Leeuwarder courant : hoofdblad van Friesland

(ADVERTENTIE LM.) "Vierkant in de fles Rond op de tong *=-a-^ -—-- 5%t)S ;bokjvia' ' • l -oir. ■P'^^^fi "

Uiteraard is de tentoonstelling bescheiden. Tenslotte was er alleen maar plaats in de hal en de kleine raadzaal. Het eerste wat de bezoekers zal opvallen, zijn de zes poppen, elk gestoken in de kleding van een der kloosterorden, die in de middeleeuwen in Friesland vertegenwoordigd waren. Het zijn de Premonstratenzers (abdij Beme te Hpeswijk), Kruisheren (klooster St. Agatha te Cuyk), Carmelieten en Dominikanen (beide uit Nijmegen), Cisterciënsers (Diepenveen), terwijl de pij van de Franciskaner monnik uit Sneek afkomstig is. Het Is waarschijnlijk de eerste keer, dat deze vrome „kostuumshow" in Friesland te zien is (afgezien natuurlijk van de tijd vóór 1580).

De expositie bestaat verder uit beeldhouwwerk (Carmelieter klooster te Woudsend, gedenksteen voor heer Eyse Wyltynge van klooster Sion te Niawier, 1553), bouwfragmenten, tegels (kloosters Genezareth en Mariëngaarde, beide te Hallurn), de befaamde reliëf steen met de H. Norbertus (Mariëngaarde), een stuk sarcofaag van klooster Nazareth bij Sneek, een aardewerktrechter uit de terp van klooster Thabor, een bronzen wierookvat uit Nes (Ut.), een deel van een afgietsel van een 13de eeuws kerkje (votiefmodel) uit Hijum, twee paneeltjes van Thabor. Alle voorwerpen zijn afgestaan door het Fries Museum en het Fries Scheepvaartmuseum te Sneek.

Verder hangen er langs de wanden grote foto's van Friese kloosterafbeeldingen, kaarten, opgravingsresultaten, terwijl de tafel in de kleine raadzaal vol ligt met oude en nieuwere literatuur over de Friese kloosters, afgestaan door ds. J. J. Kalma en Antiquariaat De Tille. Ook de Friese kloosterkaart van Bruna is aanwezig. Centraal staan uiteraard de beide publicaties van de Regnerus Steensma: „Het klooster Tahbor" en de door hem ingeleide reprint „Historie van Vrieslant", die de aanleiding vormden deze tentoonstelling in te richten.

LEEUWARDEN — Het aantal lagere schoolleerlingen in Friesland steeg tussen 1971 en 1972 met 687, namelijk van 61,164 naar 61.851. Dat betekent een tendens, die tegengesteld is aan die in Nederland als geheel. Over het hele land daalde het aantal lagere schoolkinderen namelijk van 1.464.484 tot 1.461.544. Het aantal scholen In Friesland steeg van 555 tot 556. Voor het hele land was er sprake van een stijging van 8288 naar 8326 scholen (38 meer). De landelijke tendens Is volgens deze door het Centraal Bureau voor de Statistiek gepubliceerde cijfers, dat er meer scholen komen voor minder leerlingen. Uit de verdeling van de leerlingen over de verschillende leerjaren blijkt, dat de daling landelijk tot nu toe alleen voelbaar is in de eerste twee klassen. Het eerste leerjaar van alle scholen had in 1972 in totaal 5432 kinderen minder, het tweede leerjaar „kromp" met 3526 leerlingen. De derde klassen daarentegen groeiden met 1110 zieltjes. De groei was het sterkst in de zesde klassen met 3068. Het aantal leerkrachten steeg over heel Nederland met 41 van 50.141 tot 50.182. In Friesland was de stijging 43. Van de 50.182 leerkrachten waren er in 1972 26.906 van het mannelijk en 23.276 van het vrouwelijk geslacht. In Friesland was het vrouwelijk element in het lager onderwijs beduidend zwakker vertegenwoordigd. In 1972 waren er namelijk 1472 mannelijke tegen 798 vrouwelijke leerkrachten.

PIPJE is een voorlijke eend. Bij wijze van vervroegde Sinterklaasverrassing legde zij op 2 december een ei en dat was het begin van een komplete serie. En dan te bedenken, dat Pipje nog maar zeven maanden telt. 't Is trouwens in alle opzichten een apart beest. Ga maar na: zij werd door kinderen uit haar ei verlost, in de huiskamer tot leven gewekt en daarna groot gebracht met brinta en havermout. Van haar soortgenoten wil zij niets weten, zij is spookbenauwd voor water en het liefst verblijft zij op de canapé, vlak voor de televisie.

Zij is dagelijks te zien in en om de boerderij van Hendrik T. Draayer in Twi.jzel. Het is een mooie, witte eend, niet zo groot vafli stuk, maar erg kriegel en militant. De katten in huize Draayer behandelen Pipje met respect, want als de eend boos wordt, hakt zij met haar harde snavel op de poesen in en die zijn tegen zoveel strijdlust niet opgewassen. Terwijl die katten toch niet voor de poes zijn, zogezeid.

BIJ DE FOTO: Pipje is helemaal niet bang voor de koeien. Ze verkeert bij voorkeur in de voergoot en daar heeft ze ook haar eerste ei gelegd.

LJOUWERT — By de funksje-weardearring fam it provinsiale personiel is gjin computer brükt. Dat dizze Deputearre Steaten yn antwurd op fragen fan Jan Bearn Singelsma (FNP). Hy hie yn ien fan de acht fragen de opmerking makke: ~It rekkenreau, de computer hat wurk dien foar in groep libbene minsken en it risseltaet is foar har takomst en libbensfreugde tige wichtich." De réaks.ie fan DS dêrop is: „In computer is hielendal net brükt by it ündersyk en de tapassing fan it systeem. De suggestje dy't fan de fraech ütgiet is dan ek folslein der by troch en net ta de saek."

DS fine fierder dat de utfiiering fan it personiielsbilied yn eamste ynstainjsje in taek is fan it kolleezje sels yn oerliz mei de fakbiweging en fia it organiseairre oerliz. „Wy banwe ütsoairte ré de steatekommisje alle ynformaesje to jaen oer systeem, tapassin.g, wurkwize ensfh. dy't hja winsket, mar los fan de konkrate gefallen/persoanen.," is it andert op de léste fraech fan de hear Singelsma.

De bijzondere huisgenoot had op het erf achter de boerderij ter wereld moeten komen, maar Pipje wachtte te lang en daarom koos de moedereend met zeven broertjes en zusjes het ruime sop. Twee eieren bleven in het nest achter en de kinderen Draayer namen ze mee om eens te kijken hoe zon ei er van binnen uitzag. Er kwamen twee kuikentjes tevoorschijn.. Het ene was meteen dood, maar het andere leefde nog en mevrouw Draayer ontfermde zich over dat kleumerige brokje ellende. Haar man voorspelde, dat het diertje niet in leven zou blijven, maar in een doosje voor de kachel en tussen twee washandjes haalde Pipje het. Met natte Brinta en in water geweekte havermout en later ook met broodkruimels is het eendje uitgegroeid tot een. wolwassen eend. De eerste maanden verbleef zij in de huiskamer en de keuken, waar zij haar maaltijden spoedig wist te vinden. Zij stelde zich dan op voor het aanrecht, waarin de havermout was opgeborgen., en begon te kwaken. En nog later beklom zij tafels en aanrecht en snoepte uit de suikerpot. Zij moest de kamer uit, want Pipje had ook de gewoonte haar poepj es te deponeren overal waar haar dat gelegen kwam.

SA AS jimme witte is yn Wergea in kursus Frysk oan 'e gong, Om 't myn frysk net is om oer nei nüs to skriuwen, haw ik my ek opjown yn in dryste bui. Jo krije les fan in echte skoalmaster. It fait grif net ta foar in klas to scan mei san forskaet fan minsken. Se binne boppedat ek noch sa roerich as in stel blaechen dy't foar it earst nei dounsles geane. Master hie dan ek ridlik gau it swiit dik op 'e holle stean, mar dat kin ek fan 'e gleone kachel kommen wêze. Hy bigoun mei de a en dat like earst net sa slim. Mar Friezen binne nou ienris hwat dwers, dat dy hawwe ek noch in ae. Nou is it de kunst üt to finen hoenear jo in a of in ac skriuwe moatte. Dat dit öfhinget fan it feit as it wurd iepen as ticht is, wie foar my hielendal nij. Ik hie oan 't nou ta allinne heard fan iepen en tichte brêgen en sok soarte fan dingen. Mar iepen en tichte wurden, né! Ik keam dan ek aerdich yn 'e sfear fan 'e legere skoalle en bigoun al wer to penkögjen. Nou moat ik sizze dat it noch al hwat lekkerder kógjen is op 'e houten pinhalder fan eartiids dan it kógjen op 'e balpin fan nou. Mar ik lit my net op 'e kop sitte. Aenst mar wer nei in rêstich hoekje om myn hüswurk jawis!) to meitsjen. De a's en de ae's sille op it juste plak skreaun wurde! De Havensbank, Wergea e.v.)

AFGELOPEN week-end bleek, dat op maandagmorgen de ramen van de sigarenhandel Timmer waren wit gekalkt. Omdat de heer Timmer nogal eens in de bouw zit schonken de voorbijgangers er weinig aandacht aan. Later werd de aandacht groter toen bleek dat het een wraakoefening was. 's Nachts om twaalf uur was de kalker al ijverig met de witkwast aan de gang geweest. De familie Timmer was dit echter niet ontgaan. 'Zij wachtten totdat de witte wreker klaar was en togen naar buiten om het snel af te wassen. Daarna gingen ze tevreden naar bed. De wreker rustte echter niet, hij nam eerst nog een neutje op de goede mop en ging daarna nog even kijken. Hij liet zich niet uit het veld slaan door de schone ramen en nam opnieuw de kwast ter hand. Timmer dus weer achter de witte ramen. Nu werd de schoonmaak groter opgezet en het slot was dat de dader onder politie toezicht 's morgens ijverig de etalageramen van de zaak stond te poetsen. U zult nu denken waarom die wraak ja... Appie als je op een vrolijk avondje gehinderd wordt door een mooie volle baard kun je hem toch niet in brand steken, dan komt er wel iets terug. (Het Baken, Vlieland)

Zij woont nu in de stal en is goed bevriend met de kalveren, terwijl zij bij voorkeur overnacht in gezelschap van de geiten. Er is een paar keer getracht Pipje bij haar soortgenoten te brengen, maar zij wil niet. Zoals gezegd heeft zij trouwens een grote hekel aan water Elke keer als zij in de natuur werd gebracht, spoedde Pipje zich terug naaide boerderij en ging voor de keukendeur aandoenlik zitten kwaken. En natuurlijk werd zij dan weer binnengehaald.

Misschien als dank voor het aangenaam verpozen in de warme stal, waar bovendien van alles te halen is tussen het stro en in de voerbakken, legt zij thans af en toe een ei. 't Zijn geen grote, maar wel erg mooie.

NOG EEN week en dan hebben de kieviten in België rust. Zaterdag a.s. sluit bij onze buren de jacht op deze vogels. De Friese vogelwachters kunnen alleen maar hopen, dat het deze week niet plotseling hard gaat vriezen, zodat de kievit opnieuw naar het zuiden moet uitwijken. Want dan zullen de Belgische jagers ongetwijfeld die laatste kans waarnemen. Maar als de jacht op de kievit is afgelopen, is er voor de zuiderburen nog alle tijd om wat waterhoentjes of meerkoeten te schieten, want de jacht op die vogels is tot 28 februari open.

De schieüust van de Belgen is de Nederlanders een gruwel, maar hen niet alleen. Er zijn ook honderdduizenden Belgen, die schande van hun landgenoten spreken en bovendien sinds .jaar en dag ijveren voor veranderingen. Dat blijkt o.m. uit het tijdschrift van de CCBV (Coördinatie-comité bescherming vogels), een afdeling van het Nationaal Verbond voor Natuurbescherming. Momenteel wordt er stevig geknokt, want zoals gemeld heeft de minister van landbouw, Albert Lavens, de vogelvangst opnieuw toegestaan.

Zijn voorganger, Tindemans, oogstte vorig jaar internationale lof met zijn algeheel verboa. Het was een moedig besluit, want ac vogelvangst is voor honderduizenden Belgen het meest geliefkoosoe tijdverdrijf. Zijn opvolger Lavens kocru zich begin dit jaar de gunst van ai honderdduizenden met herinvoeru* van de vogelvangst, zij het met beper kingen. Hij wordt thans al maan°e'_ lang heftig aangevallen door het ve enigde front van vogelbeschermers. het tijdschrift wordt hij keer op k«\ aangepakt en er worden ook eeregr,, protesten uit andere landen ««f"™ ceerd. Lavens heeft de vangst v* 160.000 vogels toegestaan, te we 60.000 vinken en dan nog eens w.v*~ van de andere soorten, zoals ëee\K% grouwe gors, rietgors, appe?,£elc barmsijs, frater, zanglijsteren <^*r£ Sommige vangtuigen zijn veroou zoals de inloopkooi of fuik waan» meerdere volges gevangen kunnen den. De klepkooi met een lokvogei i wel, want daar kan maar een v«* tegelijk mee gevangen worden. Mim*de Lavens belooft strenge controle ov naleving van de voorschriften, m»a-eel de praktijk zal daar wel niet zo van terecht komen. hj,. De vogelbeschermers in België o»» ben de slag voorlopig verloren.

SNEEK — Dr. Regnerus Steensma uit Kollum heeft vrijdagavond in het stadhuis in Sneek de tentoonstelling „Kloosterleven en Kloostercultuur in Frieslands Middeleeuwen" geopend. Hij deed dat met de lezing met lichtbeelden, die veel belangstelling trok; een belangstelling die hij wat omvang betreft vergeleek met die welke er in de twaalfde eeuw bestond voor het kloosterleven in Friesland. In de Middeleeuwen waren er namelijk zestig kloosters in Friesland, met honderden bewoners. Bedelorden en de moderne devotie gaven later impulsen aan dat leven: De Reformatie, de Tachtig-jarige Oorlog en het verval in de Rooms Katholieke Kerk, waren er de oorzaak van, dat de kloosters ontvolkt werden en op een gegeven moment zelfs allemaal met de grond werden gelijk gemaakt. Dat laatste gebeurde vooral omdat de kloosters vaak vlak buiten de steden stonden en dat men vreesde dat de vijand er bastions van zou maken. Gregoriaans gezang van het Rooms Katholiek Kerkkoor uit Sneek en een inleiding van pater Noordstrand ofm, waren de andere onderdelen van de openingsplechtigheid.

Een indruk van de tentoonstelling over het Friese kloosterleven in Sneek.