Nederlands dagblad : gereformeerd gezinsblad / hoofdred. P. Jongeling ... [et al.]

"is een Europeaan, dien men niet thuis kan brengen". (Tutein N ortho nius)

(Bij lezing zult U bemerken dat dit opschrift wat overtrokken is, maar een begin moet er zijn).

IN het verleden is in dit blad aandacht gevraagd voor de trek van Engelse protestanten naar Noord-Amerika. Er is toen geschreven over de Pilgrimfathers, die na een kort verblijf in Nederland met de Mayf/ower de moeitevolle oversteek naar de Nieuwe Wereld waagden. Ook is geschreven over de grotere groep Engelse Puriteinen, die niet veel jaren daarna hun geloofsgenoten volgden en zich in Massachusetts vestigden. Kan van deze worden gezegd dat zij door

het calvinisme waren gestempeld, van anderen die elders aan de oostkust van de Verenigde Staten een plaats zochten, kan dit bepaald niet of nauwelijks worden gesteld. Zien we naar de lieden van Pennsytvania, dan valt een sterk contrast op met de sett/ers van Massachusetts. Pennsy/vania was het gebied waar de Quakers, die uit Engeland kwamen, zich vestigden. De secte der Quakers kan gezien worden als een uitloper van de mystieke richtingen.

die de eeuwen door op tal van plaatsen opdoemden. Het was een van de vele varianten. De Quakers waren ernstige en vriendelijke mensen, die zich beriepen op de bergrede en de rest van de Bijbel praktisch voor kennisgeving aannamen. De eerste Quakers hielden, als zij voor een eredienst bijeenkwamen, er geen liturgie op na, kenden ook geen predikant en verwachtten dat in een „actieve" en afwachtende stilte God een van de aanwezigen a/s instrument zou kiezen om Zjn woord te spreken.

De hartstochtelijke ijver waarmede de Quakers hun gedachten verkondigden, hun pacifisme, hun weigering om de eed te zweren en hun fanatiek indringen in de wereld van Massachusetts gaven aanleiding tot meerdere moeilijkheden. De Puriteinen hadden onder veel opofferingen „hun dgen staat" gesticht, met eigen wetten en wilden met rust gelaten worden. Wie zich onder hen daarmede niet wilde verenigen kon vrijelijk weggaan; hij behoefde niet in dat „huis" te blijven wonen. Inhet licht van de toenmalige opvattingen hadden de Puriteinen het recht mensen te weren die de voet tussen hun deur zetten om ketterse gevoelens te komen verkondigen en zo de opbouw van de gemeenschap te verstoren.

Met een fanatisme dat bijna ongelooflijk moet worden geacht, trokken sommige Quakers zich hiervan niets aan en brachten in hun over-mystiek verlangen naar een martelaarskroon de bestuurders van Massachusetts daarmee tot wanhoop. In Rhode Island waar de Quakers niets in de weg werd gelegd, was geen martelaarseer te behalen. Daarom deden zij steeds weer een inval in Massachusetts. Zij ijverden met een ijver die de Jehovagetuigen beschaamd zou maken en waren daarbij opdringerig onverdraagzamer dan de meest strenge Puriteinen.

Zoals bekend hadden de Quakers absolute bezwaren tegen eedzweren. Dit was een zeer gewichtige zaak, want het betekende voor hen niet alleen dat zij weigerden zelf de eed af te leggen, maar in kwaliteit van overheidsdienaren aanvaardden zij tevens niet dat door derden te hunnen overstaan een eed werd afgelegd. Dit bracht hen in een ernstig conflict met het heersende Engelse recht waaraan ook zij waren onderworpen. Het bemoeilijkte het contact met de gezagsdragers in het moederland, maar gaf ook verder bij de rechtspleging allerlei zwarigheid. De juryrechtspraak, volgens de regels van het Engelse recht, vorderde èn van de juryleden én van de andere betrokkenen het afleggen van de eed. Dit leidde er in veel gevallen toe dat Quakers niet meer bij deze dingen konden worden betrokken. In een geval van een moordzaak had dit bijv. tot gevolg dat in de gerechtelijke afhandeling een vertraging ontstond van drie jaar. Er is hierover ved te doen geweest, waarbij valt op te merken dat de Quakers in Amerika tot een consequente bepaling van een principieel standpunt werden aangespoord door de gezaghebbende leiding van de Friends, zoals de Quakers ook werden genoemd, in Engeland. Deze laatsten hadden de mogelijkheid, in plaats van de eed een plechtige verklaring af te leggen, maar behoefden als burgers niet te vorderen dat anderen voor hen een eed aflegden.

Al deze moeiten hebben er toe bijgedragen dat de Quakers als onpraktische mensen uit veel belangrijke functies werden geweerd of zichzelf weerden en zo een groot deel van de invloed verloren, die zij anders op de ontwikkeling van de Verenigde Staten zouden hebben uitgeoefend.

De bezwaren van de Quakers tegen het gebruik van het zwaard bij het bestraffen van halsmiddaden waren dezelfde als hun bezwaren tegen het gebruik van wapens bij de verdediging van hun grondgebied. Het was hun grenzeloze naïviteit, die geheel overbodig ved leed bracht over grote delen van de plattelandsbevolking die in de grensgebieden woonde, en dat waren dan meestal geen Quakers maar o.m. Duitse immigranten. De Amerikaanse koloniën maakten deel uit van het Engelse rijk en al de oorlogen, die Engeland in Europa voerde tegen Frankrijk onder Stadhouder Koning Willem 111, later weer als Spaanse en Oostenrijkse Successieoor logen, werkten zich ook uit in Amerika, waar Frankrijk en Spanje grote koloniën hadden grenzend aan die van Engeland.

In zekere zin waren het toen al wereldoorlogen waaraan niemand in de betrokken gebieden zich kon onttrekken. In de grensstreken van Pennsylvania werd het conflict verergerd en werden de modten vergroot doordat de Fransen heel listig de Indianen wisten te gebruiken om de Engelsen afbreuk te doen en dat ging dan niet gepaard met vriendelijke toespraken en het aanbieden van geschenken, maar met dood, scalpering en wegvoering van vrouwen en kinderen. Met allerlei redeneringen en inconsequente halfbakken pogingen om de Indianen te vriend te houden, trachtten de Quakers het kwaad te bezweren. Het gelukte niet. Het hele gebeuren had nog dit wrange aspect, dat de slachtoffers van de pacifistische Quakerpolitiek voornamelijk werden bij dat deel van de bewo- !ers dat niet tot de Quakers behoorde. En bet kan goedkoop zijn een principiële nou- Ing aan te nemen, maar de bloedige rekening door anderen te laten betalen. Hoe dit ook zij, het verzet tegen de Quakerpolitiek, dat overigens altijd al aanwezig was, groeide en werd later bekwaam geleid o.m. door Benjamin Franklin. In die democratische" wereld bezetten de Quakers, terwijl zij 25 *h van de bevolking vormden, 75V» van de zetels in de wetgevende vergadering.

gen uiteindelijke oplossing werd gevonden doordat de Quakers, onder sterke aandrang vanuit Engeland, zich terugtrokken uit hun officiële functies en de leiding van het werelds gebeuren overlieten aan anderen en aan Quakers die niet het extreemste standpunt innamen. Het typische Quaker-experiment was daarmede mislukt, omdat de Quakers in hun zeer selectieve lezing van Gods Woord niet wilden weten van de algehele verdorvenheid van de mens en met blinddoeken voor het maatschappelijk verkeer wilden regelen.

Plymouth Rock. Op deze plaats zetten de pilgrimfathers in 1620 voet op Amerikaanse bodem.

Vanuit Brood Streel. Philadelphia, ziet men de City Hall met op de top van het gebouw een standbeeld van William Penn [foto Amerikaanse Ambassade].