Leeuwarder courant : hoofdblad van Friesland

■ Vijftig litertjes permaand, dat betekent 500 kilometer rijden. Onze auto's gaan een goed leven tegemoet. Als het zo een beetje doorwintert staan we zo tegen de kerst 's morgens om halfzeven in de sneeuw op een bus te wachten. Maar omdat iedereen mee moet, zijn alle bussen afgeladen vol. Nu ben ik bezig om op mijn fiets een huifje te bouwen om bij slecht weer toch droog op mijn werk te kunnen komen. Ik geloof trouwens dat ik het nu gevonden heb. Je last twee fietsen aan elkaar, zodat er een stabiel rijtuig ontstaat, daarop bouw je een stalen frame, waarover weer een linnen dekje wordt gespannen. Omdat tk elke morgen ook een paar kinderen meeneem naar school heb ik op de achterwielen een nieuw aandnj/mechanisme geconstrueerd, dat door twee personen, zittend op de beide bagagedragers van het vehikel, kan worden bediend. Zo doen we allemaal wat, blijven warm en kunnen ons confortabel voortbewegen, zelfs door een dunne laag sneeuw en kunnen tevens elkaar bemoedigen en troosten. Want meer dan wanneer ook is het nodig om solidair te zijn met elkaar. Ik verwacht trouwens in de nabije toekomst nog veel meer wonderlijke voertuigen op de weg, zodat de mensen, als in het begin van deze eeuw weer in opperste verbazing naar de weg hollen om zon vreemde ,rinallinne' te kunnen bewonderen. Wacht maar, het duurt nog maar even, en dan verschijnt onze vermakelijke zestraps huifschuifvelocipé. Dan gooien we wat stroo in de garage waarin het goed rusten is voor onze automobiel...

RIO DE JANEIRO — Joseph Mengele, de kamparts van Auschwitz in de Tweede Wereldoorolg, zou deze week tn Paraguay door een Israëlisch commando zijn doodgeschoten, zo heeft een Braziliaanse persbureau bericht. Dr. Mengele is een van de beruchtste Duitse oorlogsmisdadigers die kans zagen aan de justitie te ontkomen.

Volgens het bericht is een zekere Albert Frederiff, een man van tussen de 65 en 70 jaar, in Petfro Juan Caballero, een stadje op de grens van Paraguay en Brazilië, door drie gemaskerde mannen neergeschoten. Het slachtoffer zou in werkelijkheid dr. Mengele zijn geweest.

Dr. Joseph Mengele, die verantwoordelijk is voor medische experimenten die in het kamp Auschwitz op gevangenen werden uitgevoerd, verdween aan het einde van de oorlog. De Israëlische geheime dienst vond hem in 1958 in Argentinië terug. De toen 47-jarige Mengele week naar Paraguay uit. In maart 1963 verzocht de Westduitse regering om zijn uitlevering, maar dit werd tot twee maal toe geweigerd. De regering van Paraguay ontkende dat de voormalige kamparts zich in het land bevond.

WASHINGTON — De jonge Edward Kennedy verlaat hier in gezelschap van zijn vader Edwarden zijn moeder Joan het ziekenhuis, waar zijn been onder de knie is geamputeerd. De twaalfjarige jongen heeft een tijdelijke prothese, die later door een blijvend kunstbeen zal worden vervangen.

BRUSSEL — De Saoedi-Arabisehe minister van oliezaken, sjeik Achxned Zaki Yamani, heeft in Brussel meegedeeld, dat hij vandaag een ontmoeting zal hebben met de Nederlandse minister van economische zaken, drs. R. F. M. Lubbers over het Arabische olie-embar. go tegen Nederland. De bijeenkomst zal in Brussel plaats vinden. De Nederlandse regering had erom verzocht.

(ADVERTENTIE 1.M.) f ■■ ] PHIUCORDA ORGELS OfINZEVGDRT Nieuwestad 103 >s!>Spr Leeuwarden

ÜÜ LEEUWARDER COURANT ——i aap— Bureaus: Leeuwarden, Voorstreek 99, Postbus 394, tel. 05100 - 41111, Telex 46189. Na kantooruren bezorging in Leeuwarden tot 19.30 uur, 's zaterdags tot 18 uur: 38810, b.g.g. 38811. Overlijdensadvertenties ook 's avond van 9—lo uur: 38707. Heerenveen, Heideburen 11, Postbus 503, tel. 05130 - 24415. Na kantooruren bezorging 24671 (tot 19.30 uur). Overlijdensadvertenties ook 's avonds van 9—lo uur: 31390. Kantoren: Sneek, Kleinzand 37, tel 05150 - 2020 Gorredijk, Hoofdstraat 73, tel. 05133 - 1677. Drachten, Burg. Wuiteweg 39, tel. 05120 - 13166. Abonnementsprijs per kwartaal f 26,25 per twee maanden f 17,88, losse nummers 40 cent. Betalingen voor abonnementen uitsluitend op postrekening nr. 2373400. Andere betalingen op postrekening nr. 872459 t.n.v. B.V. Friese Pers, Leeuwarden. Uitgeefster: B.V. Friese Pers.

ROME — In Italië wordt felle strijd geleverd over de levensmiddelenprijzen. Een melkrijder laat hier zijn tank leeglopen in de Italiaanse hoofdstad uit protest tegen de nu al vier maanden oude prijsstop voor melk. De leveranciers willen geen melk meer afleveren tenzij de prijs wordt verhoogd.

DEN HAAG — Een recordprqsstüging van 8,5 procent over 1973. Dat is de verwachting in consumentenkringen, die binnenkort prijsstijgingen van verschillende artikelen zien opdoemen. Zo zal na het brood de margarine duurder werden, terwijl de plastic vuilniszakken (indien weer aanwezig) ook aanzienlijk ta prijs zullen stijgen. Geruchten over. een nieuwe, extra verboging van de olieprijzen worden van officiële zijde; tegengesproken.

De Economische Controle Dienst (ECD) bewaakt de prijzen met man en macht. In Zwolle en in het gebied rond Rotterdam werd reeds proces-verbaal opgemaakt tegen winkeliers die de vuilniszakken te duur verkochten. In enkele gevallen werden de zakken voor f 0,25 per stuk aan de man gebracht. Tot nu toe kostte een pak zakken (20 stuks) ongeveer f 2,50. In de nabije toekomst zal met een prijs van ongeveer drie gulden rekening moeten worden gehouden, verwacht de ECD.

Allerwegen wordt nu met spanning uitgezien naar het komende prijsindexcijfer, dat het prijspeil per 15 november zal weergeven. Verwacht wordt, dat in de prijsstijging, die ongetwijfeld zal zijn genoteerd, de gevolgen van de energiecrisis voor het eerst een rol zullen spelen. Niettemin kan de tweede fase van diverse prijsverlagende maatregelen als gevolg van de revaluatie nog een zekere uitwerking hebben. Zonder die maatregelen, zo wordt aangenomen, zou de opwaartse beweging groter zijn geweest.

In cansumentenkring is men bepaald niet optimistisch. Men wijst er daar op dat tot dusver, in de eerste tien maanden van het jaar, de prijzen al met 7,2 procent zijn gestegen. Vorig jaar bedroeg de totale stijging 7,8 en in 1971 ",6 procent. Tekenend is dat de gemiddelde stijgingstendens, vergeleken met vorig jaar, nu al ruim 8 procent is. Gezien deze cijfers is de vrees groot dat het peil per 15 december 8,5 procent hoger zal zijn dan een jaar tevoren.

De consumentenorganisaties zijn inmiddels, als steeds, beducht op ongerechtvaardigde prijsstijgingen, zeker tegen het eind van het jaar en in januari. Daarom hopen zij dat hun leden ook als prijzenbewakers optreden en hun organisatie prijsverhogingen (en verlagingen), die zij ontdekken, melden. De organisaties spelen deze meldingen weer door aan de Economische Controle Dienst. (Adressen: Konsumenten Kontakt, Leeuwendaallaan 10, Rijswijk (ZH), tel. 90.41.48; Consumentenbond, Leeghwaterplein 26, Den Haag, tel. 64.29.00).

De speciale Arabische afgezant heeft tegenover journalisten verklaard, dat Nederland is ingedeeld in de categorie landen, die de Arabische landen niet welgezind zijn. „Willen wij Nederland als een ons vriendschappelijk gezind Land behandelen, dan moet het een duidelijk standpunt innemen en verzoeke om volledige terugtrekking van Israëlische troepen uit alle Arabische gebieden. Nederland moet ook een gebaar maken om de Arabieren te helpen", aldus de Saoedi-arabdsche sjeik. Op de vraag of de Arabieren dit van de Nederlanders eisen in ruil voor stopzetting van het olie-embargo, antwoordde Yamani: „Wij vragen hun nergens om".

Tijdens een persconferentie .classificeerde Yamani België als een neutraal land, samen met West- Duitsland en Canada. Hij noemde Frankrijk, Groot-B rittannië en Turkije „vriendelijk" en de Verenigde Staten en Nederland „vijandig". De vriendelijke landen, zo legda Yamani uit, krijgen zoveel olie als zij voorheen ontvingen, de neutralen krijgen zoveel als de Arabische landen juist achten voor hun eigen economie en de vijandige landen worden geboycot. Yamani zei ook dat de olie, die nu langer in de grond wordt vastgehouden, sneller in waarde toeneemt dan de dollars die <»r nu voor gekregen kunnen worden wanneer het wordt verkocht.

NEW VORK — De Nederlandse regering heeft haar bijdrage aan het werk van het VN-bureau voor hulp aan de Palestijnse vluchtelingen (UNRWA) voor het komende jaar met 150 procent verhoogd tot 1,5 miljoen gulden. Naar de Nederlandse vertegenwoordiger bij de verenigde Naties, de heer R. Fack, gisteren meedeelde is de extra-hulp in het bijzonder bedoeld voor de jongere generatie onder de vluchtelingen in de hoop dat zij een betere toekomst zullen krijgen dan hun ouders.

Van de Nederlandse bijdrage zal 400.000 gulden in contanten worden verstrekt en 200.000 gulden in de vorm van levensmiddelen. Naast deze 600.000 gulden — een zelfde bedrag als voor dit jaar — komt extra 900.000 gulden, bestemd voor onderwijsdoeleinden. De in 1949 in het leven geroepen UNRWA is belast met de zorg over de Palestijnse vluchtelingen die tijdens en, na de oorlog van 1948—49 uit Israël zijn weggetrokken. In kampen in het Middenoosten zijn ongeveer 1.5 miljoen vluchtelingen ondergebracht.

Den Uyl was van mening dat de huidige oliecrisis in alle gevallen onvermijdelijk was geweest. „Al vóór de oorlog in het Midden-Oosten zijn de Arabische landen overgegaan tot eenzijdige prijsverhogingen en bestond al een beperking van de uitvoer. Het is een logisch gevolg van de olieschaarste, die in de hele wereld gaat optreden. Ook als de vrede uitbreekt in het Midden-Oosten krijgen we niet meer opnieuw zoveel olie als in het verleden".

De minister-president wist gisteren niet te zeggen hoe sterk de olieboycot zich op dit moment al doet voelen in de Rotterdamse haven. „Zeker is wel, dat de aanvoer snel terugloopt. De komende weken en maanden zal met een verdere en aainzienlijke teruggang gerekend moeten worden". Of Nederland gebruik zal maken van een Amerikaans aanbod om olie te leveren, wilde Den Uyl nog niet zeggen. „We hebben wel met dankbaarheid kennisgenomen van het aanbod, maar we moeten het nog eens goed bekijken", zei hij.

DEN HAAG — Alle overheidsdiensten zullen op 24 december (de maandag voor Kerstmis) en 31 december (de maandag voor nieuwjaarsdag) gesloten zijn. Dat heeft het kabinet gisteravond besloten. De bedoeling van deze maatregel is een besparing van brandstof (benzine en verwarmingsbrandstof) te bereiken. Er geldt een uitzondering voor overheidsdiensten die op die dagen niet gemist kunnen worden. Welke dat zijn moet nog worden vastgesteld.

De regering zal dit besluit volgende week nog doorspreken met het Georganiseerd Overleg van Ambtenaren. Daarbij zal voorgesteld worden de vervallen uren in het eerste kwartaal van volgend jaar te laten inhalen, zodat geen verplichte snipperdagen opgelegd hoeven te worden. Met haar besluit volgt de regering het advies, dat de Stichting van de Arbeid de afgelopen week heeft uitgebracht.

(Vervolg van de voorpagina)

DEN HAAG — Premier Den Uyl deelde gisteravond tijdens een onderbreking van de vergadering van de ministerraad mee, dat de bonkaarten voor de aangekondigde benzinedistributie in de week van 10 tot 15 december worden uitgereikt aan de houden van machtigingsformulieren, en wel op alle postkantoren. Bij het invoeren van de benzinedistributie wordt het algemeen zondagrijverbod opgeheven. Dit betekent volgens de minister-president niet dat al vaststaat dat op de zondagen gereden zal kunnen worden. Of en in hoeverre in aansluiting op distributiemaatregelen beperkingen voor bet rijden op zondag zullen worden Ingevoerd, zal afhangen van de ervaringen die met de distributie zullen worden opgedaan. Hoeveel bonnen per persoon gegeven zullen worden, is nog niet bekend. Den Uyl beloofde gisteravond al wel, dat rekening gehouden zal worden met het doel van het autogebruik. Er komt nog geen wettelijke snelheidsbeperking tot 100 km. „Wie te hard rijdt, is gewoon dubbel zo snel door zijn benzine heen", zei Den Uyl.

Voor auto's die niet op benzine lopen (diesel en gas), is nog geen beslissing genomen. Het kabinet heeft nog niet besloten benzine voor bromfietsen te distribueren. Aparte regelingen zullen gaan gelden voor taxi's, ambulances, brandweerauto's en andere onmisbare voertuigen. Met de buurlanden is overleg geweest over invoering van distributie, maar premier Den Uyl kon niet zeggen of deze maatregel in West- Duitsland, België en Luxemburg wordt overgenomen.

Het kabinet overweegt nog of bij de invoering van het bonnenstelsel maatregelen nodig zijn om variabele werken schooltijden in te stellen. Daardoor zouden de spitsuren gespreid kunnen worden. Verwacht wordt namelijk dat de bezettingsgraad van het openbaar vervoer tengevolge van de benzineschaarste aanzienlijk zal toenemen. Mogelijk moet ook uitbreiding van de capaciteit van het openbaar vervoer tot stand komen.

Minister Lubbers van economische zaken heeft gisteren de oliemaatschappijen verzocht de leveranties aan de benzineverkooppunten met 20 procent te beperken. In samenhang hiermee heeft hij de maatschappijen ook verzocht enkele richttijnen te verstrekken aan de exploitanten van benzinestations.

De richtlijnen komen hierop neer: verkoop van benzine en gasolie geschiedt uitsluitend in direct op de motor aangesloten reservoirs van auto's en brommers; de verkoop per aflevering voor auto's zal niet meer dan 20 L bedragen; met uitzondering van de stations langs de rijkswegen worden de benzinepompen om 20 uur gesloten.

Het verzoek aan de benzinemaatschappijen is gedaan, omdat de regering zelf geen wettelijke basis beeft om dit af te dwingen. Den Uyl had gisteravond alle vertrouwen dat de oliemaatschappijen hun volle medewerking zouden geven. Den Uyl liet weten dat vroegere invoering van de oliedistributie wel wenselijk zou zijn, maar administratief niet gerealiseerd kan worden.

De benzinebesparing, die door het zondagsrijverbod en het vrijwillig langzamer dan 100 km rijden tot stand is gekomen, schat minister-president Den Uyl op ongeveer 15 procent van het totale verbruik. Door de benzinedistributie zou een besparing van 30 tot 35 procent bereikt moeten worden. Het is uitdrukkelijk niet de bedoeling van de regering extra beperkingen op te leggen aan het olieverbruik door het bedrijfsleven. Wel blijft de vijf weken oude bepaling gehandhaafd dat voor alle doeleinden 10 tot 15 procent minder benzine afgeleverd zal worden.

De regering heeft een aantal verdergaande maatregelen in verband met de te verwachten gevolgen van de olieschaarste in voorbereiding. Niet later dan donderdag, 13 december zal de Tweede Kamer een pakket maatregelen ontvangen met de bedoeling dat de Kamer daarover op 19 en 20 december zal debatteren. Voorafgaande aan de 13e december zal de regering de ontwerp-machtigingswet inzake inkomensmatiging bij de Tweede Kamer indienen. Deze kan dan gelijktijdig door de Kamer worden behandeld.

MINISTER KISSINGER zal proberen de Arabische landen over te halen hun olie-embargo op te heffen en hun produktiebeperking terug te schroeven, zodra de vredesonderhandelingen met Israël op gang komen. De Amerikaanse druk op Israël zal toenemen, wellicht tot de Israëlische strijdkrachten zich alvast een flink eind in de richting van de grenzen van vóór -1967 hebben teruggetrokken De oliechantage werkt en zij zal in volle omvang blijven werken zolang de industrielanden — Amerika, West-Europa en Japan — niet tot een gecoördineerde oliepolitiek kunnen komen. Als ooit het leiderschap van de Verenigde Staten van wezenlijk belang voor de wereld was, dan wel nu. Maar de Amerikaanse president heeft zijn aanzien verloren en zijn procuratiehouder Kissinger moet proberen een vrede in het Midden-Oosten te bewerkstelligen in uiterst moeilijke omstandigheden.

De Amerikanen hebben een beroep op de Russen gedaan, de gevaren van de oliechantage wel te beseffen. Er zijn tekenen dat de Russen de Arabieren hebben gewaarschuwd het spel niet te hoog te spelen en te voorkomen dat de industriële wereld in een noodtoestand raakt. Maar tussen de moeilijkheden van vandaag en een noodtoestand Hgt een brede marge, waarin de olielanden vrijuit gaan bij gebrek aan westerse tegenmaatregelen en een niet gecoördineerde politiek. Dat de Amerikanen daarvoor voelen, blijkt uit het feit, dat Kissinger de Nederlandse ondertekening van de EEG-verklaring heeft gekritiseerd. Alleen: Amerika heeft, zover bekend, geen initiatief genomen om die coördinatie tot stand te brengen.

Maar ook wanneer de oliestroom weer aanzwelt, zal dat niet tot de omvang zijn van vóór de jongste Israëlisch-Arabische oorlog. De Arabische olielanden beseften al langer dat hun eigen belangen beter worden gediend met het sparen van de reserves dan met het snelle uitputten ervan. Bovendien verdienen zij in een schaarse markt niet minder: de prijsstijgingen maken de uitvoervermindering meer dan goed. De industriële wereld zal in de komende jaren een aanpassingsproces doormaken, waarbij allerlei artikelen, die ruwe olie als basis hebben, minder overvloedig zijn. De benzinerantsoenering kan wel eens jarenlang van kracht blijven met gevolgen als twijfel over verdere wegenbouw, noodlijdendheid van bepaalde bedrijfstakken, opleving van openbaar vervoer, verlegging van het zwaartepunt van de woningbouw weer naar de steden enzovoort.. Later zal daar wel weer verandering in komen, maar dan zullen toch op sommige gebieden nieuwe patronen in de samenleving zijn gegroeid.

Die situatie dreigde al voor de jongste oorlog, maar niemand dacht dat de Arabieren de eenheid voor deze operatie zouden opbrengen. Dat is nu onder invloed van de gemeenschappelijke haat jegens Israël gebeurd. Het zal een kwade winter worden voor het westen, schreef James Reston in „The New Vork Times", maar nog kwader voor Israël. De ergste druk zal uitgaan naar Israël zodra West-Euorpa, Japan en de Verenigde Staten echt te lijden krijgen onder de schaarste. Met nog het risico, dat de Arabieren bij hun oliechantage geen maat kunnen houden en dat er een nieuw groot conflict in het Midden-Oosten ontstaat, waarin ook schepen, vliegtuigen en landingstroepen van Amerika en Rusland zijn betrokken.