Leeuwarder courant : hoofdblad van Friesland

WASHINGTON — De Amerikaanse minister van buitenlandse zaken, dr. Henry Kissinger, is gisteren opnieuw uitgevallen tegen Europa en heeft doen uitkomen dat Amerika's vrienden een groter probleem op het gebied van de buitenlandse politiek vormen dan zijn vijanden. Kissinger, die op het ministerie sprak tot vrouwen van Congresleden, zei dat de Verenigde Staten geen enkel bezwaar hebben tegen een onafhankelijke Europese politiek, maar dat zij ..bezwaar hebben als onafhankelijkheid de vorm aanneemt van fundamentele vijandigheid tegen de Verenigde Staten".

Tegelijkertijd onthulden Amerikaanse functionarissen dat Nixon persoonlijk een halt had toegeroepen aan de onderhandelingen tussen de EEG en Washington over een transatlantische beginselverklaring. De president zou dit gedaan hebben uit geprikkeldheid over het gesprek dat de EEG wil openen met de Arabische olieproducerende landen. Kissinger zei: ..Ik zou zeggen dat het grootste probleem waarvoor de Amerikaanse buitenlandse politiek nu staat, niet is de regeling van de wedloop met onze vijanden. Daar hebben wij een generatie van ervaring in, en met tegenslag en voorspoed gaan wij dat aanpakken. Maar kunnen wij onze vrienden brengen tot de realisering dat er groter gemeenschappelijke belangen zijn dan eenvoudige zekerstelling van het eigen belang en dat de overwinning die zij lijken na te streven schijn zal blijken in een sfeer van voordurende twist en eindeloze competitie. De vraag is nu of de westerse naties en Japan, geconfronteerd met een absoluut voorspelbaar gevaar, in staat zijn tot samenwerking „of dat zij zullen handelen als de Griekse stad-staten tegenover Macedonië en Rome," aldus Kissinger. „De Verenigde Staten hebben er bezwaar tegen als onafhankelijkheid de vorm aanneemt van fundamentele vijandigheid tegenover de Verenigde Staten. Zij hebben er bezwaar tegen als, in een crisis die alleen in samenwerking kan worden aangepakt, de Europeanen opzettelijk een concurrerende houding aannemen". Kissingers uitlatingen worden beschouwd als de scherpste tot nog toe tegen Europa.

DR. HENRY KISSINGER

OFFINGAWIER — Het paviljoen aan het Sneekermeer, dat mogelijk straks ruimte moet maken voor appartementen, hoeft de officiële slopershamers niet geheel en al meer af te wachten. Zoals zoveel leegstaande gebouwen oefende ook deze zomerse pleisterplaats een kennelijk niet in te binden aantrekkingskracht op de jeugd uit, wat resulteerde in talloos kapot geslagen ramen en andere beschadigingen aan het gebouw.

(ADVERTENTIE 1.M.) ; \ Voor particulier en bedrijf gunstige voorwaarden en lage premies bij de Friesland Bank Assurantiën bv /J*J> /jX-Jy' Voor al uw verzekeringen X<^^ V AV

(ADVERTENTIE 1.M.) IW^ s^^___M0.000 m" woon-ideeën l^__^^\^\ll de laatste noviteiten op woon- WT A|ll| gebied uit binnen-en buitenland U[__ _# J 14-2?.2ATEBDAGS 10-22.ZONDAGS 10-18 UUR_j

(ADVERTENTIE 1.M.) f meubelen jon deJong zchron/ 23-25 leeuwarden teL 27415

MONTERREY — Tenminste elf arbeiders zijn om het leven gekomen toen een acetyleentank in een metaalfabriek in het Mexicaanse Monterrey ontplofte. Twaalf anderen raakten gewond. De ontploffing was zo hevig, dat resten van lichaamsdelen overal verspreid 'agen. Tot op 400 meter afstand werden nog stukken metaal gevonden.

BERN — De Zwitserse regering heeft gisteren de maximum snelheid op de grote autowegen verhoogd tot 130 kilometer per uur. Voor andere autowegen blijft echter een maximum snelheid van 100 kilometer per uur van kracht. Deze maatregel blijft van kracht tot het einde van het jaar, wanneer een definitieve beslissing wordt genomen. Tot dusver gold een maximum snelheid van 100 kilometer per uur op alle wegen dit in verband met de energiecrisis.

Landelijke computer-vooruitzichten van het KNMI voor woensdag en donderdag: plaatselijk regen en weinig verandering in temperatuur. Meer over het weer op pagina 4.

Gurbe: Hu;ero7)i soe)ie de nppartemintenbouwers har eigen glêzen ynsmite litte?

LEEUWARDEN — De Raad van de Waterstaat heeft geadviseerd het meest noordelijke tracé te nemen voor de verbetering van rijksweg 9 bij Harlingen. Het advies is verzonden aan de minister vart Verkeer en Waterstaat, die het tracé nu moet vaststellen. Volgens dit advies blijft de rijksweg dicht bij Harlingen langs lopen. In Harlingen waren hier bezwaren tegen vanwege de geluidshinder. „Dit betekent dus verdubbeling van het bestaande tracé," concludeert loco-burgemeestci' Arie de Geus van Harlingen, „en dat is triest. Wij hebben er als gemeente van alles aan gedaan om het anders te krijgen, eigenlijk van de aanvang af hebben wij ons sterk tegen deze oplossing verzet. Ik we.et niet, of de gemeente er nu nog wat aan kan doen. Het is jammer". De vaststelling van het tracé betekent, dat er voortgang gemaakt kan worden met de procedure van de ruilverkaveling. De Bjirmen. Binnen enkele weken kan de stemmingsdatum vastgesteld worden. Hetzelfde is het geval met de ruilverkaveling Midden-Tjonger. In de algemene vergadering van de Friese CBTB is gisteravond gesteld, dat beide ruilverkavelingen nog volgens de oude procedure gestemd zullen worden, terwijl ze ook nog kunnen profiteren van de huidige ruilverkavelingsrente.

ALMELO — De Twentse milieuraden | zijn tegen de vestiging van een uranium verrijkingsfabriek in Almelo. De mi- | lieuraad in Almelo maakt ook bezwaar omdat onvoldoende garantie wordt gegeven dat er geen afvalstoffen worden geloosd op de langs de fabriek en de stad lopende Weezebeek. Volgens de ter inzage gelegde stukken zal die lozing „tot het uiterste" beperkt worden: Dit beschouwt de milieuraad echter als een te rekbaar begrip.

WIERDEN — De VVD wil dat de maximumsnelheid van 100 kilometer op de autosnelwegen en de autowegen zo snel mogelijk wordt vervangen door een nieuwe limiet van 110 of 120 kilometer. Dat heeft het VVD-Kamerlid Koning maandagavond gezegd op een politieke bijeenkomst in Wierden.

Volgens de WD-er is vooral op de autosnelwegen een maximumsnelheid van 100 km per uur niet zonder gevaar. „Deze wegen zijn gebouwd op snelheden die hoger liggen dan 100 kilometer per uur. Ook in Duitsland is men al teruggekomen van de 100 kilometer op de autobanen", lichtte de heer Koning toe.

. . . dat ding wil niet meer uit m'n hand . . .

ALOM IN EUROPA komen regio's „aan de rand" in verzet tegen de centralistische staat: In Engeland is de verkiezingswinst van de Schotse. Welshe

en lerse nationalisten een teken aan de wand. In Spanje schaart de kerk zich aan de zijde van de Basken en Catalanen, die opkomen voor hun rechten in de Spaanse staat. In Frankrijk broeit verzet in Bretagne, Aquitanië en op Corsica tegen het centrale gezag in Parijs. In Friesland is de strijdroep

„Fryslan fordwme? Nea!" aangeheven tegen Haagse gewestplannen. In Groningen („Grönneger Bond") en Limburg komt ook verzet tegen de bedreiging en verwaarlozing van de provincie.

Deze revolte in de Europese regio's vertoont veel overeenkomstige trekken: Zij wordt meestal gevoed door een minderheidstaal, die door de officiële staatstaal in de verdrukking raakt. De beweging om eigen taal en karakter te bewaren gaat gepaard met actie voor een evenwichtiger en rechtvaardiger spreiding van de welvaart en macht. De regio's aan de rand willen zich niet laten degraderen tot pret- en recreatiepark, museumland en leverancier van jonge arbeidskrachten. Zij wenden zich vaak teleurgesteld af van de zogenaamde ..landelijke" partijen, die de regio al te veel en te lang hebben verwaarloosd.

De Gaulle predikte het „Europa der vaderlanden". Het zou volgens het PPR-Kamerlid dr. Henk Waltmans en de Franse schrijver en denker Denis de Rougemont een „Europa der regio's" moeten worden. De nationale, centralistische Europese staten staan de Europese éénwording in de weg. Zij blijven het nationale eigenbelang nastreven zoals bij de oliecrisis pijnlijk is gebleken. De nationale staten, waarvoor vooral in de napoleontische tijd — ook in Nederland — de grondslag is gelegd, worden achterhaalde, kunstmatige instellingen. De toekomst is aan de regio's, waar de mensen in een levend, overzichtelijk, natuurlijk en democratisch verband kunnen samenleven.

Denis de Rougemont heeft over „de opstand der regio's" tegen de centralistische nationale staten in „Le Monde" gedachten neergeschreven, die ook voor Friesland actueel zijn. Franse leiders zoals Pompidou en Debré hebben het idee van een „Europa der regio's" afgedaan als „achterlijk" en „middeleeuws". Zij die het hebben over de regio's zijn „stommelingen, die de geschiedenis niet kennen, onaangepasten, reactionairen of linkes rebellen en aanhangers van een dwaze mythe." zegt Sanguinetti. De nationale eenheid is voor hen heilig en onaantastbaar. De staat „über alles".

Denis de Rougemont noemt twee hoofdargumenten voor het streven naar een „Europa der regio's": Een verenigd Europa kan alleen maar als een federatie worden opgebouwd (niet als een eenheidsstaat) en de regio's vormen daartoe het enige middel. Het is van wezenlijk belang om aan de burgers de mogelijkheid te bieden deel te hebben aan de besluitvorming van de gemeenschap en de regio's vormei. daartoe wederom het enige middel. Met een Europa der vaderlanden, waarin de vaderlanden nationale staten " blijven, komt men er nooit.

De nationale staten zijn fe klein om op wereldniveau economisch, politiek en militair volledig zelfstandig te kunnen opereren en te groot om het leven van de burgers op regionaal niveau op doeltreffende en democratische wijze te kunnen voeden, stimuleren en begeleiden. De Gaulle heeft destijds de mensen in de regio's aanbevolen, meer contacten te leggen met mensen met verwante taal en cultuur over de landsgrenzen heen. Zijn opvolgers willen het regionale leven echter binnen de enge nationale perken houden. Du Gaulle was dan ook een staatsman, zegt De Rougemont. terwijl zijn opvolgers slechts mannen van de staat zijn. Vereerders van de nationale staat zijn in wezen provincialen.

Het bestuurlijke, politieke en culturele leven in de Europese staten is te centralistisch geworden. Bureaucraten en technocraten in de machtscentra hebben te veel macht gekregen. De plannen voor uniforme gewestvorming in heel Nederland komt voort uit dat beperkte centralistische denken. Er zit ook iets van grootheidswaan achter: alsof Nederland een grote staat was. waar de provincies nog eens in gewesten moeten worden verknipt. In Europees verband gezien heeft het nauwelijks het formaat van een provincie.

De nationale staten zijn een erfenis van de vorige eeuw. Zij die nog gevangen zitten in het nationalistische eenheidsdenken verdedigen de centrale staat als een gewond dier, zegt Denis de Rougemont. Zij zien in de eisen van de minderheden in de regio aanslagen op de staat. Zij maken het regionalisme bespottelijk door door het „ouderwets" en „chauvinistisch" te noemen, of zij maken het verdacht door het seperatistische. reactionaire of extremistische neigingen toe te schrijven.

De regio's moeten geen mini-staten worden en niet vervallen in de fouten van de oude nationale staten. Maar zij komen terecht in beweging. Het is een veelbelovende, op de toekomst gerichte beweging. Het gaat niet om een oproer, maar om een revolutie, die nog verrassingen kyn opleveren, zegt Denis de Rougemont. Het gaat erom, zin en inhoud te geven aan woorden die velen ten zijn: gemeenschap, vriendschap, nabuurschap. Politieke partijen die in dat Europese perspectief willen denken en werken hebben toekomst. Oók in Friesland. Wie in die zin stemt bij cic Statenverkiezingen op 27 maart kiest bewust, modem en Europees. N.

TOKIO — Een kaper die zes uur lang een Japans vliegtuig met aanvankelijk 429 inzittenden in zijn macht had. is tenslotte door de politie op het vliegveld Naha van Okinawa dinsdag gearresteerd. Toen de kaper verzocht voedsel aan boord te laten brengen, brachten zeven politiemannen, vermomd als stewards, het voedsel naar binnen. Drie van hen grepen de man daarop in de cockpit, zo is door de autoriteiten bekend gemaakt. Volgens de Japanse omroepmaatsehappij NHK, had de kaper 5.5 miljoen dollar, 200 miljoen yen. 55 stukken touw van verschillende lengten, 15 parachutes en 15 maskers geëist. Hij had 111 vrouwen, drie kinderen en 48 mannen van boord laten gaan. De vrijgelaten mannen waren bejaard of hadden een zwakke gezondheid.

De kaper van het Japanse vliegtuig gaf op liet vliegveld Naka, op Okinawa, een deel van de passagiers toestemming het toestel te verlaten. Door een haag van politiemannen lopen hier de vrijgelaten vrouwen, kinderen en een aantal mannen naar het stationsgebouw op het vliegveld.