Leeuwarder courant : hoofdblad van Friesland

Overzicht van het weer en de temperatuur in Europa volgens het KNMI-rapport. In de eerste kolom de maximum-temperatuur van gisteren; in de laatste kolom de neerslag van het afgelopen etmaal. Aberdeen refn $9 4 Athene reSen 22 C Barcelona met ontvangen Berlijn bew' |, r 0 Bordeaux bew. 27 C u Brussel llcht b™- f- £ o Frankfort zwaar 25 C « Genève onbewolkt 24 C u Helsinki onbewolkt 12 C « Innsbruck zwaar £ew- l\ £ 0 Kopenhagen zwaar *>£*■ f. S 0 Lissabon I°.nïrfTolkt II C 0 Locarno llcht bew. 25 C « Londen lw,a,arubew- 9. r - Luxemburg ha}* *>ew; |5 O. 3 Madrid onbewolkt 31 C Malaga zwaar bew- 24 u Mallorca . "«t ontvangen Munchen half bew. 21 C Nice '"'"t hew. ~ n Oslo "Cht bew. 23 O Parijs zwaar b.ew. 23 c Rome onbewolkt 24 L Split 10n^ewv.0lkt ?q C 0 Stockholm !»** bew; 12 c 0 Wenen onbewolkt 23 c Zürich llcht bew' 24 °

HEERLEN — Drie jongelui zijn in de nacht van zaterdag op zondag in Heerlen om het leven gekomen, toen de auto waarin zij zaten van de weg raakte, tegen een boom en een huis botste en in brand vloog. De vierde inzittende van de wagen is met ernstige verwondingen in een ziekenhuis opgenomen. Volgens de politie reed de wagen met hoge snelheid. De 19-jarige J. J. W. Huis in 't Veld uit Heerlen werd uit de wagen geslingerd en overleed ter plaatse. De bestuurder, de 25-jarige Lambert Stevelmans uit Brunssum en het 19-jarige meisje G. A. A. Bos uit Kerkrade, kwamen in de vlammen om. De vierde inzittende, een 19-jarig meisje uit Schaesberg, werd zwaargewond enkele meters naast de auto gevonden.

Dit is het wrak van de auto, waarin in de nacht van zaterdag op zondag in Heerlen drie jongelui om het leven kwamen. De wagen raakte van de weg, ramde een boom en een huis vloog in brand.

CAMBRIDGE (Canada) — Het water van de Grand River in de Canadese provincie Ontario heeft het stadje Cambridge overstroomd. Een politieman heeft hier een natte post betrokken om te waken tegen plunderaars.

ZEIST — Het kraamcentrum in Zeist heeft zaterdag kraamverzorgster uit het hele land moeten oproepen om te assisteren bij een plaatselijke geboortegolf. Het kraamcentrum bestrijkt het zuidoostelijk deel van de provincie Utrecht en in dat gebied waren tussen vier uur zaterdagmorgen en één uur zaterdagmiddag al twaalf kinderen geboren. Deze maand hebben al 60 geboortes plaatsgehad, terwijl nog 70 baby's op komst zijn. Het centrum heeft 39 kraamverzorgsters in dienst, maar zaterdagmiddag zaten drie gezinnen zonder hulp. Het kraamcentrum besloot via een oproep van de radionieuwsdienst kraamverzorgsters in het land te vragen in te springen. Om half twee, een half uur na de oproep, hadden zich zoveel kraamverzorgsters en moeders uit het hele land gemeld dat alle gezinnen geholpen konden worden.

LOS ANGELES — Patricia Hearst, dochter van de Amerikaanse krantenmagnaat, heeft geschoten om twee andere leden van het Symbionese Bevrijdingsleger (SLA) te helpen ontsnappen die door een lid van de bewakingsdienst waren betrapt bij een winkeldiefstal. Dit heeft, volgens de FBI, de achttienjarige Torn Dean Matthews verklaard nadat hij zelf door het drietal twaalf uur was vastgehouden. Patricia, die zelf 4 februari door het SLA werd ontvoerd maar die zich later bij die organisatie zou hebben aangesloten, wordt vanaf nu door de FBI als voortvluchtige beschouwd. Zij werd al als getuige gezocht voor een bankoverval waaraan zij 15 april in San Francisco had deelgenomen, maar men achtte het tot nog toe mogelijk dat zij onder dwang had deelgenomen. Zelf had zij in een brief aan haar ouders geschreven dat zij tot het SLA was toegetreden.

Matthews heeft verklaard dat hij door William en Emily Ham. (eveneens gezochte SLA-leden) was benaderd toen hij zn'n bestelwagen te koop aanbood. Toen donderdag over de verkoop werd onderhandeld, dwong men hem in te stappen en moest hij gedurende 12 uur met William.Emily en Patricia rondrijden in Los Angeles. In di. tijd had Patricia hem verteld dat zij had geschoten om het tweetal te helpen vluchten toen het was betrapt bij het stelen van een paar sokken in een sportzaak. Na twaalf uur had het drietal hem met zijn auto laten gaan. William Sillivan, onderdirecteur van de FBI, zei zondagavond op een persconferentie in Los Angeles dat er op Patricia Hearst zal worden geschoten als zij zich met gebruik van vuurwapens aan een arrestatie zou trachten te onttrekken. Het drietal zal worden beschuldigd van overtreding van de federale wetten die het bezit en gebruik van automatische wapens verbieden. De bekendmaking kwam enkele uren (nadat een zesde lijk was gevonden in een huis in Los Angeles dat vrijdagavond bij een vuurgevecht tussen de politie en SLA-leden in brand werd geschoten. Aanvankelijk dacht men dat het lijk van een blanke vrouw dat van Patricia Hearst zou kunnen zijn, maar dat bleek later onjuist. De dode was de 29-jarige Camilla Hall. Onder de doden in het huis waren nog drie andere jonge vrouwen en de 30-jarige SLAleider Donald de Freeze, die zich ook wel „veldmaarschalk Cinque" noemde.

WARSCHAU — In Polen is zaterdag een radio- en televisiemast voltooid van 646 meter hoog. De Polen zeggen dat dit het hoogste gebouw ter wereld is. De mast, in de stad Konstantynof op 70 kilometer ten westen van Warschau, wordt gesteund door een net van stalen kabels.

Onze weerkundige medewerker meldt: verwachting voor het Noorden, geldig tot dinsdagavond: droog en rustig met doorbrekende zon. Wind geleidelijk van westelijke naar zuidelijke richtingen terugdraaiend. Morgen iets hogere middagtemperaturen: 19 tot 22 graden, aan zee wat koeler. Verdere vooruitzichten: overwegend droog en vrij warm. Zondag is voor de eerste keer dit

20 mei zon op 4.40 onder 20.34 maan op 3.30 onder 19.20 21 mei zon op 4.38 onder1 20.36 maan op 4.03 onder 20.36

Hoog water Harlingen, mei 19 7.50—20.10 20 8.47—21.00 21 9.42—21.50 22 10.32—22,31 Terschelling (haven) 24 min. vroeger; Vlieland (haven) 58 min. vroeger; Ameland (Nes) 25 min. later; Schiermonnikoog (west) 43 min. later. Lauwersoog 21 min. later.

jaar in de oostelijke helft van het land een zomerse temperatuur bereikt. In Gorredijk werd het maximum van 25.1 graden Celsius juist voor het doorkomen van een koelere westelijke stroming waargenomen. Bolsward bleef steken op 24 graden, Koudum 21 graden. In West-Duitsland bereikten Hamburg 24, Emden, Hannover en Essen 25, Keulen 26 en Dusseldorf 27 graden Celsius. Zaterdagmiddag was het in Stockholm ook 27 graden geworden. Zondagmiddag werd het vooral aan zee gevoelig kouder. Er drong een kille mist binnen. In Ameland wees de thermometer om half zeven niet hoger meer dan 12 graden en om half negen gisteravond 8 graden Celsius. Deze afkoeling hing samen met een wijziging in de luchtdrukverdeling. Er vond een overschakeling plaats van het hogedrukgebied boven Scandinavië op een ander maximum van de Azoren tot Noordwest- Frankrijk. In het overgangsgebied tussen beide maxima vormden zich na het middaguur boven Oost-Groningen en Noordwest-Duitsland sterk opbollende stapelwolken, waruit voor zover bekend geen neerslag van betekenis is geyallen. Zondagmorgen onweerde het enkele uren achtereen op zn minst in twee buien, die boven het midden van de Noordzee gepeild werden. Die hingen samen met een front, dat eerder in Schotland en Noord-Engeland regen van betekenis gebracht had. Op dit ogenblik bevindt zich al weer een storingsfront in het zeegebied ten westen van Schotland, behorend bij een diepe, maar nu opvullende depressie (tijdelijk 974 millibar) in het zeegebied ten zuiden van IJsland. De Hebriden kregen er vanmorgen 3 a 4 millimeter regen van, Belfast 2 millimeter. Het ziet er niet naar uit dat wij last zullen krijgen van dit storingsfront, nu een belangrijke rug van hogedruk van de Azorenviade Golfvan Biskaje tot Denemarken zich handhaaft. Het weer blijft ook morgen droog met zonnige perioden en iets hogere middagtemperaturen. Het verschijnsel van overschakelen van Scandinavische hogedrukgebieden op Azoreniaanse is uit een oogpunt van stabiliteit nogal vertrouwenwekkend. Het doet zich soms ook voor in mooie, droge zomers. Wij herinneren ons van het seizoen 1947 ook verschillende van dergelijke overschakelingen. Waarnemingen Gorredijk vanmorgen acht uur: barometerstand 1022 millibar (767 millimeter), tendens langzaam stijgend, maximum temperatuur 25.1 gr. (24.2), minimum temperatuur 9.1 gr. (9.9). Geen neerslag. Wind: WNW 2. Weer: zwaar bewolkt, 5-8 stratus op 250 meter hoogte, 8-8 stratocumulus op 400 meter. Ballum: maximum temperatuur 20 gr. (20), minimum temperatuur 8 gr. (10)! Weer: zwaar bewolkt. Wind: noord 3 Geen neerslag. Koudum: maximum temperatuur 20 gr. (23.8), minimum temperatuur 10.3 gr. (13.2). Wind gisteren: zuid, later noordwest tot noord 3 tot 5. Weer gisteren: zonnige perioden met sluierbewolking. Gemiddelde vochtigheid gisteren overdag 74 procent (62). Geen weekendneerslag.

GROTE NEDERLANDSE LAROUSSE ENCYCLOPEDIE — deel 7: Chas-Daq. Met 9266 trefwoorden, 2077 illustraties, 24 pagina's illustraties in kleur waaronder 1 kaart. Uitgave: Scheltens & Giltay, Den Haag; 716 blz. inclusief bibliografie gebonden f 94.

Het Nieuwsblad voor de Boekhandel bevatte onlangs een mooi overzichtelijk staatje met de gegevens omtrent de thans in Nederland aan de markt zijnde encyclopedieën. Het bleken er vier te zijn: Summa (op basis van de bekende Oosthoek), de Winkler Prins, een nieuwe van Het Spectrum en de Larousse, die naar men weet voor ons land ook nieuw is. Van dit viertal is de Larousse het projekt dat strikt feitelijk de meeste superlatieven verdient: de meeste delen (25), de meeste illustraties (44.000 in totaal), de meeste woorden (25 miljoen) en bovendien ook de hoogste prijs (per deel thans 94 gulden, compleet 2350 gulden). Maar dat ligt na de net genoemde gegevens eigenlijk al voor de hand. Ook al kunnen we, gezien de totale omvang van de Larousse, na de verschijning onlangs van het zevende deel nog wel enige tijd vooruit, er zit toch schot in. En omdat een nieuw deel van een encyclopedie als deze zeker niet niks is lijkt het gemotiveerd er wat opmerkingen over te maken. Niet meer, want ook als een stevig aantal uren is besteed aan het doorbladeren van zon kapitaal boek heb je nog maar een fraktie van de inhoud daarvan kunnen opnemen en het aantal trefwooden waarbij een aantekening geplaatst is zal nog beperkter moeten zijn. Niettemin zijn er aantekeningen gemaakt en daarvan zal hier nu verslag gedaan worden. Gewoon in de toevallige volgorde en vanzelfsprekend zonder andere samenhang dan dat alles betrekking heeft op dit ene Laroussedeel. Het eerste wat me opviel was de naam Jacques de Chatïllon, een Frans edelman (ca. 1255-Kortrijk 1302) die namens Filip de Schone gouverneur van Vlaanderen is: „Zijn bestuur begunstigde zo onbeschaamd de franssprekende adel en de rijke poorters dat het een van de aanleidingen was tot een volksopstand, de Brugse Metten". Het gaat me om het woord „onbeschaamd" waarvan ik me afvraag of het wel objektief is en ook of het duidelijk genoeg is? Ik proef er een halfslachtigheid in, zo van: Jacques maakte het al te bont, maar als hij het een beetje rustiger aan had gedaan had het wel door de beugel gekund. Bij chauvinist weet Larousse alleen te melden dat dit „iemand (is) die overdreven vaderlandslievend is". Nou, dat is te beperkt, omdat daardoor o.a. Ajax- of Feyenoordsupporters mitsgaders heel wat anderen uit de boot vallen. Check-out is volgens de encyclopedie, die tegelijk verklarend woordenboek wil zijn een kassameubel. Dat kan er mee door, maar wat moet een mens met „een reeks gealigneerde check-outs", ook als die „kassabatterij" genoemd worden? Positiever valt de kanttekening bij Chili uit: de gegevens zijn helemaal bij, dwz. tot en met de militaire staatsgreep op 11 september 1973, de moord op Allende en een foto van het Stadio Nacional „waar duizenden gevangenen samengebracht werden". Een heel anders gerichte verrassing kwam van het woord chocoladehoer, zijnde een „prostituee die dit bedrijf niet als beroep uitoefent." Maar: hoe kan het nou een bedrijf zijn als het om „chocolade" begonnen is? Overigens: de misschien weer eens te keurige Grote Van Dale heeft van het woord geen weet. Noam Chomsky komt uiteraard in dit deel voor en terecht wordt van zijn dubbele betekenis gewaagd als taalgeleerde en als man met een uitgesproken politieke mening. Bij de CHU is van Friese zijde ook reden tot tevredenheid: de „Friese Christelijk-Historische Kiesverenigingen onder leiding van de protestantse godgeleerde Ph. J. Hoedemaker" zijn niet vergeten. Vergeetachtigheid betrachtte de redaktie wel bij het trefwoord (prins) Claus: het Amsterdamse rumoer rond zijn huwelijk met prinses Beatrix is niét genoemd; ten onrechte vind ik. Hendrik de Cock, de voorman van de zgn. Afscheiding, is wel bekend maar krijgt maar weinig ruimte. Bovendien laat Larousse hem in Wildervank geboren worden (wat meen ik juist is) doch een niet meer helemaal nieuwe Oosthoek noemt hem als geboortig uit Veendam. Tenslotte enkele meer algemene opmerkingen. De eerste betreft de willekeur waarmee dan eens een plaats stad dan weer gemeente of dorp genoemd wordt. Een Franse plaats als Chaudes-Aigues met 1281 inwoners heet „stad", de Belgische plaats Chaudfontaine bij Luik (2673 inwoners) krijgt de kwalifikatie „gemeente" net als het Nederlandse Culemborg (15.500 inwoners) terwijl een Italiaanse plaats als Chisi (8700 inwonrs) zowel „dorp" als „bisschopstad" genoemd wordt. Rara. Het tweede punt is de „sluitreklame" in de Larousse die in dit deel o.m. te vinden is bij een illustratie van een chronometer waarbij een merknaam is afgedrukt. Alsof er niet tientallen merken van dergelijke klokjes bestaan. En tenslotte dan nog iets over de achterin elk deel te vinden „bibliografie". Nuttig, zoals in het geval van Pieter Daens. De grote biografie van L. P. Boon over deze Vlaamse sociale strijder is vermeld. Maar in een geval als Dachau schiet de bibliografie tekort nadat de te korte omschrijving achter dit trefwoord het ook al had gedaan. Er worden twee Franse boeken en een Nederlands (van ds. O verduin) genoemd. Dat is alles en dat is dan beslist veel te weinig. Plussen en minnen derhalve voor dit zevende deel Maar bedenk wel dat ze bladerend zijn ontdekt en herinner u dat een eerder onderzoek van een aantal delen Larousse die vergeleke werden met andere naslagwerken een zeer positief resultaat opleverden. Er is geen reden om dat ook maar ten dele te herroepen.

ERMELO — „We blijven ervan uitgaan dat de overheid er naar blijft streven de krijgsmacht de voor haar taak bestemde middelen te verschaffen. Welke die taak zal zijn en met welke middelen die moet worden uitgevoerd hopen wij uit de defensienota te lezen. Veel onrust zal dan worden weggenomen en onze aandacht wordt dan niet meer afgeleid van ons werk. Dit werk zal zich vóór alles moeten richten op de instandhouding van de geloofwaardigheid van onze krijgsmacht, niet alleen door het bereiken van een zo hoog mogelijke graad van geoefendheid, maar ook door het handhaven van de noodzakelijke paraatheid". Dit heeft de voorzitter van de vereniging van officieren van de Koninklijke Landmacht en Luchtmacht", de kolonel van de luchtmacht R. W. Hemmes, betoogd in zijn openingsrede op de algemene vergadering van zijn vereniging in Ermelo. Met algemene stemmen besloot de vergadering lid te worden van het georganiseerd overleg, waardoor deze vereniging — die 2600 leden telt — met ingang van 1 januari 1975 deel zal uitmaken van dit overleg orgaan. Volgens de kolonel is de onrust in de krijgsmacht als gevolg van de vele geruchten toegenomen. De krijgsmacht heeft aan geloofwaardigheid ingeboet, onder meer door het misbruiken van de grotere individuele vrijheid van verschillende groeperingen. Minister Vredeling heeft vorig jaar gezegd dat alle leden van de krijgsmacht over voldoende normbesef zouden beschikken om de grotere vrijheid, die hij in het vooruitzicht stelde, te gebruiken en niet te misbruiken. „Een aanduiding van wat voldoende was en welke normen werden bedoeld ontbrak en aangezien ieder zijn eigen normen tot richtsnoer nam, heeft die grotere vrijheid tot grote onrust bij officieren en ander leidinggevend kader geleid", zo betoogde de kolonel.

De voorzitter vond het vreemd dat de minister geen bezwaar heeft tegen het demonstreren in uniform „Dit is een praktisch onverteerbare zaak. De wijze, waarop de krijgsmacht dan door het misbruiken van het uniform naar buiten treedt, is meer dan triest. We zijn van mening, dat de demonstraties ten doel hebben onrust te zaaien en chaos te veroorzaken", zo betoogde kolonel Hemmes, die in dit verband opmerkte, dat de VVDM niet opkomt voor de belangen van de dienstplichtigen maar zich richt tegen de krijgsmacht. „Maar aan een vereniging van agitatoren hebben wij geen behoefte", zo zei kolonel Hemmes.

ARNHEM — De heer Wim Klinkenberg, vice-voorzitter en waarnemend voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ), is zaterdagmiddag uit het dagelijks bestuur getreden en heeft zijn kandidatuur voor het voorzitterschap ingetrokken. De heer Klinkenberg was als voorzitter van de NVJ kandidaat gesteld in de vacature Jules J. van Raalte. De waarnemend voorzitter nam zijn besluit op de jaarvergadering van de NVJ, nadat met een grote meerderheid een motie van Henk Meijer uit Amsterdam was aangenomen de verkiezing van een voorzitter uit te stellen tot oktober. Die motie kwam na een langdurige discussie rond een publikatie van de heer Klinkenberg in het maandblad „Nederland-USSR", waarin hij als medewerker van dat blad de verbanning van de Russische schrijver Solzjenitsyn billijkte. Hij schreef de verbanning te zien als een maatregel die de versterking van het socialisme en van de vrede ten goede komt. In de afdeling Friesland van de NVJ waren voor de vergadering van zaterdag al bezwaren geuit tegen de heer Klinkenberg. De afgevaardigden van de afdeling Friesland naar Arnhem hadden opdracht blanco te stemmen over zijn kandidatuur; er was geen tegenkandidaat.

ROTTERDAM — Prof. mr. H. Th. J. F. van Maarseveen, decaan van de sociale faculteit van de Erasmusuniversiteit in Rotterdam, vindt de eisen van de studenten „puur winstbejag". In het blad „Quod Novum" trekt de hoogleraa fel van leer tegen „het doordrammen" van bepaalde studentengroeperingen. Prof. Van Maarseveen meent, dat onder het mom van progressiviteit, antikapitalisme of maatschapvervorming het grofste materiële eigenbelang nagejaagd wordt ten koste van de rest van de bevolking. Hij stelt de eisen van de studenten (afschaffing collegegeld, betaalbare huren, meer en hogere beurzen, geen rentedragende leningen, 600 gulden extra prijscompensatie) tegenover de loonbelasting, die vijf tot dertig havenwerkers zich voor elke student wekelijks „protestloos" af laten houden. „En als dan bovendien de universiteiten onder druk gezet worden om aan arbeidsbemiddeling te doen, opdat, elke afgestudeerde een hem waardige baan en salaris krijgt, is het beeld rond: de academici als uitbuitende klasse," aldus prof. Van Maarseveen. Hij zou het eisenpakket acceptabel vinden, als de student werd verplicht het onderwijs te volgen en maatschappelijk actief te zijn. Voorts wil hij in dat geval inperking van de academische vakanties, afschaffing van academische titels, een kostenbesparend onderwijs, betere controle op de tijdsbesteding van het wetenschappelijk personeel en meting van de arbeidsprestaties van deze mensen en de studenten.

GENEVE — De kiezers van het Zwitserse kanton Genève hebben gisteren bij referendum een volledig verbod ingesteld op de jacht op dieren, met inbegrip van vogels. Voor het voorstel, dat was ingediend door groep brugers. stemden 25.775 mensen en tegen 10.748. In Genève werden tot dusver jaarlijks 400 tot 500 jachtven_unn___gen afgegeven.