Leeuwarder courant : hoofdblad van Friesland

Heerlijke autoloze zondag gehad, dat wel, autorijden, behoort namelijk niet bij mijn sterkst begeerde hobby's; de oor-aak hiervan is 'evenwel beschamend en beledigend voor het merendeel van de autootje-bezitters van ons land, die wel daarvan genieten. Degenen, die overdag in de week daartoe geen kans hebben om met hun gezin een fijn ritje te maken, is een stuk levensvreugde ontstolen en op welke manier? Alleen door een ontactisch, dom en partijdig opstellen van een regering, waardoor wij allen, slaafse volgelingen kun je haast zeggen, de pineut werden. Doordouwers en slimmerikken als we zijn, moeten we nu net als Torn Poes een list bedenken, daarvoor hebben wij sis brandsto-verbrulkers echter weinig

kans bij die Arabieren, want die heol ban ons door, ze schijnen ndet meer amialphabeet te zijn en hebben mogelijk bekwame economen en andere weten-

schappelijke deskundigen in dienst, misschien ook wel uit Nederland en omstreken. Dus blijft er over, dat wij de ons toegebrachte schade, hetzij financieel, moreel of in de zin van beknotte levensvreugde claimen bij de staat en de maatschappijen, welke onze autokosten veroorzaken. Wij zijn het duurste autoland van Europa, wij moeten 164 uren werken volgens de LC om de vaste kosten boven water te hebben, dat is geen kattepies wel? Pas heb ik weer ƒ 581,16 betaald voor autoverzekering, dus bij

elke verboden rij-zondag, mag ik p.l.m. ƒ 1,60 per keer terugvorderen, zoniet dan is dat voor mijn gevoel diefstal, want ik heb dit verbod niet bepaald. Hetzelfde geldt voor de motorrijtuigenbelasting, ongeveer ƒ0,82 per dag, dus deze beide uitgaven samen zijn al bijna ƒ2,50, en als de regering het nog niet wist de rijksdaalders groeien de gemiddelde Nederlander niet op de rug. Zaterdags moet de automobilist doorgaans boodschappen bij elkaar halen met of zonder ega, klusjes thuis doen of winteraardappels zoeken in de bouwhoek en al die dingen meer, dus alleen zondags kan het gezin eventueel even profiteren door in het met grote inspanning verdiende stukje blik rond te toeren of familie te bezoeken, Verbied de overheid dit, om welke redenen dan ook op de Sabbat der Heren, dan is die man gedupeerd en bijna verplicht tegenover zijn gezin al die beren één snipperdag in de week te nemen. leder mens heeft zijn of haar ontspanning nodig en nu zullen we dan moeten kiezen, of de ai-beidsmarkt raakt overspannen of het individu zelf of gewoon doorrijden en zorg maar dat er benzine komt, ieder moet zijn eigen werkje maar goed doen an ervoor zorgen dat de fouten worden hersteld. Uit principe ben ik niet gaan fietsen, ten eerste niet omdat dat plaatje in de krant stond, waarin Batavus enikele ministars een fiets aanbood (je weet hat nooit hè, een overheid heeft veel rijwielen nodig) zakelijk heel slim, als kijkspel bah! Ten tweede denk ïk altijd zo fietsende, eigenlijk is een mens hetzelfde als de fiets, hij wil al trappende om zich heen, vooruit of hij wil voortgebrapt worden, zodoende! Doe de gordijnen maar gauw dicht, dat bespaart olie!

Leeuwarden.

Johannes.

Nu er i.v.m. de energiekriisis, die tot dusverre in Europa speciaal Nederland getroffen heeft, van overheidswege terecht is aangedrongen op een besparing van helt gebruik van electrische stroom door particulieren en velen (hoop Ik) 's avonds met rninrier licht achter de gesloten gordijnen genoegen nemen, is het toch wel schrijnend dat een deel van die overheid zoals gewoonlijk smijt met energie.

De gemeente Leeuwarden, een centrumpositie in het heitelan bekledend, zelden of nooit toonaangevend (behalve m het uitdelen van parkeerbonnen ■waarin onze politie, vanwege het een- JWüdlige procesverbaal, uitblinkt) zou het goede voorbeeld kunnen geven om "»g vóór het einde van de crisis te «sluiten om het overgrote deel van de atraatwerlichting, de overbodige verüöhtfag op de galerijen van de flats en 'fren deel van de verachting op de ge'«•eenitel ijbe kantoren u_t te schakelen. Als daatibij nog het verbod zou komen om 's avonds na 20.00 uur reclame c.g, etalage-verflich-ing te branden ™i Laeuwairden, zou onze gemeente tot veler verrassing gebiruiik maken van de «uiebe gelegenheid een voorbeeld te sluiter. Uogfi Raad ta deze Zin be" Leeuwanden. Opmerker.

In aansluiting op het zeer doordachte artikel van de heer H. Betten over de doofheid-problematiek („Beurtelings", LC 3 november '73), zou ik de geïnteaessieerden in deze materie gaarne willen wijzen op het volgende: A.s. zondag 11 november zal in de Chr. Gereformeerde Kerk (Wijbrand de -.eeststraat, alhier) een z.g. ~ge«>mbinee_ide" dienst wanden gehouden vaar doven èn horenden. Deze dienst Is uiteraard zoveel mogelijk aangepast met visuele middelen. Voorganger is ds. Modern uit Rotterdam, predikant in byzandene dienst vam. de Chr. Ge-reformeerde Kerken voor het geestelijk verzorgingswerk voor de dovan.

De plaatselijke Interkerkelijke Commissie Friesland organiseert tweemaal par maand namens alle Friese kerken de „gewone" dovendiensten in gebouw „Irene" te Leeuwarden op zaterdagmiddag. De bijzondere diensten, zoals die van. a.s. zondag, wanden 2 & 3 keer per jaar in diverse plaatsen op uitnodiging van. plaatselijke kertanaden gehouden. Zij vormen voor de doven een geweldife belevenis: immers dan zijn ze uit urn isolement en gewoon samen met de horenden in een kerk! ledler die belangsteling heeft voor dit werk — correspanritentie en Michtinten: Maria Louisestraalt 4, Leeuwarden — Is hartelijk welkom.

Leeuwarden.

Namens de Interkerkelijke Cammis-ie voor de Geestelijke Verzorging van Doven in Friesland, A. Beintema, secretaresse.

(ADVERTENTIE IM.) MIJN POES HEEFT CUP KOORTS WAT NU? Vanavond maar 'ns warm voor de buis, Mevrouw K. te 8., morgen weer over. Mocht u overigens ook wat willen weten over haar eten, vraag dat dan bij de dierenspeciaalzaak. Alleen daar ligt trouwens het uitstekende Witte Molen VLEESMENU, nieuwe knabbelbrokjes van puur-natuur en boordevol eiwit. Vleesmenu heeft de wereldcup! !_____ Bmttgfl) Voedert al wat blaft, mauwt, piept, fluit, koert of knort:

(ADVERTENTIE Ï.M.) I^^ LINKS als u komt van „Bij de Put" RECHTS als u kamt van de „Eewal" MIDDEN in de „Slotmakersstraat" Dédr ia de zaak waar u snel slaagt voor alle woonstoffen. Wie die zaak is? Nou, gewoon... Terpstra stoffering Slotmakersstraat 10 Leeuwarden

pc hear Norbruils blykt mei wachttiden yn de "Tjongerscihans'' neat gjin nroblemen to hawwen. Sa is it it beste en de Reade Froulju hawwe oerdreaun. Jonge, jonge, hwat is it dochs in steltsje sloegerts, dy husdokters en spesjslisten (en dat binne der noch al hwat), dy't op „ófspraek" hamen wurk dogge. Dêr komt, om hakker reden ek, ln pasjinit op de ófsprutsen taid net opdaegjen en o hearken, nou is dus de waeMkeamer leech en n^oat de dokter wachtsje oan't de folgjende pasjint, dy't fansels kr,ekt op de ófsprutsen tiid komt, forskynt. Allegearre forlerne Icaytbere tiid foar dokter, dy't neffens de hear Norbruis opnii_rte kin ta wiken 0f moannen (per jier rekkene nim ik oan). En Üiïis de pasjintan mar wachtej_, uren, dagen. Boppedat is der foar de minsken yn'e wacmkeamer gjin garansj. dat se op'e dei fan de ófspraek holpen wurde.

Né, dan it systeem fan wachttiiden. Nou ja, men moat dan as pasjint wol langer wachtsje, 24 persint tusken 1 en 2 uren, 8 persint langer as 2 uren (hoe lang op syn heechstf), mar hwat hindert soks! De taid fan al dy wachtsjende minsken, dy't üt harren saek moatte, de memmen mei lytse bern, de Iju dy't dêr mei foitriet sitte en al dy oaren, is fan minder of gjin bilang. Allinne de tiid fan dokter is kostber. Myn koraklüzje: op „ófspnaek" is de goede oplossing, al soe it allinne mar wêze om't hjirbij de minske mear as minske" syn gerak krijt. En hwait haldt de opmerking yn, dat mar in sechste part fan de lju, dy't nei de polykünyk moatte, it iepenbier forjïer brüke? Fierder wurdt der sein, dat de minsken to bitiid komme. Is dat sa frjemd by it systeem fan wachttiden? frjemd bij it systeem fan wachttiiden? Sels de minsken mei in ófspraek komme ek wol even earder. Surhüsterfean. J. de Vries.

Ja, het is zover, de olieboycot is een feit. De auto's blijven 's zondags in ruste. Laten we voorop stellen dat wij zondermeer voor een autoloze zondag zijn, het is geen ramp als we enige zondagen zonder auto moeten recreëren. Wij zijn dan ook allang blij als het alleen bij deze maatregel blijft. Nu geeft de overheid enkelen een ontheffing, zoals doktoren, veeartsen, wijkverpleegsters, kraamverzorgsters enzovoort. Verder, zegt Piet Moll, inspecteur RVI in de LC van woensdag 31 oktober, kunnen zij die zich zondag beslist moeten verplaatsen en daarbij geen gebruik van het openbaar vervoer kunnen maken een aanvraag voor ontheffing indienen.

De RVI wist zeker nog niet dat de boeren op zondag ook hun k»eien moeten melken en daarom al om vijf uur aan het werk zijn. Dat sommige boeren . worden bijgestaan door boerenhulpen omdat de boer ziek is of omdat de vaste werknemer een vrij weekend heeft. Ook komen vaak familiebedrijven voor, waar één van de firmanten op afstand van het bedrijf woont, gelijk geldt dit voor agrarische medewerkers.

Velen van deze hebben een ontheffingsaanvraag ingediend en allen hebben een negatieve uitslag gekregen. Hierdoor moeten medewerkers van boeren in de Haskerveenpolder 's morgens eerder opstaan. Zij moeten dan vanuit de Joure tien kilometer fietsen door de nachtelijke uren. Na het werk in de warme stal mag men dan bezweet huiswaarts keren, op de avond mag men nog eens dit eindje fietsen. Hetzelfde lot deelt een boer uit Vegelinsoord die zijn vee tijdelijk in de Tijnje heeft gehuisvest, omdat brand zijn boerderij verwoestte. Ook hij kreeg geen ontheffing om te pendelen tussen Vegelinsoord en Tijnje. Hoe durft men deze mensen een ontheffing te weigeren? Hij die vijf dagen werkt kan elke dag over zijn auto beschikken. De boer en zijn medewerkers, die zeven dagen werken, mogen op zondag fietsen en eerder opstaan en later thuiskomen, zodat er van hun „vrij zijn" op zondag helemaal niks overblijft. Hopelijk bezint de RVI zich nog over wat men de zondagwerkers in de landbouw aandoet en geeft men dezen alsnog ontheffing om de reis naar en van hun werk warm en kort te houden. Alleen bij deze manier van reizen kan men gezond blijven. Akkrum A. A. N. (Bij de RVI gaf men de volgende aantekeningen: de ontheffing van het rijverbod voor doktoren, veeartsen, wijkverpleegsters enz. geldt alléén wanneer deze mensen voor de zondagsdienst zijn ingeschakeld. Anders niet. Wat de agrariërs betreft: in eerste instantie zijn deze aanvragen inderdaad afgewezen. Oorzaken: het onnoemelijk grote aantal aanvragers en de te korte tijd van voorbereiding. Nu de „ontheffingsstorm" ten kantore van de RVI enigszins is geluwd, worden deze aanvragen in overleg met de agrarische organisaties opnieuw bekeken, opdat de noodgevallen er alsnog kunnen worden uitgehaald. Wat betreft de boer in Vegelinsoord: hij heeft zijn ontheffing maandag gekregen. Red.)

Naar aanleiding van het stukje dat maandag onder de kop „Betaal maar rustig" in deze rubriek verscheen wil ik graag een en ander opmerken. Wanneer D. de J. de moeite had genomen zich enigszins te verdiepen ln de kernenergie dan zou er waarschijnlijk niet zon opbeurend stukje uit zijn pen gevloeid zijn. De vele bezwaren die de werkgroep „Friesland stop Kalksar" naar voren gebracht heeft bomen voort uit een gedegen studie van vakmensen (medici, kernfysici, natuurkundigen, scheikundigen e.a.). ledereen ban er zelf kennis van nemen door bij de wereldwinkel voor f 7.50 de kermenerigiienota van de Raad voor Milieudefensie te bestellen. D. de J. kan deze bezwaren niet onder de tafel vegen met de simpele opmerking „dat 't wel overtrokken zal zijn".

Over de democratische manier waarop de Kaikarwet is aangenomen is het laatste woord nog ndat gesproken (de adviescommissie bestond uit leden die werkzaam waren bij bedrijven die bij de bouw ingeschakeld zoudien worden). D. dfe J. doet een actie waarbij gepoogd wordt informatie te verschaffen, die de atoamlobby ons opzettelijk onthouden heeft, een actie die gebaseerd is op verantwoordelijkheid voor ean voor onze kindieren leefbaar milieu af, met een stertk staaltje van burgelijke onigiehoorzjaaimheid. Kommentaar overbodig!

D. de J. noemt de informatie eenzijdig. Dat was de kemanergienota van de regering ook: geen woord over stralingsgevaar; milieu en veiligheid worden slechts terloops genoemd — slechte economische motieven telden. Uit het voorlichtingsboekje van Neratoom over de Kalkarkweekreactor schrapte men op het laatste ogenblik de bladzijde met bezwaren en onopgeloste vragen. D. de J. stelt dat de werkgroep niet zou weten dat er een energiecrisis dreigt. Daar zijn we ons heel goed van bewust. Er wordt ons door de energiebedrijven verteld dat de kernenergie een overbrugging van enkele tientallen jaren is naar de tijd dart zionne-energie, windkracht en getijdenwerktag (die onbeperkt aanwezig zijn) benut zullen worden. In die korte tijd belasten we het milieu op een manier, die niet meer omgedaan gemaakt ban worden (eenmaal opgewekte radio-activiteit kan iniet meer door de mens opgeheven worden). De gelden, dtte echter beschikbaar warden gesteld voor onderzoek maar alternatieve energiebronnen (voor laa_ge termijn) zijn echter slechts een fractie van hetgeen beschikbaar Is voor onderzoek naar kernenergie (tijdelijke oplossing).

De opmerking dart de groep „onder communistische invloeden te lijden heeft" spant de kroon. D. de J. zou moeten inzien dat een leefbaar milieu geen zaak voor een bepaalde groepering is. Een WD-er ademt dezelfde lucht in als een communist! Verder trekt hij uit het rapport van de Cktb van Rome schijnbaar de conclusie: op weg naar heft einde en wel zo snel mogelijk. Wat dat betreft heb ik niet zoveel haast. Het is zaak dat we de noodtzakelijke veranderingen aanbrengen in oms maatschappelijk bestel: wanneer blijkt dat grondstoffen en brandstoffen opraken dan moeten we de consumptie en produktie afremmen, meer werkgelegeniieid zoeken in de recreatie, goederen produceren die lang meegaan (technisch is dit mogelijk het zal de beleggers wel minder winst opleveren... )en vooral geen wegwerpartikelen kopen. We zullen andere waardan moetan ontdekken dan die'welke uitsluitend in geld uitgedrukt kunnen worden.

Maar allereerst heeft iedereen recht op informatie over voor- en nadelen van bv. kernenergie. Het doei van de actie is op de eerste plaats hierin te voorzien. Daainna moet iedereen zelf maar zien of hij de 3 pet. weigert. Dit is echter de enige effectieve manier om bet kernenergiebeleid weer in de 2e Kamer te krijgen. Leeuwarden. D. de Wit.

Nu een energietekort onvermijdelijk lijkt, verwacht je dat oriënteringsritten wel afgelast zullen worden. Vergeet het maar. In Rottum mocht ik zaterdag j.l. van zon festijn getuige zijn. De oproep tot bezuiniging is klaarblijkelijk tot organisatoren en deelnemers (nog?) niet doorgedrongen.

Voordat er sprake was van een olie boycot, heb ik me trouwens ook wel eens afgevraagd hoe men zulke ritten, aiutocrossen etc. ban verantwoorden. Als je het goed meent met het leefmilieu, ga je toch niet onnodig autorijden?

Uit milieuoverwegingen hoop ik, dat U ook na het eventuele opheffen van de boycot wat zuiniger zou gaan (blijven) omspringen met olie, benzine, aa_dgas en stroom. U beseft toch wel Uw afhamkelijkhedd van en verantwoardelykheid voor de natuur? Rottum. Sietse Krikke.

Onlangs werden wij via de pers op een eerste lijst met beschermde planten opmerkzaam g-maakt. Maar de vraag rijst wel wie als gewone leek die planten kan thuisbrengen. Ik noem als voorbeeld de Zwanebloem die ook op die lijst voorkomt. Maar wie kent Butomos Umballatus? Een ander aspect: planten bezitten soms vele en m Friesland Friese volksnamen. In de Zuidwesthoek komt deze plant nog overvloedig voor. En de mensen die van veldboeketten houden, plukken deze bloemen dan ook nog al eens vanwege het mooie, breed uitstaande bloemscherm. Anderzijds zullen er niet veel opsporingsambtenaren zijn, die de verschillende planten bij hun naam kennen. Zij moeten daarom het in uitzicht gestelde boekje maar goed bestuderen. Als zij in elk geval maar niet alle veldbloemen als verboden planten beschouwen. Want kinderen plukken graag bloemen, vooral pinkster-, boterof koekoeksbloemen.

Maar wat mij belangrijker voorkomt is dat de lagere overheden zoals gemeente en provinciebesturen meer aandacht aan deze zaken gaan besteden, door bijvoorbeeld kleine vergeten stukjes grond door de plantsoendiensten te laten inzaaien met verschillende wilde plantensoorten, voorts op wegbermen te letten waar dergelijke planten voorkomen en die niet eerder te maaien dan dat verschillende soorten weer zaad gevormd hebben. Ook toekomstige bouwterreinen kunnen aan de instandhouding van onze flora bijdragen, al kunnen wij als zodanig ook niet langer dan een jaar aan vermeerdering en instandhouding meewerken. Ook voormalige trambanen zullen in deze grote aandacht moeten hebben. Zij bezitten namelijk in veel gevallen een bijzondere flora. Let in het voorjaar eens langs de oude weg tussen Bolsward en Sneek op de plantengroei. Opvallend veel berenklauw, pastinaak, akkerhoningklaver. De bloeitijd van deze planten valt ongeveer in juni-juli. Wie een wandeling langs deze of andere wegen er voor over heeft, kan daarvan genieten.

De boeren vrezen van het laten doorgroeien van wegbermen wel eens verspreiding van onkruidzaden op hun land. Maar is een klein aantal andere gewassen een werkelijke ramp voor grasland of schadelijk voor vee? Een. mens zou eens alleen maar kool en aardappelen moeten eten, dag-in daguit. Om eens te ervaren hoe het is een zeer eenzijdig voedsel te eten. Hetzelfde geldt voor het vee, dat maar één soort gras moet krijgen. Want daar zijn de technici op uit! Diepte-ontwatering willen zij om hoogwaardig gras te winnen en andere gewassen zo weinig mogelijk kans te geven zich te ontwikkelen. Maar de mens leeft niet van brood alleen, zoals het vee niet alleen van gras leeft. Er bestaat een spreekwoord: Wat u niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook aan een ander niet. Ook dat vee is „een ander". De mens schijnt iemand te moeten uitbuiten. Nu dit niet meer gaat met zijn medemens, word dit streven op het nog weerlozer dier overgebracht.

Dit is niet de schuld van de boeren alleen. Hun medelandgenoten wensen zo weinig mogelijk voor zijn producten te betalen, zodat hij gedwongen wordt met zijn koeien, kippen, schapen en varkens een soort levende fabrieken te maken. En verder grijpt hij naar de kunstmest. Want die is gemakkeijker hanteerbaar dan de organische mest. lemand beweerde onlangs in een ingezonden stuk in de LC, dat er geen stront voorradig was om al het land goed te bemesten. Veel mest van de varkensmesterijen is een probleem. Maar wij allemaal brengen onze faecaliën in het water, het water, dat wij onder de huidige omstandigheden ook weer moeten drinken. Het water, waar wij ons in de zomer in Friesland op vermaken. Het water waar velen zich bij verpozen met vissen. De oververzadiging van groeistoffen in het water begint funest te worden voor de flora aan de oevers van kanalen en meren. Het harig wilgenroosje begint een forse opmars en verzwakt mede de rietkraag. Dus niet alleen de watersporters hebben schuld, zoals J. J. Plantinga te Winsum stelde (LC 27 oktober). Daarom stel ik hier ook de vraag: wat is er van waar, dat de Marrekrite bespuitingen uitvoert ter beteugeling van de opmars van het harig wilgenroosje? Het tast niet alleen het riet aan, maar ook andere planten gaan ten onder aan die concurrentiestrijd. De afgelopen zomer heb ik hier tevergeefs gezocht naar moerasspirea, terwijl andere jaren nog wele en paar van deze mooie roomkleurige zoetgeurende rozen waren te vinden. Leverkruid daarentegen schijnt zich enigszins uit te breiden, waar tegenover staat, dat de wederik langzaam aan het verdwijnen is. (Dit is een van de planten op de lijst.) Op Westerend te Harich komen deze bloemen langs de bosrand in een behoorlijk aantal voor in gezelschap van hertshooi en leverkruid.

Langs de veelomstreden Bokkeleane komt veel koningsvaren voor, eveneens in de lijst opgenomen. Door het opschonen van de greppels langs de weg zijn er heel wat van deze en andere planten een stuk ingekrompen. Tot die planten die daardoor bijna verdwenen zfin, behoort de balsemien of springzaad. Het is wel geen inheemse plant, maar hij heeft daar blijkbaar een voor hem gunstige plaats gevonden. Gemeentelijke en andere diensten moesten wat meer uitkijken wat en hoe zij „opruimen". In elk geval terwille van mens en dier moeten zij zo weinig mogelijk met insecticiden of onkruidbestrijdingsmiddelen werken. Workum. J. A. Houtsma.

Mei greate büangstelling haw ik yn 'e Lj. Kr. fan forline Sneon lézen it ütfoeriga artikel „Waalse tsjerke fryske tsjerke?" Net graeeh soe ik sjen dat soks trochgean soe, mar wol — en sels tige graeeh — dat er yn alle tsjerken yn üs Haitei_n faker in fryske tsjinst halden waerd. Fan datoaogeande haw ik respekt foar üs dominé De Jong to Goutum, dy't — hoewol net fan fryske öfkomst — sa goed üs moaije sprake oanleaid hat, dat er dêryn sa nou en dan preket en bdgraffeniissen tige oansprekkend en meilibje-id yn üs Memmetael liedet. Hulde! Doe 't ik yndertiid tsjerfcf_ld fan de Herforme tsjerke fan Huzum wie is op myn ütstel en oandrang troch de tsjerkerie bdsletten om minstens ien kear yn elte fearnsjier in fryske preek to halden. Dêr hat de tsjerkerie him in tiidlang oan helden, mar spitigernoch is men letter hjirmei ütskieden. Hwat graeeh soe ik sjen, dat er foartoan yn alle tsjerken yn üs heitelèn geregeld fryske tsjinsten halden waerden. Ljouwert. W. Kuiper».

Zoals burgemeester en wethouders van Wymbritseradeel verwachten, zal binnenkort de verklaring van geen bezwaar door Gedeputeerde Staten van Friesland worden afgegeven voor het „verbeterde" bestemmingsplan „Liuwedaem" by Gaastmeer (recreatiebungalows). Het plan houdt de gemoederen in, »m en buiten het dorp Gaastmeer nogal bezig. Men is het er over het algemeen over eens dat dit plan niet door zou moeten gaan, maar zo is de redenering „Het is niet anders, we moeten er maar wat van maken wat er van te maekn valt". De realisering van dit oude „verbeterde" uit 1966 daterende bestemmingsplan wordt door vele en o.a. de volgende argumenten gemotiveerd (zie o.a. Sneker Nieuwsblad van 30 juli, Informatieblad Wymbritseradeel van 2 augustus, LC van 3 oktober verslag vergadering Dorpsbelangen). 1. Het is een goedgekeurd bestemmingsplan van 1966. In 1964 werd dit plan doorgepraat met „Dorpsbelangen", dat zich enthousiast toonde (dus eigen schuld). Geen wonder, in die tijd was de algemene opvatting hier en elders, dat met de komst van de recreatie de kip met gouden eieren zou worden binnengehaald. In Gaastmeer was nauwelijks enige ervaring op recreatief gebied: er waren de waterpassanten, jeugdgroepen op boerderijen en de eerste tweede woningen. In die tijd vond men in Gaastmeer 1 slager, 2 bakkers, 3 kruideniers, 1 melkboer, 1 smid, 1 schilder. Nu vindt men in Gaastmeer 2 campings, ongeveer 30 tweede woningen, ongeveer 15 woonarken e.d., 12 huurhuisjes, een zeilschool wat los-, vaste mogelijkheden bij de boer. Overgebleven middenstand (ondanks toename recreatie) 1 zelfbedieningskruidenier en 1 melkboer.

In Gaastmeer vinden velen, dat ln leder geval een aantal tweede woningbezitters (waarvan men nu uit ervaring weet dat zij een groep van recreanten vertegenwoordigden, die het minst tot de ontwikkeling en leefbaarheid van het dorp bijdragen) niet nog eens van hogerhand extra moet worden gestimuleerd.

2. Het nieuwe plan is beter dan het oude. Volgens de verklaringen van het gemeentebestuur is dit nieuwe pain voorgelegd, omdat zij van mening zijn dat het oude plan niet meer voldoet aan de eisen, die daar thans aan gesteld worden. Wat is dan de logica dat b. en w. verklaren dat wanneer het nieuwe plan niet gerealiseerd kan worden, om welke reden dan ook. het oude zal worden uitgevoerd (het oude niet passende)? Zijn de financiële consequenties dan toch van een dergelijke omvang, dat er geen terug meer mogelijk is?

3. De ruilverkaveling c.g. de ontsluitingsweg van de Kaappolder (van. levensbelang voor de bewoners van die polder) is gekoppeld aan de realisering van het recreatieproject. Gelukkig bleek, dat b. en w. niet goed op de hoogte waren en dat de ruilverkaveling doorgaat, recreatieproject of niet. Jammer dat dit pas bleek na het verstrijken van de termijn voor het indienen van bezwaarschriften en enkelen op grond van bovenstaande hun bezwaarschrift niet inzonden c.g. introkken (zie ook 14).

4. Een aannemersbedrijf heeft een boerderij plus landerijen gekocht, waardoor de vrijwillige ruilverkaveling kon doorgaan. De medewerking van de aannemer is weliswaar „onvoorwaardelijk", maar dat neemt niet weg dat b. en w. toezeggingen hebben gedaan aan het bedrijf om openingen te maken naar de kant van het bungalowplan.

5. Sociale recreatie. De huisjes worden verkocht voor minimaal 70.000 gulden en aan die verkoop zijn veel voorwaarden verbonden. De eigenaars verplichten zich hun woning minstens vier weken per jaar te verhuren. Wat gebeurt er met de bouwvergunning als er geen 56 sociaal voelende gegadigden te vinden zijn?

6. De eigenaars worden partners in een stichting c.g. vereniging en zullen bijdragen aan een „geweldige opleving" van bepaalde processen in Gaastmeer. Doelt men soms op een dorpshuis, waarover de burgemeester sprak op de bijeenkomst van dorpsbelangen (2 oktober)? Was die mogelijkheid er al niet eerder en waarom ging het toen niet door? Ingewijden kunnen het antwoord geven. Of op het (reeds lang achteraaide) argument van toenemende werkgelegenheid? Of op de mogelijkheid van aardgas? Waar werd dit argument toch meer gehoord?

7. De bungalows zullen zowel voor permanente als recreatieve bewoning kunnen worden gebruikt. Als men zich permanent vestigt, wat gebeurt er dan met die vier weken verhuur gesteld in de voorwaarden?

8. Nu de bouw van permanent bewoonde huizen in het dorp door de hoge grondprijzen al jaren in het slop zit, is dit een kans voor Gaastmeer. Zou misschien een falende grondpolitiek de oorzaak kunnen zijn dat Gaastmeer met de gebakken peren zit? Waarom werd indertijd een bestemmingsplan voor Gaastmeer gemaakt op grond van een boer, waarvan men nu zegt dat men *_?!__ W onteigening „it brea üt de mule stutte" zal? Betekent dit dat men Gaastmeer dus toch al heeft afgeschreven?

9. Voor het dorp Gaastmeer geldt niet (elders wel?) dat de inwoner vreemdeling in eigen dorp wordt. Waarom juist niet voor Gaastmeer? Gaastmeer heeft 235 inwoners. Als straks bedoeld plan is gerealiseerd dan zal het aantal tweede woningbezitters plus aanhang een veelvoud zijn van het inwonertal. Tekent men daarbij nog de overige recreanten in en om Gaastmeer dan is de schatting dat het aantal gastovernachtingen in het seizoen de 100 ruim overschrijdt.

10. Het is aanwijsbaar dat een bijzonder hechte relatie kan ontstaan tussen dorpelingen en steeds terugkerende recreant. Dit is inderdaad aanwijsbaar, maar ook bij massarecreatie? En waarom dan een dorp buiten het dorp, als integratie zo belangrijk is?

11. Het terrein blijft openbaar toegankelijk. Het laatste dichtbijzijnde toegankelijk stukje natuurgebied voor de inwoners van Gaastmeer gaat nu verdwijnen. De bewuste meeroever is sinds heugenis voor veel dorpelingen (en vooral voor de jeugd) zon-, zwem- en recreatieplaats. Als compensatie blijft het terrein openbaar toegankelijk; er komen geen bordjes „verboden toegang", wel met „eigen terrein".

12. De grens van het toelaatbare is bijna (?) genaderd. Waar ligt de grens voor Gaastmeer? Wie bepalen die grens? Wie kunnen dat beter beoordelen dan zij die er wonen en geconfronteerd worden met de werkelijkheid? Wat verstaat men toch onder „ruimtelijke ordening"? Houdt ruimtelijke ordening o.a. niet in, dat in een bepaald gebied geen verdere ontwikkelingen mogen komen als zij schadelijk zijn voor het ruimtelijk beleid, voor het woon- en leefklimaat?

13. De gemeente heeft veel geld in de ontwikkeling van dit project geïnvesteerd en dat moet er weer uitkomen. Ook als blijkt dat in de loop der jaren de inzichten en de omstandigheden zich totaal hebben gewijzigd? Of ten koste zal gaan van een bepaalde groep in onze samenleving? Wat hangt ons dan nog boven het hoofd ln Nederland? Waarom wordt nog steeds na het van stal halen zoveel geld in oude (recreatie) bestemmingsplannen gestopt, dat op een gegeven moment geen alternatief, geen weg terug of enige inspraak meer mogelijk is?

14. Als het recreatieproject niet doorgaat, worden de kosten van de ruilverkaveling voor de betrokken boeren hoger (o.a. grondbalans). Als men als dorpeling weet dat deze boeren toch al een groot aantal jaren een hoge prijs moeten betalen om van de Middeleeuwen ln de 20ste eeuw te belanden, zal niemand dit op zijn geweten willen hebben. Ook al zal dan de zeer hoge prijs voor de gehele gemeenschap zijn: het verlies van hun identiteit. Het is echter wel een verdrietige zaak dat men alleen met een dergelijk argument de bevolking achter zich kan krijgen. Het is te hopen dat er niet nog een stok in voorraad is om het gehele plan (zoals afgedrukt in het informatieblad van de gemeente Wymbritseradeel van 2 augustus 1973) n.l. 120 bungalows in totaal, alsnog te realiseren.

Franeker. J. L. Kriele-van Buuren.

Beste Van S. Is het U ook opgevallen dat Uw ingezonden stuk d.d. 1 november jj.. niets anders bevat dan een opsomming van negatieve feitelijkheden, zonder ook maar eén alternatief? (In de volksmond ook wel vuilspuiterij geheten.) Misschien is deze kritiek in de grond wel gerechtvaardigd, doch de koppeling van deze kritiek aan, alleen maar, de regering Den Uyl is op zn minst kortsichtig te noemen. Men moet wel zeer dom redeneren om niet in te zien dat deze regering voor wat betreft de economische problemen te kampen heeft met beleidsfouten uit vorige babinetten. En inderdaad doet deze regering uitspraken, waar „slechts" een deel van het Nederlandse volk achter staat. Dit deel is echter wel de meerderheid. Dat heet democratie.

Op enkele door U gestelde punten zou ik graag wat nader ingaan. Volgens U maakt onze regering zich gehaat in grote delen van de wereld door zich internationaal met alles te bemoeien. Misschien mag ik aannemen dat U met dit „alles" slechts één punt bedoelt: n.l. de opstelling van de Nederlandse regering inzake het Midden-Oosten-confkct, welke opstelling door velen als pro- Israël wordt uitgelegd. Dit moet echter uitgelegd worden als pro-rechtenvan-de-mens. Een socialistische regering is noodt pro-Israël, pro-Chili (vóór de coupe), pro-Afrika (zonder apartheid), doch pro-ideologie (socialisme). Vanuit deze ideologie bepaalt deze regering in eerste instantie haar standpunt. Niet louter en alleen nlt economische overwegingen, zoals wedlicht een liberaal kabinet zou doen.

Men heeft het recht deze sociale denktrant te verwerpen, maar wees blij dat een groot deel van de Nederlandse kiezers dit niet deden en zodoende blijk gaven van hun bewust zijn. Het bewust zijn van de noodzaak van ingrijpen — de maatschappelijke veranderingen. Na deze veranderingen, die gericht zijn op een gelijkwaardig bestaan voor allen, zal Van S. inzien dat de, volgens Van S., keiharde wereld alleen maar keihard was, omdat een handvol rijkaards met alle bestaande, keiharde middelen de overige (volgens de rechten van de mens gelijk gestelde) mensen ln bedwang en onmondig trachtten te houden.

Een primeur moet Van S. geschonken worden. Zijn bewering dat socialisten vaak rechtlijnig zouden zijn, is nieuw. Deze eigenschap gold „voorheen" conservatieven en liberalen. Leeuwarden. E. C. Smit