Leeuwarder courant : hoofdblad van Friesland

(ADVERTENTIE 1.M.) ■ I fi uniska parket Groningen 050-346311

TERHORNE — Het Economisch Technologisch Instituut voor Friesland komt tot de voorzichtige conclusie, dat het toerisme en de daarvoor gebruikte middelen voor Terhorne een goede zaak zijn geweest. Naar de mening van het ETIF zou een alternatieve aanwending van de overheidsgelden in Terhorne, waar weinig andere mogelijkheden zijn dan het toerisme, minder haten hebben opgeleverd. De ontwikkeling van de werkgelegenheid is echter bepaald minder gunstig dan uit de cijfers naar voren komt. Er bleek amper nieuwe continue werkgelegenheid te zijn geschapen. Deze conclusies staan in het rapport „De economische betekenis van het toerisme in Terhorne", dat het ETIF heeft samengesteld. Het rapport bevat, zoals in de inleiding wordt gezegd, de resultaten van een experiment. Het ETIF heeft met het onderzoek in dezen getracht inzicht te verkrijgen in de economische betekenis, die de recreatie voor de gemeenschap kan hebben.

Het onderzoek vond plaats over de jaren 1970, 1971 en 1972. In deze periode nam het aantal overnachtingen van verblijftoeristen jaarlijks met ongeveer twaall procent toe. Relatief nam het aantal overnachtingen in boten in en rondom Terhorne nog sterker toe. De oorzaak van het jaarlijks stijgende percentage van zeventien procent moet worden gezocht in de snelle uitbreiding van het aantal boten. Daarentegen nam het dagbezoek aan het strand sterk af. Dit bezoek was in 1972 ten opzichte van 1970 met maar liefst 45 procent gedaald.

Dit sterk verminderde dagbezoek kon evenwel niet verhinderen, dat de door toeristen in Terhorne bestede bedragen toenamen van f 2.136.000 in 1970 tot f 3.100.000 in 1972. Dit is een stijging van 45 procent. Ook de omzet bij de horeca, de detailhandel en de „dienstverlenende bedrijven vertoonde een jaarlijkse toeneming.

Op het eerste gezicht ontwikkelde de werkgelegenheid zich in positieve zin, namelijk van 40 manjaren in 1970 tot 47 manjaren in 1972. Uit een nadere analyse bleek echter, dat de toeneming van het aantal manjaren werkgelegenheid zo goed als geheel moet worden toegeschreven aan personen, die slechts enkele weken of nog korter werkzaam waren. Het gaat hier om vrij laagwaardige en laagbetaalde arbeid. Het betreft grotendeels vakantiewerk. Dit betekent, dat de ontwikkeling van de werkgelegenheid minder gunstig is dan de absolute cijfers doen vermoeden. Voor het merendeel verrichtten inwoners van Terhorne de toeristische werkzaamheden. Toch was er sprake van een voor Terhorne minder gunstige ontwikkeling. Het aandeel van deze bewoners nam van jaar tot jaar af ten gunste van het aandeel van inwoners van overig Friesland en overig Nederland.

In de verschillende bedrijfsklassen was er met uitzondering van de horeca voor 1972 eveneens sprake van een absolute stijging van het aantal manjaren werkgelegenheid. Zowel bij de detailhandel als bij de „dienstverlenende" bedrijven bleek deze toeneming geheel toegeschreven te moeten worden aan personen, die slechts enkele weken of nog korter werkzaam waren. Bij de „dienstverlenende bedrijven voltrok zich deze ontwikkeling ten nadele van de arbeidsplaatsen, die een geheel jaar werk vereisen, en bij de detailhandel ten nadele van het seizoenwerk. Bij de horeca bleek uitsluitend seizoenwerk voor te komen.

SNEEK — Het dagelijks bestuur van het welzijnsorgaan Sudergoa stelt het algemeen bestuur voor de tien stellingen, die Sudergoa's voorzitter Wiebe Wierda geponeerd heeft over rekreatie, in esen vorig jaar in Koudum gehouden vergadering, als uitgangspunt voor het toekomstig beleid te nemen. Eén van die stellingen is gewijzigd en luidt thans: De bouwaktiviteit aan de meeroevers dient te worden verboden. Andere stellingen van de heer Wierda zijn: het landschap bij een wassende stroom toeristen te bewaren en daartoe ordenend op te treden; VW's moeten meer op dienstverlening dan op werving uit zijn; aandringen op vernieuwbouw in verantwoorde pakketten om ontoelaatbare uitbreiding van het aantal tweede woningen te voorkomen en tunnels onder drukke vaarwegen lijken onvermijdelijk.

APPELSCHA — De heer M. Sturing en echtgenote uit Heerenveen zijn benoemd tot beheerders van het alcoholvrije recreatiecentrum „Us blau hiem". Zij werden benoemd uit 45 sollicitanten.

20/2. Bergumerdam 12 (10); Leeuwarden 14 (14); Nesserzijl 11 (11); Sneek 10 (11); Scharsterbrug 15 (14); Woudsend 18 (17). Gemiddeld 14.9 (14.2). Neerslag 0.1 mm De sluizen zijn voor de afstroming geopend

De toeristische bestedingen in Terhorne bedroegen in 1970, 1971 en 1972 respectievelijk f 2.136.000, f 2.500.000 en f 3.100.000. Aan lonen, salarissen en overig inkomen kwam in eerste instantie aan in Terhorne woonachtigen over de genoemde jaren respectievelijk f 550.000, f 625.000 en f 830.000 ten goede. Het inkomenseffect van het toerisme voor Terhorne blijkt nogal klein te zijn. Dit vindt zijn oorzaak in het feit, dat het dorp klein is en beperkte bestedingsmogelijkheden heeft. Daardoor lekt een groot deel van de toeristische bestedingen naar elders weg.

Vart 1961 tot en met 1972 werd voor bijna f 2.600.000 aan overheidssubsidies verstrekt voor recreatieve projecten in en bij Terhorne. Van deze gelden nam het rijk verreweg het grootste deel voor zijn rekening, namelijk ongeveer 80 procent. De dankzij de subsidies uitgevoerde werkzaamheden schiepen werkgelegenheid en inkomen. Zo kwam er in 1970 uit de subsidie een werkgelegenheid van ongeveer 27 manuren voort Bovendien nam het Friese inkomen met ongeveer f 704.000 toe. Voor Terhorne zelf was het effect evenwel zeer gering. Wat de werkgelegenheid betreft viel er slechts 1,5 manjaar aan Terhorne toe te rekenen. Het inkomenseffect voor het dorp bedroeg ongeveer f 40.000. In het algemeen zullen de banen van de subsidies niet opwegen tegen de kosten. Tegenover de jaarlijks terugkerende lasten aan afs

Ook de gemeente verstrekt subsidies aan toeristische voorzieningen in Terhorne. Bovendien doet zij jaarlijks bepaalde uitgaven ten behoeve van het toerisme in het dorp. Daar tegenover staat een aantal opbrengsten, zoals opbrengsten van erfpachten, reinigingsrechten en bruggelden. De jaarlijkse kosten zün evenwel hoger dan de jaarlijkse baten. Zo bedroeg het verschil in de jaren 1970 tot en met 1972 acht, negen en tien gulden per inwoner. Dit zijn bedragen, die ieder jaar zwaar op de gemeentelijke begroting drukken.

Het rapport komt tenslotte tot de conclusie, dat ér. meerdere inwoners én de toeristische bestedingen voorzieningen mogelijk hebben gemaakt en of behouden, die anders achterwege gebleven of verdwenen zouden zijn. Of het toerisme een positieve of een negatieve invloed op de dorpssamenleving heeft gehad wil het ETIF niet beoordelen. Wat dat betreft wordt verwezen naar een studie, waarover binnenkort een rapport zal worden uitgebracht.

I LJOUWERT — Vn Oxford is 66 jier >ald, de Ingelske kenner fan it Nederlansk en it Frysk prof. dr. Alistair iCampbell forstoarn. Prof. Campbell waerd yn 1907 beme yn Birmingham. Hy wurke as taelgelearde oan de universiteit fan Oxford. Hy hat yn'e tritiger jierren wol meiwurke oan it Frysk Jierboek. Vn 1939 publisearre er yn gearwurking mei prof. dr. J. H. Brouwer „The early Frisian Studies of Jan van Vliet". Vn 1948 kaem fan syn han üt „Gysbert Japicx, the Oxford text of four poems" en yn 1948 „Het Freske Rüm, Tractatus Alvini". Fierders hat prof. Campbell artikels oer is Frysk publisearre yn ünderskate taelkundige tydskriften en jierboeken.

SNEEK — Vannacht om kwart over éèn is de heer W. H. Wessels uit IJsbrechtum tijdens het autorijden aan een hartverlamming overleden. De heer Wessels reed in Sneek net het Oud- Kerkhof op toen hij de attaque kreeg. Zijn auto kwam tegen een geparkeerde auto tot stilstand.

AMSTERDAM — Aan de Universiteit van Amsterdam slaagde voor het artsenexamen de heer B. Drentje te Leeuwarden.

DE VIER Japanse dames zijn met hun begeleiders na hun aankomst ondergebracht in pension De Vries op de hoek van de Herenwal in Heerenveen. Dat adres beviel direct best, want binnen enkele minuten stonden de dames op de stoep om uitgebreid naar Hepkema's molen te kunnen kijken. Mariko Sugawara, Keiko Hasagawa en Chieverdedigen, terwijl Makiko Nagaya als reserve is meegekomen. De dames — en hun teamleider Jin Hoshino — vertellen, dat het schaatsen in Japan steeds populairder wordt. Er zijn maar liefst veertien 400 m-banen. En, weer binnen in pension de Vries, zeggen zij dat dit kleine, allesbehalve dure onderkomen veel beter is dan Holliday Inn in Innsbruck, waar zij verloren raakten in de massa. En daar wegen honderd-dollarkamers niet tegen op.

ZONDER DAT iemand van iets wist arriveerden in de nacht van maandag op ainsaag de eerste vijf Amerikanen in Heerenveen. Omdat ze niemand van het oranisatie-comité uit bed wilden bellen gingen ze slapen in het Postiljonmotel. Dinsdagmorgen ontdekten ze, dat het comité de Amerikaanse ploeg in hotel De Koornbeurs had gedacht. Het comité raakte helemaal in moeilijkheden toen bleek, dat de ploeg uit acht mensen bestaat, in plaats van uit vier die officieel zijn opgegeven. Na veel getelefoneer is de oplossing gevonden: de Amerikanen blijven in het motel en de Noren gaan naar De Koornbeurs. De eeste vijf, die arriveerden waren Connie Carpenter en haar vader, reserve Lori Monk — die thuis bij Chicago wordt getraind door Dianne Hollum, twee jaar geleden goed voor brons in Heerenveen — teamleider Bill Coshman en zijn vrouw, die voor het eerst van haar leven in Nederland is en helemaal opgetogen raakte toen het licht werd. De vijf Amerikanen waren per auto van Innsbruck (wereld-sprintkampioenschappen) naar Muenchen gegaan, vandaar per vliegtuig naar Schiphol en vandaar per gehuurde volkswagenbus naar Heerenveen. Het wachten was op dat moment alleen nog op Leah Poulos — de onverwachte wereldsprintkampioene van Innsbruck — en de minstens zo snelle Sheila Young en één begeleider.

TERHORNE — De dotterbloemvelden in de boezemlanden bij het Sneekermeer, die uniek zqn in Europa, worden door de recreatie bedreigd. Veelal worden deze landen niet meer gemaaid omdat de recreaten de planten hebben platgetrapt. Ook worden er wegens een veranderd beheer stukken niet meer gemaaid. Als deze landen echter niet worden gemaaid dan verstikken de bloemen en worden ze verdrongen door riet, wilgen en elzentruweel. Later ontstaat dan een moerasbos. Dit staat in het rapport „De economische betekenis van het toerisme in Terhorne", dat het ETIF heeft uitgebracht. Ook de fauna heeft te lijden onder de recreatie, zo wordt in dit rapport gezegd. Vogels als de kiekendief, de grote karakiet en de roerdomp zitten nog wel in de petgaten. Zij zijn echter verdwenen uit het gebied, waar de druk van de recreatie het grootst is. Door de ernstige aantasting van een deel van de rietoevers, vooral van het Sneekermeer, zijn enige vogelsoorten in aantal verminderd. Veel schade wordt aangericht door het ledigen van chemische toiletten in het water. Er zijn tamelijk onschuldige preparaten voor deze toiletten, maar ook gevaarlijke. Deze laatste worden helaas het meest gebruikt. Als gevolg daarvan treedt onder andere veel vissterfte op. In hoeverre de recreatie bijdraagt tot de vervuiling van het water is moeilijk te bepalen. Uit een onderzoek van de Provinciale Waterstaat is overigens gebleken, dat de kwaliteit van het water in de Friese meren geen aanleiding tot verontrusting geeft.

In het rapport wordt voorts gezegd, dat in de omgeving van Terhorne de oevers met een totale lengte van ongeveer vijftien kilometer in een matige of slechte conditie verkeren. Herstel van deze oevers zou een investering van zeker twee miljoen gulden vergen. Voorzichtige schattingen wijzen uit, dat ongeveer een derde van de schade veroorzaakt is door de recreanten. Indien tot herstel van de oevers zou worden overgegaan zou derhalve f 600.000 ten laste van de openluchtrecreatie moeten komen.

HEEREN VEEN Chinezen I even I even I als I toen twee I geleden voor I na een I jarenlange afwe- I weer I meededen een I wereldschaats- toernooi. De be- m groeting in d 'Herberch in Katlijk was als een herkenning, al waren er van de zeven slechts twee echt bekende gezichten, namelijk van coach Shih Chih-hsin en van de als reserve opgenomen Ciang Yu-feng. Zij waren er twee jaar geleden ook bij. De groep was maandagavond vanuit Innsbruck in Den Haag aangekomen. Men sliep in de ambassade. Twee leden van het ambassade-personeel, onder leiding van de in Heerenveen ook bekend Lo Chung-shin, brachten de dames en heren uit de Volksrepubliek dinsdagmiddag per busje naar Katlijk. Chan Shu-hsien zal de Chinese Volksrepubliek op het Thialf-ijs officieel vertegenwoordigen. Naast Ciang Yu-feng is ook Fu Hui-min als reserve aangewezen. Zij kwamen samen met teamleidster mevrouw Liv Feng-yung, coach

Shih Chih-hsin, cameraman Hsu Chang-hsun en tolk mevrouw Chang Shy-ying, die voor de communicatie zorgt als vriendelijk knikken en handen schudden niet voldoende blijken te zijn. Mevrouw Chang spreekt Engels en desgevraagd vertelt zij, dat de dames voor het officiële feest van zondagavond hun rode pakken hebben meegebracht, de rode pakken waarmee zij in Innsbruck ook aan het afscheidsdiner verschenen. s

Twee jaar geleden brachten de Chinese dames ook een cameraman mee. Zij zeggen veel van de films te hebben geleerd. Nog niet genoeg echter, zo verzekeren zij, om een echte rol in dit toernooi te spelen. En o ja, voorzitter Mao is tachtig geworden en nog zeer gezond!

ONDER DE ruim honderd binnen- en buitenlandse journalisten, die perskaarten hebben aangevraagd voor deze WK zijn ook weer filmers van het bioscoopjournaal Polygoon. Zij beloven „uitvoerige reportages" te zullen maken. Andere opvallende verschijningen zijn onder meer de DDR-Olympisch bokskampioen van 1956 Wolfgang Richter, die voor Neues Deutschland werkt. Er komen ook mensen van de West-Deutsche Rundfunk uit Keulen en vertegenwoordigers van het Sovjet-persbureau Tass. De NOS zal er zoals bekend ook zijn met filmcamera's. De (kleuren)uitzendingen voor de Nederlandse televisie zullen gedeeltelijk samenvattingen zijn.

DE AFWIJZING van de tekst „Alcohol neen! Drugs nooit!" door het stichtingsbestuur van Thialf heeft het Heerenveense Drankweercomité niet ontmoedigd. Sinds enkele dagen troont op de schuur van een sympathiserende boer aan de overzijde van de spoorbaan een vijf meter breed oranje bord met de omstreden tekst, die het Thialf-bestuur op de baan weigerde. Blauw Heerenveen heeft voor deze presentatie zevenhonderd harde guldens neer moeten tellen, „mar dat ha wij mei plesier dien", aldus één van de voormannen.

In het februarinummer van de (landelijke) gereformeerde vereniging voor drankbestrijding wordt de Heerenveense Gideonsbende door de redactie een royale pluim uitgedeeld. Het bestuur van Thialf, dat het hoofd zou hebben gebogen voor de „invloedrijke bierbrouwers en het machtig drankkapitaal" krijgt daarentegen een veeg uit de pan, omdat zij zich met hun censuur tot dienaren van de mammom" hebben ge(dis)kwalificeerd.

LEEUWARDEN — Er komt een actiecomité voor het behoud van Friesland als provincie. Daarin zullen vertegenwoordigd zijn alle politieke partijen in Friesland en alle Statenfracties. De in de Staten zitting hebbende partijen zullen dus met twee man in het comité vertegenwoordigd zün, de andere partijen met één. De Fryske Nasjonale Partü. hü monde van de heer Gerben Wartena, liet in het midden of zü wel of niet mee zal doen in deze actie. Geld heeft zü er in elk geval niet voor over: „Jo kinne in goune mar ien kear ütjaen en wy hawwe it jild fierstento hurd foar oare dingen nedich!"

Na een vrij kort oriënterend gesprek werd gisteravond in het Provinciehuis in Leeuwarden besloten, dat er een kleine voorbereidingscommissie zal worden gevormd, die voorstellen zal formuleren en uitwerken en dat elke fractie uit de Staten en elk provinciaal partijbestuur zal worden gevraaagd een vertegenwoordiger aan te wijzen in het te vormen comité.

„Wy fiele üs allegear net sa noflik oer de plannen oangeande in nije bistjürlike yndieling fan Nederlan," aldus de heer Heine Keuning (PvdA), „dat is wol düdlik." Hij wees op de motie, waarin de Staten zich kortgeleden duidelijk tegen plannen in deze richting heeft uitgesproken — de provincie Friesland moet blijven bestaan en worden versterkt — en op de brief van Gedeputeerde Staten aan de minister, waarin werd duidelijk gemaakt*- dat Friesland een verdeling van deze porvincie in gewesten niet wenselijk acht, evenmin als een nieuwe bestuurlijke instantie tussen het provinciaal bestuur van Friesland en de rijksregering.

Nu de plannen van minister De Gaay Fortman zijn uitgelekt, aldus de heer Keuning. stijgt de ongerustheid en wordt de indruk gewekt, dat het verzet dat in Friesland tegen deze plannen bestaat toch blijkbaar niet genoeg heeft doorgeklonken in Den Haag. Om duidelijk te maken dat Friesland deze zaak heel hoog opneemt, aldus de heer Keuning, moet het Friese standpunt nog eens heel duidelijk naar voren komen en „moatte wy aksje fiere op in stuit dat wy fine dat der aksje fierd wurde moat." Daarom had hij vast als „kapstok" om de discussie aan op te hangen een aantal punten op papier gezet. Over de formulering van de doelstellingen werd enige tijd druk gediscussiaerd, waarna duidelijk werd dat de vertegenwoordigers van de Statenfracties (de CPN-fractie kon er niet bij zijn gisteravond) en gwestelijke partijbestuurders het eens zijn over de volgende punten: Friesland moet als provincie blijven bestaan en worden versterkt, er is binnen Friesland geen plaats voor gewesten en een vierde bestuurslaag tussen provincie en rijk wordt ook afgewezen. De voorbereidingscommissie zal zich over de juiste formulering van de doelstellingen moeten beraden. Als het nodig mocht zijn, zal het te vormen actiecomité een beroep doen op de inwoners van Friesland om zich over de plannen tot een nieuwe bestuurlijke indeling uit te spreken. Mogeelijk in de vorm van een volksstemming, in de vorm van grote aetiebiieenkomsten ot van een of meer referenda in delen vsn Friesland. Alle partijen waren het duidelijk eens over deze taakstelling. De eensgezindheid bleek ook ten aanzien van de andere punten van de taakstelling te bestaan: het vormen van een zo volledig mogelijke documentatie, tijdig reageren op publicaties en voorstellen over een nieuwe bestuurlijke indeling (gebaseerd op de uitgangspunten van het comité) en het te biat nemen van alle andere wettelijke middelen, die ten dienste staan. Alleen bij het financiële punt (de deelnemende organisaties zullen moeten meebetalen) viel de FNP uit de boot. Alle anderen vonden, dat dat geld er moet komen. Als alles volgens plan verloopt, kan het comité de volgende week al samengesteld zijn. Het (voorlopig) adres is het Provinciehuis in Leeuwarden. Er werd wèl even gepraat over de naam van het comité. Wat het wordt, is nog niet bekend. Voorstellen waren „Comité Bestuurlijke Organisatie Friesland" — dat wordt „bof", werd opgemerkt — en kortweg „Komité Fryslan.

TERSCHELLING — Gisteravond kwam op de Noordzee boven Terschelling het 300 ton metende kustvaardertje Fairway uit Famagusta op Cyprus in moeilijkheden. De situatie werd zo ernstig, dat de vijf bemanningsleden omstreeks halfnegen lichtkogels afvuurden. Ongeveer een uur later haalde de snelle reddingboot Komer van Terschelling met schipper Jan Oving hen van hen toen in zinkende toestand verkerende schip.

De kustvaarder lag vanmorgen op ongeveer twee mijl uit de kust dwars van ahet toen in zinkende toestand ver- Fairway had het water tot het dek staan. In de buurt bevond zich de zeesleepboot Doeksen van Terschelling, die een poging zal doen het schip te bergen.

De Fairway is een voormalige Duitse kustvaarder. Het schip was leeg op weg van Engeland naar Hamburg. Terwijl het gisteren tegen de vrij zware zeeën in voer — er stond een noordoostelijke wind met kracht vijf a zes Beaufort — begon het te lekken. Het schip maakte zoveel water, dat de pompen het nauwelijks konden verwerken. Toen later wegens een storing de pompen uitvielen kwam de kustvaarder in nood. De lichtkogels, die daarop werden afgevuurd, werden gezien door de kustwacht van Terschelling, alsmede door de bemanning van het marinevaartuig Hennelijn. De Hennelijn bleef aanvankelijk ter assistentie in de buurt tot de Komer verscheen, die de bemanning aan boord nam en naar Terschelling bracht. De bemanning bestond uit twee Duitsers en drie mannen uit Equador.

De sleepboot Holland, die vanmorgen een pomp aan boord van de Fairwav bracht, heeft de zinkende kustvaarder op sleeptouw genomen. Het schip zal waarschijnlijk in de Vlieree of bij de haven van Terschelling aan de grond worden gezet.