Leeuwarder courant : hoofdblad van Friesland

„De heer" voor de naam laat ik maar weg, om niet onmiddellijk voor conservatief uitgekreten te worden. In zijn rubriek „Dagelijks" schreef hij over dit onderwerp (15 oktober 1973). Ten Cate nam hierin stelling tegen de diesrede van drs. Zeijen, rector van de Katholieke leergangen te Tilburg. Nu is Zeijen niet de enige, die in Ten Cate'nse zin onwelgevallige geluiden laat horen, Zeijen bevindt zich in goed gezelschap, Van Spaandonk („Onderwijs als kop van jut", NRC, 13 oktober) somt op: prof, van der Grinten, drs, van den Bijllaardt, prof. Diepenhorst, drs. Brinkhoff. Ik. zou daar prof. Thoenes aan toe kunnen voegen. Ten Cate houdt dus nog wel even werk.

Hoe Ten Cate kan concluderen dat Zeijen meent dat „onderwijs moet zo zijn, dat alles blijft zoals het is, is me een raadsel, waar Zeijen zelf zegt: „Onr derwijs moet voldoen aan (drie) goede eisen: sociale activering voor de maatschappij van morgen". (Bovendien, zie hieronder, zal Ten Cate straks zelf zeggen dat onderwijs de kinderen de middelen leert kennen waarmee o.a. de

werkelijkheid in stand gehouden kan worden.).

Ten Cate suggereert dat Zeijen minister Van Kemenade langs een omweg aanvalt. Ten Cate twijfelt hier blijkbaar aan zichzelf: „Dit is langs een omweg" en, een regel verdier: „Het is inderdaad een omweg". Een staal van bewijsvoering a la Ten Cate? Uit Van Spandonks artikel krijgt de lezer helemaal niet de indruk dat Zeijen Van Kemenade langs een omweg aaüvalt. Ten Cate wil het niet bij een bestrijding laten. Hij wil ook positief zijn en lanceert een stelling over onderwijs. Onderwijs moet kinderen in staat stellen de werkelijkheid kritisch te doorzien en te begrijpen waardoor zij is gevormd. Met kindenen zal Ten Cate de leerlingen uit de bovenbouw van havo-vwo bedoelen. Voor hen in staat te stellen zal hun eerst dat inzicht moeten worden bijgebracht. Wat is eigenlijk de werkelijkheid kritisch doorzien? Ik geef meer dan dertig jaar les bij het secundaire onderwijs, maar betrap mezelf er wel eens op dat ik, toegerust met enige kennis van maatschappelijke vakken (sociale aardrijkskunde, geschiedenis en sociologie zijn per slot mijn vakken), die werkelijkheid niet doorzie en begrijp. Onderwijs is niet alleen kop van jut maar moet ook nog een duizendpoot zijn! En dan worden In de school ook nog algebra gegeven en Frans enz.

Ten Cate gaat verder. Het onderwijs moet de kinderen de middelen aanreiken waarmee de werkelijkheid veranderd kan worden. Of in stand gehouden, zegt hij erbij. Ten Cate meent van dit laatste natuurlijk niets. Hij zegt het alleen maar om niet van indoctrinatie beschuldigd te worden. Daarom zegt hij ook niet hoe de werkelijkheid veranderd moet worden. Waiar praat die man dus over? Hij zit alleen maar wat stemming te maken tegen het onderwijs en de werkers in het veld. Ik sta weer eens verbijsterd als insider wat leken allemaal van het onderwijs verwachten.

Ten Cate moet wel veel te kort gekomen zijn als leerling bij het vho. Maar waar heeft hij zijn denkbeelden vandaan? Niet uit de school maar uit zijn maatschappelijke bewustwardtog als gerijpt man. De school kan daar hooguit indirect wat achtergrondinformatie voor verstrekken. De school hervormt de maatschappij niet, maar omgekeerd: de maatschappij hervormt de school. Sneek. J. Moölj.

} Waarom laat de westerse wereld zich chanteren door de Arabische oliesjeiks en hun consorten? Zijn wij werkelijk zo bang voor het dichtdraaien van deze kraan? Wij mochten toch uit 1940—1945 wel iets hebben geleerd!

De meest positieve bijdrage tot een snel herstel van de vrede in het Midden-Oosten is mijns inziens het volgende zeer vredelievende wapen: Laten wij alle olie uit de Arabische landen prompt tijdelijk boycotten totdat er een gewaarborgde vrede is bereikt. Verder stellen wij onszelf op rantsoen (regelingen liggen allang klaar). Met een zuinig beleid en de diverse andere bronnen kunnen wij het heel lang uitzingen. Laat regering en vakvereniging proberen ook vele andere landen voor dit idee te winnen. Hoe meer meedoen, hoe effectiever wij werken.

Protestavonden, zoals vorige zaterdag in de Koopmansbeurs in Amsterdam, zijn hartverwarmend, doordat alle politieke partijen er aan meededen. Maar met iets dóen bereik je waarschijnlijk meer. Het is niet nodig dat Nederland en andere landen een afwachtende houding blijven aannemen. Dit stukje is geschreven ten dienste van beide partijen; wij moeten met zn allen trachten onnodig bloedvergieten zo snel mogelijk te stoppen; Aerdenhout. J. F. van Leer.

Een meerkol werkt van laat tot vroeg als animeerkol in een kroeg langs de weg van Ureterp naar Drachten. De zeer geanimeerde nachten maken met menig vrolijk feest een kan-niet-meerkol van het beest. TRIJNTJE FOP

DE Nixon-ellende. Verreweg het liefste zou ik nu weten, wat hij van zichzelf denkt. Wat anderen van hem denken staat in de krant. Hij vindt natuurlijk allereerst, dat hij het goed heeft opgelost, tenminste tot nu toe. Nixon is niet dom. Hij weet al lang uit bittere ervaringen, dat de waarheid op den duur altijd aan 't licht komt. In zijn land tenminste. Zou hij willen, dat de waarheid mooier lijkt, dan ze is? Is hij bang, diep in zijn hart? Wil hij macht? Vindt hij dat lekker voelen? Vindt hij zich zelf beschermheer van de hele wereld? Schaamt hij zich? Heeft hij zich ooit geschaamd, omdat hij zichzelf en anderen bedroog? Al die menselijke kanten van het drama vind ik veel wezenlijker dan de politiek, want die zijn zo verschrikkelijk duidelijk, dat je er geen woord aan hoeft te wijden.

MISSCHIEN bestaan er écht wel mensen, die eerlijk denken, dat zij terecht de hoge plaats innemen, waarop zij zitten. Dat zijn dan geen twijfelaars. Daarin hebben ze iets onmenselijks.

Ze dragen opdrachten. Ze moeten iets. Dat is dan altijd weer tot heil van anderen. Ze worden er zelf vaak niet minder van. Dat is niet schandelijk, want ze werken hard en hebben enge verantwoordelijkheid. Zo ongeveer, denk ik, moet zon geroepene zich voelen. Alleen op die manier maak je kracht van wat zwakheid is. Je kunt eenvoudig niet iets verkeerd doen. Natuurlijk, je kunt fouten maken, wie doet dat niet. Maar dat zijn fouten en fouten , zijn niet erg als je ze maar ndet nóg eens maakt. Niet dezelfde. Voor dé rest ben je zeker. Ze hebben je gekozen om je kwaliteiten. Je vonid zelf, dat ze je terecht gekozen hebben, want je vond zelf altijd al, dat je die kwaliteiten hebt. Je moet nu, in een diepe crisis, laten zien. dat het ook waar is. Dus moeten er besluiten vallen. Al lijkt het dan, alsof al die besluiten net precies in jouw eigen richting uitpakken, dat is niet zo, want veel van die besluiten waren gedwongen. Omdat er blijkbaar toch nog mensen waren, die ten onrechte zijn blijven twijfelen aan jouw kwaliteiten.

Nixon denkt, geloof ik, dat hij wint. Hij wil natuurlijk winnen. Hij vindt ook, dat winnen hem toekomt. Niet zomaar. Hij verdient te winnen, omdat bij zn reuzegrote opdracht, zo reuzegroot heeft uitgevoerd. Hij heeft de wereld in stand gehouden. Hij heeft de communisten binnen de perken gehouden. Hij heeft vrede gemaakt in Vietnam. Daar waren anderen een oorlog begonnen. Hij kan in grote delen van de wereld even met zn vingers knippen en dan gebeurt er wat hij wil. Niet omdat juist hij dat wil, maar omdat het goed is voor de wereld. En voor de mensen. En voor de toekomst. Die zorgen zijn de zorgen van een groot president en hijzelf vindt, dat hij een groot president is. VOLGENS mij is hij dat niet. Er zijn niet veel grote presidenten geweest. Ze zijn er nog niet. Hij is eerder een zwak mens. Daar ken ik er meer van. Andere zwakke mensen hebben dingen met Nixon gemeen: de overgevoeligheid voor wat ze ervan vinden (de rest dan); de onuitblusbare behoefte hun gelijk de hele tijd door te bewijzen; de vanzelfsprekendheid, waarmee voorrechten worden aanvaard, die niet vanzelf spreken; het formuleren van nieuwe voorrechten, zoals het voorrecht van de uitvoerende macht (en dat betekent in dit geval: bemoei je met je eigen zaken, man); liegen met een gezicht alsof je de waarheid spreekt. Dat gezicht kun je gemakkelijk trekken als je zelf gelooft, dat jouw leugen waarheid is. Of een stukje ervan. Of erop lijkt. Je zou kunnen zeggen, dat het een eng gevoel geeft als de helft van de wereld geregeerd wordt door een zwakke man. Ach, is dat aan de andere kant dan niet zo? Zijn de bazen daar stuk voor stuk voorbeelden van een gaaf karakter? Daar zijn ze ook bang. Daar liegen ze ook, alsof het gedrukt staat. Het wordt zelfs gedrukt wat ze liegen, alsof er geen waarheid meer is. Is het hier anders? Komen mannen hier toevallig aan de macht? Doen ze hier wat ze beloofden? Ze zullen hier wel minder afluisteren dan daar en de boel minder bedonderen. Maar wij zijn dan ook natuurlijk uitzonderlijk goed. ZELFS DAT gevoel, dat er nu heel menselijke dingen gebeuren, geeft geen antwoord op de vraag. Wat denkt hij van zichzelf? Hij zal het niet vertellen. Een man die zoveel macht krijgt, kan nooit meer eerlijk zijn over,zichzelf. Wie aan hem twijfelt, is zijn vijand. Hij moet worden bestreden. Daarom zullen we wel heel lang moeten wachten voor we weten wat hij van zichzelf gevonden heeft en vindt. Hij luistert zichzelf niet af. En als hij dat ooit doet, dan zijn daarvan geen banden. En als er banden van zouden zijn, dan zal geen sterveling die ooit te horen krijgen. Hij zwijgt. Nou goed, ik denk, dat iedereen het antwoord weet, die moed genoeg heeft nu en dan zichzelf met zulke vragen in de weg te zitten.

VORIGE WEEK heb ik in deze rubriek een stukje geschreven, dat dom was; niet genoeg overdacht. Het dreigt een goede zaak te verpesten en dat moet niet. Ik heb er spijt van en zal proberen uit te leggen, wat er aan de hand is. Het was een klein stukje. Het ging over het besluit van de regering, die nu de baas is in Bangladesh, om steun te geven aan Egypte in zijn aanval op Israël: geld en goederen. Ik vroeg toen of andere regeringen, die nu geld en goederen geven aan Bangladesh, daarmee niet langs een omweg Egypte steunen en Israël bestrijden. Die vraag was niet verkeerd, en het antwoord is volgens mij nog steeds: „ja, dat doen ze". Het verkeerde ervan was, dat allerlei mensen het nu ineens griezelig vinden mee te doen aan acties, die op gang komen om Bangladesh te helpen in een onvoorstelbare toestand van honger, armoe en ellende. Zij, die de conclusie hebben getrokken, vergissen zich. Onze steun aan Bangladesh moet absoluut zo groot mogelijk zijn en dat kan zonder enig bezwaar omdat de manier, waarop die steun gegeven wordt, elke vorm van misbruik onmogelijk maakt. DE STEUN van Nederlanders aan mensen in Bangladesh loopt van gemeente hier naar gemeente daar. Daar is voor opgericht de Nationale Stichting Koppelgemeenten Bangladesh. Nederlandse gemeenten (of liever: de mensen, die daar wonen) kunnen via die stichting een gemeente in Bangladesh krijgen „toegewezen", die profiteert van wat wij hier doen. Zo heeft Heerenveen bijvoorbeeld een verbintenis met Hinda, een gemeente déar. Wat de mensen in de gemeente Heerenveen bij elkaar brengen wordt in de gemeente Hinda gebruikt om nood te lenigen. Aanstaande zondag zullen kanselboodschappen worden voorgelezen, waarin de mensen tot steun worden opgewekt. Op 29 oktober is er dan een collecte en het is uiteraard de bedoeling, dat die slaagt. Dat kan, als iedereen er zich van bewust is hoe onvoorstelbaar goed wij het hier hebben, vergeleken bij hen daar. Ik hoop van harte, dat het slaagt. Royaal slaagt. Als er nog mensen zijn, die dat niet geloven, dan wil ik wel even zeggen, dat ik er graag voor zal geven. De stichting koppelgemeenten heeft ervoor gezorgd, dat het geld terechtkomt waar het nodig is. Er zijn geen strijkstokken die kleven, en er gaat niets naar vreemde bankrekeningen in enge landen. Wie deze actie steunt helpt mensen in nood. Er zijn niet veel dingen te bedenken, die zinvoller zijn. Dus, laat U door mijn boosheid op die regering niet in de war brengen. Het gaat voor u en mij om een heel andere, erg nodige vorm van hulp. Help alstublieft

[ADVERTENTIE LM.) Op'e DOUWE.R ruk *ie de.kakker 1 en . kear ie de bm'it

(Over ingezonden stukken kan niet worden gecorrespondeerd. Ze kunnen ook niet worden teruggezonden. Anonieme inzendingen of «tukken zonder duidelijk adres van de inzender worden niet in behandeling genomen. De redactfe behoudt sich altüd het recht voor de stukken in te korten. Red. L.C.)

Onlangs ontvingen wij een brief van een familielid, dat nu al ruim twintig jaar in Chili als religieuse werkzaam is Het is de 60-jarige, oorspronkelijk uit Gaasterland (Ruigahuizen) afkomstige Cornelia de Vries. De brief had een opmerkelijke inhoud. Met weglating van enkele onbelangrijke familiemededelingen wordt de brief weergegeven: Nu wil ik nog een beetje van hier schrijven, hoe de zaken hier staan, want men kan het van verschillende kanten bekijken en de berichtgeving in Europa is erg partijdig en eenzijdig. Daar wordt het nogal door de rooie bril gezien. In het begin, na de elfde september, werd hier dadelijk in de berichten gezegd, dat er in het buitenland een scheef beeld van de feiten gegeven werd. Nu zal ik jullie de keerzijde van de medaille eens laten zien. Op het ogenblik is de toestand al erg genormaliseerd en men kan zelfs nu al, na twintig dagen, merken dat er een verbetering is ingetreden. Er is meer te krijgen. De enige moeilijkheid is nog, dat er zoveel extremisten zijn (10.000 buitenlandse), die de boel onveilig maken. Daarom is het goed dat het militaire bewind zolang duurt tot er weer orde is. Later zullen er weer vrije verkiezingen zijn, zonder fraude, zoals de communisten hier in maart bij de kamerverkiezingen gepleegd hebben: sommigen hadden dubbel gestemd en andere stembriefjes van de democraten hebben ze in de rivier Mapocho gevonden.

De militairen hebben ook punt voor punt de redenen van de staatsgreep opgegeven. Ik heb nu die krant niet meer, maar één van die punten was, dat de regering Allende de grondwet geschonden had op verschillend gebied: de vrijheid van onderneming bv. Ze waren namelijk al druk bezig met de eenheidsschool op communistische basis. De stakingen, in het bijzonder van de vrachtauto's, waren bedoeld als maatregel tegen de regering, die weiferde een hen beschermende wet na te omen, een wet die Allende er zelf doorgedreven had toen hij nog kamerlid was. Deze mensen werden daarbij niet gesteund door de rijken, maar door hun vakbond. De vrachtrijders, die bv. een merk Ford hadden (ook bussen) kregen van de regering geen onderdelen mer, want Ford was als Yankee taboe. Dus, als er een onderdeel versleten was, konden ze met hun wagens niets meer doen en zaten ze zonder middelen van bestaan.

Dat is nu maar één voorbeeld. Economisch is er nog nooit zon chaos geweest. De confiscatie van de fundo's en fabrieken heeft officieel een verlies van een biljoen dollar ten gevolge gehad, het vorig jaar. De inflatie nam de laatste twaalf maanden met 350 procent toe! Als de militairen niet hadden ingegrepen, was het op een burgeroorlog uitgelopen of op een marxistische dictatuur, want ze nebben een plan ontdekt om op 17 september alle hoge militairen te vermoorden, als ze bijelkaar zouden zijn voor de oefening van de gebruikelijke parade op de nationale feestdag op 18 september. Als dat doorgegaan was, dan was 't wel voorgoed uit geweest met de democratie, net als in communistische landen.

De ellende die we doorgemaakt hebben is gewoon onbeschrijfelijk. Mensen in de rij om één kilo brood voor hun kinderen machtig te worden,, vanaf één uur in de nacht, anders kreeg je niets, want de rij was zo lang als van het gemeentehuis in Balk tot aan de kerk. Bij ons in de poblatie zaten er 's avonds een paar kinderen bibberend van de kou en de honger voor hun hutje te huilen, want moeder was 's morgens naar de winkel gegaan en de hele dag niet thuisgekomen. En dat was nu de „regering voor het volk". Men moet er drie jaar onder geleefd hebben om te weten wat het is.

Ik geloof dat degenen, die in het buitenland zo hard nepen: heil Allende! wel wat anders zouden zeggen als ze dit alles zelf aan hun eigen lijf ondervonden hadden. Natuurlijk is het moeilijk zich uit de verte een juist idee van de werkelijke toestand te vormen. Ook journalisten, die zo 'ns een paar weken door het land reizen, weten er niets van (zoals Wim Homman en consorten). Bovendien, diegenen die het met de regering hielden waren blind en gaven kapitalisten de schuld van alles.

De paters en zusters, die naar Nederland teruggekomen zijn, hebben zich in de binnenlandse politiek gemengd en zich niet aan de richtlijnen van de kardinaal gehouden (die tussen haakjes nog wel als vriend van de regering gebrandmerkt werd). De kardinaal zei namelijk, dat een geestelijke gerust zijn persoonlijke politieke opinie kon hebben, maar daarvoor niet publiek kon uitkomen, noch daarvoor in naam van de godsdienst propaganda kon maken, want de kerk is er voor allen. Nu wil ik niets van deze teruggekeerde mensen zeggen — het zijn zeker grote idealisten, en de aktiefsten, die zich helemaal voor de armen hebben ingezet, de besten misschien — maar het communisme is niet alleen-zaligmakend.

Reeds in 1965 heeft de kardinaal de gronden verdeeld, die aan de kerk behoorden, na 't concilie, uit eigen beweging — een profetisch gebaar. President Frei was in 1968 met de onteigening van het grootgrondbezit begonnen (en werd hierna uitgerekend door de communisten tegengewerkt, want die wilden de mensen ontevreden hebben) en Frei had de zaak in 1970, toen hij aftrad, al aardig op gang. Nu moet jullie ook niet denken, dat het tot nog toe verworvene nu door de militairen ongedaan gemaakt wordt, integendeel. De belangen van de arbeiders worden bevorderd, de wettig onteigende gronden blijven in de handen van de nieuwe bezitters, maar de illegaal m beslag genomene worden aan de rechtmatige eigenaars teruggegeven. De militairen zijn erg correct: ze hebben een inventaris van hun goederen laten opmaken om later met schone handen de regering te kunnen overgeven, zonder van de fiscus gestolen te hebben, zoals ze hier allemaal doen, ook de communisten, zoals nu duidelijk blijkt.

Men zou nog veel meer kunnen schrijven, maar dan kwam je nooit aan een eind. Ik heb er me extra de moeite voor genomen om dit te schrijven, want er leven vele vage en verwarde begrippen over. Nu kunnen jullie me voor mijn part na deze uiteenzetting toch nog voor reactionair verslijten, of voor momra (d.w.z. mummie, een scheldwoord hier voor de rechtsen). Maar ik heb ook het recht er mijn eigen mening op na te houden. Natuurlijk, geen enkele regering is volmaakt, maar Frei is een reuzeman. Hopelijk wordt hij nóg eens president. Tot zover de brief. Er blijkt uit dat toch vele mensen heel anders denken over het huidige bewind In Chili en dat men deze moeilijke zaak van verschillende kanten kan bekijken. Het zou velen met recht tot nadenken kunnen stemmen. Balk. Fam. Hoekstra.

Het moet in Nederland politiek anders worden opgezet. We moeten de drukpersen voor bankbiljetten veel sneller laten draaien. Er moet een grote produktiedaling in de industrie komen. Stakingen moeten veel meer ingang vinden. De polarisatie moet tot het uiterste worden ongezweept zodat men elkaar de hersens gaat inslaan. Fabrieksarbeiders moeten worden bewapend. Alles moet worden genationaliseerd en moet met het grootst mogelijk verlies werken. Het particulier initiatief dient van de Hollandse bodem te worden weggevaagd. Protestakties dienen uit elkaar geslagen te worden. Communistische infiltraties dienen oogluikend te worden toegestaan, sterker nog, zij dienen te worden aangemoedigd alzo ook de fabrieksbezettingen.

De grondwet moet gewoon worden genegeerd. Niet meer luisteren naar het demokratisch gekozen parlement. Inflatie opvoeren tot 350 pet. per jaar. Het instellen van rantsoenering voor levensmiddelen zodat er zich lange rijen huisvrouwen vormen voor de winkels. Vooral ook de beloofde koek verdelen voordat die nog gebakken is. Vooral ook spreken in naam van heel het volk al weet men dat men slechts een kwart van het volk vertegenwoordigt.

Lekker experimenteren met het Nederlandse volk. Boven al dit geëxperimenteer moet ook nog een president staan in de trant van Allende. De grote heilige Allende die schuldig is aan het huidige facsistasche regiem waarvoor hij de weg zo prachtig heeft geplaveid. Wacht ondertussen met spanning af op de volgende mafkees die het in zijn hoofd haalt om met een volk te experimenteren. Leeuwarden. G. H.

Door een fout is een woord weggevallen in de laatste zin van de laatste alinea van mijn ingezonden stuk van vrijdag j.1., waardoor de strekking enigszins is veranderd en waarvoor ten onrechte bij de heer Kooperberg de gedachte zou kunnen postvatten, dat ik zijn laatste ingezonden brief positiever beoordeel dan de voorgaande. En dat is toch geenszins het geval. Die laatste zin moet luide: De wind waait nu uit een andere hoek, maar hij is n i e t minder onfris. Leeuwarden. A. Piersma.

„ALLE varkens zijn gelijk, maar sommige zijn meer gelijk dan anderen". Dit staat in het boek „Boerderij der Dieren" (Animal Farm) van George Orwell.

Het denken over sociale gelijkheid gaat maar langzaam vooruit. En het is de vraag aan welke faktoren daarbij de grootste betekenis moet worden toegekend. Wint het inzicht veld dat een

grote ongelijkheid onrechtvaardig is? Of komt het door de veranderingen die zich in de sociale struktuur hebben voltrokken, waardoor de oude „standen-onderscheidingen" zich niet meer kunnen handhaven? Het een zal wel met het ander samenhangen.

Maar al gaat het langzaam, er verandert nog steeds iets. Het resultaat van de veranderingen is duidelijk waarneembaa*. De rang- en standsverschillen zijn tegenwoordig aanmerkelijk minder groot dan vroeger. lemand met een bolhoed op en een wandelstok met zilveren knop komt uit een andere wereld en de wijze waarop de laatste „aristocraten" met het gesproken Nederlands omspringen werkt op de lachspieren. De verschillen die er zeker nog zijn worden minder vanzelfsprekend gevonden. Veel mensen in ondergeschikte baantjes nemen geen genoegen meer met de gedweeheid die in die positie van hen verlangd werd en een toenemend aantal mensen in bevoorrechte posities zit dat niet zo lekker meer.

Toch gaan er ook stemmen op, die wijzen op schaduwzijden van deze sociale „nivellering", vooral uit de rechtse hoek. Als ledereen gelijke kansen krijgt worden de mensen daar dan gelukkiger door? Die vraag moet je natuurlijk niet stellen in een samenleving waarin nog schreeuwende ongelijkheid bestaat. In die omstandigheden is de roep om gelijke kansen begrijpelijk. Als de situatie anders is doemt er wel een andere vraag op. Niet iedereen is even begaafd. Kan iemand het dan helpen als hij onderaan de ladder blijft hangen? Wie daar „ja" op zegt vervangt het ene geboorterecht door het andere: het voorrecht in een „hoger" milieu geboren te zijn boven het voorrecht 'met een grotere intelligentie geboren te zijn.

Een ander bezwaar, dat je hoort in onze maatschappij, is dat er een soort selektie-mechanisme werkzaam is, dat er door middel van diploma's, beoordeling van prestaties, inschikkelijkheid enzovoort, voor zorgt dat mensen die op die punten hoge cijfers krijgen ook het hoogst stijgen op de maatschappelijke ladder. Dat is niet goed te praten. Er wordt dan in feite alleen gelet op iemands vaardigheid om te „klimmen", meestal ten koste van anderen, terwijl de vraag naar de geschiktheid, die eerst gesteld had moeten worden, in het gedrang komt.

Het zal wel onvermijdelijk zijn dat er altijd verschillen in begaafdheid, deskundigheid en bereidheid om verantwoordelijkheid te dragen blijven bestaan. Ook verschillen in macht. De mentaliteitsverandering, waarop zo vaak wordt gehamerd, zal daarom ongeveer moeten inhouden dat men niet meer denkt in termen van „hoger" en „lager", maar van „anders" zijn. Dit naar aanleiding van: „All pigs are equal but some are more equal than others".

„ALLE straten zijn gelijk maar sommige zijn meer gelijk dan andere". Drachten is, zoals bekend, de laatste twintig jaar sterk veranderd. Dat zulks niet zonder gevolgen blijft is duidelijk. Een recent klein symptoom van die verandering kwam onlangs aan de oppervlakte. De Noorderbuurt Is wandelgebied geworden. De straat heeft wat men noemt een gedaanteverwisseling ondergaan en daarom mag zij geen Noorderbuurt meer heten van de winkeliers die daar hun handel hebben. „Buurt", zei een zakenman uit die

straat, roept gedachten op aan ~buorren" en dat is iets dat je alleen in een dorp vindt. En Drachten is geen dorp meer. Als het dat wel is mag het dat van de middenstand niet meer zijn. De middenstand ziet meer in „diamant van hét Noorden". Bovendien, zei deze zakenman, bij buurt kun je ook denken aan de Dapperbuurt en dat schijnt helemaal iets onmogelijks te zijn. „Hollandse" relaties kijken er van op als een NoorderßUUßT-zakenman zijn adres opgeeft en dat kun je in zaken niet hebben. Om van de moeilijkheden af te zijn hebbende Noorderbuurters besloten er „Noorderpromenade" van te maken. Verwacht wordt dat de Hollanders daar tevreden over zullen zijn. Dat is mooi, want de karakteristieke namen „Suderbuert" en „Noarderbuert" zullen blijven bestaan, in de volksmond. Zo vangt men twee vliegen in één zakelijke klap. Intussen overwegen ook de Zuiderbuurt-winkeliers over te gaan tot naamsverandering, hoewel deze buurt al langer dan een jaar wandelgebied Is. Zij hebben tot nu toe blijkbaar minder moeilijkheden gehad met hun „Hollandse" relaties. Zou het dan toch inbeelding zijn van de Noorderbuurt-winkeliers?

ORWELL schreef ook het boek „1984", een huiveringwekkende beschrijving van de totaal ontmenselijkte door super-dictatoren en bureaucraten beheerste samenleving. Van de Russische dissidente schrijver Andrej Amalrik kwam drie jaar geleden het essay „Haalt de Sovjet Unie 1984?" in Nederland uit. De titel van dit essay is veelzeggend. Zij suggereert dat de leiders in het Kremlin op weg zijn een soortgelijke samenleving te doen ontstaan als die waaraan Orwell in zijn boek gestalte gaf. Met dit verschil dat de Russische schrijver de Ineenstorting van het Sovj et-imperium voorspelt.

Op het ogenblik is er in De Lawei in Drachten een tentoonstelling die uitgaat van de vereniging Nederland — USSR. Vraagt men daar naar boeken — er Is lektuur uitgestald op een lange tafel — van. Solzjenitsin, Amalrik of andere door het Russische regime veroordeelde en mishandelde schrijvers, dan krijgt men nul op het rekest. Wie heeft deze tentoonstelling, die Rusland van zijn slechtste zijde laat zien, naar De Lawei gehaald?

Meneer Van Sinderen (LC 19 oktober) vergist zich toch als hij beweert, dat de VARA het engelse worod „liberal" ten onrechte vertaalde met „progressieve iintellektuelen". Het zou volgens hem vrijzinnig of liberaal moeten zijn. Het woord „liberal", zoals het tegenwoordig ook in onze politiek nogal eens gebruikt wordt, is nl. niet van Britse maar van Amerikaanse origine. En in de States staat „liberals" inderdaad gelijk met progressieve intellektuelen, aartsvijanden van Nixon en zijn kornuiten, maar ook ten zeerste gewantrouwd door vurig linkse radikalen. „The American College Dictionary" (1948) geeft: 1. favorable to prograss or reform; 2. pertatoing to a political party advocating measures of progressive politica! reform. Dat was in 1948! Sindsdien heeft het woord alleen maar een linksere betekenis gekregen... Dit voorzover het de „onbetrouwbare" VARA-vertalers betreft!

Belangrijker Is dat meneer Van Sinderen via zijn opgeklopte boosheid over een terechte vertaling meent te moeten waarschuwen voor genuanceerd denken inzake Israël en de Arabieren. Het was in dezelfde week, dat de joodse dr. Van Praag (ook in een tv-interview) helder uiteenzette dat een gematigde nederlaag voor de zaak van Israël betere perspektieven opende dan de zoveelste overwinning, alhoewel hij in zijn hart natuurlijk ook op een overwinning hoopte.

Kijk, als een jood zo helder en genuanceerd kan en mag denken, waarom anderen dan niet? Ik heb vaak het gevoel dat veel van de ongenuanceerde pro-Israëluitingen in ons volk voortkomen uiitt een niet geheel gerust geweten met betrekking tot onze eigen houding in '40—'45 tegenover onze joodse landgenoten. Naast moed en opoffering was er ook ontzettend veel lamzakkigheid en benauwdheid voor het eigen arische hachje. Om nog maar te zwijgen van degenen, die uit pure zelfzucht met het lot van de joden begaan waren, de zgn. Bewariërs... Grouw. Klaas de Wit.