Leeuwarder courant : hoofdblad van Friesland

(ADVERTENTIE LM.) f SPAARPLANNEN = GEWONE GEMENGDE VERZEKERING = EEN RENTE- OF DIVIDEND + KOERSWINSTPARTICIPATIEPOLIS Bij een gemiddelde Staatsfondsenrente van VliVt stijgt bij de Stad Rotterdam Leven en de Verzekerings Unie een verzekerd kapitaal van f 50.000- gesloten door een 35-jarige man, met een duur van 30 jaar, tot f 104.000.- dus tot 208%. Bij de Waerdye geschiedt exact hetzelfde wanneer het dividend van Robeco plus koersstijging gemiddeld 71/_°/o per jaar is. WIJ beloven niets en geven slechts feiten. De toename van het verzekerd kapitaal Is onbelast voor de inkomstenbelasting. Uw eigen assurantiebemiddelaar weet er het fijne van. 1 Assurantieconcern j X\ Stad Rotterdam fml anno 1720 NV J

TEL AVIV — De^ Israëlische regering en de oppositie hebben premier Golda Meir gisteren bezorgd uitgewuifd naar de Verenigde Staten, bezorgd als ze zijn dat Washington haar onder druk zal zetten om met de Arabieren over de onderhandelingsvoorwaarden voor vrede in het Midden-Oosten te gaan spreken. Mevrouw Meirs taak is het de Amerikaanse president en zijn minister van buitenlandse zaken duidelijk te maken tot welk punt Israël kan gaan als het op concessies aankomt. In Israël wordt al scherpe kritiek op de Verenigde Staten gehoord omdat onder Amerikaanse druk is toegestaan dat de Egyptenaren voorraden overbrengen naar het omsingelde derde Egyptische leger op de Sinaï-oever van het Suez-kanaal.

Teken aan de wand voor de Israëli's is wellicht, dat president Sadat van Egypte gisteren de eerste Egyptische president in 21 jaar was, die iets goed over de Verenigde Staten te zeggen had. Op zijn persconferentie in Cairo noemde hij het Amerikaanse standpunt van het ogenblik „positief".

Mevrouw Meir sprak bij haar aankomst in Washington er echter haar voldoening over uit in een „bevriend land" te zijn, en zei dat ze vol vertrouwen was dat ze betrekkingen tussen haar regering en de Verenigde Staten zouden worden verduidelijkt. De Israëlische premier noemde het „natuurlijk" dat van tijd tot tijd problemen en vragen rijzen waarvoor naar antwoorden en ophelderingen gestreefd moet worden.

Amerikaanse deskundigen zullen de Russische luchtdoelraket Sam-6 die door de Arabieren gebruikt werd in de jongste oorlog tegen Israël en die verantwoordelijk is gesteld voor de zware verliezen aan vliegtuigen die Israël leed, samen met de Israëli's bestuderen, zo is uit bevoegde militaire kringen in Washington vernomen. De Sam-6 was in het Westen nauwelijks bekend. Volgens de Amerikanen is de bediening eenvoudig en de trefzekerheid groot.

De staat van verhoogde waakzaamheid waarin de Amerikaanse land- en luchtstrijdkrachten in en buiten de Verenigde Staten op 25 oktober gebracht waren vanwege een Russische dreiging van eenzijdig militair ingrijpen in ■ het Midden-Oosten, is gisteren geheel opgeheven, zo is in Washington en Heidelberg — waar het hoofdkwartier van de Amerikaanse strijdkrachten in Europa is bevestigd — bekendgemaakt. De staat van verhoogde waakzaamheid blijft echter van kracht voor de Amerikaanse Zesde Vloot op de Middellandse Zee, zo verklaarde woordvoerder Friedheim van het Pentagon.

Mevrouio Golda Meir bij haar vertrek naar Washington op het vliegveld Lod. Achter haar de Israëlische minister van buitenlandse zaken Abba Eban.

(Van onze correspondent)

DEN HAAG — Het is welhaast zeker dat er voor volgend jaar geen centraal akkoord komt. Niet alleen zijn de werkgevers en de werknemers in de Stichting van de Arbeid het nog steeds niet eens over de hoogte van de stijging van de contractlonen, bovendien is op het ogenblik de sociaal-economische situatie erg onduidelijk omdat de gevolgen van de olieboycot nog niet te overzien zijn. Tegen het middaguur zijn premier Den Uyl en de ministers Boersma (sociale zaken) en Duysenberg (financiën) naar het SER-gebouw gegaan, om deel te nemen aan het overleg in de Stichting. Hieruit wordt afgeleid, dat de regering overweegt noodmaatregelen in de vorm van een loon- en prijsstop te nemen. Dat is mogelijk op grond van artikel 8 van de Loonwet. Waarnemers achten het mogelijk dat een loon- en prijsstop voor drie maanden wordt afgekondigd. Dit zou de eerste keer zijn sedert het beruchte artikel 8 van de Loonwet van kracht is. Allerlei andere maatregelen op het gebied van distributie en dergelijke zouden te verwachten zijn als uitingen van het noodbeleid. Van de zijde van het VNO werd er juist vandaag op gewezen dat door de olieboycot 40 procent van de energievoorziening wegvalt. Minister-president Den Uyl zei vanmiddag na zijn gesprek met de Stichting van de Arbeid dat hij wilde afwachten wat de Stichting van de Arbeid zou bereiken. Morgen zal het kabinet zich over de ontstane situatie beraden.

Minister Boersma van sociale zaken zei dat het kabinet zicb op de hoogte wilde stellen van de problemen in het overleg. Hij zei dat het kabinet het eens is met de vakbeweging dat de hogere inkomens genivelleerd moeten worden. Hij was wel van mening dat het hoger personeel bij dit punt van overleg nader betrokken diende te worden. De minister zei dat hij een fel tegenstander was van een loonstop, maar dat dit in uiterste noodzaak niet uitgesloten moet worden geacht.

NW-voorzitter Wim Kok zei van mening te zijn dat de werkgevers geen toenadering willen op een aantal punten (waaronder de contractloonstijging en de prijscompensatie). „Ik acht het niet uitgesloten dat door de houding van de werkgevers er geen centraal akkoord zal komen", zei hij. Ook van werkgeverskant gaf men te kennen dat er geen hoop meer is op een centraal akkoord. Inmiddels werd vernomen dat de premier de partijen heeft gevraagd een definitief besluit uit te stellen tot maandag als zij niet tot een akkoord kunnen komen. Het kabinet zal dan morgen een alternatief pakket samenstellen.

DEN HAAG — Pairticulieren die tijdens het rijverbod van aanstaande zondag in een noodsituatie komen te verkenen, hoeven niet op zware bestraffing te ne&enen als zij in hun auto worden aangehouden en aannemelijk kunnen maken dat zij de auto voor dat vervoer nodig hebben. Gedacht is hierbij aan bijvoorbeeld ongelukken thuis waarbij een uit naar een ziekenhuis een leven kan besparen. „In zon omstandigheid is het niet realistisch eerst te wachten tot er een taxi voorrijdt. Men zal dan zijn auto pakken en het slachtoffer wegbrengen", aldus het ministerie van Verkeer en Waterstaat. „Tegenover de politie zal men de noodzaak van de mit aannemelijk moeten kunnen maken, want men kan er verzekerd van zijn dat men wordt aangehouden. Van de kant van de politie mag in een dergelijke situatie een soepele houding worden verwacht".

DEN HAAG — Het verbod voor aanstaande zondag om de motor van een pleziervaartuig aan te zetten, geldt ook voor buitenlanders. Dit heeft het ministerie van verkeer en waterstaat meegedeeld. Buitenlanders en rijders op een CD-kenteken mogen wel in Nederland autorijden en zij kunnen zelfs hier tanken voor hun terugreis. De pomphouders hoeven hun tankstations niet te sluiten.

De politie, eventueel de rijkspolitie te water, zal toezien op de naleving van het gemotoriseerde vaarverbod voor komende zondag. Rondvaartrederijen worden ongemoeid gelaten, omdat de rederij een bedrijf is dat als zodanig ontheffing van het vaarverbod krijgt.

OIRSCHOT — In de legerplaats Oirschot wordt een saneringsplan uitgevoerd, waarbij de soldaten voortaan in woonflats zijn gehuisvest. Ter gelegenheid hiervan bracht minister Vredeling van defensie er gisteren een bezoek. Hier tapt de minister persoonlijk een pilsje aan de bar, die door de militairen zelf is gebouwd — en betaald.

Dezer dagen kwam junior met een opdracht van school thuis om in het kader van de lessen in het Engels in die taal een kort opstel te maken

over een actueel onderwerp. De kinderen mochten kiezen uit Chili of het Midden-Oosten. Daar sta je dan wet even weer perplex want je kunt van knullen en meiden van zo rond de vijftien en iets daaronder alles vragen over sport, popmuziek, de nieuwste films en de avonturen van Kuifje en Asterix maar wie denkt, dat je op die leeftijd ook maar een cent interesse hebt voor zware buitenlandse politiek is kennelijk zijn eigen jeugd vergeten. D«t is teveel gevergd. Het enige wat sommigen in de klas ietwat inspireerde was de technische kant van de oorlog in het Midden-Oosten, aldus hebben we naderhand bij geruchte vernomen. Tanks en vliegtuigen appelleren nu eenmaal meer aan de belangstelling van jongens dan de nare achtergrond van het gebruik van zulke dingen. We vrezen dan ook met groten vreze, dat de opstelletjes met veel pijn en moeite tot stand zijn gekomen. Goede raad: laat voorlopig zulke grote mensenrommel er ver buiten. Ze krijgen het later toch wel voor hun kiezen. Mogen ze nog even een beetje jong zijn, alsjeblieft?

UTRECHT — Het ministerie van volskgezondheid en milieuhygiëne wil de hand in eigen boezem gaan steken en de „interne milieuvervuiling" in de eigen burelen gaan bestrijden, zo meldt de Algemene Bond Van Ambtenaren (ABVA) in het bondsblad „De Ambtenaar". De directeur-generaal voor de milieuhygiëne is o_» het idee gekomen om een werkgroep in te stellen die ondermeer gaan bekijken, waar men de enorme papierberg moet laten waarmee dit ministerie dagelijks wordt geconfronteerd. Ook zit het ministerie in zijn maag met de vele plastic-wergwerp-artikelen, die meestal slechts één keer worden gebruikt voor ze in de prullemand verdwijnen. Daarnaast gaat men bezien of de ambtenaren op volksgezondheid niet wat aan de zogeheten pauze-gymnastiek moeten gaan doen.

DEN HAAt* — Een aantal aktie- en werkgroepen is bijzonder blij, dat de straat aanstaande autovrije zondag weer eigendom wordt van voetgangers, fietsers en openbaar vervoer en verzoeken daarom iedereen om op de eerste vrije zondag de vlag uit te steken om zo dit „heuglijke feit te vieren". De aktiegroepen roepen verder de mensen op de straat op te gaan en daar aktiviteiten te organiseren.

„Wij laten nu buiten beschouwing of we de olieboycot goed dan wel fout vinden," schrijven de groepen in een verklaring, „maar wij hebben weinig waardering voor het feit, dat er internationale spanningen voor nodig waren om rijverbod en snelheidsbeperking in te voeren. Ruim 3000 verkeersdoden per jaar zijn kennelijk niet ernstig genoeg." De verklaring is o.m. ondertekend door de Lastige Amsterdammer, Maskers af, Stop Kindermoord, Werkgroep Dooievaar, Stichting Rover, Werkgroep Milieubeheer Leiden, Aktiestrohalm, Vereniging tot Behoud van het IJsselmeer, Inspraakgroep Waterland en Kontakt Milieubeheer Zaanstreek.

(Van onze correspondent)

DEN HAAG — Het rijverbod op zondag zal van drie uur zondagmorgen tot twaalf uur 's nachts van kracht zijn. De regering deed deze concessie gistermiddag aan de Tweede Kamer nadat een grote meerderheid op andere tijden had aangedrongen dan aanvankelijk was bepaald. Onder het rijverbod vallen alle auto's met uitzondering van die van buitenlanders en van de automobilisten die een ontheffing krijgen. Bromfietsers zijn vrij, maar tamken zal zondag voor niemand mogelijk zijn. Staatssecretaris Van Hulten kondigde in de Kamer aan dat het ontheffingsbeleid niet soepel zal zijn. De bewijslast ligt bü de aanvrager om aan te tonen dat hij beslist aangewezen is op zijn auto, omdat het openbaar vervoer voor hem geen oplossing zou kunnen bieden. By opzettelijke overtreders van het rijverbod kan een boete van ƒ 100.000 of zes jaar gevangenisstraf opleveren. Ook kan de auto of motorfiets verbeurd verklaard worden.

De staatssecretairis zei dat als 10 procent van de automobilisten ontheffing vraagt, er al ruim. 320.000. auto's op de weg zouden kamen, wat de controle volledig oramogielijk maakt en het ontheffingsbeleid onuitvoerbaar. Onder het verbod vallen ook auto's die op LPG rijden. Bij de ontheffing kan bepaald worden dat zij voor een bepaald gebied en voor een bepaalde tijd zal gelden. De Staatssecretaris heeft die indruk dat die laatste maatregel het meest doeltreffend zal zijn.

Vrijstellingen zullen worden verleend aan openibaar vervoer, personenvervoer in bussen en tourwagens, taxi's, vrachtvervoer met spoedeisend karakter (bijvoorbeeld aan bedlanf onderhevige lading) grensoverschrijdend vervoer, spoedeisende ritten van opertoare nutsbedrijven (bijvoorbeeld voor monteurs die reparaties moeten uitvoeren, de radio en televdsiewagens van de NOS, maar niet voor de auto's van journalisten en fbfognai__. Die zullen apart moetien aantonen dat zijn hun auto nodig hebben. Verder geldt de vrijstelling voor landbouwmachines en tractoren, in zoverre die voor de land- en tuinbouw op zondag nodig zijn. Het Koninklijk Huis heeft al laten weten geen vrijstelling te willen hebben.

Artsen, specialisten, verloskundigen en dierenartsen krijgen een ontheffing, maar alleen in zoverre die nodig is in het kader van hun 2x>ndagsdienisten. Het esculaap-teken is geen garantie dat men een ontheffing krijgt. Ook zij zullen dus moeten aantonen dat zij zondags moeten werken. Invaliden die aangewezen zijn op vervoer, krijgen wel een ontheffing als zij zondags naar de kerk of een andere bijeenkomst van geestelijke aard willen gaan. In hun vervoermiddel mogen dan ook familie en kennissen meerijden.

Staatssecretaris Van Hulten wilde er niet aan om alle 65-jarigen of 70-jarigen zonder meer een vrijstelling te geven voor het zondagrijverbod. Op aandrang van de Kamer besloot hij om sport- en reclamevluchten op zondag alsnog te verbieden. De staatssecretaris wees suggesties uit de Kamer af om predikanten en priesters zonder meer een ontheffing te geven. Ook zii zullen moeten aantonen dat ze hun werk niet kunnen doen omdat het openbaar vervoer of de taxibedrijven hen in de steek zouden laten. Ook op de priesters en predikanten rust dus de last om zelf aan te tonen dat zij beslist op een auto zijn aangewezen. Een motie van de heer Van Dis (SGP) om bepaalde groepen kerkgangers ontheffing te verlenen — diegenen die ver van de kerk wonen, invalide bejaarden en zij die uit principe op zondagen niet met openbaar vervoer willen — werd aangehouden.

Minister Lubbers zei tijdens het Tweede-Kamerdebat over de oliecrisis dat wordt overwogen de maximumsnelheid van 100 km per uur, als benzinebesparende maatregel, verplicht te stellen. Minister Lubbers gaf ook enkele alternatieve mogelijkheden voor de autoloze zondag zoals bijvoorbeeld het stilleggen van het autoverkeer gedurende een deel van de zaterdag of rijverboden op bepaalde avonden. Daarbij zal privé-vervoer achtergesteld worden bij beroeps-vervoer.

Uitgangspunt van de door de regering getroffen maatregelen is zoals gemeld het terugdringen van het verbruik met ongeveer 10 procent. Over de snelheidsbeperking zei minister Lubbers de indruk te hebben dat niet een ieder hier serieus op reageert. Het moet echter mogelijk zijn dat ieder zich aan een maximum snelheid van 100 km per uur houdt. Voorlopig zal dit op vrijwillige basis moeten gebeuren, maar zonodig zal een wettelijke maatregel worden getroffen.

ALS HET waar is, dat de gezamenlijke electriciteitsmaatschappijen een plan voor beperking van de afneming in de la hebben liggen, waarbij hele delen van het Nederlandse platteland af en toe voor uren zullen worden afgesneden, dan is het zaak voor de provinciale besturen daar onmiddellijk tegen te protesteren. Het zou onaanvaardbaar zijn, wanneer het ontbreken van grote industrieën en andere energievreters in bepaalde streken voor de electriciteitsmaatschappijen aanleiding zou zijn, de knop maar een tijdlang om te draaien. Het particuliere gebruik vormt slechts een fractie van de totale afnemening. Het moet mogelijk zijn in praktisch alle bedrijven zonder ernstige produktiedalingen een veel grotere beperking van het stroomgebruik te realiseren. De vermorslng van electriciteit is bijna overal onvoorstelbaar groot, zeker naar de normen van particulieren.

Die beperking moet mogelijk zijn met gebruikmaking van de rekeningen, dus zuiver administratief, zoals gisteren al is gesuggereerd. De via de radio gelanceerde uitvlucht, dat men niet over voldoende meteropnemers beschikt, is flauw. En is het wel juist, dat de electriciteitsmaatschappijen dergelijke ingrijpende maatregelen voorbereiden zonder ruggespraak met het departement en met de minister, die de politieke verantwoordelijkheid draagt? In de dorpen zal men, zo blijkt wel uit „Bokwerder Belang" (geciteerd op pagina 13) bereid zijn ten volle mee te werken. Maar dan moet vaststaan dat er geen andere mogelijkheid is en dat niet over de hoofden van honderdduizenden heen de makkelijkste weg wordt gekozen. Daar lijkt het nu wel op.

HET OVERLEG over een centraal akkoord heeft zijn zin voorlopig verloren. Niemand kan op het ogenblik nagaan hoe de ecomische toestand er gaat uitzien. De oplopende olieprijzen, gevoegd bij de olieboycot veranderen alle cijfers. Dat geldt zowel voor de effecten op de prijzen als voor de effecten op de overheidsplannen. Tot dusver was ieder vrij hoopvol gestemd over de groei van de produktlvltelt, die het mogelijk zou maken toch nog een reële loonsverhoging te geven en daarnaast zowel de prijsverhogingen als een aantal collectieve voorzieningen op te vangen. Het ziet er meer naar uit, dat werkgevers en werknemers blij mogen zijn als zij bij het zitten op de nullijn gespaard blijven voor blaren.

Sterker dan tevoren moet zich straks op ieder gebied het gewicht van de regering doen gelden. Het Centraal Planbureau zal berekeningen maken voor het bijstellen van de begroting, maar ook daar valt nauwelijks mee te werken. Nederland staat bloter dan ooit aan invloeden van buiten. Misschien valt er over een tot twee maanden meer zinnigs over te zeggen dan nu. Aangezien een akkoord geen nijpende kwestie Is, kan het bedrijfsleven het gesprek beter een tijdlang op een laag pitje zetten. Bij alle nare zaken moet geen voortijdig centraal akkoord komen, dat Nederland zich in een straks blijkende armoede niet kan permitteren. E.