Leeuwarder courant : hoofdblad van Friesland

DEN HAAG — De politie zal de eerstkomende dagen een afwachtende houding innemen wat betreft het tanken zonder bon. Dat is gisteren besloten op het departement van Justitie waar men contact heeft gehad met een aantal officieren van justitie in den lande. De situatie is nog dermate onoverzichtelijk, dat men eerst de nadere ontwikkelingen wil afwachten, voordat men een strikte beleidslijn gaat opstellen.

Drie van de zes pomphouders in Glanerbrug hebben gisteren nieuwe voorraden benzine gekregen van hun maatschappijen, zonder dat zij daarvoor bonnen hoefden in te leveren. Dat is een gevolg van het opschuiven van de datum van 16 januari naar 22 januari, ivaarop de oliemaatschappijen de pomphouders nog zonder bon mochten leveren. De nieuwe datum is bepaald in overleg met het Rijksbureau voor Aardolieprodukten om de pomphouders de gelegenheid te geven orde op zaken te stellen in de chaos van de negen verschillende soorten bonnen die in omloop zijn. Formeel is het zo, dat er een distributie van benzine is, zodat kopers en verkopers van benzine zorider bon strafbaar zijn in de zin van de Distributiewet.

Donderdag zal de Tweede Kamer zich bezighouden met de problemen die ontstaan langs de Nederlandse grens met de benzinedistributie. Het PPR-Tweede-Kamerlid Waltmans en zijn PvdAcollega's mevr. Epema-Brugman en Van der Hek hebben de ministers van Justitie en van Economische Zaken mondelinge vragen over de benzinedistributie gesteld. Die vragen zullen donderdagmorgen, bij het begin van de plenaire vergadering van de Tweede Kamer, aan de orde komen.

Waltmans wijst de' minister van justitie op de noodsituatie waarin houders van benzinepompstations in de grensstreken zich bevinden als gevolg van het massaal tanken door grensbewoners in Duitsland en België. Is het, vraagt Waltmans, bekend dat de pompstationhouders in de Nederlandse grensstreken daarom overgaan tot verkoop van benzine zonder bon, hetgeen in strijd moet worden geacht met de distributiebeschikking. Het PPR-Tweede-Kamerlid vraagt of de regering bereid is maatregelen te nemen om, met behoud van de vrijheid der grensbewoners om in het buitenland te tanken, de pomphouders in de grensstreken te helpen.

De pomphouders in Glanerbrug werden normaal bevoorraad door hun maatschappijen. Chevron, BP en Shell brachten hun klanten 10.000, 9.000 en 12.000 liter superbenzine. De pomphouders hoefden geen bonnen af te geven voor ontvangst van nieuwe voorraad. BP heeft volgens één van de pomphouders, de heer Bouwman, verklaard dat de maatschappij zich aan het leveringscontract met hem moet houden en hem eventueel op een andere manier zal helpen als er noodgedwongen niet meer geleverd kan worden.

Ook in Tilburg en omgeving is met ingang van vandaag weer volop benzine te krijgen. De autobedrijven-pomphouders in Tilburg hebben besloten voorlopig alle automobilisten tegen inlevering van één distributiebon voor 15 liter benzine een volle tank brandstof te leveren tegen de normale pompprijs.

Van verschillende kanten zouden Brabantse benzinepomphouders partijen Belgische benzine aangeboden krijgen, variërend van vijf- tot zesduizend litar. In hoeverre deze illegale „invoer" van benzine floreert is niet bekend. (Zie ook pagina 10)

MOSKOU — Het Russische persbureau Tass heeft ongebruikelijk snel gereageerd op het jongste interview dat de schrijver Aleksander Solzjenitsyn aan westerse correspondenten heeft toegestaan en dat, vandaag afgedrukt staat op pagina 5 van de Leeuwarder Courant. Het interview zit volgens Tass vol opzettelijke leugens en huichelachtigheid en duidt op een ziekelijke haat jegens het Russische volk. „Solzjenitsyns verklaringen roepen eenzelfde stemming op als zijn krabbelwerk. Ze tonen opnieuw aan in wat voor diepe morele degradatie deze anti-Rus is weggegleden," aldus Tass-commentator Jocri Kornilof. De reactie van Tass is ongebruikelijk snel gekomen. Gewoonlijk wachten de Russische persorganen twee of drie dagen alvorens met een reactie te komen.

MEPPEL — Maandagmiddag omstreeks vijf uur is op het spoorwegemplacement te Meppel een wagon van de VAM ontspoord en gekanteld. Hierdoor ontstond grote vertraging van het reizigersverkeer per spoor in beide richtingen. Alleen de Intercity kon er via een ander spoor nog precies langs. De schade aan de rails en wagon is aanzienlijk. De vertraging van de treinen tussen Zwolle en Leeuwarden duurde tot diep in de avond en bedroeg lange tijd drie kwartier tot een uur. De wagoi*. stond om half zeven vanmorgen weer op de rails, maar ontspoorde even later weer. De NS heeft bussen ingezet om de opnieuw ontstane vertraging te beperken.

ZUTPHEN — Mensen die ln Zutphen hun honden hun behoefte laten doen op trottoirs, speelplaatsen of sportvelden, krijgen in het vervolg onverbiddelijk procesverbaal, zo staat in de nieuwe politieverordening van de gemeente Zutphen, tenzij de eigenaar van de betrapte hond het hoopje ongerief zelf elders deponeert. De Zutphense politie zal op naleving van dit gebod uiterst scherp toezien, zo heeft ze verklaard en hoopt op deze wijze een einde te maken aan de steeds toenemende vervuiling in de stad.

Landelijke computer-vooruitzichten van het KNMI voor woensdag en donderdag: rustig en overwegend droog, weinig verandering in temperatuur. Meer over het weer op pagina 4.

Gurbe: Foar guon tankhalders is it Pompe of forsüpe.

BRUSSEL — De Belgische vicepremier en minister van Financiën Declerq legt druk gebarend de agenda voor aan de gisteren in Brussel bijeengekomen collega's en presidenten van de nationale banken uit de Benelux. Links (deels zichtbaar) minister Duisenberg en tweede van rechts dé heer Zijlstra, president van De Nederlandsche Bank (zie pag. financiën/economie).

(ADVERTENTIE 1.M.) f meubelen (jon o©jofi9 /chranr 23-25 leeuuiorden teL 27415

(ADVERTENTIE 1.M.) HOST(ESS) MANNEQUIN WESvSMAN FOTOMODEL zie Simone Int. pag. no. 16

(ADVERTENTIE 1.M.) landbouw rai tentoonstelling landen tuinbouwmechanisatie ST» 25 24 25 26 jan. dagelijks van 9-17 uur; toegangsprijs f4,--amsterdam_naï Trein-toegangbiljetten bij NS-stations

AMSTERDAM — Gisteravond is in Amsterdam onverwachts overleden de auteur Jan Arends. Hij was 48 jaar. Bij De Bezige Bij verschenen van zijn hand de verhalenbundel „Keesman" en Lunchpauzegedichten".

TEL AVIV — Israëlische geologen hebben na een onderzoek dat drie jaar duurde een zoetwaterreservoir van enorme omvang onder de Negev-woestijn ontdekt.. Het dagblad „Haaretz" meldde gisteren dat het meer zich uitstrekt van Sodom bij de Dode Zee tot aan Aboe Rodes, in het westen van de Sinai. Het ligt op een diepte van gemiddelde duizend meter en bevat naar schatting meer dan 200 miljard kubieke meter water. Deskundigen zijn van oordeel dat deze vondst een ware omwenteling kan betekenen voor het vruchtbaar maken van de Negev en dat nu wellicht het ideaal gerealiseerd kan worden van David Ben Goerion, een van de stichters van de Joodse staat, die van de woestijn een fleurige tuin Milde maken.

ENSCHEDE — Een bruine rhesusaap heeft tot groot vermaak van vele honderden toeschouwers vele uren door de straten van Enschede gezworven. Het- dier, dat zondagmiddag uit zijn hok in de tuin van zijn bui in ontsnapte, kon ondanks verwoede pogingen van vele politieagenten niet worden gepakt. Een dierenarts uit Hengelo wist de aap pas gistermorgen op het dak van een woning met een pistool te verdoven. Gadegeslagen door honderden mensen haalde een agent het dier daarna naar beneden.

OSLO — Noorwegen heeft besloten de distributie van benzine twee weken uit te stellen, aangezien de oliesituatie verbeterd is. De rantsoenering zou vrijdag aanstaande ingaan en elke automobilist is inmiddels al in het bezit van bonkaarten. Hij zou voor de eerste zes weken een basistoewijzing van in totaal tachtig liter ontvangen.

„EEN BITTERE tegenslag voor de Europese eenheid", zo heeft bondskanselier Brandt het Franse besluit om de franc te laten zweven genoemd. Het is een daad van een even hautain als egoïstisch nationalisme, die de economische en monetaire éénwording van Europa ondermijnt juist op het moment dat ze het hardst nodig is. Dit Franse nationalisme is het meest onverhuld naar voren gekomen in de oliecrisis, waarin Parijs zonder zich ene „amour" van de Europese gemeenschap aan te trekken het eigen belang heeft nagejaagd. Het vastlopen van het overleg over hulp aan arme regio's in de EEG is een ander symptoom van de Europese malaise.

Europa heeft tot dusver buiten spel gestaan bij het vredesoverleg tussen Israël en de Arabische landen. Het kan zich slechts troosten met de gedachte, dat de architect en uitvoerder van het Suez-akkoord een ex-Europeaan is; Henry Kissinger. Het heeft zichzelf machteloos gemaakt door innerlijke verdeeldheid, lafheid en gebrek aan leiderschap. Het verkeert behalve in een materiële ook in een geestelijke energie-crisis. De malaise heeft vrijwel alle Westeuropese landen aangetast.

Europa heeft momenteel geen grote, vertrouwenwekkende en inspirerende staatslieden meer. Ook buiten Europa moet men zich trouwens behelpen met tweedehandsfiguren: Nixon heeft zichzelf gereduceerd tot een zielige knoeier en Brezjnef en consorten zakken weg in kleinburgerlijke krampachtigheid in hun reacties op de eenmansacties van Soltzenits.vn en Sacharof. Mao is tot een mythe geworden. In Zuid-Europa, Latijns Amerika, Afrika en Zuidoost- Azië spoken generaals en kolonels rond met corruptie en geweld. In het nog min of meer vrije Europa is geen staatsman meer die tot de verbeelding spreekt en boven de grenzen van eigen natie en partij uitrijst.

In de Scandinavische landen hebben de socialistische partijen haar glans en aantrekkingskracht verloren. Het welzijn en welbevinden zijn er bij de welvaart achter gebleven. Het onbehagen en de ontgoocheling worden er uitgebuit door Koekoekachtige figuren. In Italië verkeert de democratie in een voortdurende staat van beleg. De democratische partijen worden er in wankele coalities bijeen gehouden door de vrees voor extreem-linkse of rechtse acties.

In Frankrijk neemt het politieke verval hand over hand toe. Pompidou is ziek. Deze oud-geschiedenis-leraar laat historische kansen liggen om met Frankrijk voorop een stuwer en bouwer van het ene Europa te worden. Hij verspeelt langzaam maar zeker het vertrouwen van het Franse volk, onder anderen door schandalen en door een falend economisch en sociaal beleid. Het aftreden van de kleurloze premier Messmer schijnt op handen te zijn.

In West-Duitsland raakt Willy Brandts krediet bij het volk snel op. Zijn „Ostpolitik" is op een bittere teleurstelling uitgelopen, vooral door de onverzoenlijke houding van de DDR. Brandt verliest de greep op zijn eigen socialistische partij, vooral door het optreden van de Jonge Socialisten, de „Jusos". Herbert Wehner en Helmut Schmidt vullen het vacuüm dn! vooral in de binnenlandse politiek laat ontstaan op. Hij zit vastgenageld op het voetstuk, waarop hij als Nobelprijswinnaar is gezet. Hij gedraagt zich uitgeblust en besluiteloos. Hij schijnt de moed, kracht en inspiratie te missen om een vader van het éne Europa te zijn.

Engeland sleept zich onder premier Heath van de ene crisis naar de andere voort en verkeert nu in de ernstigste noodtoestand sinds de oorlog. Heath mist de kracht en soepelheid deze rampzalige verlamming te doorbreken. In België is het kabinet van Leburton gestruikeld over de bouw van een olieraffinaderij. In Nederland is het kabinet-Den Uyl vooral met de benzinedistributie en de prijzenchaos nog zwakker gebleken dan men aanvankelijk vreesde. Het kabinet lijkt koppig bezig, zijn gezag en vertrouwen bij het publiek te verspelen.

Er zijn wel gemeenschappelijke achtergronden vooral deze malaise aan te wijzen, aldus „Time". De politieke leiders kunnen niet voldoen aan de steeds groeiende verwachtingen van het volk, die door hun achterban in de partijen en vakbonden worden gevoed en aangewakkerd. Zij lopen ook te veel aan de leiband van de publiciteitsmedia. Ondanks, of misschien dankzij, al die publiciteit komen zij toch vaak niet goed bij het volk over. Onthullend en ontstellend is de wijze, waarop de Europese leidslieden voor de Rabbani's r>n Yamani's, de sjeiken en de sjah's in het woestijnzand zijn gaan kruipen voor olie. Zo koloniseert Europa zichzelf.

Al met al een vrij triest beeld dus. Een kortzichtig nationaal egoïsme viert hoogtij, uiteindelijk tot schade van heel West-Europa. Maar de diepste oorzaak is van geestelijke aard. Het ontbreekt aan inspirerend geloof, élan en idealisme. De huidige crisis hangt nauw samen met geestelijke, godsdiensti" morele verwarring en verval, waaronder ook de oude socialistische, christendemocratische en liberale partijen lijden. Europa wordt vaderloos, eerloos, weerloos en stuurloos. Er staan extreme machten, groepen <>n te popelen om van deze situatie misbruik te maken. Hopelijk heeft Euroii. geleerd van de dertiger Jaren. Maar het blijft blind en hardleers en knutselt aan zijn toekomst met de Franse slag. N.