Nederlands dagblad : gereformeerd gezinsblad / hoofdred. P. Jongeling ... [et al.]

EINDELIJK WAS Utrecht nu vnj van vreemde garnizoenen, een verlangen van jaren was gerealiseerd. Maar het kasteel Vredenborg, symbool van de landsheerlijke dwang, beheerste het stadsbeeld nog. Weliswaar werd het sinds het vertrek van d' Avila en zijn Spanjaarden bezet door een honderdtal burgers, maar nog in de laatste dagen, tijdens de moeilijkheden met de opstandige soldaten, had het kasteel zijn dominerende militaire positie bewezen (zij het dit maal dan in het voordeel van de burgers).

Was het wel verstandig dat kasteel daar te laten staan? Enkele leden van het Hof van Utrecht meenden dat afbreken niet mocht. Het stadsbestuur was verdeeld. Het had een dag of wat nodig om voor- en nadelen van afbreken van het kasteel te overwegen. Toen burgerhopman en schepen Van Leemputte van zon stadsbestuursvergadering thuiskwam, stond zijn vrouw ongeduldig op hem te wachten. Was er al tot afbraak besloten? Nee, nog niet? Waarom talmden die mannen toch? Jullie praten teveel en doen te weinig, verweet Catharina de Berghes ten Essendelle haar echtgenoot Jan Jacobsz. van Leemputte. En de hopmansvrouw met haar deftige naam - in de wandeling echter bekend als Trijn Leemput, kort en krachtig zoals ze was - liet zich niet door haar bedachtzame echtgenoot remmen. „Zij maakte terstond eenige van haar vriendinnen op, die gezamenlijk met houweelen op de schouders naar het kasteel togen, zij (Trijn Leemput) vooraan met een blaauwen schorteldoek aan een ragstok gebonden". De dames gingen grote schoonmaak houden! „Vredenburg naderende ontzonk der overige vrouwen de moed, maar Trijn trok voort, en begon alleen de eerste steenen af te breken, waarin zij spoedig door het volk geholpen werd". En ze rustten niet voordat het kasteel althans aan de naar de stad gerichte zijde was afgebroken. In het Centraal Museum onder haar aardige zeventiende-eeuwse (!) portret kan men nu de eerste steen bewonderen die de cordate Trijn loswrikte.

Beeld van de opgravingswerkzaamheden op het Vreeburg waar men on blijfselen van het zestiende-eeuwse kasteel Vredenborg en het uit de midi eeuwen stammende Johannieterklooster heeft aangetroffen. De werkzaamhé werden voor een groot gedeelte door werkstudenten [fysiotherapeuten] i gevoerd, omdat zij een goede kennis bezitten van het menselijk lichaam, dal het opgraven van/skeletten zeer goed van pas komt.

Het voorgaande verhaal over de manhafte Trijn Leemput wordt verteld in de Algemene Geschiedenis des Vaderlands van de brave J.P. Arend, die in het wat duffe en zelfgenoegzame Nederland van 1855 door dit heroftche verhaal haast feministisch aandoet. Pieter Bor kende Trijn leemput niet, althans hij vermeldt haar niet. Bij Bor lezen we van een volksvergadering in de Domkerk op 2 mei 1577, waar men elkaar met zoveel verhalen over dat ellendige kasteel opzweepte, dat men op een gegeven moment niei meer te houden was „en zijn met een furie na het Casteel gelopen en daer aengevallen, om te demanteleren [ontmantelen, afbreken] tegens de zijde van de stad en hebben alle den nacht doende geweest", evenals de volgende dag. Op de vijfde mei werd er op het Pieterskerkhof een vergadering van enkele burgervendels gehouden. Daar bleek dat de angst voor het kasteel diep zat. De vendels weigerden de 'stedelijke overheid te gehoorzamen (was die gedeeltelijk wat minder anti-Spaans?) en besloten dat hoe dan ook deze dwangburcht moest worden afgebroken. Ze zetten dat ook door en stopten pas na een paar dagen hard werken; toen pas was naar het oordeel der burgers het kasteel zover gesloopt dat het voor wie dan ook te duur zou zijn om het weer op te bouwen. Kennelijk waren de stenen muren dikker en harder dan men had gehoopt en liet men algehele sloping na. Paulus Buys, de Hollandse raadpensionaris en trouw vriend van de Prins van Oranje, vond dat men nog wel wat verder mocht gaan met het afbreken en inderdaad namen de Staten van Utrecht de verdere afbraak in augustus ter hand. Pas in 1581 oordeelde men dat men ver genoeg was gegaan. Eeuwenlang bleef er een meer of minder ruïneuze toestand op het Vreeburg achter. De laatste resten kon men in 1905 nog bewonderen.

De nu gehouden opgravingen laten zien hoeveel van het kasteel nog steeds onverwoestbaar aanwezig was, zelfs nadat de bouw van de Jaarbeurs en weer later die van Hoog Catharijne het nodige aan de afbraak bijgedragen hadden.

familieberichten

Gy hebt mijn gans gestel doorgrond, zelfs voor mijn eersten levensstond. Ik ben verbazend voortgebracht. Op 't nagaan van wond're macht sla ik verrukt het oog naar boven: 'k zal U, mijn Schepper, altoos loven! Psalm 139: 7 Opnieuw mochten wij van de Here een zoon ontvangen. We noemen hem HARM broertje van Gert Jan. P. ZETSTRA T. ZETSTRA-Bosma Enumatil, 21 september 1976 Dorpsstraat 17 Dankbaar en blij, met dank aan de HEERE, Die alles wel maakte, berichten wij u de geboorte van een dochter en zusje AAFKE P. HELMUS H. HELMUS-Terpstra Renskje Martha Siebiena Wilma Pieter J annie Noordhom, 22 september 1976 Hoendiep O.Z. 53

God deed geboren worden Zijn kind, ons zoontje en broertje HENRI MARTIJN We noemen hem Martij n. HENKKRANGHAND GERDA KRANGHAND- Schuur Arjan Tiel, 21 september 1976 Wadenoyenlaan 229 hebreeën 6.17-19 geboren elisabeth „God heeft een eed gezworen" roepnaam lieske jan, henna, matthijs en jannesjan knepper bunschoten, 21 september 1976 meerkoet 48 Met dank aan de trouwe Verbonds God Die leven gaf en leven spaarde, geven wij met blijdschap kennis, dat ons huwelijk werd gezegend met de geboorte van een zoon FREDERIK ALEXANDER We noemen hem Eric. EVERTenMARRY VAN DER VEGT-Brakke Beerzerveld, 16 september 1976 Beerzerhooiweg 11

Uw belangstelling en deelneming na het overlijden van onze lieve vader, grootvader en overgrootvader ENGEL DIK heeft ons diep getroffen. Uw medeleven heeft ons allen bijzonder gesterkt. Hiervoor zeggen wij u hartelijk dank. Namens allen: DIRK H. DIK Amsterdam, september 1976 Comeniusstraat 435

Voor ons nog onverwacht, maar op Gods tijd, is van ons heengegaan onze broer, zwager en oom TJTTSE HOEKSTRA in de ouderdom van 78 jaar. Psalm 42 Kampen: J.DEGROOT- Hoekstra Leeuwarden: J. HOEKSTRAde Groot neven en nichten. Heerenveen, 22 september 1976 „Marijke Hiem", H. Hebbesstraat 2 Correspondentie-adres: A. de Groot, van der Sluislaan 8, Heerenveen. De begrafenis zal D.V. plaatsvinden op zaterdag 25 september, a.s., om 10.30 uur, vanuit de Ned. Herv. Kerk te Katlijk. Gelegenheid te condoleren na de begrafenis in bovengenoemde kerk.

Psalm 23:6 Ik zal in het huis des Heren verblijven tot in lengte van dagen. Na een langdurig en geduldig gedragen lijden heeft God Thuis gehaald, mijn lieve vrouw, onze moeder en oma HENDRIKJE SPAANDER-van Veen op de leeftijd van 63 jaar. Krommenie: N. SPAANDER Tasmaniè Rosevear: H. HEUS C. HEIJS-Reitsma Warnsveld: A. HEINEN-Heijs D.J. HEINEN En kleinkinderen. Krommenie, 22 september 1976 Correspondentie-adres: D.J. Hemen, Lindenlaan 11, Warnsveld. Geen bloemen. Zaterdagmorgen, 25 september a.s. om 10.15 uur zal er een rouwsamenkomst worden gehouden in de aula van 8.0.K., Visserspad 10 te Krommenie, waarna aansluitend de begrafenis zal plaats vinden op de Algemene Begraafplaats, Eikenlaan te Krommenie. Gelegenheid tot condoleren na de begrafenis in bovengenoemde aula.

C.V. Gebr. Van Guilik E.E.G.-Slachtbedrijf en V leeswarenfabriek Parkweg 58-60 EDE Tel. 08380-10414 vraagt met spoed enige flinke CHAUFFEURS-BESTELLERS in bezit van groot-rijbewijs. In een 4 V_-daagse werkweek bestaat hun taak uit het bezorgen van vers vlees en vleeswaren. Naast een goed salaris bieden wij vrije bedrijfskleding, een voordelig vleespakket en bemiddeling bij het zoeken naar woonruimte. Sollicitaties gaarne zo spoedig mogelijk aan bovenstaand adres.

VERHUISD: J.M.de Jong E.J. de Jong-Fritz van: G roest 73a Hilversum naar: Kelloggplaats 148 ROTTERDAMOMMOORD Telefoon 010-201980

pM_-___-it LEVEN MET JE MEE | i 1 U houdt ven een bloeiende plent? Kom eens bij ons binnenstappen. Al wes het alleen meer om te kijken, wet er nu weer voor lief lijks in bloei staat. Even binnenlopen, rondsnuffelen en dan weer wegwezen kost zelfs helemaal niets bij ■ BLOEMENHUIS JO akkerman I EEUXRSMGEI 34 GBONWGEN TEL 050 13377? Eig. Bert Zijlstra

Gereformeerd Sociaal en Ekonomisch Verband JAARVERGADERING zaterdag 2 oktober te Amersfoort - Hotel Monopole - Stationsplein AANVANG 10.30 uur SLUITING ± 4 UUR „Naar een maatschappij zonder toekomst?" Vragen t.a.v. onze maatschappelijke ontwikkelingen, die in deze publikatie van Prof.Dr. P. Nijkamp onder de loep zijn genomen zullen door een forum, onder leiding van Prof.Dr. A.J. Hendriks, kritisch besproken worden. Forumleden. Ds. M.K. Drost, Ir. P. Jonkman en P. Hoekstra, hoofd energievoorziening Hoogovens. In de middagpauze kunt u de lunch voor gereduceerde prijs in hotel Monopole gebruiken. We verwachten veel leden en belangstellenden!

WEGENS OPHEFFING TE KOOP: 1 Dynacord 'Eminent 2' versterker + 2 zangzuilen: f 1000.--2 Beyer 'Soundsta. microfoons + standers + hengels: f 500,--1 Dynacord basversterker + basbox (Dynacord B 90): / 600,- Compleet (met snoeren): f 2100,--üüü! IN ÉÉN KOOP: f 2000,- !!!!!!! Te bezichtigen bij: M.J. de Ruiter, Kerkstraat 3, Bunschoten, (wel graag even bellen 03499 - 3546)'. folkgroep signus p.a. korreweg 151 a groningen

HERVORMDE DIAKONALE STICHTING VOOR GEZINSVERZORGING EN MAATSCHAPPELIJK WERK TE BARNEVELD (A instelling) zoekt een STAFFUNCTIONARIS GEZINSVERZORGING Vereist: * min. dipl. Soc. Acad. * ervaring in

Geref. Oratoriumvereniging „MAGDIËL" Amersfoort Uitvoering van het oratorium „ELIAS" F. Mendelssohn - Bartholdy op vrijdag 1 oktober 1976 in de St. Joriskerk te Amersfoort. Rita v» Hameien sopraan Gerard Honig tenor Mary Lader -Bergwerff alt Cor Kenen bas JaapZwaljr. orgel Haag» Begetekinffiortart Het geheel 0.1.v. Jaap Zwart Entree f 8,50 Aanvang 20 uut C.J.P. houders f 6,- „ __ _, Kaartverkoop: MAmersfoortse Culturele Raad, Zonnehof 8, bij de leden 's avonds aan de kerk. Gesloten tv.-circuit aanwezig.

„Dit Koningskind" >. Lepeltjesaktie" Vriendelük verzoek ik de kontaktpersonen om het bestelbüjet te willen inzenden. Bestellingen die zaten-! 25 september binnen zijn kunnen wij nog plaatsen. ledereen heeft dan drie weken tijd gehad om te reageren zodat we nu tot een afsluiting kunnen vert-Ten? " CVCn mCC het «ndresultaat te TlTos^G^61iS'Ezinga'PoStbüS 17,« Hen«do (0J

HOOGHIEMSTRA HAROEGARIJP »DE SPECIAALZAAK" in maai- >en onderhoudsmachines voor gazor* t sportvelden, tuinen, parken, wegbermen, bosbou*| H-_ÏÏ^T V°_r Friesland van Toro' Atco' GravBly' Holder, Votex, Husqvarna e.a. vraagt: a. een administratieve kracht (vr.) 2__,ü Xl2ij_u'"fl8*6"* verantwoordelijk wor* | voor de boekhouding en verdere adm. unze gedachten gaan uit naar een piente* {S-fS8"* in het btót var<: MAVO, HAVO » MEAO en goed kan typen. b. een alround monteur met kennis van tractoren, verbrandingsmotoren en eventueel hydrauliek. biedirf!.6"6 mrt enth°wi«"me en eigen initiat^ D'eaen wij een prettige en afwisselende werkkrinfl Graag ontvangen wij schriftelijke sollicitaties ' HOOGHIEMSTRA Postbus 10 - Hardegarijp - Rijksstraatweg 1* I TeLO5llO-2373

Dat Pieter Bor de befaamde Trijn Leemput niet vermeldt, zal wel betekenen dal ze een minaer opvallende rol heeft gespeeld dan Arend vermeldde. Wat dat betreft heeft onze Trijn het beeldje op een van de bruggen over de Oude Gracht, waar ze tenger, maar met houweel staat, misschien niet geheel verdiend. Of ze helemaal naar het rijk der fabelen moet worden verwezen, is mij niet duidelijk. De familie Van Leemputte komt in de hier bestreven Utrechtse jaren herhaaldelijk en met diverse leden naar voren. Onder de beeldenstormers uit de jaren '60 waren minstens twee broers Van Leemputte, schilder Jan Pieterszoon van de Leemputte, die „in de sleutel" woonde en met zijn broer Pieter door Alva's rechtbank werd verbannen omdat ze beeldenstormers waren geweest en boeken in het Jacobijnerklooster hadden vernield en daarna soldaat in het leger van Brederode in Vianen waren geweest. En tijdens de beroeringen van april 1577 speelde een burgerhopman Jan Jacobsz. van Leemputte een vastberaden rol. Hij was het ook die als vertrouweling van raadpensionaris Buys vanuit de stad ageerde voor de verdere afbraak van het kasteel.

Het ligt voor de hand dat tussen de Van Leemputte's uit 1566 en die van 1577 familiebanden bestonden. En daarmee wordt dan ook weer een stukje geschiedenis in perspectief geplaatst en zien we de ondeelbaarheid van de vrijheid. Want de strijd tegen de geestelijke en wereldlijke dwingelandij is een strijd om politieke en godsdienstige vrijheid alle twee. Zo ook in die jaren, toen van Rooms totalitarisme sprake was. De kasteelafbreker Jan Jacobsz. zette het beeldenstormende werk van Jan en Pieter eigenlijk voort. Want niet voor niets vermeldt Pieter Bor na zijn verhaal over de ontmanteling van het Kasteel Vredeborg dat daarna de geestelij ken uit het Minderbroederklooster de stad werden uitgezet omdat ze de Pacificatie van Gent niet wilden eerbiedigen. En de gereformeerden behoefden niet meer op het veld voor Catharijne- of Tolsteegpoort bijeen te komen, maar mochten voortaan binnen de stadsmuren in de St. Jacobskerk bijeenkomen en luisteren naar de pastoor van die kerk. Dat was de befaamde Hubert Duyfhuis, een typerende overgangsfiguur, die in veel opzichten de nieuwe leer was toegedaan zonder nu bepaald tot de calvinisten in engere zin gerekend te mogen worden. Aanvankelijk preekte hij zelfs nog met zijn koorkleed over zijn tabberf. Dat laatste restje uiterlijkheid vari Roomsen huize trok hij pas uit, toen het stadsbestuur bevel had gegeven ook de beelden uit de Jacobskerk weg te halen.

Zo maakte Utrechts burgerij een eind aan de dwangburcht en werd de vrijheid ingevoerd.