Leeuwarder courant : hoofdblad van Friesland

BAGDAD — Volgende week dinsdag loopt het ultimatum van de Iraakse regering aan de opstandige Koerden af. Leider Moella Moestafa al Barzani moet dan hebben beslist over het „autonomie-voorstel" van de centrale regering in Bagdad. Aanvaardt hij dit voorstel, dan krijgen de Koerden die al jaren vechten voor zelfstandigheid, een bepaalde mate van autonomie. Maar de Koerden vinden dat het voorstel niet ver genoeg gaat en bovendien in strijd is met vier jaar geleden gedane beloften. Voor het geval Barzani het voorstel mocht verwerpen, heefl ikse regering altielopen maandag al •.ast 50.000 manschappen in gereedheid gebracht om tegen de Koerden te kunnen optreden. De laatste berichten duidden er op dat er al op beperkte schaal is gevochten. D' o zouden in het grensgebied met Turkije een belangrijke provincieplaats hebben ingenomen en Iraakse soldaten hebben verjaagd uit observatiepotten aan de driehonderd kilometer lange grens.

De problemen zijn begonnen in 1923 toen het bergachtige Koerdistan werd verdeeld tussen Turkije, Perzië en Irak. Sindsdien zijn de half-nomadische Koerden diverse malen in opstand gekomen om hun zelfstandigheid te herwinnen. De absolute leider bij al die opstanden is de ongeveer 75-jarige Moestafa Barzani. Over zijn leeftijd bestaat geen volstrekte zekerheid. Sommigen zeggen dat hij al bijna tachtig is, hij zelf zegt dat hij in 1902 is geboren. Al meer dan veertig jaar voert hij de Koerden aan in hun strijd om meer zelfstandigheid. Barzani dankt zijn grote naam niet alleen aan zijn waarde als strijder en aanvoerder. Hij ontwierp ook plannen voor hervorming van de verouderde feodale bezlts- en machtsverhoudingen.

In 1931 leidde hij het eerste verzet tegen het centrale gezag in Bagdad. Hjj werd gevangen genomen, wist te ontsnappen en werd in 1943 als een held in zijn geboortedorp Barzan, dicht bij de Turkse grens, ontvangen. Barzani kreeg in zijn jeugd van de dorpsoudsten een godsdienstige opleiding, waarna hij zich „moela" (godsdienstig leider) mocht noemen.

Een Koerdische wachtpost, die de bewegingen van het Iraakse leger nauwlettend in het oog houdt.

Mustafa Barzani, leider van de Koerd

DEN HAAG — Het beleid zal sterk gericht moeten zijn op matiging van de groei van het energieverbruik, zo deelt het kabinet mee in de vandaag aan de Tweede Kamer aangeboden nadere nota over het voorgenomen financiële en sociaal-economische beleid in 1974. Het in versterkte mate omschakelen op aardgas bij woningen, tuinders, industrie en overige grootverbruikers, zoals dat werd voorzien in de beleidsnota van 13 december over de beperking van de gevolgen van de olit-M-liiarste, is toen vooral gemotiveerd door de noodzaak om de negatieve effecten op de nationale produktie van een te verwachten olietekorten zo klein mogelijk te houden.

Nu de situatie zich, wat betreft de olie-aanvo' nlijk blijkt te hebben verbeterd en er dus niet zulke gevolgen voor de voorziening met olieprodukten en voor de werkgeleg» zijn te verwachten als toen werd aangenomen, komt uiteraard ook de wenselijkheid van het inzetten van aardgas in een. ander licht, aldus de nu verschenen nadere nota.

Gezien de gebleken kwetsbaarheid van de olievooreieningen ook uit een oogpunt van milieu en voorlopig ook nog prijsvoordelen — blijft de verdere penetratie van aardgas echter aantrekkelijk. Een geforceerde bevordering daarvan is echter alleen verantwoord in het zicht van een duidelijke noodsituatie.

Thans moet ook op de middellange en lange termijn een evenwicht van aanbod van verbruik veülg worden g< e achtergrond zal hot I — ook als men rokoning houdt met de exp-O-1 aardgasvoorkoii n port van het continentale plat uit — sterk gericht moein op matiging van de groei van het energieverbruik.

NAIROBI — President Idi Amin van Oeganda is er persoonlijk in geslaagd vanochtend een kaping tot een goed te brengen. Hij wist een Ethioiironkelijk plan uit het hoofd I toestel na te dwingi I I trokken \ ■ luelit. Aan ien van brandstof landde op het eld van

In 1946 leed hij een aantal nederla- D was gedwongen naar de Sovjet-Unie uit te wijken. Hij bracht het hier tot eremaarschalk van het Russische Rode-Leger. Twaalf jaar later keerde Barzani terug naar Irak. De strijd laaide weer op en pas na vele jaren kon een wapenstilstand worden gesloten. In 1970 werden de partijen het eens over een vergaande zelfstandigheid voor de Koerden binnen de staat Koerdistan in het noorden van Irak, waar veel olie in de grond zit. Binnen de Iraakse republiek kregen de Koer'Cht op autonomie en zij mochten scholen stichten waar de taal van de Koerden onderwezen kon worden.

Het uiteindelijke wetsvoorstel waar de centrale regering begin dit jaar mee kwam, week echter op vele punten af van de oorspronkelijke overeenkomst. Volgens de huidige wet zouden de Koerden wel een wetgevend en uitvoerend bestuur kunnen krijgen, maar de voorzitter van dit bestuur zou door de centrale regering moeten worden benoemd en eventueel ook weer kunnen worden afgezet.

De Koerden mogen zelfstandig allerlei plannen opstellen, maar zij moeten wel in overeenstemming zijn met wat ntrale regering wil. Dit gaat bijvoorbeeld op voor de ekonomie, opvoeding, gezondheidszorg en het leger. Het leger eventueel onder toezicht brengen van de Iraakse regering is iets wat Barzani nooit zal toestaan. Zijn macht t voor een groot deel op het 20.000 man sterke leger, dat bekend staat onder de naam Pesh Merga. Al deze belangrijke onderdelen van een regeringsuitiindelijk vallen onder de verantwoordelijkheid van de minisan Binnenlandse Zaken van Irak. Verder zou er een orgaan in het leven worden geroepen die er op moet toe zien, dat een „zelfstandig" Koeridstan geen „verkeerde wetten" aanneemt

Het voorstel, zoals het nu op tafel ligt, is aan vijfhonderd hoge Koerden voorgelegd. De groep, die voornamelijk bestond uit advokaten en hoge officieren, hechtte zijn m hot wetsvoorstel. De Koerdische Demokratische die optreedt als vertegenwoon i alle Koerden, is nd. De besprekingen zijn buiten haar om gevoerd en dit leidde tot nieuwe irri„Per slot van rekening zijn wij in 1970 erkend als ol: kspartner", redeneerde de KDP.

\NDAM — Een bom heeft van- Zaandaii' De poll*) ■ ik dat het gaat om een gecmprovi- Ikaar gezet explosief. _/!• van de PTT werden vanmorgen niet toegelaten by de vernielde telefooncel

Het wetsontwerp voorziet verder In een decentralisatie „in alle regio's van de republiek waar de meerderheid van de bevolking Koerdisch is." Drie jaar geleden beschuldigde Barzani de regering in Bagdad er al van Arabieren over te plaatsen naar het olierijke Kirkoek, dat de Koerden als hun rechtmatig eigendom opeisen. De moeilijkheden ti zich met name toe op dit gebied omdat Barzani en zijn volgelingen de volledige opbrengsten van de olieexploitatie in hun kas willen doen n. De centrale regering ziet een van haar inkomsten wegvallen en probeert via het „overbrengen van Arabieren" de positie van de Koerden in het betrokken gebied te verzwakken.

Irak en Perzië hebben besloten hun grensconflict, dat sinds eind januari heeft gewoed, te beslechten. Arabische commentators hebben verklaard, dat het besluit mogelijk verband houdt met Iraks huidige moeilijkheden met de opstandige Koerden, die wonen aan weerszijden van de grens tussen Irak en Perzië. Ook bij de conflicten tussen Irak en de Koerden in de jaren zestig werkten de Pereen met Irak samen in die zin, dat zij het rustig hielden aan de rest van de 1.000 km lange gemeenschappelijke grens tussen Irak en Perzië.

DEN HAAG — De Nederlandse regering acht de bezetting van ambassades ten ene male onaanvaardbaar, /.ij zal al het mogelijke doen om de ambassades een passende bescherming te verzekeren. Dit heeft de minister van Buitenlandse Zaken, mr. M. van der Stoel, vandaag in de Eerste Kamer verklaard naar aanleiding van de bezetting van de Iraanse ambassade, en het vertrek van de ambassadeur, Abbas Farzanegan naar Teheran.

Nederland betreurt de bezetting van de ambassade, door een twintigtal Iraanse studenten, in hoge mate. De secrtetaris-generaal van het ministerie van Buitenilandse Zaken, mr. E. L. C. Schiff, hoeft hiervoor zijn verontschuldigingen aangeboden. Heit besluit van ae___e regering de ambassadeur naar Teheran te laten terugkeren, is waarschijnlijk in het bijzonder een gevolg geweest van hetgeen tijdens de berechting van de bezetters in de rechtszaal is gebeurd.

Minister Van der Stoel verklaarde de ambassadeur te hebben uiteengezet, dat de rechter votetirefct onafhankelijk is, zowel wat betreft zijn uitspraak als de wijze waarop hij een proces leidt. Hij voegde hier aan toe, persoonlijk weinig waardering te hebben voor de gang van zaken in de rechtszaal. Na zijn gesprek met de ambassadeur, de dag volgend op het proces, had hij niet de indruk dat het „op zichzelf betreurenswaardige instige gevolgen zou hebben. De aankondiging, dat de ambo—a on zijn staf Nederland zouden on, was dan ook geheel onverwachts gokomen.

DEN HAAG — De ZeekrUgsraad in Den Haag heeft vanochtend dr 27-jarige korporaal der mariniers A. B. C. veroordeeld tot een militaire detentie van acht weken, waarvan vier weken voorwaardelijk en een proeftijd van twee jaar. De korporaal stond terecht, omdat hij op 2 augustus vorig jaar de 21-.jarige dienstplichtige marinier \ II Meiier had mishandeld teneinde hem te bewegen de namen te noemen van drie andere mariniers, die betrokken w.i ren geweest hij de uitvoering van een zogenaamde „practical joke".

Het gebeurde heeft zich afgespeeld in de Van Braam Houckgeestkazerne in Doorn. Een onschuldig bedoelde grap van vier mariniers om de klepel van de kerk op het kazerneterrein vast te binden liep volledig uit de hand. Omstreeks tien uur die avond sloegen en' schildwachten alarm, toen ze tn de duisternis schimmen ontd' tte zoekactie leéén arrestant op, de N. H. Meijer. Korporaal C, '.vacht van gal hem ii. waarliii de in ondervond. Blechts obord ' de korpon („Jo gaat te ver. Dat kun je ni hadden ze kon de marinier vrij snel tut zijn benarde positie worden bevrijd.

DRACHTEN — De eigendommen van het konstruktiebedrijf en machinefabriek G. J. Wassenaar (Kodra) zijn overgegaan in handen van Sluis' Machinefabrieken. Beide fabrieken staan aan de Tussendiepen in Drachten. Kodra werd de vorige week failliet verklaard, waardoor 35 man personeel op straat kwam te staan. Vijf en twintis van hen krijgen werk bij Sluis, dat hiermee zijn werknemersbestand op 160 bracht.

Kodra was gespecialiseerd in de bouw van staalkonstrukties voor de utiliteitsbouw en het ontwerpen en uitvoeren van installaties voor slachthuizen. Het produktieprogramma van Sluis omvat de fabrikage van transportinstallaties voor stuk- en bulkgoederen, opslagsilo's en transport-installaties voor gieterijen. Doordat de aktiviteiten van Sluis zich de laatste jaren sterk hebben uitgebreid was een vergroting van de produktiemogelijkheden voor geschoold personeel noodzakelijk geworden, aldus de direktie van dit bedrijf.

Het uitvoeren van staalkonstrukties zal in het produktieprogramma van Sluis worden opgenomen, terwijl de staalstralerij, waarmee Kodra zich ook bezig hield, haar werk voor derden normaal zal voortzetten. Sluis overweegt een verdere uitbreiding op grond van de nieuwe mogelijkheden die zijn ontstaan.

Sluis Machinefabriek NV is in 1896 opgericht in Groningen. Het was een van de eerste bedrijven die zich na de oorlog met steun van de overheid in Drachten vestigde. Het bedrijf nam toen zijn intrek in de industrieflat aan de Oliemolenstraat.

ITRECHT — De dienstplichtig soldaat Jan Siebren Wiarda die gelegerd is in de Johan Willem Friso-kazerne in Itfea is door zijn sergeant-majoor zodanig geslagen dat hij in de ziekenboeg moest worden opgenomen, twee weken met ziekteverlof is gestuurd en daarna nog onder doktersbehandeling is geweest. Dit meldt het blad Twintig van de Vereniging van Dienstplichtige Militairen (VVDM).

De soldaat Wiarda vertelt aan het blad dat hij op 10 januari na een discussie, waarin hij het leger en de kader-leden „allemaal schoften" noemde, door sergeant-majoor K. tegen het hoofd is geslagen. Hij raakte in paniek, zo zegt hij, schold de officier uit voor moordenaar en rende weg. De sergeant-majoor ging hem achterna, aldus het verslag van Wiarda, wierp zich op hem „en begon uit alle macht te stompen en te slaan". De Leger-voorlichtingsdienst hoeft meegedeeld dat er inderdaad sprake is geweest van een incitussen soldaat Wiarda en sergeant-majoor K., waarbij een klap door de officier is uitgedeeld. De dienstplichtige is inmiddels op medisch-psychische gronden voor militaire dienst afgekeurd. Minister Vredeling heeft een onderzoek over deze affaire gelast.

DEN HAAG — In -mat .uilen alle iti ludieneliting waarvoor MB i loten. Dat is de strekk e p van staatssecretaris dr I wijs en wi Het ont ligt voor td 'aad van State. Tot nu t<>' ten zich automatisch, a i> het urn of gymnasium ' 7^_s of hoger haalden. Volgens Klein is 1 i.il nu I zeker, dat kandidaten met hoge eindexainen■ beter een wetenschappelijke studie kunnen volgen dan mensen met lagere cijfers.

LEEUWARDEN — Het drukke programma vow bet drie-daag) werk bezoek van prins Claus en prfosei Beatrix is rond. Zoals gemeld vindt liet bezoek aan Friesland p'aats op 7, 8 en 9 nu i.

Om half tien komt het prinselijk paar aan op het provinciehuis in Leeuwarden. Daarna gaan de bezoekers naar Tln linnen, waar op het Waddenhuls ■k plaatsvindt over de waarde van het Wad. Met de catamaran „Koegelwieck" gaat het vervolgens naar Terschelling. Om drie uur worden de gasten per helikopter in Moddergat verwacht. De volgende halte is Dokkum, waar onder meer een gesprek op het programma staat over de binnenstadsproblemen. Eernewoude is het volgende doel. Daar is een vlootschouw van skütsjes voor hotel „Princenhof" gepland. Na het diner wordt het prinselijk paar om kwart over negen in de Harmonie verwacht bij een concert van het Frysk Orkest. Na afloop daarvan wordt er mogelijk nog een bezoek gebracht aan de 25ste handwerktentoonstelling van de Bond van Plattelandsvrouwen.

Op woensdag 8 mei wonen prins en prinses in Grouw een les by op een tweetalige school. Van Grouw gaat het naar Drachten, waar tien minuten wordt gepauzeerd ten gemeentehuize. Het volgende doel is Noordwolde. Daar zal een rotanmeubelfabriek worden bezocht. De lunch zal worden gebruikt in Oldeberkoop. Vandaar wordt koers gezet naar Joure. Daar staat een gesprek op het programma met vertegenwoordigers uit het Friese bedrijfsleven. Onderwerp: de economische moeilijkheden en mogelijkheden van Friesland. In Woudsend wordt vervolgens gesproken over een aantal specifieke problemen van de Zuidwesthoek. Om half acht die avond biedt het Instituut voor Landbouwcoöperatie de bezoekers een diner aan in Oranjewoud.

Op de derde en laatste dag van het bezoek wordt er om kwart voor negen 's morgens in Deinum een gesprek gevoerd over monumentenzorg in Friesland. Daarna worden de bezoekervoorgelicht over aard en karakter van de Fryske Akademy en over de plannen voor een universitaire vestiging in Leeuwarden. De gasten wandelen daarop naar de Provinciale Bibliotheek voor een gesprek over de functie van het; ni literatuur en kraai De lunch; wordt gebruikt in het „Hof". Sloten Is het volgende doel. Daar zal worden km ovci e groei van de In Lemmer staat ver-' volgens een gesprek op het programma ' over de functie van deze plaats als: invalspoort van I Tevens., wordt het vlsverwerkingsbedrijf van de. gebroeders Sterk bezocht. Van kwart over vier tot vijf uur is er een nabespreking van het hele bezoek. Het prinselijk paar znl logeren ten huize van commissaris der koningin mr. Hedzer' Rijpstra.

LEEIWARDEN _ Het provinciaal bestuur wil een wrrkgroep regionalisatie instellen. Dat is nodig, omdat de schaalvergroting die op het ogenblik plaatsvindt op het terrein van de maatschappelijke dienstverlening en de samenwerking van gemeenten, steeds weer andere gebieden lijkt te gaan bestrijken. Om dit. waar nodig, te voorkomen, hebben Gedeputeerde Staten besloten, de werkgroep op te richten.

Volgens GS horen In de werkgroep in elk geval vertegenwoordigers te zitten van: het Provinciaal Opbouworgaan in Friesland de Provinciale Raad xoor de Maatschappelijke Dienstverlening; de Proviniale Raad voor de Volksgezondheid; de Geneeskundige inspectie van de volksgezondheid voor Friesland; het bureau Friesland van het ministerie van CRM; de Fryske Akademy; de afdeling Friesland van de Vereniging Nederlandse Gemeenten; de Provinciale Planologische Dienst en de provinciale griffie. GS hebben mevrouw Dieuwke de Graaff-Nauta, lid van Provinciale Staten en wethouder van Sneek, bereid gevonden het voorzitterschap van de werkgroep op zich te nemen.

BOLSWARD — Durk Adema ,73) uit de Pater Brugmanstraat te Bolsward blijkt reeds maandagmiddag om 2 uur een Jcietritset te hebben oevonden. Hij heeft het echter niet gemeld en daarom zijn de zi!t.er_n kievit van de Leeuwarder Courant en de provinciale oorkonde aan zijn neus voorbij gegaan. De heer Adema veronderstelde — in de war gebracht door meldingen uit andere delen van het land — dat het eerste Friese kievitsei ook al gevonden was. Bovendien houdt iet van drukte, zodat h« het ei voor zich zelf heeft gehouden. Zoals gemeld werd het eerste ' ei om 17.40 uur geregistreerd. Fügelwacht-voorzitter Rinze H. üan der Zee hoorde van het geval. Ma) heeft de feiten gekontroleerd en in orde bevon- Durk Adema (hij had voor dit seizoen nog een nieuwe pols gekocht) vond het ook niet nodig «■i by de burgemeester aan te melden, maar de heer Vam der Zee heeft hem kunnen overreden. Als vind' ,-t eerste Bolswarder kievittei staat de heer Adema dut toch nog geregistreerd.

KOLLUM — Het eerste ei — een ..twake" nog wel — in Kollumerland is gistermiddag om half vier gevonden door de herr .l.in van der Meer (30) . van de Trekweg in Kollum. In de hoek van rijksweg en Hesseweg vond hU twee eieren, die hii aanbood aan burgemeester Doeke Bekius en loco-burgemeester Jogchem Tigchelaar.

BALK — Ook Gaasterland heeft zijn' eerste kievitsei. De heer W. Jaarsma uit' Oudemirdum vond het gistermiddag half zes in de Huitebuursterpolder onder Nijemirdum- Hij heeft het eitje vanmorgen aangeboden aan burgemeester Haco Sixma baron van Heemstra.

MENALDUM — Burgemeester Dirk Reitsma van Menaldumadeel heeft - dinsdagmiddag het eerste kievitsei in zijn gemeente in ontvangst genomen. Het werd om drie uur gevonden door de heer A. Wijma langs de weg van Menaldum naar Marssurn. Hij zocht samen met zijn broer, de heer H. G." Wijma uit Marssurn.

RAUWERD — De onderwijzer Arme Brandsma uit Sneek heeft vanmorgen onder Deersurn het eerste kievitsei van Rauwerderhem gevonden. Hij deed zijn. vondst omstreeks half acht, toen hij van Sneek onderweg was naar Damwoude, waar hij als leerkracht is verbonden aan een van de beide bijzondere basis-* scholen.

SNEEK — In Wymbritseradeel is het, eerste ei woensdagmorgen omstreeks j half tien gevonden. Johannes Jansen j (39) uit Bolsward raapte het op een weiland onder Nijland. Burgemeester Bendiks Walter Cazemler nam het om ■ tien uur in ontvangst Zoals in deze' gemeente gebruikelijk krijgt de heer- Jansen voor zijn vondst het diploma" van de Bond van Friese Vogelwachten. ._

FRANEKER — Om half één woens-. dagmiddag heeft burgemeester Jan; Dijkstra het eerste ei in zijn gemeenteontvangen. De vinder was de zeventienjarige kapper Klaas Johannes Rodenburg, die aan de Voorstraat woont. Hij vond het ei om twaalf uur ten zuiden van de stad op de grens met de |e-' meente Franekeradeel.

LEMMER — De vestiging van Halbertsma in Lemmer gaat sluiten. Vandaag zou dat aan het personeel worden meegedeeld. De produktie van pallets zal worden overgenomen door Hoza in Scheemda. Dat bedrijf is kort geleden overgenomen door Swedish Match, waarvan Halbertsma deel uitmaakt. In Lemmer werken 55 mensen. Leze zullen waarschijnlijk het aanbod krijgen bij Halbertsma in Grouw te komen werken. De directie in Grouw wilde vanmorgen geen commentaar geven, omdat er nog geen mededelingen aan het personeel waren verstrekt.

GROUW — Het huurconflirt tussen de bewoners van de Tsjotter in Grouw en de woningbouwvereniging Midden friesland is opgelost. Beide partijen zijn dezer dagen overeengekomen, dat de door de bouwvereniging geëiste navordering zal worden betaald over de periode vanaf het moment dat de woningen werden betrokken tot 1 augustus 1972.

De navordering op de huur, die de bouwvereniging ook na deze laatste datum meende te mogen vragen, zal door de huurders niet worden betaald, omdat de bouwvereniging op 1 augustus 1972 officieus op de hoogte was van de richtlijn van de minister, dat er een huurverhoging moest worden doorgevoerd. Pas eind januari 1974 kregen de huurders hiervan bericht. Elke huurder betaalt als gevolg van deze overeenkomst een navordering van 240 gulden.

HARLINGEN — De voormalige -pakhuis „'t Kalf" op het Noord-0 „De Hamer" op de Rozengracht te Harlingen zijn door de firma Algra verkocht aan een onlangs opgerichte iging van zeezeilers, die in de .1 een zeezellschool willen gaan vestigen. Als instructeur Is de nzeilcr Gerard Dijkstra aange- Hst ligt in do bedoeling de ruimt' i'-t voor de school nodig ZÜ". won tot appartementen, i delijk met hun gezin kunnen vestigen. Voor er definitieve plannen kunnen worden gemaakt, ni" tst nog tot overeenstemming met Monumentenzorg komen.