Leeuwarder courant : hoofdblad van Friesland

(ADVERTENTIE t.M.) NIEUWE TWEEDMANTELS Exclusieve TWEEDMANTELS in effen en rustige ruiten. Echte tussenmantels. Ook in grotere maten. 245,- 319,--mmM MHth »t»tlon«wegl2 J t«l«foon _g Ifeom :r:.;r4

j PIERRE CARDIN (cacharel) RODIER PARIS 3nieuwe franse mode-kollekties, fijnomtekombineren. BURMcNN A LADIES SHOP

LEEUWARDEN — Verbazing en verontwaardiging heerste woensdag bij de meeste Friese burgemeesters. Deze gemoedsgesteldheid kwam voort uit het feit, dat de nota met voorstellen van de werkgroep herziening gemeentegrenzen hen nog niet had bereikt op het moment, dat de Friese kranten met het nieuws erover kwamen. Speciaal de burgemeesters van die gemeenten, die volgens de voorstellen van de kaart gaan, leken nogal geschokt te zijn.

Burgemeester Hendrik Boschma van Leeuwarderadeel (dus in het „moeilijke" gebied Ferwerd-Stiens, dat volgens de nota onderzoekgebied is) zei ons, het „in hiel nuvere saek" te vinden, dat hij althans woensdag nog geen officiële stukken had ontvangen. Hij kon daarom ook moeilijk kommentaar geven. Hij zei liever nogmaals het standpunt van de bevolking en de raad weer te geven, dat erop neerkomt, dat men in Leeuwarderadeel geen behoefte heeft aan samenvoeging met een andere gemeente.

Burgemeester Boschma voerde tevens aan, dat zijn gemeente tegen de tijd, dat de voorstellen uit de nota werkelijkheid zijn geworden, al „boven de maat" zal zijn, dat wil zeggen, meer dan 10.000 inwoners zal tellen. „Ik sjoch ek dèrom de needsaek fan foroaring net yn," zo zei hij.

Het stadhuis van IJlst, pas uitgebreid

„It fait my hwat óf" was de eerste reactie van burgemeester Ebele Talstra van Dantumadeel, wiens gemeente blijft bestaan, eventueel zonder Roodkerk, Birdaard en Janurn. Enkele grenscorrecties had hij wel verwacht, maar dan toch zo, dat de gemeente uiteindelijk wat groter was geworden, want dat is toch mee het streven der herindeling. Dait er niets gedaan is aan de drie dorpen Zwagerbosch, Twijzelerheide en Zwaagwesteinde is hem tegengevallen. Dit was de kans geweest, om deze dorpen in één gemeente samen te brengen en dat had dan volgens de heer Talstra Dantumadeel moeten zijn.

Wethouder drs. Hendrik Kesting van Dokkum: Wij werken al op veel punten samen met de Dongeradelen en zo gezien is de samenvoeging van onze drie gemeenten wel logisch. Een nadeel zou je kunnen noemen, dat het bestuurscentrum zo aan de rand komt te liggen. De beide Dongeradelen samen als één plattelandsgemeente en Dokkum als afzonderlijke stadsgemeente zou misschien logischer zijn geweest, aldus de heer Kesting, maar dan had je wel weer kleinere bestuurseenheden gehad.

Burgemeester Meindert Pool van Westdongeradeel: „East- en Westdongeradiel byinoar hie net sa gek like, mar neat oplost, al hie it draechflak hwat greater wurden." Samenvoeging met Dokkum zal nog wel nader bezien moeten worden, vindt hij, er aan toevoegend, dat indien men als argument daarvoor wil gebruiken, dat de Dongeradelen zo sterk op de Bonifatiusstad georiënteerd zijn, zulks dan evenzeer geldt voor een belangrijk deel van Dantumadeel. En verder: als de nu voorgestelde samenvoeging door zou gaan, dan zouden Holwerd, Waaxens en Brantgum ook mee moeten gaan, behoudens misschien enkele kleine correcties.

Burgemeester Willem van Mourik van Ferwerderadeel zei eigenlijk een indeling van Stiens bij Leeuwarden verwacht te hebben, met dan tegelijkertijd de indeling van het noordelijk deel van Leeuwarderadeel bij Ferwerderadeel. Hij is erg benieuwd wat een verdere studie over het als, .moeilijk" aangegeven gebied Ferwerderadeel-Leeuwarderadeel gaat opleveren. Eén gemeente van deze oppervlakte zou naar zijn mening een of meer hulpsecretarieën nodig maken.

~Ik moet het wel een beetje verwerken." Dat was woensdagmiddag de eerste reactie van burgemeester Henri ridder Huyssen van Kattendijke van Tietjerksteradeel. Hij zei, nog geen commentaar te kunnen geven. „Ik juich niet en ik treur niet," zo merkte hij op. Hij zei het niet prettig te vinden dat hij nog geen officiële stukken had ontvangen: „Men had ze ons best dinsdagmorgen voor de perskonferentie kunnen toezenden."

Drs. Meinte Abma, burgemeester van HennaarderadeeL zei, dat hij nog niets concreets had gezien. „Ik sil de krante straks mar even oereagje," zei hij. Hij weigerde verder commentaar te geven.

De heer Gerben van Essen, wethouder van Idaarderadeel, zei, de samenvoeging van zijn gemeente met Utingeradeel „noch net de gekste oplossing" te vinden. Het leek hem in elk geval een betere oplossing dan die werd voorgesteld in 1970 door de studiecommissie. Hij vreesde wel, dat in een grotere gemeente de binding van de inwoners met het gemeentehuis minder sterk zou worden.

Volgens burgemeester Pieter Tjeerdsma van Wonseradeel is de commissie kennelijk uitgegaan van twee gegevens: 1) de gemeenten moeten meer dan 10.000 inwoners hebben en 2) in elke nieuwe gemeente moet een verzorgingskern liggen. De consequentie daarvan is volgens hem dat het platteland en zijn bewoners op de tweede plaats komen bij de bewoners van de stedelijke centra.

„Yn'e steden wurdt alles sintreard, it kulturiele libben, it ünderwiis, ensat'uorthinne Vn Fryslan hat dat altyd oars west. It plattelan hat altyd in greate infloed hawn. En dêrom fyn ik de stelling fan de kommisje oanf jochtber," aldus de heer Tjeerdsma, die als gevolg van deze ontwikkeling een verdere ontvolking van het platteland voorziet. De cultuur dreigt te worden aangetast, meent de heer Tjeerdsma en hij verwacht dat die ontwikkeling ten koste van het platteland, van Friesland als geheel en van het „Fryske eigene" zal gaan.

Op basis van deze redenering geeft hij dan ook de voorkeur aan het voortbestaan van zijn gemeente en dus niet aan een samengaan met Bolsward, temeer daar volgens hem het gevaar niet denkbeeldig is dat het platteland wordt achtergesteld bij de stad. „Wy moatte der foar weitsje dat it plattelan haldt hwat it hat."

Wethouder Willem Wielsma van Bolsward meende weliswaar dat Bolsward goed in Wonseradeel zou passen, al zag hij duidelijk het verschil in karakter tussen deze plattelandsgemeente en de stedelijke kern. „Wij willen als college eerst het rapport bestuderen om daarna een standpunt in te nemen," aldus de heer Wielsma, die zelf een geboren en getogen Wonseradeler

Burgemeester Feite Faber van Lemsterland acht het rapport wat zijn gemeente betreft vrijwel in overeenstemming met hetgeen de raad indertijd over de herziening van de gemeentegrenzen kenbaar maakte. Vanuit onze situatie gezien, aldus de heer Faber, is hier sprake van een goede benadering. In het algemeen wil ik zeggen, dat het rapport op mij afkomt als een verantwoord stuk werk. Het beantwoordt aan het uitgangspunt, dat tot een versterking van het lokaal bestuur moet worden gekomen.

Workums burgemeester, mr. Jan J. L. Pastoor, zei gistermiddag geen commentaar te willen leveren zo lang hij het rapport niet in zijn bezit had. Reeds vanmorgen heb ik bij de griffier van de Staten mijn verbazing kenbaar gemaakt over het feit, dat wij het rapport nog niet hebben, terwijl er al in de ochtendbladen van vandaag bijzonderheden staan. Ons is gebleken, dat de stukken naar de gen\eenten pas vanmiddag worden verstuurd. De gemeente-secretaris van Gaasterland, die toch in Leeuwarden moest zijn, neemt nu het rapport voor ons en mogelijk voor andere gemeenten mee. Natuurlijk heb ik wel commentaar, aldus ging de heer Pastoor verder, als men zegt, dat Workum bij Koudum komt. Maar ik wil eerst alle overwegingen weten voor ik wat ga zeggen.

LEEUWARDEN — Het rapport over de gemeentelijke herindeling van Friesland is gistermorgen verzonden naar de gemeentebesturen. Dat gebeurde per expresse (kosten f 2,50 extra) zodat het rapport nog gisteren bij de meeste gemeenten moet zijn gearriveerd.

De burgemeester van Hindeloopen, de heer Johannes van der Zwaag, had gistermiddag het rapport ook nog niet gelezen. Hij wilde er daarom niet veel over zeggen. Een samenvoeging van de gemeenten in de zogenaamde kleine Zuidwesthoek lag echter volgens hem wel in de lijn der verwachting. Een opneming van Hindeloopen, dat zo lang zelfstandig is geweest, in een groter geheel achtte hij voor het overige een vrij gevoelige zaak. De stad is moeilijk in te delen en het eigen karakter gaat min of meer verloren als de zelfstandigheid verdwijnt. De heer Van der Zwaag had trouwens niet verwacht, dat zijn gemeente in het rapport van de werkgroep als afztnderlijke gemeente zou zijn gehandhaafd. Hij vond ook, dat verschillende zaken beter in regionaal verband kunnen worden opgelost dan afzonderlijk. Wat dat betreft sprak hem de opvatting van het samenwerkingsorgaan Zuidwest Friesland aan, dat bepaalde taken in handen wil zien van een regionaal bestuur. Dat is een sympathieke manier van gewestvorming. Door zon aanpak krijg je een geleidelijke ontwikkeling en een prettige samenwerking. Dit is wat anders dan de provincie nu wil. De heer Van der Zwaag zou het ook jammer vinden als bij de totstandkoming van een groter geheel de inspraak van de bevolking zou verwateren.

Wethouder Theun de Vries — burgemeester Lambrecht Pasma was niet bereikbaar — van Hemelumer Oldeferd verklaarde, dat de werkgroep wat HO betreft gehandeld heeft in de geest van de gemeenteraad. Herziening van de gemeentegrenzen is voor het overige voor ons niet nodig. Wij zijn geen artikel-twaalf-gemeente meer en we kunnen zeker de komende vijf jaar vooruit. Maar als er een groter geheel moet komen dan ligt wat er thans is voorgesteld in onze lijn. Een oplossing als hier is aangegeven zal bij ons geen bezwaar ontmoeten.

„Het is een logische suggestie van de commissie om Nijehaske bij de gemeente Heerenveen te voegen," aldus burgemeester Henk Hellinga van Heerenveen in een eerste reactie op het rapport. Wat deze gemeente betreft zei de burgemeester niet meer wensen te hebben. In het „praatplan" van 1970 werd nog het idee geopperd om een flink deel van Utingeradeel en een kleiner gebied van Opsterland bij Heerenveen te voegen. „Maar wij staan beslist niet in die richting te dringen. Een dergelijke wens zou dan duidelijk van de bevolking in die betreffende gebieden moeten komen," aldus de heer Hellinga.

Wanneer de adviezen van de commissie met betrekking tot de situatie rond Sneek worden opgevolgd brengt dat voor deze stedelijke gemeente belangrijke veranderingen met zich mee. De plattelandsgemeente Wymbritseradeel zal bij Sneek gevoegd worden, evenals IJlst. „Dat vereist een degelijke manier van inspelen op deze situatie. We krijgen er dan zon tienduizend inwoners bij. Maar uiteraard zijn we wel voor een dergelijke wijziging te vinden," aldus wethouder Hermannus Scholten van Sneek, die bij afwezigheid van de burgemeester een eerste reactie gaf.

In IJlst denkt men echter geheel anders over deze oplossing. In een commentaar-onder-voorbehoud zei waarnemend secretaris Jan Lucas Ronner: „Wij zijn niet gelukkig met deze samenvoeging van drie gemeenten. Zoals de gemeenteraad enkele jaren geleden al suggereerde, voelen we hier meer voor een grote gemeente Wymbritseradeel- IJlst, met als grens de nieuwe rondweg om Sneek. Wij vinden dat een aanvaardbaar alternatief. Op deze manier creëer je een gemeente met zon tien a elfduizend inwoners. En wij blijven voor dit alternatief knokken!"

Burgemeester mr. Philip Houben van Haskerland is van mening, dat het rapport geheel aansluit bij hetgeen de raad in juni 1971 voorstelde. Bovendien is rekening gehouden met de wensen van de dorpen. Zo is Haskerdijken in het plan bij Haskerland gebleven en Delfstrahuizen naar Lemsterland gegaan. Het is erg prettig, aldus de burgemeester, dat deze wensen zijn gehonoreerd.

Dat Nijehaske volgens het rapport bij Heerenveen komt acht burgemeester Houben wel logisch. Hij acht het van belang, dat de „groene buffer" tussen twee stedelijke centra (Sneek en Heerenveen) een bestuurlijke eenheid wordt. Die nieuwe gemeente heeft trouwens in Joure een vitaal centrum, waarbij ook het voor- en achterland baat kan vinden.

Drs. Herman van Zwieten, de burgemeester van Sloten, acht de voorgestelde herziening van de grenzen een tamelijk ingrijpend plan. Hij ziet het er nog niet zo gauw van komen, dat het gerealiseerd zal worden. Hij verwacht wel „al of niet emotionele uitspattingen". De heer Van Zwieten heeft ook niet veel vertrouwen in de instelling van de dorps- en wijkraden, waarover in het rapport wordt gesproken. Ervaringen elders hebben bewezen, dat zulke raden niet zo gemakkelijk van de grond komen. En als ze er toch komen dan heb je een vierde bestuurslaag. In de regio zal een zeker samenspel nodig zijn. In de vergadering van het samenwerkingsorgaan Zuidwest Friesland is daarop aangedrongen. Als dat dan ook nog wordt gerealiseerd heb je een vijfde bestuurslaag. Maar hoe het ook komt, het gemeentebestuur van Sloten zal een onderzoek laten instellen naar de waarde van de kleine leefgemeenschappen voor de mens. Die waarde wordt nogal eens onderschat. Een kleine afstand tussen overheid en burger maakt deel uit van een hechte leefgemeenschap, aldus de burgemeester.

De inhoud van het rapport heeft burgemeester drs. Geert van Veenen van Het Bildt niet erg verrast, omdat ook het vorige voorstel al iets in die richting ging. Een echte reactie is pas mogelijk, als ook de tweede studie klaar is, waarbö onder meer het noordelijk stuk van Menaldumadeel is betrokken. De indeling van Minnertsga bij de voorgestelde Noordwesthoekgemeente heeft wel onze instemming, aldus de heer Van Veenen, die eraan toevoegt, dat het natuurlijk wel prettig aandoet te lezen, dat Het Bildt blijkbaar een kern heeft, die men de moeite waard vindt om straks te fungeren als bestuurlijk centrum van een groter geheel. Het is me wel tegengevallen, zegt burgemeester Van Veenen, dat men deze gelegenheid niet heeft benut voor een oplossing voor Oude Leije en Monnikebildtdijk, een zaak, waarover men in Het Bildt „al eeuwen boos is."

LEEUWARDEN — Het „actiecomité Fryslan" wil een slagvaardig beleid kunnen voeren, tsjin de bidriging fan de bistjürlike ienheid fan Fryslan." Zo formuleerde de heer Hein Keuning het doel van het comité, dat door de partijen in Friesland is opgericht om de gewestvorming af te wenden.

Alle partijen in Friesland, behalve het groepje van de democratisch socialisten, nemen deel aan dit comité door een lid van het provinciaal partijbestuur en een lid van de statenfractie af te vaardigen. Het comité heeft zichzelf gister ten provinciehuize ingesteld. Het dagelijks bestuur wordt gevormd door de heren Hein Keuning (PvdA), gedeputeerde Riemer Renkema (CDG), Hans van de Krieke (D' 66), Haeije Boersma (VVD) en Gerben Wartena (FNP). Van de Friese PvdA was er een brief waarin voorgesteld werd om de kosten van de commissie maximaal 5000 gulden te laten belopen in eerste aanleg. Deze kosten zouden over de partijen verdeeld moeten worden naar het percentage stemmen, dat ze bij de statenverkiezingen halen.

Het comité zal zijn bestaan en zijn doel bekend maken in een brief bij de landelijke partijen en de Kamerfracties. Het doel is de handhaving van de huidige drie bestuurslagen zonder tussenvoeging van een vierde laag (de gewesten). Het comité vraagt ook eracties van de partijen en fracties op zijn standpunt.

Mevrouw Dieuwke de Graaff-Nauta (CDG) stelde voor ook de bereidheid van het comité tot overleg in de brief op te nemen, hetgeen de GPV-er Gerritsma afried, want het comité is toch niet van plan krimp te geven. Dr. Harm Oldenhof (KVP) ried toen aan om in de brief te zetten, dat het comité overal en te allen tijde bereid was zijn standpunt te verdedigen.

Op voorstel van voorzitter Hein Keuning werd een begin gemaakt met het instellen van werkgroepen. De eerste werkgroep zal zich bezig houden met het onderzoeken van artikelen en standpunten, waar die op het punt van de gewestvorming naar voren komen. Er komt zo ook een werkgroep, die de Handelingen van de Tweede Kamer na gaat pluizen en eveneens een groep, die zich bezig zal houden met de derde nota voor de ruimtelijke ordening.

Gerben Wartena stelde voor ook een werkgroep voor het organiseren van acties in te stellen. „Hij wol nou al mei heaweinen nei de Ofslütdyk", concludeerde de heer Gerben Seinen (D' 66) ~Wy moatte de fijan opsykje", zei de heer Wartena „dos net demonstreare yn Ljouwert mar yn De Haech."

DOKKUM — Kantonrechter mr. Tj. de Jong heeft woensdag de heer Arnoud O. de J. te Makkum een boete van f2O opgelegd wegens het zonder vergunning meren van diens zeebotter aan de veersteiger van Schiermonnikoog op woensdag 4 juli vorig jaar. Zoals we destijds hebben gemeld, heeft dit een paar dagen later geleid tot het wegsiepen van de zeebotter door rijkswaterstaat. De heer O. de J. heeft een schip met een diepgang van 1.70 meter, waardoor de jachthaven van het eiland voor hem in feite onbereikbaar is. Tot vorig jaar liet rijkswaterstaat oogluikend toe, dat de zeebotter van de heer O. de J. af en toe gedurende korte töd bU de veersteiger lag, maar dit jaar kreeg de heer O. de J. de aanzegging, dat hü hier niet meer mocht-liggen, ook niet voor korte tijd. Toen de botter niet snel verdween, leidde dit tot een proces-verbaal, dat basis werd voor de dagvaarding, die de heer O. de J. woensdag voor de kantonrechter bracht.

Daar trachtte de heer O. de J. de achtergronden uit de doeken te doen, maar de kantonrechter wees hem er op, dat alles, wat in deze zaak voor de verdachte van belang is, nog niet van belang is voor deze strafzaak. Verdachte bestreed daarop de in de dagvaarding genoemde datum en dacht, dat de politiemensen zich een dag hadden vergist. Ook het vastliggen aan de steiger werd door hem bestreden, maar in beide gevallen waren de verklaringen van de politiemensen zo duidelijk, dat de officier, mej. mr. M. A. Dijksma, ƒ6O boete eiste.

De kantonrechter volstond met een boete van f 20, voldoende om in hoger beroep te gaan, hetgeen verdachte zei te overwegen. Mr. De Jong zei zich wel af te vragen, of de heer O. de J. bij de rechter op het juiste adres was voor hetgeen hij beoogt te bereiken. Langs politieke of administratieve weg is mogelijk meer te bereiken, aldus mr. De Jong, die verder zei, dat men zich ook de vraag zou kunnen stellen, of schepen van deze grootte op de eilanden moeten worden toegelaten.

DAMWOUDE — Zaterdag wordt in het dorpshuis „Mounetille" te Damwoude een receptie gehouden ter ere van het feit, dat op die dag de heer Jan Boomgaardt uit het bejaardencentrum ..Nij Tjaarda" zijn honderdste verjaardag viert. De heer Boomgaardt is voor vele ouderen uit Dokkum en wijde omgeving een bekende figuur, want hö is vanaf 1925 tot 1946 molenaar geweest van de molen „Zeldenrust" op het Dokkumer Baantjesbolwerk. De heer Boomgaardt was het ook, die een aantal jaren geleden deze molen na een grondige restauratie weer in gebruik stelde. Het belooft dan ook zaterdag een drukke receptie te worden voor de nog krasse en spraakzame jubilaris, wiens negen kinderen allen nog in leven zijn. Zün oudste zoon Bram, die na zijn vader nog zes jaar molenaar in Dokkum is geweest, vóór de molen in andere handen overging, is naar Canada geëmigreerd, maar hoopt zaterdag met zijn vrouw en misschien een paar kinderen ook van de partij te zijn.

De heer Boomgaardt heeft 26 kleinen 28 achterkleinkinderen. Hij is geboren in het Groningse 't Zandt en opgegroeid in Thesinge. Na zijn huwelijk in 1906 was hij molenaar in het Drentse Zuidwolde tot 1925, toen hij naar Dokkum kwam. Nadat hij de molen aan zijn zoon had overgedaan, heeft de heer Boomgaardt zeventien ja»r in Dantumawoude gewoond, waar hij tot zijn negentigste zelf een flink stuk tuin verzorgde. Elf jaar geleden betrok het echtpaar Boomgaardt een bejaardenwoning bij „Nij Tjaarda", maar het jaar daarop overleed mevrouw Boomgaardt. De jubilaris geniet nog een zeer goede gezondheid, al laten zijn gehoor en gezicht hem geleidelijk in de steek. Bij goed weer wandelt hij echter nog graag in Damwoude, waar hij ook iedere zondag nog eenmaal een dienst in de gereformeerde kerk bijwoont.