Leeuwarder courant : hoofdblad van Friesland

ANDREW KEITH MUNRO — Autobiogra/ie van een dief. In een vertaling van Hans Wilten. Uitgeverij In den Toren, Baarn. Paperback, 181 blz., /ia.so.

„Tegenwoordig zijn er een heleboel mensen die vertellen wat er gedaan kan en zou moeten worden om het misdaadcijfer te drukken. Ik wil ook wel een paar wijze woorden aan dit onderwerp wijden. (...) Zelfs een zogenaamde kruimeldief kan met één uur stelen meer verdienen dan met een hele week werken. Hij wordt gepakt, met gevolg dat hij in de bajes terechtkomt, waar hij veertien uur per dag op bed ligt te lezen en te maffen. (...) Naar mijn mening is de kern van de zaak, dat als een man gevangenisstraf krijgt, die zo hcht en zo zwaar mogelijk zou moeten zijn. Hiermee bedoel ik dat de man netzelfde aantal uren zou moeten werken als buiten de gevangenis. De gevangenis zou geen plaats moeten zijn waar mensen geestelijk en lichamelijk aftakelen, zoals nu het geval is."

Het is de opinie van een man die sinds 1970 weer in een cel verblijft om een straf van tien jaar uit te zitten voor een tweetal inbraken, zo blijkt uit een naschrift. Enige maanden eerder had deze Andrew Keith Munro de laatste hand gelegd aan het manuscript van zijn .Autobiografie van een dief". Hij stond toen op het punt uit de gevangenis ontslagen te worden. „Ik weet dat als ik nog eens gevangenisstraf krijg, dat mijn einde zal zijn. En nu moet lk beslissen ... ik heb het alleen zelf in handen. Wat ga ik doen?" Het waren de laatste woorden die hij op papier zette. Het naschrift geeft antwoord op de vraag.

Het wordt in het boek nergens duidelijk, wanneer Munro ertoe gekomen is zijn leven en zijn „carrière" op schrift te stellen. Men mag echter aannemen dat het in de psychiatrische gevangenis van Grendon zover kwam. Het is dan ook de enige instelling, waarover hij zich positief uitlaat vanwege de grote mate van menselijkheid, waarmee de gedetineerden er benaderd werden. In schrille tegenstelling daarmee staan zijn ervaringen in gevangenissen als Dartmoor, Cardiff, Oxford en Lincoln.

„Een man wordt in de gevangenis gezet omdat hij de wet heeft overtreden, maar dat betekent niet dat hij een mens is zonder gevoel. Maar wat doet het establishment? Het staat hem toe een half uur per maand met zijn familieleden te praten: een half uur om naar zijn vrouw te kijken en haar te vertellen hoeveel zij voor hem betekent, terwijl een godvergeten bewaarder ondertussen in zijn nek staat te blazen. Maar het systeem werkt inderdaad. Het is het meest perfekte systeem in de wereld om een mens te leren haten," zegt Munro ergens in zijn verhaal verbitterd.

Steeds komt hij terug op de rol van de gevangenisbewaarders in het leven vaa de delinquent. Erg fraai ziet die er niet uit, ook als we in aanmerking nemen dat de schrijver partij is in deze kwestie. Munro weet overigens zijn relaas af en toe knap te relativeren. „Laten we ons maar niet verdiepen in de moraal van de man, want u zult al wel tot de konklusie zijn gekomen dat ik er die zelf ook niet op na houd." Een ander voorbeeld: „Mijn haat tegen de bewaarders werd langzamerhand een obsessie en het grootste deel van de moeilijkheden waarin ik mijzelf bracht werd hierdoor veroorzaakt. Er waren geschikte mannen onder, die zo te aeggen alleen maar hun werk deden, maar het was het gevoel van behandeld te worden jus een beest waar ik niet tegenop kon. Voor ik in de gevangenis kwam had ik nooit gedacht dat menselijke wezens elkaar zo konden behandelen als zij deden. Aan de andere kant was het misschien ook het opgesloten-zijn, dat me dit gevoel gaf."

Munro zet in het begin van zijn relaas heel in het kort de achtergronden van zijn afkomst uiteen. Een slecht huwelijk tussen zijn ouders leidde ertoe dat hij op kamers ging wonen. Later trok hij hij zijn grootouders van moeders kant in. Daar begaf hij zich op het pad van de misdaad. De enige verklaring die hij later in zijn boek ervoor geeft, is het gevoel van opwinding dat het hem bracht. Je kunt ook moeilijk van hem verlangen dat hij zijn eigen psyche weet te doorgronden. BUjft over de conclusie dat Munro een uitermate boeiende autobiografie heeft geschreven; soms zelfs beklemmend, wanneer hij van het keiharde gevan-

* LITERAIR AKKOORD 16 — een keuze uit bijdragen verschenen in de Zuid- en Noordnederiandse letterkundige tijdschriften van het jaar 1972. Het hiervoor genoemde cijfer 16 betekent dat de Algemene Conferentie van de Nederlandse Letteren (ja, mensen ook over literatuur wordt gewichtig geconfereerd) mitsgaders de Belgische Kuituur- en de Nederlandse CRMminister voor de zestiende maal een bloemlezing hebben laten samenstellen. De redacteuren Gerrit Borgers, Marcel Coole, Willy Spillebeen. Theun de Vries en redactiesecretaris Dirk de Jong hadden tot taak uit de tijdschriften van vorig jaar poëzie en proza bijeen te zoeken. Een speciale aantekening is het feit waard dat ook de Friese tijdschriften bij de keuze gebruikt zijn. Dat staat althans op de achterflap. Gekozen is er echter niets, zelfs geen woord. Het zou wel aardig geweest zijn indien de redacteuren dit gegeven even hadden willen verantwoorden. Uitgave: Bruna & Zoon, Utrecht; 157 blz., mcl. bio- en bibliografische gegevens, paperback f 9.50.

■*- JACK VANCE — Tschai. De waanzinnige planeet. De uitgever omschrijft deze forse paperback als M-SF superster. Daarbij staat, zoals kenners al hebben ontdekt natuurlijk, M-SF voor een reeks pockets vol scienoe-fiction. In die reeks is de Amerikaan Vanc al een jaar of wat vertegenwoordigd niet alleen, hij wordt ook gerekend tot een der beste schrijvers in het genre. lets wat nu aanleiding werd om de vier boeken die samen de Tschai-cyclus vormen in één band te herdrukken. Uitgave: Meulenhoff, Amsterdam; 533 blz., 116.50.

(Van onze correspondent) BRUSSEL — Nederland behoeft in de EG-vergaderingen de besluitvorming niet te blokkeren om solidariteit af te dwingen bij het opvangen van de oliecrisis. Want indien die solidariteit er niet komt, zal de situatie zo ernstig worden dat de EG zichzelf min of meer naar de ondergang helpt. Deze opvatting ligt aan de basis van het beleid dat minister Van der Stoel van Buitenlandse Zaken momenteel voert en zij behelst tevens het antwoord op de vraag wanneer Nederland zich ten opzichte van zijn terughoudende partners harder zal gaan opstellen. In Den Haag wordt er kennelijk vanuit gegaan dat de omstandigheden de partners vanzelf er toe zullen dwingen tot een solidaire houding te besluiten. Dat zal dan moeten gebeuren op de Europese top in Kopenhagen op 14 en 15 december.

Mr. Van der Stoel zei gisteravond letterlijk: „Als de situatie van schaarste in de diverse lidstaten verschillend zal zijn, zou dit onvermijdelijk leiden tot een ontwrichting van de gemeenschap die zieer ernstige gevolgen kam krijgen*. De Nederlandse regering acht het van het grootste belang dat er een evenredige verdeling van de lasten wordt gevonden en wenst op het gebied van de olie dan ook concrete afspraken. Het is moeilijk te voorspellen wanneer die tot stand zullen komen."

„Het wordt een steeds klemmender probleem hoe het effectieve functioneren van de EEG kan worden gegarandeerd naar mate de olieschaarste blijft aanhouden. Zonder maatregelen op het gebied van de olie neemt de ontwrichting toe en dan zal het vervolgens uiterst moeilijk zijn om nog vorderingen te maken op de verdere weg naar Europese eenheid," aldus mr. Van der Stoel. Op die weg naar verdere Europese eenheid liggen zulke mijlpalen als het regionale fonds waaruit de ontwikkeling van de Europese achtergebleven gebieden moet -worden betaald en bijvoorbeeld de economische en monetaire unie.

In hun wanhopige sprint om nog voor het einde van dit jaar allerlei beslissingen te nemen waairvoor de Parijse topconferentie van oktober 1972 tijdlimieten had gesteld, hebben de ministers in Brussel ook gisteren geen vooruitgang van betekenis kunnen boeken. De hoofdmoot van het debat vormde natuurlijk de oliekwestie. Daarover werd echter slechts in het diepste geheim gesproken, zowel door de mannen van buitenlandse zaken als door hun collega's van financiën en economie als door alle bewindslieden tezamen. Naar verluidt zijn Engeland en Frankrijk wat toeschietelijker geworden.

De heer Van der Stoel leek evenwel na afloop van die debatten aanmerkelijk minder opgewekt dan na de gesprekken van 20 november in Kopenhagen. De woorden „constructief en positief" waarmee hij toen de besprekingen karakteriseerde, kwamen hem nu niet in de mond. Wel zei hij de indruk te hebben gekregen dat enkele delegaties nog over hun houding moeten nadenken. Het vastlopen van het vrije verkeer voor olieprodukten zal een sneeuwbaleffect teweeg brengen, maar dit punt is nog niet bereikt.

JERUZALEM — In de Koning Davidstraat bij de toegang tot de oude stad van Jeruzalem is gisteren omstreeks het middaguur een granaat ontploft. Er ontstond paniek en meer dan twintig mensen werden gewond, van wie twee ernstig en vier hcht. Onder de slachtoffers zijn vijf Israëlische vrouwelijke soldaten en twee Roemeense toeristen. In de straten rondom de groentemarkt, waar de ontploffing plaatshad, lieten winkeliers ijlings de stalen luiken voor hun etalages zakken. Na de aanslag zette de politie de wijk af en hield een groot aantal Arabieren aan voor ondervraging.

Onmiddellijk na de bomaanslag gisteren in Jeruzalem begon de politie ■met een intensief onderzoek. Een politieman wijst naar een plas bloed op straat.

DEN HAAG — De Tweede Kamer heeft gisteren besloten op woensdag 19 en donderdag 20 december de machtigingswet te behandelen die minister Boersma van Sociale Zaken vrijdag openbaar zal maken en die hem het recht moet geven volgend jaar in te grijpen in de lonen en prijzen. De nota over de gevolgen van de oliecrisis voor onze economie die dan ook aan de orde zal komen, wordt volgende week verwacht

WASHINGTON — De toewijzingscommissie van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden heeft gisteren het grootste bedrag aan hulp aan het buitenland sinds 1953 goedgekeurd. De recordsom van 5,8 miljard dollar (14.5 miljard gulden) werd bereikt door de militaire hulp aan Israël ten bedrage van 2,2 miljard (5,5 miljard gulden). Een poging van een subcommissie om van die 2,2 miljard 500 miljoen te schrappen, ïs door de toewijzingscommissie verijdeld.

JOHANNESBURG — De politie van Loesaka in Zambia heeft 96 personen gearresteerd. Zij worden ervan beschuldigd zaterdag een poging te hebben gedaan de regering van de Zambiaanse president Kenneth Kaoenda omver te werpen.

LEIDEN — Maandag zal de maan gedeeltelijk zijn verduisterd. Het verduisteringsschema, opgegeven door de Leidse sterrenwacht, luidt: 00.37 uw: da maan treedt de halfschaduw binnen, 02.09 uur: maan treedt de kernschaduw binnen, 02.44 uur: midden van de verduistering, 03.20 uur: maan treedt vit dm kernschaduw, 04.52 uun maan treedt uit de halfschaduw. Maandag 24 december zal er een ringvormige zonsverduistering zijn. Deze verduistering begint in Nederland kort voor zonsondergang. Het midden van de verduisterin-g kan in ons land niet worden waargenomen. De uiterst geringe bedekking is het best waarneembaar bij zonsondergang en het grootst in het uiterste zuidwesten van het land.

SANTIAGO — De Chileense regerin* heeft de Zweedse ambassadeur Harald Edelstam persona non grata verklaard. Edelstam is erg actief geweest bij het helpen van vluchtelingen voor het militaire regiem dat op 11 september president Allende afzette.

Zweden protesteerde vorige maand bij Chili naar aanleiding van een incident op 25 november waarbij Edelstam naar zijn zeggen werd aangevallen door Chileense politie toen zij een Uruguese vrouw arresteerde die hij onder zijn diplomatieke bescherming naar een ziekenhuis brachl De Zweedse minister van buitenlandse zaken Sven Andersson heeft verklaard dat het beöluit van Chili om Edelstam uit te wijzen „de zwakheid van de militaire junta toont".

SAIGON — Noordvte-tnaaiese en Vietooag-troepen hebben gisteren de bij de Cambodjaanse (Ten* gelegen plaats Kien Doec veroverd. Het Zuidvietnamese garnizoen, ter sterkte van een regiment infanterie, moest zich uit de stad terugtrekken onder de zware druk van de tegenstanders die de steun hadden van een twintigtal tankt. Volgens het militaire hoofdkwartier in Saigon hebben de Zuidvietnamezen geen verliezen geleden. Het was de eerste maal sinds het bestand in januari van dit jaar van kracht werd dat een onder controle van de Saigon-regeringstroepen staande stad in handen van de Vietcong is gevallen. Een hevig artillerie-bombardement en straatgevechten hebben veel schade in de stad aangericht.

KOPENHAGEN — Premier Anker Joergensen en zijn regering zullen aftreden na de verpletterende nederlaag, die de Deense kiezers de sociaal-democratische regeringspartij en de haar in het parlement steunende socialistische volkspartij bij de gisteren gehouden algemene verkiezingen hebben toegebracht. Joergensen kondigde gisteravond aan dat hij vandaag de koningin zün ontslag zal aanbieden.

De sociaal-democraten vielen terug van 70 op 46 zetels, de radicalen verloren zeven van hun 20 zetels, de conservatieven werden bijna gehalveerd, van 31 naar 16 en de liberalen zullen genoegen moeten nemen met een teruggang van dertijg op 22 zetels. De socialistische volkspartij zag haar steun aan de regering gehonoreerd met het verhes van zes van haar 17 zetels, terwijl de linkssocialistisohe partij, die in het oude parlement niet vertegenwoordigd was, ook ditmaal geen zetel wist te behalen.

Dat de Denen het politiek radicaal over een andere boeg willen gooien blijkt uit de enorme winst van de Partij van de Vooruitgang van de miljonairadvocaat Mogens Glistrup, die voor het eerst in het parlement komt en meteen van de kiezers 28 zetels kreeg. Ook de nieuwe centrum-democratische partij van de voormalige sociaal-democraat Erhard Jakobsen bleek de sympathie te hebben. Zij komt met 14 zetels ln de volksvertegenwoordiging. Glistrup, vervuld van radicale ideeën, heeft al laten weten dat zijn partij bereid is een regering te vormen. „Maar dan wordt de functie van premier afgeschaft. Mijn ambitie is het vormen van een ministeire voor het opruimen van overheidsverspilling en ambtenaren", aldus Glistrup, volgens wie het hele ministerie van defensie en alle militairen naar huis gestuurd kunnen worden om nuttiger werk te gaan verrichten. Hij heeft namelijk al een bandje klaar liggen waar in het Russisch op staat: „we

geven ons over..."

De afgetreden Deense premier Jörgensen werpt hier bij het uitbrengen van zijn stem een blik op de lijst met de elf Deense partijen. Vannacht zou blijken, dat hij een zware nederlaag heeft geleden.

Onze weerkundige medewerker meldt: verwachting voor het Noorden, geldig tot donderdagavond: eerst zwaar bewolkt met in de loop van de periode regen van betekenis. Later opklaringen en enkele buien. Wind: toenemend tot krachtig, in het Waddengebied wellicht hard, eerst uit west, later noordwest. Temperatuurmaxima 7 tot 9 graden Celsius, 's nachts geen vorst. Verdere vooruitzichten: iets kouder.

Het weer is tijdelijk ln een rustig ■stadium gekomen. Dlt vioelt voort uit de aanweadgheid van een rwak front, dat de luchtverplaatslng ln ons land enigszins breekt. In de iets koelere lucht aan de noordoostkant van de scheidingslijn, die zich vanmorgen dwars over Nederland van Den Helder tot Arnhem uitstrekte, ls de wind overwegend noordwestelijk bij hier en daar opklaringen, aan de zuidwestzijde west tot WNW en zwaar bewolkt met plaatselijk wat regen en motregen. In deze toestand, onder auspiciën van een hogedrukgebied van 1037 millibar tn het zeegebied ten westen van Frankrijk verandert aanvankelijk nog weinig. Daarna — in hoofdzaak na vandaag — zal ,het weer wellicht opnieuw onrustig worden.

Een depressie van 998 millibar bij IJsland spoedt zich in ruidoo6telijke richting en wordt door de computers de komende nacht al met 976 mülibar boven Denemarken verwacht. Dit geeft opnieuw de mogelijkheid van harde tot stormachtige wind in de Duitse Bocht.

Het onweerde vanmorgen vroeg rond Sicilië en boven Griekenland. Gisteren al meldde een station op Corfu zwaar onweer met hagel. De uitwerking op de THP 200 was vanmorgen 80 schaaltfelen op het „verre circuit

Het aantal hageldagen is in november buitengewoon hoog geweest: op zeventien van de dertig novemberdagen hagelde het ergens ln Friesland en wel dagelijks van 11 tot en met 17 en 24 tot en met 30 november. De waarnemer in Marrum telde de meeste hageldagen: zestien, gevolgd door Echten met veertien, Ferwerd en Huizum met dertien, Arum en Hallurn met twaalf. In november zijn er abnormaal veel westelijke tot noordwestelijke winden geweest. Hier een overzicht van de registraties ln Wognura: noord 2 procent, NNO 1 procent, noordoost 0,5 procent ONO 0,5 procent, oost 0 procent, OZO 3 procent, zuidoost 5 procent, OZO 2,5 procent, zuid 9 procent, ZZW 8 procent, zuidwest 11 procent. "WZW 7 procent, west 13,5 procent, WNW 16 procent, noordwest 16 procent. NNW 5 procent. De Shetland-eilanden hebben ln november wel in de vuurlinie van de depressie gelegen. Er viel met 236 millimeter een record hoeveelheid regen over de laatste dertig jaar. Daarentegen kwam Edinburg niet verder dan 23 millimeter.

Waarnemingen Gorredijk vanmorgen acht uur: barometerstand 1020 millibar (765 millimeter), tendens stijgend, maxim*um temperatuur 7.2 gr. (7), minimum temperatuur 4,7 gr. (3.4). Neersüag: 0.1 mil___imeter. Wind: west 1. Weer: geheel bewolkt. Ballum: maximum temperatuur 7.5 gr, minimum temperatuur 5 gr. Weer: geheel bewolkt. Wïn-d: noord 2. Neerslag: 2.5 millimeter. Koudum: maximum temperatuur 7.5 gr., minimum temperatuur 5.2 gr. Wind gisteren: noordwest tot west 4 tot 3. Weer gisteren: zwaar bewolkt en lichte motregen. Gemiddelde vochtigheid gisteren overdag 88 procent. Neerslag: 0.2 millimeter.

Hoog water Harlingen, december 1973 5 4.13—16.44 6 5.27—18.04 7 6.45—19.21 8 7.54—20.29 Terschelling (haven) 24 min. vroeger; Vlieland (haven) 58 min. vroeger; Ameland (Nes) 25 min. later; Schiermonnikoog (west) 43 min. later; Lauwersoog 21 min. later.

Overzicht van het weer en de temperatuur in Europa volgens hei KNMI-rapport. In de eerste kolom de maximum-temperatuur van gisteren; in de laatste kolom de neerslag van het afgelopen etmaal. Aberdeen onbewolkt 9 C 3 Athene onbewolkt 17 C Barcelona onbewolkt 10 C 0 Berlijn onbewolkt 5 C OJ Bordeaux geheel bew. 10 C 0.3 Brussel motregen 7 C 3 Frankfort geheel bew. 4 C 1 Genève geheel bew. -IC 0 Helsinki niet ontvangen Innsbruck niet ontvangen Kopenhagen onbewolkt 5 C Lissabon onbewolkt 11 C Jj Locarno onbewolkt 4 C Londen zwaar bew. 12 C 0 Luxemburg mist 3 C Z Madrid onbewolkt 11 C 0 Malaga onbewolkt 14 C o Mallorca licht bew. 10 C Munchen regen 3 C Nice licht bew. 11 C JJ Oslo onbewolkt 6 C 0 Parijs geheel bew. 9 C Jj Rome onbewolkt 9 C o Split niet ontvangen , Stockholm sneeuw -1 C <»-* Wenen niet ontvangen - Zurich motregen 0 C °-°

5 dcc. zon op 8.31 onder 16.30 maan op 13.32 onder 2.39 6 dcc. zon op 8.32 onder 16.30 maan op 13.54 onder 3.56