Nederlands dagblad : gereformeerd gezinsblad / hoofdred. P. Jongeling ... [et al.]

Waarom moet de atmosfeer van de planeet Venus worden bestudeerd, terwijl het de geleerden in werkelijkheid te doen is om meer inzicht te verkrijgen in de grillige gedragingen van de aardatmosfeer? Het antwoord op die vraag luidt dat een vergelijking van de beide dampkringen belangrij ke gegevens kan verschaffen waarmee bepaalde verschijnselen in de aardatmosfeer verklaard kunnen worden of dichter bij hun ontraadseling kunnen worden gebracht. Hoewel de atmosfeer van de aarde al vele jaren lang intensief met alle mogelijke hulpmiddelen wordt onderzocht, geven de meteorologen grif toe dat uitgebreide basiskennis over de oorzaken van weersgedragingen ontbreekt. Nog altijd wordt niet begrepen hoe bijvoorbeeld tornado's kunnen ontstaan. Ook is het onmogelijk om de trajecten die levenseisende en vernietigende orkanen volgen, precies te voorspellen. De atmosfeer van de aarde is nu eenmaal een ontzettend ingewikkeld samenspel van talrijke oorzaken en gevolgen. Op elkaar inwerkende en elkaar beïnvloedende factoren, die het weer bepalen, zijn onder andere de wisselwerkingen op de luchtoceaan, die continenten en oceanen uitoefenen. Een andere „storende" factor die verhindert dat de aardatmosfeer stabiel kan worden, is de schuine stand van de aardas op het vlak van de ecliptica, waardoor onder andere de seizoenen ontstaan. Maar wat de atmosfeer helemaal onrustig maakt is de relatief snelle aswenteling van onze planeet.

[Van onze wetenschapscorrespondent]

De Westduitse deelstaat Baden- Wurttemberg, die al in de winter van 1973 begon met het opbouwen van een gesloten emissie-meetnet voor continue luchtbewaking en inmiddels ! beschikt over drie automatische meetstations op vaste plaatsen, heeft nu ook een rijdende „luchtsnuffelaar" in

gebruik genomen: de eerste emissie-meetwagen, die tegelijk tien verschillende schadelijke stoffen en vijf meteorologische f actoren kan waarnemen en registreren. Baden-Württemberg Bureau voor Milieubescherming te Karlsruhe wil de meetwagen, die onlangs door Siemens werd overgedragen, voorlopig in hoofdzaak gebruiken in het gebied langs de Rijn tussen Mannheim en Karlsruhe.

Het stationaire meetnet in Baden- Württemberg zal in de nabije toekomst worden uitgebreid tot 14 volledige automatische stations, die voor een deel de gemeten waarden en meldingen ter sortering en beoordeling (zullen doorgeven aan regionale ondercentrales met Siemens procescomputers te Mannheim, Karlsruhe en Stuttgart. Een overkoepelende centrale te Karlsruhe, die eveneens met leen procescomputer werkt, coördineert het functioneren van het gehele ~ m eer -component en-luch t bewakingsnet". Het meetnet wordt nu aangevuld met het mobiele station, dat er o.m. toe moet bijdragen de op het ogenblik nog aanwezige gaten in het emissie-meetnet van Baden-Wurttemberg te dichten en moet helpen de gunstige plaats voor de volgende automatische meetstations te bepalen. De wagen registreert de belangrijkste factoren die een rol spelen bij de vervuiling van de atmosfeer: stikstofoxyde, zwavelwaterstof, zwaveldioxyde, koolmonoxyde en kooldioxyde (aanwezig in de uitlaatgassen van auto's) en verder ozon en stof. Als meteorologische elementen worden windrichting en snelheid, temperatuur, luchtvochtigheid en luchtdruk vastgelegd. De meetapparatuur, die deze waarden opneemt, is gemonteerd aan een mast op het dak

van de wagen. Deze kan tot op vier meter worden uitgeschoven.

Het interieur van de wagen lijkt op een elektronisch laboratorium. Talrijke instrumenten in meet kasten hebben tot taak de verschillende factoren te meten en te registreren. Om de wagen steeds voor gebruik gereed te hebben is hij uitgerust met een autonome stroomvoorziening voor de niet onaanzienlijke energiebehoefte van maximaal 3500 Watt. Tijdens de ritten zorgt een kleine generator, aangedreven door een eigen verbrandingsmotor voor het opladen van de loodaccu met 54 cellen, die bij de metingen de elektrische energie moet leveren.

De luchtsnuffelaar, die in Duitsland actiefis, meet en registreert gelijktijdig tien verschillende schadelijke stoffen, die zich mogelijk in de buitenlucht kunnen bevinden. De meetwagen is als eerste van een mobiel meetnet in gebruik in de streek langs de Rijn tussen Mannheim en Karlsruhe.

IVan onze wetenschapscorrespondent)

Het Israëlische Weizmann Institute of Science heeft aangekondigd een nieuwe strategie te volgen bij de bestrijding vu kanker. De nieuwe strategie houdt in dat kankerbestrijdende medicijnen worden gekoppeld aan antilichaampjes. Deze antilichaampjes worden door de kwaadaardige woekercellen aangetrokken en kunnen zo de bestrijdingsmiddelen op hun plaats van bestemming brengen voor een maximale uitwerking.

Tot de krachtige kankerbestrijdingsmedicijnen rekenen prof. Michael Sela en prof. Ruth Arnon van de afdeling Immunologie adriamycine en daunomycine, vooral nu de zeer giftige neveneffecten ervan zijn teruggebracht tot een minimum. Tot nu toe is kankerbestrijding met aan antilichaampjes gekoppelde medicijnen alleen uitgevoerd op experimentele schaal op celcultures en op proefdieren. De resultaten van dit onderzoek zijn zo bemoedigend dat de Israëlische onderzoekers in samenwerking met de Alza Corporation te Palo Alto in Californië, momenteel klinische proeven voorbereiden. De mogelijkheid om medicijnen chemisch te binden aan specifieke antilichaampjes kan van groot belang worden voor de effectieve bestrijding van kankers. Dit resultaat werd verkregen nadat uit de antilichaampjes bepaalde bestanddelen waren verwijderd, waardoor de moleculen zich konden hechten aan chemische stoffen van het medicijn. De proeven wezen uit dat het medicijn alleen inwerkt op woekercellen en zeer snel via de bloedbaan uit het lichaam worden verwijderd, wanneer de antihchaampjes geen contact maken met het zieke lichaamsweefsel.

BONN - IN de Bondsrepubliek kost een liter superbenzine sinds gisteren • althans bij Aral - meer dan één Mark. De nieuwe prijs, die niet alleen langs de Autobanen, maar ook elders berekend wordt, betekent een verhoging van één Pfennig. Shell en Esso hebben nog niet tot een prijsverhoging besloten, maar volgens een woordvoerder van Esso „hangen er wel verhogingen in de lucht".

(Van onze wetenschapscorrespondent) De Stichting Bio Wetenschappen en Maatschappij heeft voor de geïnteresseerde leek een zeer goed leesbaar en lezenswaardig cahier uitgegeven over het onderwerp kanker. Het cahier is verschenen bij de Uitgeverij Van Loghum Slaterus B.V. te Deventer en bevat zes opstellen van vooraanstaande Nederlandse wetenschappelijke onderzoekers. In het cahier worden de volgende onderwerpen behandeld: kanker bij de mens; de kankercel, .epidemiologie en preventie; de behandeling van kanker en de psychosociale zorg voor kankerpatiënten.

(Van onze wetenschapscorrespondent)

Om meer fundamentele kennis over de gedragingen van de aardatmosfeer te verkrijgen, zal het Amerikaanse Bureau voor Luchten Ruimtevaart, NASA, over twee jaar twee onbemande ruimtesondes naar de planeet Venus dirigeren. Eén sonde wordt in mei 1978 gelanceerd en zal in december van dat jaar vanuit een elliptische omloopbaan metingen en waarnemingen uitvoeren naar de dichte kooldioxyde-dampkring van de morgenster. De tweede sonde gaat in augustus van 1978 op weg naar Venus en zal zes dagen na de aankomst van de eerste sonde (de orbiter) de Venusatmosfeer binnendringen om deze dampkring op lager gelegen niveaus waar te nemen.

Terwijl de Venusorbiter vanuit zijn omloopbaan met een laagste punt van 200 kilometer de dampkring van Venus van bovenaf zal waarnemen, dringt de tweede sonde diep door in de rusteloze wolkenmassa's van onze buurplaneet. Twintig dagen vóór aankomst van de tweede sonde, zal dit ruimtescheepje drie subsondes loslaten, die hun eigen weg zullen zoeken bij het binnendringen van de dampkring. De hoofdsonde plus de drie subsondes moeten zeer gedetailleerde informatie opleveren over de lagere luchtlagen van Venus, de totale structuur van die atmosfeer en de juiste chemische samenstelling daarvan. Voorts zullen de windsnelheden worden vastgesteld en moet een profiel worden verkregen van wolkenverdelingen en de algehele atmosferische energiebalans.

Opname gemaakt van de atmosfeer van de planeet Venus door een Pioneer-ruimtevaartuig tijdens een fly-by. Vanaf de aarde kan Venus als morgen- of avondster alleen worden waargenomen als een lichtsterk sikkeltje.

Het tweede ruimteschip met bestemming Venus bestaat uit vijf onderdelen: drie subsondes en een hoofdsonde [met hitteschilden] en een houder. Na de ontkoppeling in de ruimte verdwijnen deze vijf onderdelen in de Venusatmosfeer, voeren metingen uit en verbranden na gedane arbeid in de dichte dampkring.

In vergelijking met de aardatmosfeer is de dichte dampkring van Venus, die voor 95 procent uit kooldioxyde bestaat, simpeler van structuur en gemakkelijker voorspelbaar in zijn gedragingen. De belangrijkste oorzaak daarvan is dat Venus langzaam om h aar as wentelt. Eén dag op Venus duurt 243 aardse dagen, terwijl de as van Venus vrijwel loodrecht op het ecliptica-vlak staat. Bovendien zijn er op Venus geen uitgestrekte wateroceanen, die het weerbeeld ingewikkeld maken. Al deze vereenvoudigende omstandigheden moeten het dus mogelijk maken de atmosfeer van Venus te leren doorgronden en eenmaal doorgrond, biedt deze wetenschap een goede basis om de veel ingewikkelder aardse dampkring beter te leren begrijpen.

Het vergaren van gegevens over de Venusdampkring is een eerste vereiste om het weersysteem als geheel in kaart te kunnen brengen. Dit nu isde taak van de zojuist aangekondigde Pioneer Venus-missie, die uit twee delen bestaat, de eerste Venusverkenner, de orbiter, draagt 43 kilogram aan wetenschappelijke waarnemingsapparatuur naar de omgeving van Venus. Deze nuttige last is in staat,, van boven af de wolkenrijke Venusatmosfeer in kaart te brengen. Daartoe moet deze orbiter een nogal excentrische omloopbaan volgen. In deze elliptische baan ligt het verste punt vanaf het Venusoppervlak op 60.000 kilometer en het meest nabije punt op iets minder dan 200 kilometer. De meeste en de meest nauwkeurige gegevens worden door de orbiter verzameld gedurende één uur per dag dat de sonde Venus het dichtst nadert.

Terwijl de orbiter zijn waarnemingsprogramma uitvoert, wordt zeer belangrijk aanvullend informatiemateriaal verwacht van de drie subsondes. die op ver uiteenliggende posities het Venuswolkendek zullen binnendringen. De penetratie van de atmosfeer zal ongeveer zeventig minuten duren, alvorens deze subsondes in de dichte gasmassa's verdampen door de zeer grote wrijvingsweerstanden. De subsondes wegen 86 kilogram elk, doch het gewicht aan waarnemingsapparatuur bedraagt slechts 2,7 kilogram. Het meeste gewicht van de subsondes wordt opgeëist door skelet en hitteschilden.

Het ruimtevaartuigje dat de subsondes vlak voor de nadering van Venus loslaat, zal zelf ook de Venusdampkring induiken en waarnemingen doen. Deze sonde weegt 291 kilogram. Zowel de sonde als de subsondes worden gedragen door een houder, die zich losmaakt van de rest bij de nadering van de planeet. Ook deze houder dringt de Venusluchtlagen binnen en wel onder een vrij scherpe invalshoek. Men heeft kans gezien deze houder ook van een wetenschappelijk waarnemingsinstrument te voorzien voor het observeren van de hogere Venusluchtlagen. Ook deze houder zal na verloop van tijd verbranden op een hoogte van 120 kilometer boven het planeetoppervlak.

[Van onze wetenschapscorrespondent]

De 250.000 ton metende Italiaanse supertanker „Agip Sardegna" bevaart de zeeën onder besturing van een computer. De kolossale tanker is een van de eerste zeeschepen, die zijiri uitgerust met het navigatiesysteem van IBM, waarin een Systeem 7 computer centraal staat.

Het navigatiesysteem is in de eerste plaats een informatieverschaffend medium. Op de brug van het schip bevindt zich een speciaal bedieningspaneel, dat met de computer is verbonden. In dit paneel zijn het radarscherm, een beeldstation en een toetsenbord aangebracht. Tijdens de vaart projecteert de computer op radarscherm en beeldstation navigatiegegevens, die het resultaat zijn van berekeningen op basis van ontvangen signalen van de radarecho's, de satellietontvanger, het gyrokompas, het Deccasysteem en het snelheidslog. Het geheugen van Systeem 7 kan 99 verschillende koersen bevatten.

Aan de hand van het programma kan de computer het schip op koers houden, rekening houdend met zeegang, windrichting en windkracht. Verder houdt de computer rekening met vaste en variabele obstakels op zee, zoals schepen, boeien, booreilanden, klippen, enzovoorts en voert berekeningen uit betreffende de bewegingen van andere schepen om het varen van een ramkoers te voorkomen. Zo kan de computer voortdurend situatievoorspellingen berekenen en in beeld brengen, opdat tijdig maatregelen worden getroffen om ongelukken te vermijden. Wanneer het nodig is de koers ingrijpend te wijzigen waarschuwt de computer de bemanning op de brug en geeft adviezen over mogelijke koerscorrecties. Zonodig verschaft de computer aanvullende gegevens, nadat de verzoeken daartoe op de console zijn ingetoetst.

Een van de voordelen van dit geautomatiseerde navigatiesysteem is dat het schip zich beter dan te voren aan het voorgenomen vaarschema kan houden. De plaats die het schip op een toekomstig tijdstip moet bereiken wordt in het computergeheugen opgeslagen. De navigatie wordt dan, rekening houdend met de omstandigheden, zodanig berekend dat het doel binnen de gestelde tijdslimiet wordt bereikt.

GRONINGEN • Uit een nog niet gepubliceerd rapport blijkt dat de berging van chemische afvalstoffen in zoutholtes ais „een verantwoord alternatief" kan worden beschouwd. Geologisch, mijnbouwkundig en hydrologisch zijn er weinig vragen. De berging is technisch uitvoerbaar. Wel zal er een nader onderzoek moeten komen naar de technische milieu-hygiënische consequenties van de berging.

Dit wordt geconcludeerd in het rapport dat de ambtelijke werkgroep „Berging chemisch afval in steenzout" samenstelde in opdracht van de minister van economische zaken. Deze verzocht om een nader rapport naar aanleiding van een verzoek van de Akzo in 1972 om chemisch afval te mogen bergen in de zoutholtes bij Zuidwending (Veendam) in Oost- Groningen. Het rapport blijkt het vorig jaar reeds te zijn uitgebracht en is aangeboden aan de ministers van economische zaken en van volksgezondheid en milieuhygiëne. Ook de Akzo zelf deed al een onderzoek naar de eventuele gevolgen van de berging. De rijkswerkgroep ging ook op dat rapport in en is van mening dat een nader onderzoek nodig is. „Als de resultaten daarvan gunstig uitvallen, dan mag worden gezegd dat de door de Akzo beoogde berging geen schadelijke technische milieu-hygiënische gevolgen zal hebben", aldus staat in het rapport.

LONDEN - Het reële inkomen van de Britse bedrijfsdirecteur en zijn hoogstbetaalde werknemer is in 1976 sterk gedaald.

Volgens een studie van het Britsh Institute of Management is de reële levensstandaard van de 27.000 hoogstbetaalde krachten in het bedrijfsleven tussen januari 1975 en januari 1976 gedaald met gemiddeld 13,5 procent. Dit jaar wordt een verdere verlaging van het reële inkomen met nog eens 5,5 procent verwacht.

In een commentaar bij deze percentages heeft de directeur-generaal van het instituut, Roy Close, de zware belastingdruk en de loon- en prijspolitiek van de labourregerina verantwoordelijk gesteld. •

TELEVISIE • De jonge cineast Rob de Wind maakte in samenwerking met de NCRV een film waarin hij nog eens onverhuld de gevaren opsomt die het unieke Waddengebied bedreigen. „De Wadden" wordt maandag 10 mei uitgezonden vanaf 21.00 uur op Nederland I. RADIO • Het gespreksthema van het NCRVprogramma „Plein Publiek" dat maandag 10 mei om 9.00 uur via Hilversum 2 wordt uitgezonden is „Vloeken en vervloeken". Vloeken is een gewoonte. Het is vaak een uiting van zwakte, kracht bijzetten aan je woorden of het verwensen van iemand. Is vloeken niet alleen een probleem voor christelijke mensen? Als iemand die niet gelooft, ons de vrijheid geeft wel te geloven, moet wij hem dan ook niet de vrijheid geven om te vloeken? In het panel dat ingaat op vragen en reacties van luisteraars hebben zitting ds. H.A. Visser uit Amsterdam en dr. W. Stöfsel uit Ennelo. Het telefoonnummer voor reacties is: 02150 •14041. • Van de j.l. zaterdag gehouden bondsdag van de (vrijgem.) gereformeerde Mannenbond in de Maranathakerk in Spakenburg geeft de E.O. een samenvatting. Spreker was ds. J.J. Arnold over: Is een beroep op de Heilige Schrift nog mogelijk? (Hilv. I 20.00 uur). • De E.O. begint vandaag met een serie „Tegen de Revolutie het Evangelie" n.a.v. de honderdste sterfdag van Groen van Prinsterer (Hilv. 1; 21.40 uur). In totaal worden er vier programma's uitgezonden waarin aandacht wordt besteed aan Groens levensprogram en de actualiteit daarvan voor vandaag. De schijnwerper wordt o.m. gericht op Groens denken over de revolutie, het christelijk onderwijs en zijn strijd voor het herstel van de kerk. Medewerkers aan de programma's zijn o.a. H. Algra, dr. R.H. Bremmer, drs. A.J. van Dijk, prof. J. Kamphuis, dr. G.J. Schutte en drs. CA. Tukker.

MAANDAO 10 MEI NA 18.00 UUR HILVERSUM I IB.OCHS. Wij hebben een woord voor de wereld. PP 18.10 Uitzending vu de Pvda. EO 18.30 Nws. 18.41 EO-mededelingen en grammofoonmuz'iek. 18.45<5. Lektnoroptafel. 19.00(S) Ronduit. 19.40 (S) De bijbel open 20.0 C.5) Reportage van de Bondsdag van de Vrijgemaakt-Gereformeerde Mannenbond. 20.20(5)Ë_.-metterdaad. 20.25(S)Gaereens voor zitten. 21 4CKS) Tegen de revlutie het evangelie. NOS 22.00 Voor Minden en slechtzienden. 22.15 (S) Openbaar kunstbezit. 22.25 BOND ZONDER NAAM 22.30 Nws. NCRV 22.40 Hier en nu. VERONICA. 22.55 Veronica oo 1. 23.55 Nws. HILVERSUM II 18.00 Nws. 18.11 Hier en nu. 18.40.5) Militaire orkesten. 19.10 Bij de tijd. 19.25 Een, twee uit de maat. 19.45.5) Met uw instemming 20.00 Nws. 20.05(5) Ensemble Collegium Musicum Judaicum 20.400 Utah Symfonie Orkest. 21.10C5) De liederen van Moessorgsky 21.35 (S) Literama 22.18(5) Poerama 22.38(5) De huisgenoot. NOS 23.00 Met het oog op morgen met aktualiteiten en Den Haag vandaag. 23.55 Nws. HILVERSUM 111 18.03 De Vakaturebank. 18.10 NOS-maal. AVRO 19.02 Let's Twist again. 20.02 Radiojournaal. 20.05 Superclean Dreammachine. 21.02 De Negen-Uur- Jazz-Show. 22.02 Radiojournaal. 22.05 Vanavond laat. 23.02 Candleüghtshow. 0.02 Radiojoumaa. KRO 1.02 KRO-ofwlrie. De nacht door. Dl. 11 MEI VOOR 18 UUR HILVERSUM I AVRO: 7.00 Nws. 7.02 Dag meteen gaatje. (7.30 Nws. 7.41 Radiojoum.) 8.30 Nws. B.36Gymn. voor de buisvr. 8.45 Prog.overz. 8.50 Morgenwijding. 9.00 Gevarieerd. 10.00 Radio Lawaaipapegaai. 10.10 Arb.vit. (10.30 Nws. 10.33 Radiojoum.) 11.30 (S) Rondom twaalf. 12.26 Med. 12.30 Nws. 12.41 Radiojoum. 13.00 Knipperlicht. 13.25 'n Middagje AVRO. (15.30 Nws. 15.33 Radiojoum.) OVERH.VOORL: 17.20 De Ned. Antillen. AVRO: 17.30 Nws. 17.32 Radiojoum. 17.50 (S) Vall come. HILVERSUM II KRO: 7.00 Nws. 7.11 Ochtendgymn. 7.20 Het levende wooid. 7.25 Badinerie. 7.54 Overweging 8.00 Nws. 8.11 Echo. 8.30 Aubade. 9.10 Schoolradio. 10.00 De letter M. 11.55 Scheepspraat. 12 00 Vijf tellen nanu... OVERH.VOORL: 12.49 De Ned Antillen. KRO: 13.00 Nws. 13.11 Echo Magazine 13.45 Nieuwe levensstijl: Sober leven. 14.00 Schoolradio. 15.00 In de wachtkamer. 16.00 Nws 16 03 Fons Disch ontvangt op zijn spreekuur Prof Dr J ?."£% /.70° 0*" "«"Vktawr: kinderspelen: IIT2O (S) Countiy Time. 17.45 Verkenning. 17.55 HILVERSUM m VARA: 7.02 (S) Gespdemeurdets. 9.03 (S) Pepop_lrie . 11.03 (S) Drie draait opverzoek van mensen ?!_ £ ,sJPTve,le,d- 1203 VARA's zoekplaatie 7{f3(^:^,ldl6o3(S)U>-,o^20enT>l»-LV 17.03 (S) Alfted Lagarde. HILVERSUM IV 0 <ï??£. ?? 1*S- 702 (S> Capriccio. 9.00 Nws .o^^",kbee'd- 9*> <«*« "md en v^ 10 00 (S) Opus tien tot twaalf. 13 m /«) rv ™J_. verkochte •'klassieke tien" 13 in /<» * ta*--. ,4.00 Nws. U.™ ü££j& Om de kunst. 15.00 (S) Belcan.orium (