven. Men probeert zo bedrijfsziekten te voorkomen.

Omdat deze tests ook tegen werknemers gebruikt kunnen worden, stelt Reiter enige voorwaarden aan gen-analyse bij werknemers: Alleen bij een duidelijk vastgelegd risico mag een werkverbod worden opgelegd. Er mogen geen overbodige gegevens verzameld worden. De genetische tests zijn alleen toelaatbaar, als er geen verbetering van de arbeidsomstandigheden mogelijk is. De ontwikkelingen in de biologie en de geneeskunde hebben nieuwe mogelijkheden voor manipulatie gegeven. Veel mensen wachten passief af. Volgens prof. Reiter is het onverantwoord om de invoering van al deze technieken aan een klein groepje specialisten over te laten.

(van een medewerker) ESSEN - Waar liggen de grenzen voor de manipulatie met mensen? De moderne biologie brengt artsen in een nieuw spanningsveld. In de biotechnologie liggen zegen en vloek vlak bij elkaar. Dat is bij de biotechnologie nog meer het geval dan bij de atoomtechniek. Dat zei de bisschop van Essen in zijn inleiding op een studiedag voor artsen.

In Duitsland is 19 november een boete- en bededag. In het bisdom Essen wordt op deze vrije dag al 20 jaar een studiedag voor artsen georganiseerd. Dit jaar was het onderwerp: "De verantwoordelijkheid van de artsen in het spanningsveld van de moderne biologie". De bisschop van Essen, Franz Hengsbach, fungeerde als voorzitter en hij gaf een inleiding. De natuurwetenschappers spreken wel over de 20e eeuw als over de eeuw van de fysica. Ze voorspellen dat de 21e eeuw in het teken van de biologie zal staan. We weten steeds meer van de genetica van de mens. Dat betekent aan de ene kant dat er steeds meer werkzame geneesmiddelen komen. Aan de andere kant liggen hier veel verzoekingen en gevaren. Waar liggen de grenzen bij embryotransplantatie, gen-transfer en gen-implantatie? Op deze vragen werd uitvoerig ingegaan door de theoloog prof. dr. J. Reiter van de Universiteit van Mainz. Hij sprak over: "Manipulatie van mensen - een uitdaging voor de theologische ethiek". In het laboratorium van de biotechnologen is men bezig het erfgoed van bacteriën, planten, dieren en mensen te combineren. De microprosessors worden overtroffen door de 'creaties in de reageerbuis. Naar analogie van de kernfysica', spreekt men wel van de 'kernbiologie'. Het lijkt erop dat we meer kunnen dan we mogen. Prof. Reiter besprak achtereenvolgens de prenatale diagnostiek, de in vitro fertilisatie, gen-analyse en gen-therapie. De prenatale diagnostiek is als methode ethisch neutraal. Het gaat om het doel waarvoor het gebruikt wordt. Het kan gebruikt worden om te helpen: om een therapie te ontwikkelen, om bezorgde ouders gerust te stellen of om ouders op een zware opgave voor te bereiden. Het wordt ook gebruikt om te doden. Volgens prof. Reiter mag een genetische beschadiging geen reden zijn om een embryo te doden. Men is het er over eens dat men een kind bij de geboorte niet mag doden, omdat het ziek is. Waarom zou het dan wel mogen voordat het kind 6 maanden oud is?

Professor Schriefers aan het woord. Op de eerste rij v.1.n.r.: bisschop Hengsbach van Essen, prof. Reiter en prof. Tauber.

SINGAPORE (UPI-RTR j DPA-AFP) - Aangezien ouder [ het volste recht hebben zelf t i bepalen hoe groot hun jezii ( zal zijn, dienen pogingen vai \ overheden daaraan paal e., perk te stellen te worden ver-' oordeeld. Deze boodschap bracht paus Joharavts Paulus II tijdens zijn verb\.j.\M.\V).| uur in Singapore, waar hij ps| teren bij motregen aankwaol en gewoontegetrouw na Inf afdalen van de vliejhrigtr* de grond kuste. Naar de paus meent, magi ouderlijke vrijheid niet inhw den dat kunstmatige méoden worden gebruikt terbepaling van het kindertal: de Rooms-Katholieke Kerk erkent alleen de natuurlijken» thode, die is gebaseerd op di vruchtbare en de onvrucht bare perioden van de vrouw Hij maakte deze opmerkingei bij een misviering in het sta dion, waar ongeveer dw kwart van de rond 100.00 rooms-katholieken van Sing! pore aanwezig was. Er oü lastte zich juist een tropis onweer, zodat lichtflitsen ( donderslagen de pauselij) woorden begeleidden. De paus sprak dan ook n» uitzicht op een aaneengeslote dak van vrolijk gekleurde pi raplus bij de twee uur durend plechtigheid. , Hij bediende zich van ne Engels, bij een simultaan^ taling in het Chinees en de a miltaal. Naar de paus verklaardei alleen de natuurlijke gezi» planning in overeenstemm1» met de waardigheid van» mens en vormt deze de autne tieke vorm van liefde bin» het huwelijk. Zijn woor» hadden kennelijk betrek*» op de strikte voorwaar» waaronder echtparen in » gapore een gezin van ui - beperkte omvang nios stichten. Het hebben van m* dan één kind wordt, ook^ nancieel gezien, niet aang digd, al is er nu een lichte soepeling te bespeuren.

Zaterdag 22 november W BILTHOVEN - Bazar Geref. Kerk, in de Mo«J sterkerk, Dierenriem *, o.a. handwerkhoek, no"^ dersstand, snoepkraai». .^ stand en jamshop. van 17.00 uur. __ _riDl LELYSTAD - Bazar , basisschool, Vossernee' 34. Met o.a. verkoop nieuwe en gebruikte len, boekenkraam, spe* *. kraam en allerlei leK* Avonds amerikaanv koop. Van 10.30 tot y-uur en 's avonds vanat i» WAARDHUIZEN "^ koopdag in de timnu van de fa. Pruyssen. v gemaakte dingen. SP fj.pl slaatjes, erwtensoep, dellen. Aanvang }*%ort ZWIJNDRECHT'GF LINDT - Vergaden VGK-organisten in ° tra* Burchtkerk, Orchid** Aanvang 14.00 uur.

(advertentie) Alstublieft. Een Geschenk uit de hemel. U nam het aan. Helpt u mee doorgeven? Nu plaatselijk. In 1987 D.V. ook weer landelijk. Giro: 3832910 t.n.v. penm. Werkgroep Bijbelcursus, Amersfoort.

Duizend jaar christendom in Rusland. Dat wil de Russische-Orthodoxe Kerk in 1988 op grootse wijze vieren. Dit keer wordt het geen Russisch onderonsje zonder pottekijkers, want door een uitnodiging aan de paus verzekert men zich van het nodige publicitaire geweld. Onderhandelingen tussen functionarissen van de Russisch Orthodoxe Kerk en het Vaticaan schijnen al begonnen te zijn.

Maar er blijkt één probleempje te zijn. Wil de paus zelf eigenlijk wel? Die vraag kwam deze week aan de orde tijdens het pausbezoek aan enkele Aziatische landen. Onderweg van het ene naar het andere land verklaarde hij in het vliegtuig tegenover journalisten dat hij alleen naar Moskou wil wanneer de Sovjets hem toestemming geven volgend jaar deel te nemen aan de herdenking van 600 jaar christendom in Litouwen. Die komt hard aan! Wanneer de paus hieraan vasthoudt, ondergraaft hij in één keer het Russische streven de Baltische landen - waarvan Litouwen de meest zuidelijke is - als aparte landen te doen vergeten in de rest van de wereld. Mevrouw M.G. van Spanje- Augustaityte, voorzitter van de Vereniging van Litouwers in Nederland, reageert dan ook opgetogen op de uitspraak van de paus. Ze herinnert aan de bezoeken die hij eerder aan zijn vaderland Polen bracht. De opleving van godsdienst en nationalisme in dat land hield beslist verband met de pausbezoeken.

Mevr. Van Spanje wijst erop, dat Litouwen zeker niet minder rooms-katholiek is dan Polen. Een bezoek van de paus aan het Baltische land zou daar heel wat teweeg brengen. Eigenlijk zou het voor dat land nog veel meer betekenen dan voor Polen, omdat men er nog sterker onder druk leeft en meer geïsoleerd van de rest van de wereld is. Een pausbezoek aan Litouwen zou ook van politieke betekenis zijn, zegt mevr. Van Spanje, Ze benadrukt dat het nationalisme in Litouwen sterker is dan in veel andere Sovjetrepublieken. Indertijd heeft ook het gewapend verzet in Litouwen tegen de Russische overheersing het opvallend lang uitgehouden: van 1944 tot ongeveer 1952. De grote vraag is natuurlijk of Moskou op de voorwaarde van de paus wil ingaan. We denken vooralsnog van niet. Een opleving van godsdienst en nationalisme in het Balticum zou de Russen een hoop problemen kunnen bezorgen. Voorlopig heeft de paus de wereld in ieder geval nog eens herinnerd aan het bestaan van Litouwen en van de Rooms- Katholieke Kerk daar. Dat is alvast iets.

De volgende spreker was de medicus prof. dr. P.F. Tauber, werkzaam bij het Academisch Ziekenhuis in Essen. Hij vertelde over de enorme ontwikkeling die de ivf heeft doorgemaakt. In 1978 werd Louise Brown, de eerste reageerbuisbaby' geboren. In 1984 waren er 600, in 1986 al 2000 ivf-kinderen. En er zijn wachtlijsten met duizenden aanvragen. Volgens prof. Tauber is er voor het probleem van de overtollige embryo s geen Devredigende oplossing. Tauber pleitte voor de 'ethiek van de voorzichtigheid': de artsen moeten langzaam aan doen en een beetje 'lui' zijn. Ze hebben een geweldige verantwoordelijkheid. Ze moeten verstandige helpers zijn en niet als technocraten alles willen toepassen. De slotspreker prof. dr. H. Schriefers waarschuwde in beeldrijke taal: Toen ik nog in de schoolbanken zat, waren de biologen bezig met het beschrijven en tekenen van regenwormen. Nu bieden ze van alles aan en dringen zich in in de samenleving. Ze rommelen aan de fundamenten van de genetica. Met de graankorrel is het gelukt, maar bij de mens is dat een gevaarlijke weg. We moeten zorgen dat er een goede wetgeving komt. "De arts zit in een wankele kano en hij heeft een goede roeispaan nodig".

DOORN (ANP) - De Haarlemse predikant dr. K. Blei (54) wordt de nieuwe secretaris-generaal van de Nederlandse Hervormde Kerk. De hervormde synode benoemde hem gisteren, waarbij 12 van de 56 synodeleden zich van stemming onthielden. Hij volgt dr. R.J. Mooi op, die volgend jaar juli aftreedt wegens het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd.

Blei is gehuwd. Hij is geen lid van een politieke partij. Sinds 1983 is hij lid van de hervormde synode, waarvan hij ook van 1973 tot 1977 deel uitmaakte. Hij is bovendien voorzitter van de hervormde Raad voor de verhouding van Kerk en Israël. Verder maakt hij deel uit van de redactie van 'Woord en Dienst', het veertiendaags orgaan voor het hervormde gemeenteleven. Namens de nederlandse Hervormde Kerk is hij lid van de Europese Commissie van de WARC (de Wereldbond van Hervormde en Gereformeerde Kerken). Als zodanig heeft hij deelgenomen aan de dialoog tussen de WARC en de Baptisten Wereldalliantie en neemt hij deel aan de vorig jaar begonnen dialoog tussen de WARC en de Lutherse wereldfederatie. Hij is verder voorzitter van de coördinatiecommissie van de zogenaamde Leuenberger Leergesprekken tussen lutheranen en calvinisten. In eigen land nam hij enige jaren geleden deel aan de dopers-calvinistische dialoog tussen enerzijds baptisten en doopgezinde theologen en "anderzijds (syn.) gereformeerde en hervormde theologen. Blei staat bekend als een theoloog met grote belangstelling voor oecumenische zaken, vooral de verhouding tot de Rooms-Katholieke Kerk. In 1972 promoveerde hij bij prof.dr. H. Berkhof aan de Rijksuniversiteit te Leiden op een proefschrift getiteld 'De onfeilbaarheid van de kerk', waarin hij vooral behandelt hoe moderne r.-k. theologen de uitspraak van het eerste Vaticaans Concilie over de pauselijke onfeilbaarheid herinterpreteren. Bij de promotie was prof.dr. E. Schillebeeckx een van de opponenten.

Er zijn veel belangrijker zaken, in kerk en wereld, dan het 'Samen op weg'-proces, zo schreef Blei vorige week in 'Elseviers Magazine. „Het proces beoogt wel een kader te bieden, waarin deze zaken des te dringender aan de orde kunnen komen. Vanuit de betrokkenheid op wereld en mensheid komt de vraag naar wat wij zelf geloven pas goed aan de orde." Blei schreef verder dat hij het zou betreuren als een bepaalde, formele rechtzinnigheid' het weer zou winnen van de levende bewogenheid om de zaken die de mensen bezighouden. „Het kan niet gaan om de 'handhaving' van 'de belijdenis' als tekst-op-zichzelf, als ware die een soort reglement. Nee, we zullen moeten voortgaan op een 'weg van belijden." De kerk moet ruimte bieden, waarin een mens „wordt opgenomen in een groter verband, dat hij niet maakt, maar dat omgekeerd hem omvat en draagt."

De leden van de Gereformeerde Kerken (vrijg.) staan bekend om hun vele 'eigen' organisaties. Achterin het 'Handboek ten dienste van de Gereformeerde Kerken in Nederland' zijn ze te vinden. Tientallen. Het is aan zon handboekje eigen dat de informatie beknopt is. Je kunt niet over elke organisatie een verhaal houden, want dan is het geen handboek meer. Maar de nodige adressen staan erin. Toch is over die vele organisatie wel wat meer te vertellen aan het grote publiek, vindt Rijk Griffioen uit Heino. Volgens hem zou er best een pakketje samengesteld kunnen worden met een informatieboekje en nog meer materiaal over de genoemde organisaties. Hij voegde alvast de eerste daad bij het woord en schreef een kleine vijftig organisaties aan (schoolverenigingen en plaatselijke kerkbladen niet meegerekend). In de brief legt hij het plannetje uit en vraagt hij om medewerking. Rijk Griffioen zit nog in de beginfase van de uitvoering van zijn plan. Gisteren waren de eerste reacties bij de post. Twee vragen zijn belangrijk in verband met het al dan niet slagen van het project. Zullen voldoende organisaties meedoen? En zal het financieel allemaal haalbaar zijn 9 De komende weken zullen het leren.

PRETORIA (DPA, rooms-katholieke k' . pen van Zuid-Afrika"?^ president Botha Xe H waarschuwd dat dV „ in het land verder o_,°!S gedreven zullen worri_ X apartheid niet S% schaft. Wordt üj De zes bisschoppen het wel met de rSS> dat de uitroeping van Hge^ toestand heeft feW?** vermindering vanden!" „Maar vroeger of later onrust opnieuw uitu^s mogelijk heviger en tere schaal dan tevonï»6 waarschuwde aart^h; !! Denis Hurley aartsbls^ . Botha hee« de biSSchoto in een reactie voorgeho 3! dat ze n het belanfv? kerk zelf orde op zakPn ' ten stellen in hun huis r? verweet de bisschoppen^ met hun steun een ~."? lijke pubhkatie" wordt u^ geven, de kerk onwa» $ Daarmee doelde hij op heJ tische weekblad New Nati datdoordebisschoppencj rentie wordt uitgegeven een groeiend zwart lezwJ bliek bereikt. Volgens de president __«, ten de bisschoppen bijdra* tot een beter onderhandeld klimaat in Zuid-Afrika Z een veroordeling van het t weid, met name geweld oni communistische leidk Daarmee doelde hij kenneli' op het verboden African x' tional Congress. De bisschol pen hadden Botha geïnf. meerd over hun gesprekki met vertegenwoordigers v het ANC. ë V'