Nederlands dagblad : gereformeerd gezinsblad / hoofdred. P. Jongeling ... [et al.]

M)AR-ES-SALAAM - Minister dr. Henry Kissinger is in Dar-Es-Salaam Begonnen aan zijn diplomatieke pendelmissie in het zuiden van Afrika met Bngdurige besprekingen met president Julius Nyerere van Tanzania. mmerikaanse functionarissen zeiden dat beide staatslieden „tot in de kleinste metails ingingen op de twee brandende kwesties, Rhodesië en Namibië". Nyerere m de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken zijn overeengekomen dat ze

elkaar volgende week dinsdag weer zien. Dat is dan wanneer dr. Kissinger aan het retour van zijn pendelmissie als bemiddelaar tussen zwarte en blanke regeringen toe is en Zambia en Zuid-Afrika heeft bezocht. President Nyerere heeft op een persconferentie na zijn eerste gesprekken met Kissinger gezegd dat hij „niets bemoedigends over de vooruitzichten op een vreedzame oplossing voor de problemen Rhodesië en Namibië" heeft gehoord en dat hij nog minder hoop koestert op spoedige onafhankelijkheid van Zuidwest-Afrika dan voorheen. ■Kissinger zei op zijn persconferentie E Dar-Es-Salaam dat hij de kansen Hp een vreedzame oplossing op vijf■g procent schatte. Hij wees er nog Ens op dat zijn rol die van de be- Imiddelaar is. „Het standpunt dat ik hier van ■resident Nyerere heb vernomen, breng ik getrouw over aan Pretoria, zoals dat van Pretoria volgende week getrouw hier wordt overgebracht", zie de Amerikaanse minister. <: Kissinger zei dat hij al een zeer dvi- BeDjk beeld had van wat de zwarte presidenten van de frontlinielanden op hun conferentie van vorige week in ■par-Es-Salaam hadden besloten. „Op verschillende punten lopen de meningen parallel. Er zijn daarnaast opvattingen die lijnrecht tegenover elkaar staan. De vraag waarmee wij volgende week te maken krijgen is of de tegenstrijdige standpunten overbrugd kunnen worden. Als daar geen enkele kans op was, zouden wij de reis niet hebben ondernomen", aldus dr. Kissinger. Aan de minister werd gevraagd of vrees voor toeneming van het communisme het Amerikaanse initiatief in het zuiden van Afrika had ingegeven. Hij antwoordde: „Wij beschouwen de bevrijdingsbewegingen niet als communistisch. Wij zijn niet op een anti-communistische kruistocht. Onze enige zorg is behulpzaam te zijn bij het vinden van een vreedzame oplos«ing".

President JuliusK. Nyerere van Tanzania begroet de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken, dr. Henry Kissinger, bij diens aankomst in Dar es Salaam: de eerste stap van Kissinger op zijn pendel reis in Afrika.

Verschillen van opvatting die aan het licht gekomen zijn op de persconferenties van Nyerere en Kissinger, zijn:

• Tanzania is van mening dat een conferentie over de toekomst van „Namibië" alleen bijgewoond moet worden door Zuid-Afrika en de Swapo. Swapo wordt door Tanzania en door de Verenigde Naties beschouwd als de enige beweging die voor de bevolking van Zuidwest-Afrika spreekt. Dr. Kissinger spreekt over „alle authentieke groeperingen", waarmee hij ook andere groepen dan alleen Swapo bedoelt. - Tanzania denkt dat het grootste deel van het kwart miljoen blanken in Rhodesië weg wil gaan wanneer er zwart meerderheidsbewind kontt en dat die blanken dan ook moeten worden aangemoedigd weg te gaan. Kissinger vindt dat de blanken moeten blijven, met bescherming van hun rechten. - Tanzania vindt dat de Verenigde Staten zich blind staren op de Cubaan-

se interventie in Angola en de verdere verspreiding van het communisme, en bezweek bij hoog en laag dat de guerrillastrijders in zuidelijk Afrika niet communisten zijn. Dr. Kissinger zegt dat de Verenigde Staten interventie van buitenaf op zichzelf afwijzen, veel meer dan de vraag of dat communistische interventie is.

In Oemtali in Rhodesië kwamen woensdag de politici van de blanke regeringspartij van premier lan Smith bijeen om over hun toekomstige politiek te discussiëren.

In en rondom Oemtali waren uiterst strenge veiligheidsmaatregelen genomen, omdat de grensstad in augustus onder hevig raket- en mortiervuur van zwarte guerrillastrijders aan gene zijde van de grens in Mozambique was komen te liggen. Voorzitter Frost van Smith's partij van het Rhodesische front, zei in zijn openingsrede in Oemtali dat telkens wanneer minister Kissinger zich met zaken in het buitenland inliet, „de Westerse beschaving terrein heeft prijsgegeven".

„Ik behoef maar te herinneren aan Vietnam, Taiwan en Angola", zei hij.

Frost oefende heftige kritiek op het Amerikaans-Britse plan voor financiële compensatie van blanken die het niet op zwart bewind hebben en bereid zijn te emigreren.

„Ik kan hun verzekeren dat zij er alleen maar in zullen slagen een handvol zwarten stinkend rijk te maken en de rest van het volk te storten in bittere armoede", aldus Frost, die eraan toevoegde dat het geld beter besteed kon worden aan de versterking van de Rhodesische grens en het ontwikkelen van gebieden uitsluitend voor zwarten. De voorzitter verweet Smith dat hij ondergraving van de segregatiepolitiek van zijn partij toestaat. „Ik kan niet voorbij gaan aan het feit dat een groot blok in de partij sterk meent dat de regering onze beginselen en politiek verwatert", zei Frost. Hij herhaalde dat Rhodesië zich het recht voorbehoudt grondgebied van Mozambique te schenden om te verhinderen dat guerrillastrijders aanvallen op Rhodesisch grondgebied ondernemen.

CAIRO - In Egypte is gisteren een referendum gehouden waarbij negen miljoen kiezers zich kunnen uitspreken over de vraag of president Anwar Sadat een mandaat voor een tweede ambtstermijn van zes jaar moet krijgen.

SADA '1

ZWEDEN kiest zondag 19 september een nieuwe „Riksdag" (parlement met éen kamer) en uit de allerlaatste opiniepeilingen blijkt nog steeds, dat de Sociaal-Democraten het na 44 jaar onafgebroken regeringsverantwoordelijkheid ditmaal wel eens zouden kunnen gaan verliezen van het oppositieblok. De zittende regering-Palme is een Sociaal-Democratische minderheidsploeg, die echter in het parlement wordt gesteund door de communisten. Samen beschikken de twee linkse partijen over precies de helft van de 350 Riksdag-zetels. Een nek-aan-nek race tussen links en de oppositie is gebruikelijk in de Zweedse verkiezingsstrijd. Ook in 1973 was een omwenteling voorspeld, maar de Sociaal-Democraten sleepten toen op het nippertje een prolongatie van hun bewind uit het vuur. Beslissend is echter in dit verkiezingsjaar de vraag of Palmes „stille vennoten", de communisten, wel de kiesdeler van vier procent zullen halen. De communistische partij is namelijk ten prooi aan een interne twist die volgens de meeste prognoses stemmenverlies teweeg zal brengen. Halen de communisten de vier procent niet, dan verliest Palme zijn parlementaire bondgenoten en lijkt een aflossing van de wacht waarschijnlijk. Hoewel de Sociaal-Democraten een aanvankelijke achterstand nog steeds aan het inlopen zijn, geeft de meest recente opiniepeiling de oppositie nog steeds een geringe maar mogelijk doorslaggevende voorsprong. Die voorspelling luidt: 51 procent van de stemmen voor de drie grote oppositiepartijen, 47 procent voor Sociaal- Democraten en communisten en de resterende twee procent voor partijen die ook vroeger de kiesdeler nooit haalden.

OLOF PALME

ROME - Giovanni Franzoni, de voormalige abt en leider van een kritische gemeente" in Rome, heeft verklaard te zullen gehoorzamen aan het decreet, waarmee hij tot de lekenstand is teruggebracht.

In een brief aan kardinaal Poletti, die namens de paus het bisdom Rome bestuurt, schrijft Hij, dat hij de rechtsgeldigheid van -het decreet niet kan aanvechten. De paus heeft het goedgekeurd en het bezit daardoor rechtskracht. In de brief, die gepubliceerd is in het blad van rooms-katholieke en protestantse progressieven in Italië „Com- Nuovi Tempi", scfcrijft Franzoni: „Ik moet gehoorzamen-en dat zal ik ook doen. Maar de beschuldigingen in het decreet wijst hij van de hand.

Geen van de beschuldigingen hebben te maken met het kerkelijke leergezag, behalve wellicht wat gezegd is over zijn sympathie voor de communistische partij. Hierover merkt hij op, dat hij zich niet als lid van de partij heeft laten inschrijven, omdat hij het atheïstische materialisme afwijst.

STOCKHOLM - De laatste opiniepeiling voor de parlementsverkiezingen van zodag as. in Zweden voorspelt het aanblijven van de huidige sociaaldemocratische regering van premier Olof Palme.

Volgens deze opiniepeiling halen sociaaldemocraten samen met de - communisten (die de regering in het parlement steunen) samen 48,9 procent van de stemmen, tegen 48,6 procent voor de drie samenwerkende burgerlijke partijen. De vorige peiling van het Sipa (Zweeds instituut voor opinie-onderzoek) van eind augustus voorspelde een stembusoverwinning voor de burgerlijke partijen, waardoor een eind zou zijn gekomen aan 44 jaar onafgebroken sociaaldemocratisch bewind.

PARIJS - In vergelijking met de voorgaande maand zijn de officiële Franse deviezenreserves in augustus verminderd van 85,5 miljard tot 85,2 miljard frank. De goudreserves waren onveranderd 60,3 miljard frank groot.

NEW VORK - President Ford zal zich pas in oktober volledig gaan richten op de verkiezingen waarin hij het moet opnemen tegen de Democraat Jimmy Carter. De president wacht totdat het Congres, vermoedelijk op of kort na 2 oktober, met reces is gegaan.

BOGOTA - De politie in de Colombiaanse haven Buenaventura heeft 35 kilo cocaïne in beslag genomen aan boord van een Nederlands schip. De cocaïne, die op de zwarte markt rond vijf miljoen dollar waard is, was verborgen in boterblikjes. De naam van het schip is niet bekendgemaakt. Een Columbiaans bemanningslid is gearresteerd.

DE parlementaire oppositie wordt gevoerd door drie partijen die zich alle „burgerlijk" noemen en die in doorslaggevende kwesties dermate één lijn trekken, dat het Zweedse systeem wel eens wordt aangeduid als een „gemodificeerd twee-partijenstelsel". De trits wordt, in volgorde van grootte, gevormd door a) Centrumpartij (Centerpartiet, de vroegere Boerenpartij) met als leider Thorbjoern Faelldin. Deze 50-jarige schapenfokker wordt getipt als opvolger van Palme wanneer links de verkiezingen mocht verliezen; b) Conservatieve partij (Moderat a Samlingspartiet), geleid door de 65--jarige Goesta Bohman; c) de Liberale Partij (Folkspartiet) onder leiding van de 37-jarige Per Ahlmark. Deze laatste partij kreeg bij de vorige verkiezingen met een zetelverlies van 24 de zwaarste klap uit haar bestaan te incasseren. Men verwacht echter dat de Liberalen onder hun jonge, welbespraakte voorzitter - de enige oppositiewoordvoerder die het in een rechtstreeks debat teg en ac om zijn welsprekendheid gevreesde Palme k an opnemen - een deel van dat verhies zullen goedmaken.

Mocht de oppositie winnen, dan houdt men rekening met een kabinet van Centrumpartij en Liberalen dat parlementair wordt „gedoogd" dooir de nog wat behoudender ingestelde Conservatieven. Aangezien de drie oppositiepartijen zich voornamelijk op het vlak van de binnenlandse politiek tegen de Sociaal-Democraten afzetten, wordt geen belangrijke wijziging in het buitenlandse beleid voorzien als zij gaan regeren. De huidige zetelverdeling van de Riksdag met die van 1970 tussen haakjes is als volgt: Sociaal-Democraten 156 (163) Communisten 19 (17) Centrumpartij 90 (71) Conservatieven 51 (41) Liberalen 34 (58)

DE Zweedse kiezer zal zich allereerst moeten uitspreken over de vraag of hij doortrekking wil van de Sociaal-Democratische beleidslijnen, dan wel vindt dat er nu wel even „pas op de plaats" kan worden gemaakt. De Sociaal-Democraten hebben van Zweden een land gemaakt waar de burger van wieg tot graf is verzekerd. Volgens critici van het systeem ligt in datzelfde graf ook het particuliere initiatief, bedolven onder een loodzwaar staatsdirigisme.

De regering kan bogen op een ijzersterke troef omdat zij er door haar „arbeidsmarktpolitiek" in is geslaagd de werkloosheid te beperken tot anderhalf procent van de beroepsbevolking. Dit in vergelijking tot aqdere Westerse industrielanden gunstige cijfer wordt door de oppositie ook niet bestreden.

De kritiek op een kleine halve eeuw Sociaal-Democratische politiek richt zich echter meer en meer op een als .topzwaar en mens-vijandig ervaren bureaucratie en een fiscaal beleid dat inkomens en winst dermate afroomt dat de Zweed elke prikkel tot extra inspanning zou worden ontnomen. K'.ritiek van die soort kreeg dit jaar twee internationaal befaamde spreekbuizen in Ingmar Bergman en Astrid Li'tidgren. De filmer verliet zijn vaderlan»d gedesillusioneerd omdat belastingambtenaren hem, bij moeilijkheden rond zijn aangiftebiljetten, als een „miisdadiger" zouden hebben behandeld. Kïsiderboekenschrijfster Lindgren, bekend door haar „Pippi Langkous", steigierde toen zij over een deel van haar royalties 102 procent aan de fiscus moest afdragen. Zij sloeg terug met eem bitter „sprookje" over de belastingdienst in haar land. Palme zorgde persoonlijk dat Lindgren van een lajser uitgangstarief kon profiteren, maar nog onlangs liet de schrijfster weten: „noem mij voortaan maar gewoon democraat, zonder 'sociaal" als voorvoegsel".

Overigens zijn zowel regering als oppositie het eens, dat een verdere stijging van de inkomensbelasting onverkoopbaar is. De Sociaal-Democraten denken verdere hervormingen in eerste linie te gaan financieren uit een drie-procentsstijging van het werkgeversaandeel in de sociale premies. Verder denkt men in de regering aan een lichte verlaging van de directe belastingen. Deze plannen staan als eerste punten op de agenda van het nieuw te kiezen parlement.

Slechts een hoge berg puin rest er nog van een gebouw in de Italiaanse plaats Maiano, welke getroffen werd door een aardbeving. De kracht van de beving was 6.3 op de schaal van Richter.

LUXEMBURG - Ruim 185 miljoen Westeuropeanen kunnen in mei of juni 1978 naar de stembus gaan om zelf hun eigen Europees parlement te gaan kiezen. Staatssecretaris L.J. Brinkhorst heeft in het Europese parlement in Luxemburg verklaard dat de Britse en Deense bezwaren tegen de directe verkiezingen zijn weggenomen en dat maandag a.s. de ministers van buitenlandse zaken van de EEG in Brussel het verdrag voor rechtstreekse verkiezingen zullen tekenen.

De staats- en regeringsleiders van de negen EEG-landen zijn half juli in Brussel overeengekomen dat in mei/ juni 1978 een uit 410 leden bestaand parlement rechtstreeks zal worden gekozen (thans worden de 198 afgevaardigden aangewezen door de nationale parlementen).

Maar de ministers van buitenlandse zaken konden het na het besluit van de top in Brussel niet eens worden over een verdragstekst. Vooral Frankrijk maakte bezwaar tegen Britse en Deense bedenkingen. Nadat de moeilijkheden in Londen en Kopenhagen waren overwonnen, ligt niets meer een ondertekening in de weg.

Staatssecretaris Brinkhorst noemde het „een eerste stap" en hij „betuigde eer aan het Europees parlement dat er aanhoudend voor heeft gestreden". Het Europese parlement besprak naar aanleiding van de directe verkiezingen een ontwerp-resolutie van de Nederlandse socialist Patijn en ging met grote meerderheid akkoord met de vaststelling van het zetelaantal van 410. Het Europese parlement had zelf eerder een zetelaantal van 355 voorgesteld.

De Europese parlementariërs spraken de wens uit dat de ratificatie-procedure zo snel mogelijk op gang gebracht zal worden.

Over de verdragstekst zal het Europese parlement zich in oktober uitspreken, omdat het parlement de officiële tekst nog steeds niet ontvangen heeft van de ministers.

BEIROET - Een onverwachte kabinetswijziging die woensdag in Libanon plaats vond, kan volgens het linkse radio-station in Beiroet de voorbode zijn van een verdeling van Libanons grondgebied langs religieuze lijnen. President Frandjieh, die volgende week plaats moet maken voor zijn opvolger Klias Sarkis, zou met deze kabinetswijziging op de valreep een militaire oplossing willen afdwingen met behulp van Syrische troepen. Daartoe zou de Falangistische Partij, waarvan de leider Pierre Gemayel op het ogenblik voor overleg in Cairo is, op een zijspoor gemanoeuvreerd moeten worden.

Frandjieh heeft de gematigde Moslem-premier Rasjid Karami een deel van zijn bevoegdheden ontnomen door de benoeming van de rechtse christen-politicus Camille Chamoun tot waarnemend premier bij afwezigheid van Karami. Chamoun neemt ook het ministerie van defensie over van Karami. Premier Karami, eveneens voor vredesoverleg in Cairo, noemde de kabinetswijziging „van nul en gener waarde" en een „dolkstoot in de rug".

Het Libanese kabinet heeft al maanden niet meer vergaderd. Karami woont ter linkerzijde van de frontlinies in Beiroet, en de meeste andere ministers verblijven aan de andere kant. Als Chamoun de komende dagen zonder Karami kabinetsvergaderingen belegt, betekent dat een schending van de al 23 jaar bestaande, ongeschreven, overeenkomst dat president van Libanon een christen, en de premier een Soenni-moslem zal zijn, terwijl ook andere belangrijke godsdienstige stromingen met ministersposten vertegenwoordigd zijn.

De meeste politieke groeperingen van Libanon zijn totaal verrast door Frandjiehs ingreep, door radio-Beiroet gekenschetst als „Frandjiehs laatste coup". De Falangistische Partij, die met de nationale partij van Chamoun de belangrijkste christelijke partij is, klaagde dat zij niet was geraadpleegd over de kabinetswijziging.

Waarnemers menen dat Frandjieh mogelijk nog enkele voldongen feiten wil stellen voor hij op 23 september de macht moet overdragen aan Sarkis.

SOELEIMAN FRANDJIEH

AFGEZIEN van deze problematiek is de oppositie erin geslaagd om twee andere „issues" in het centrum van de belangstelling te brengen. Het eerste is het probleem van de kernenergie. Er loop in Zweden een programma dat tot en met 1985 voorziet in de bouw van 13 kernenergiecentrales, waarmee in dat jaar 40 procent van de nationale energieconsumptie zou worden gedekt. Vijf van die centrales zijn al in bedrijf, nog eens vijf zijn in aanbouw.

In brede lagen van de bevolking heerst echter onbehagen over de onzekerheden die deze energievorm (nog)aankleven. Faelldins partij voert een onverbiddelijke oppositie tegen dit stuk overheidsbeleid en wil de atoomklok zelfs geheel terugdraaien door de al werkende centrales weer gefaseerd buiten bedrijf te stellen.

Uit opinieonderzoek blijkt, dat 48 procent van de Zweden het met Faelldin eens is. De steun voor het reactorbouwprogram van de regering liep terug van 32 tot 30 procent, terwijl 22 procent nog aarzelde.

Een tweede controverse, die tot ongenoegen van de regering in de verkiezingsstrijd is gaan meespelen, draait rond het plan van de vakbeweging om van lieverlee vaste greep te krijgen op het bedrijfsleven.

Dit naar zijn opsteller - de vooraanstaande vakbondseconoom Rudolf Meidner - vernoemde plan stelt voor elk bedrijf met meer dan 50 werknemers jaarlijks 20 procent van de winst te laten storten in een „werknemersfonds". Dergelijke fondsen, die wel bij de activa van de onderneming zouden blijven horen, zouden moeten worden beheerd door de vakbondsvertegenwoordigers in de diverse raden van commissarissen. Aangezien zon fonds bii winst elk jaar zou groeien, zou de Zweedse vakbeweging op langere termijn een hele dikke vinger in de pap krijgen, wat ook de bedoeling van Meidner is.

Het plan wordt door tegenstanders gezien als een poging de vakbeweging te laten uitgroeien tot een machtsbolwerk van ongekende omvang. De regering-Palme, die overigens wel altijd luistert naar de verlangens van de bonden, heeft steeds gesteld, dat een stellingname vóór of tegen het plan prematuur is. Een eventueel op „Meidner" geënt wetsontwerp zou, zegt de regering, pas op zijn allervroegst in 1979 kunnen worden ingediend.

Niettemin beschouwen degenen die toch al menen dat Zweden zo wel voldoende gesocialiseerd is, het plan als een aanwijzing voor de koers die de Sociaal-Democraten voor het komende decennium in gedachten hebben. Het plan is dan ook in de verkiezingsstrijd tot een bindmiddel voor de oppositie geworden.

LONDEN - Voor het eerst sinds 20 jaar is de waterleiding in 30 steden en dorpen van Zuidwest-Engeland volkomen afgesloten. Als gevolg van de langdurige droogte zitten 40.000 gezinnen nu voor onbepaalde tijd zonder water. Met emmers en jerrycans moeten ze hun drink- en waswater aanslepen van pompen die hier en daar op straat zijn aangebracht.

De komende dagen wacht nog eens 160.000 mensen in zes plaatsen in Noord-Devon hetzelfde lot. De waterleidingbedrijven zeggen dat de drooglegging duurt tot de waterreservoirs tenminste voor de helft gevuld zullen zijn. Op zijn vroegst wordt dat eind oktober, maar als het tegenzit kan het ook Kerst worden, aldus een zegsman. Veel huizen zitten ook zonder verwarming omdat de centrale verwarming zonder watertoevoer niet gebruikt kan worden. Winkels, fabrieken en de huizen van invaliden zijn niet afpesloten.

WASHINGTON - Het Amerikaanse Congres heeft besloten alle militaire hulp aan Uruguay voor het begrotingsjaar 1977 te verbieden vanwege de ernstige schendingen van de rechten van de mens in dat land. De maatregel werd genomen op initiatief van de Liberale Newyorkse Democraat Edward Koch, die zich beriep op rapporten van Amnesty International en de Internationale Commissie van Juristen. Koch verklaarde dat hij het afgelopen jaar inzicht heeft gekregen in de terreur waaraan het Uruguayaanse volk is onderworpen. „Ik heb ook geconstateerd dat het ministerie van buitenlandse zaken helaas niet zo goed op de hoogte is van de situatie. Wij zijn niet van plan het militair bewind van Uruguay te helpen bij de onderdrukking van zijn eigen volk", aldus Koch.

IN Zweden zijn omstreeks zes miljoen mensen kiesgerechtigd. De kiesgerechtigde leeftijd is onlangs verlaagd tot 18 jaar, waardoor 500.000 jongeren dit jaar voor het eerst hun stem kunnen uitbrengen. Zij vormen een onzekere factor en niemand durft hun kiesgedrag precies te voorspellen. Sommigen denken, dat de jeugd wellicht teleurgesteld is in de Sociaal- Democratie omdat er ook in Zweden weinig werk is voor de schoolverlaters. De regering meent echter dat zij mag rekenen op meer dan de helft van de stemmen in deze jongste lichting van het electoraat (A.N.P.)