Leeuwarder courant : hoofdblad van Friesland

(ADVERTENTIE 1.M.) PETER Sprfsif Vitaal,dynamisch, internationaal! PeterStuyvesant- ikmmmZ lil ir rijke geurige tabak en... het Miracle Filter M Èff**^ ''t Êfj \"~^~ Peter StuyvesanCu geniet zoveel meer! /^^l^ & ƒ |/ Jongste der wereldmerken. \

fijne kleren voorde modebewuste vrouw BURMcNIN LV LADIËS SHOP

LEMMER — Met de bouw van het nieuwe visverwerkingsbedrijf van de BV Gebroeders Sterk op het industrieterrein Buitengaats te Lemmer schiet het mooi op. Zoals het nu staat zal het nieuwe onderkomen in de loop van december in gebruik kunnen worden genomen. Het wordt naar de mening van deskundigen het modernste visverwerkingsbedrijf van Nederland.

De nieuwe hal heeft een vloeroppervlakte van 640 vierkante meter. Op de begane grond zal de produktie-afdeling gevestigd worden. Op de verdieping komen onder meer de kantines, wasgelegenheden en kantoor. Het nieuwe bedrijf zal zich voornamelijk toeleggen op de „produktie" van panklare vis. De vriescapaciteit zal van twaalf ton thans tot 24 ton per etmaal worden verhoogd. De opslagcapaciteit in het nieuwe bedrijf zal ongeveer 300 ton bedragen. Deze industrie krijgt een eigen ijsfabriek] e met een capaciteit van 25 ton per week.

Op het ogenblik werken er 35 mensen bij de Gebroeders Sterk. Het reeds 92 jaar bestaande bedrijf hoopt het personeelsbestand na ingebruikneming van de nieuwe hal sterk te kunnen uitbreiden. Mogelijk zullen er in de toekomst zon honderd mensen in deze industrie werk kunnen vinden. Pas elf jaar gelede begon de BV — toen nog een firma — met de export van vis naar Duitsland. Thans wordt er vis geëxporteerd naar onder meer Amerika, Canada, Engeland, Denemarken, Zwitserland en Duitsland. Het bedrijf betrekt de vis in Nederland, maar ook in Schotland en lerland. Op de foto de hal in aanbouw.

BERGUM — Er is voorzichtigheid geboden met het stimuleren van verdere rekreaüeve voorzieningen in het gebied van Eernewoude. Burgemeester en wethouders van Tietjerksteradeel zeggen dit in hun schriftelijke beantwoording van bij de begrotingsbehandeling gestelde vragen. De gehele ontwikkeling van het natuurgebied rond Eernewoude, zal in samenwerking met de gemeenten Smallingerland en Idaarderadeel met de meeste zorg worden bezien, aldus het college.

De toeristische woonschepenhaven, die in het rekreatieplan „It Wiid" is geprojekteerd, wordt kleiner dan eerst was voorzien. Oorspronkelijk werd gedacht aan een haven voor honderd schepen. Het staat, aldus b. en w., geenszins vast, dat de medewerking van de provincie zal worden verkregen om de in het Princenhof liggende woonschepen, zo nodig onder dwang, daaruit te verwijderen. Daarom wordt overwogen een kleinere haven te maken.

B. en w. delen ook mee, dat in augustus overeenstemming is bereikt over een schetsontwerp voor een watersportcentrum in Oostermeer. Aan het stedebouwkundig bureau is opdracht gegeven het schetsontwerp nu in een ontwerp-bestemmingsplan te vatton.

24 oktober — Bergumerdam 21 (26); Leeuwarden 22 (25); Nesserzijl 17 (23); Sneek 17 (17); Scharsterbrug 17 (20); Woudsend 13 (16). Gemiddeld 16,3 (19,5). Neerslag 32 mm.

De sluizen zijn voor de afstroming geopend.

LEEUWARDEN — Op Groningen en Noord-Holland na, die zeli's nog aanzienlijk beter uit de bus kwamen, is de huwelijksvruchtbaarheid in Friesland landelijk gezien het minst gedaald. Deze conclusie trekt het Centraal Bureau voor de Statistiek in een jaarlijkse publikatie over de bevolkingsdichtheid. Als norm voor de berekening van de geboortedaling hanteert het CBS het aantal „echtelijk levendgeborenen per 1000 gehuwde vrouwen beneden de 45 jaar."

Het CBS komt op basis van deze formule tot de slotsom dat in Friesland met een gemiddelde van 152 levendgeborenen de huwelijksvruchtbaarheid het grootst is. Dat is ongeveer het niveau waarop zon dertien jaar geleden nog het landelijke minimum lag

Uit de cijfers blijkt ook dat de geboortedaling de laatste jaren groter was dan in de vergelijkende periode 1967-68. De vermindering van de huwelijksvruchtbaarheid in het katholieke Zuiden (Limburg en Brabant) kondigde zich het duidelijkst aan. Was deze plm tien jaar geleden nog het hoogst (183.2 in Limburg), per 1 januari van dit jaar registreerde het CBS in Nederlands meest zuidelijke gewest nog slechts een aanwas van 103.7 levend geborenen.

Het Friese gemiddelde over de jaren '71 en '72 kwam tot stand op grond van regionaal soms flink afwijkende geboortetellingen, alhoewel het CBS zelf constateert dat deze onderlinge afwijkingen in zestiger en begin zeventiger jaren duidelijk kleiner zijn geworden. Zo komt het Haagse bureau bij een economisch-geografische afpaling voor het Fries zandgebied op een cijfer van 150.7, voor het weidegebied op 159.8, voor Leeuwarden op 130.3, voor de bouwstreek op 163.9 en voor de Friese Waddeneilanden op een aantal „echtelijk levendgeborenen per 1000 gehuwde vrouwen beneden de 45 jaar" van 146.9. Bij een andere verdeling zijn de resultaten: Nood-Friesland 150.2, Zuid-West Friesland 164.1 en Zuid-Oost Friesland 147.4.

Veel scherper zijn daar de verschillen per gemeente. Vooral opmerkelijk is de positie van Frieslands kleinste stad Sloten, dat uit een vergelijking van alle Nederlandse gemeenten als de vruchtbaarste stad van het land tevoorschijn komt. Volgens het CBS is de huwelijksvruchtbaarheid in Sloten, omgerekend over 1000 vrouwen, 230.3. In tegenstelling tot praktisch de meeste andere gemeenten was de laatste jaren in het stadje nog een toeneming van de huwelijksvruchtbaarheid te constateren. De Friese gemeente, welke Sloten in deze kwaliteit het dichtst benaderde was Staveren met 1939. Het dieptepunt lag provinciaal in Idaarderadeel, waar op de 1000 vrouwen nog maar 123 baby's het levenslicht zagen.

In nagenoeg de meeste Friese gemeenten was de teruggang belangrijk groter in de afgelopen vier jaar dan in de periode van acht jaar, welke daaraan voorafging. Een uitzondering daarop vormden Sloten, Schiermonnikoog en Franekeradeel, waar de huwelijksvruchtbaarheid sinds 1967 nog toenam in plaats van afnam. Friesland telde per 1 januari jongstleden 539.222 inwoners. Er werden het vorig jaar bijna tienduizend kinderen geboren, om precies te zijn: 9966. In 1971 waren dat er nog 10.436. Door deze ontwikkeling, die zich landelijk nog veel sterker aftekent, is de groei van de Nederlandse bevolking in 1972 voor het eerst beneden de één procent gekomen.

LEEUWARDEN — Mr. P. Emile van Krevelen, lid van het college van Gedeputeerde Staten van Friesland, is benoemd tot lid van de centrale commissie voor de bejaardenoorden.

SNEEK — Het inwonertal van de gemeente Sneek is dit jaar (tot 1 oktober) met zeven teruggelopen, zo staat in de brief bij de begroting voor 1974. Tot dusver dit jaar is er een geboorte-overschot geweest van 157 (aanzienlijk lager dan bijvoorbeeld de 359 in 1969) en een vertrekoverschot van 164 (er vestigden zich namelijk 1226 mensen in Sneek, terwijl er 1390 vertrokken. Vertrek heeft vooral plaatsgevonden naar de gemeente Wymbritseradeel en IJlst.

Naar Wymbritseradeel verhuisden tot dusver dit jaar 302 mensen tegenover 46 in heel 1969. Naar IJlst gingen 141 tegenover 34 in 1969. De trek van deze gemeenten naar Sneek was heel wat minder. Uit Wymbritseradeel kwamen 86 (in 1971: 196) en uit IJlst 13 (in 1970: 32). Burgemeester en wethouders zijn voorshands van mening, dat hier gesproken kan worden van een incidenteel geval. Dit jaar zijn er namelijk vrijwel geen woningen met een betrekkelijk lage huur in Sneek gereed gekomen.

Betreffende de woningbouw dit jaar zü voorts opgemerkt, dat er 162 woningwetwoningen, 144 premiewoningen en 86 ongesubsidieerde huizen in aanbouw zijn. Dat is ruim tweemaal zoveel als begin dit jaar, maar 85 minder dan begin 1972. Gestreefd zal worden naar een meerjarenplanning voor nieuwbouw, en voor sanering, vernieuwing of verbetering van de oudere woningvoorraad. In studie is op het ogenblik hoe te komen tot verbetering van de woonomgeving in het gebied begrensd door Looxmagracht, Zwette, spoorlijn naar Leeuwarden en de Goeman Borgesiusstraat.

Op het terrein van de ruimtelijke ordening delen burgemeester en wethouders verder onder andere mee, dat er gezocht wordt naar een geschikte plaats voor de aanleg van een nieuwe begraafplaats. De bestaande heeft nog slechts voor vijf jaar ruimte. Men denkt daarbij aan een plaats in het gebied tussen de rijksweg 43 en de Franekervaart binnen de grenzen van de toekomstige rondweg. .

Ruimtelijk wordt er ook het een en ander gedaan aan het stadhuis. Men denkt erover de secretarie te verplaatsen en daarvoor een nieuw „gemeentehuis" te bouwen, waarbij een plaats in de binnenstad de voorkeur verdient (Oud Kerkhof bijvoorbeeld). Een andere belangrijke verandering in het gemeentelijk bestel is de invoering van een beleidsplanning. In de brief staat dat daar geen wonderen van verwacht mogen worden. Planning geeft geen ze kerheid voor de toekomst, het vermindert wel de onzekerheden.

De maatregel voor het Noorden zijn van zeer beperkte betekenis geweest, zo constateren b. en w. Het spreidingsbeleid, noch de verruiming van de premieregelingen hebben voor Sneek enig resultaat opgeleverd. Graag had men gezien, dat de premie voor uitbreiding van bestaande bedrijven van 15 naar 25 procent was gegaan, om de plaatselijke industrie meer mogelijkheden te bieden. Desondanks zijn er belangrijke uitbreidingen geweest, waardoor het aantal arbeidsplaatsen toeneemt.

Op het scholenprogramnra staan de bouw van een nieuwe openbare lomschool in het plan Hemdijk, de bouw voor een nieuwe school voor de kernafdeling van de Meester Visserschool, terwijl men hoopt op de bouw van een leao-school.

Sneek bereidt zich ook voor op een mogelijkheid de aktiviteiten op restauratiegebied een bred-ere basis te geven.

Op sportgebied zijn er plannen voor een eenvoudige sintelbaan op het ijsbaanterrein, een sportpark in Duinterpen, de aanleg van twee hockeyvelden, een korfbalterrein, twee tennisbanen en een atletiekaccommodatie. Met de aanleg van de insteekhaven aan de Woudvaart kan spoedig worden begonnen. Er worden plannen ontwikkeld voor nog meer ligplaatsen op een andere plaats aan deze vaart, in de beide dode armen van de Geeuw en bij het voormalige gemaal aan de Oudvaart.

In het kader van het maatschappelijk welzijn zijn er plannen voor een systeem van hulpverlening in de ruimste zin van het woord aan bejaarden. Op het terrein van milieuzorg zal aandacht besteed worden aan het autowrakkenprobleem. Ook zal men nagaan of er rechten kunnen worden geheven van het gebruik door garagehouders en autohandelaren van parkeerplaatsen en weggedeelten binnen de bebouwde kom. Wat het verkeer aangaat: voor het nieuwe jaar zal er nog een nota komen, zo hoopt men, over een betere afwikkeling van het verkeer in de binnenstad. In deze nota zal uitvoerig aandacht worden besteed aan de wenselijkheid om het winkelcentrum voetgangersgebied te maken.

LEEUWARDEN — De nota van Gedeputeerde Staten over scholing en vorming van werkende jongeren is fragmentarisch en in belangrijke mate alleen maar een signalering van het probleem. De nota lost beslist niet alle vragen op. Gedeputeerde mr. Emile van Krevelen gaf dit gisteravond volmondig toe in de vergadering van de commissie voor maatschappelijk werk en volksgezondheid. En zijn kollega Pieter van der Mark zei het nog plastischer: „De nota is eins noch mar in embryo, in ünfoldroegen frucht".

De heer Van Krevelen sprak overigens de hoop uit, dat de nota over de problemen der werkende jongeren over een half jaar „aangekleed en wel" zal worden voorgelegd aan de Provinciale Staten. Maar hij voegde er wat zuinigjes aan toe :„Laten we zeggen, dat de commissie ons er over een half jaar weer aan herinnert."

Dat ging pater dr. Marinus Agterberg, Statenlid voor de PPR in het PAK, niet ver genoeg. Hij bepleitte een snelle afwikkeling van de zaak, en besloot zijn pleidooi met de opmerking: „Ik ben in het algemeen tegen abortus, maar in dit geval zou ik er zeer zeker voor zijn."

Het gelach, dat hierop volgde, was het besluit van een bijna drie uren durende beraadslaging van de Statencommissie over de nota over de werkende jongeren. De vergadering, die van half vijf tot even voor negen uur duurde — voorzitter Willem Westendorp laste slechts eenmaal een pauze in van enkele minuten — werd voor het grootste deel van de tijd bijgewoond door esn vijftiental beslangstellenden, voor het merendeel mensen uit het jeugd- en jongerenwerk.

De beschouwingen van de diverse Statenleden waren, voorzover het de progressieve frakties betrof, in meerdere of mindere mate een neerslag van de kritiek, die KWJ en NVV-jongeren op de nota van GS hebben uitgebracht. Het PAK-Statenlid Jan Rodenhuis vond ook, dat de nota alleen maar gaat over scholing en vorming, en dat daarnaast geen aandacht is besteed aan de vrije tijd van de werkende jeugd.

De heer Germ Wartena (FNP) wees op de vorming, die veel werkende jongeren ook krijgen in de sport en op de catechisatie, „of frageleare, sa't dat sein wurdt." De FNP'er merkte op: „It is net lyk as yn de nota steld wurdt, dat de wurkjende jonge minsken buten it foarmingswurk „van alle vorming zijn verstoken." Pater Agterberg was dit niet met hem eens. Gedeputeerde Van Krevelen viel de heer Wartena echter bij.

Hij kapittelde voorts de KWJ dat zij niet altijd een goed kontakt met de jeugd onderhoudt. Hij citeerde een publikatie van deze organisatie, waarin Sint Annaparochie „een klein gat" werd genoemd. Als de KWJ voldoende voeling had onderhouden met de werkende jongeren in Friesland, zo meende hij, was een dergelijke opmerking niet gemaakt. En hij voegde eraan toe: „It is noch net sa gek, dat Deputearre Steaten mei de foarming in bigjin makke ha." De heer Wartena meende ook, dat er ten aanzien van de werkende jongeren sprake zou zijn van een te gunstige uitzonderingspositie. Hij zei: „Nixon, Den Uyl en Croesjtsjof meije jo blgekje, mar de wurkjende jongeren moatte as hillich biskóge wurde." De heer Agterberg viel hem hierop aan. Hij ontstreed wat de FNP-er had gezegd, en zei over de werkende jongeren: „Anderen gaat het beter dan hen. We hebben het hier niet over de gewone jeugd die in de gewone organisaties zit."

Er ontspon zich voorts een debat tussen gedeputeerde Van Krevelen en de heer Agterberg. De laatste veronderstelde, dat het ETIF op een gegeven ogenblik meer kijkt naar de vraag hoeveel opgeleide mensen er in het bedrijfsleven nodig zijn dan naar de vraag of het niet om een principieel andere benadering gaat, namelijk die van de mens zelf uitgaat. Mr. Van Krevelen en ook gedeputeerde Van der Mark waren dit niet met hem eens, en wezen er op, dat het ETIF niets met het onderwijs heeft te maken. Het Statenlid leek echter na deze woorden niet geheel overtuigd van deze visie.

Na de langdurige diskussie over de nota werkende jongeren begon de commissie aan het tweede zware brok van de avond: een voorstel tot subsidiëring van het jeugd- en jongerenwerk in Friesland. Het was inmiddels al zo laat geworden, dat de commissie besloot, vier van de zeven diskussiepunten te verplaatsen naar de vergadering van 22 november.

Het AR-Statenlid Klaas Tuinstra beet het spits af met een geharnast betoog over de bij het voorstel horende subsidieverordening. Hij konstateerde in de verordening een drang tot bevoogding door de provinciale overheid. Hij viel voorts over het onderscheid, dat in het voorstel gemaakt werd tussen begeleiding en dienstverlening. Hij vermoedde daar nog de invloed van de vorige staatssekretaris van CRM Vonhoff, maar gedeputeerde Van Krevelen meende, dat de heer Tuinstra hier meer achter het voorstel zocht dan nodig was. Öp de opmerkingen van de heer Tuinstra over de bevoogding ging hij niet zozeer in.

Over het door GS ingediende subsidievoorstel bestond geen overeenstemming. De heer Wartena bepleitte een zo hoog mogelijk subsidie, de heer Gerrit Gerritsma (GPV) een zo laag mogelijk. De andere Statenleden konden zich wel met het voorgestelde percentage verenigen.

LEEUWARDEN — Tegen tien uur gistermorgen is in de V. en D.-vestiging te Leeuwarden een 69-jarige inwoonster van Franeker betrapt op het wegnemen van tien paar sokken met een totale waarde van ƒ 28. Zij werd later op de ochtend na een verhoor door dc politie op vrije voeten gesteld.

LEEUWARDEN — Aan de Vrije Universiteit in Amsterdam promoveert op vrijdag 2 november tot doctor in de wiskunde en natuurwetenschappen drs. Sjoerd Jelles Gerbrandy, geboren te Goënga. Zijn proefschrift heet „Isoënzymen in de koolhydraatstofwisseling van aardappelknollen". Promotor is prof. dr. L. Algra en co-promotor dr. J D. Verleur.