Rotterdamsch nieuwsblad

Men'! kan ! ten volle. zijn recht] handhaven, van de wijze aftekeuros., waarop voor' den Afgevaardigde van;Sehoterland een zetel in;ons Lagerhuis werd veroverd; men kan .weigeren' iets terug te nemen'-van: zijn' ongunstig roordeel over het publiek | optreden van den heer Domela Nieuwenhuis, in' woord en:in ge' schrift, met betrekking ? tot ■de vraagstukken, die op maatschappelijk gebied aan de orde,"zijn, — en.zich- niettemin ingenomen 'verklaren met: het • feit, dat hij, gebruik makende van zijn recht van initiatief," heeft; aangewezen; hoe" langs wettelijken! weg. een der grieven, waarop : hij onlangs gemeend; heeft de'■ aandacht óe moeten' richten,' naar'hij, zich'voorstelt, zou.kunhen worden opgeheven. ?/ ? Het is \evenwel'niet gemakkelijk, het wetsvoorstel tot het nemen .van:maat: regelen tegen de gedwongen .winkelne'.■ing geheel: objectief,te beschouwen; fof wij willen of niet,' de 'persoon des; voor; stellers plaatst zich:steeds voor onzen geest. "Wij kunnen niet voorbijzien,' dat hij meermalen al hetgeen men zou willen beproeven oni verkeerde toestanden te' verbeteren,\ lapmiddelen : heeft genoemd, die het „lijdend volk" niét moest aanvaarden, dewijl daardoor slechts een ongewenscht! uitstel bewerkt werd'-.van het groote middel, de sociale revolutie/ die alles op betere grondslagen zou vestigen. ..' ;.- ,?/ ' -~ ' ! . ... \ Trouwens, "ook hij zelf heeft dit stand: punt nog: geenszins .verlaten/- In de\ toelichting; lezen we 0.;a.:-/De.voorsteller is niet zoo naïef orn terneenen, dat door dit wetsvoorstel een-einde 'zaükomen aan 'alle' heen,«l:t kan'-haar. zijne meening j allee-ir door I qphéf?n g der kapitalistische productiewijze." Men ziet, het : grootste'! mMdel !wordV,nog?altijd in pett o- gehouden ;!eh ofschoon het nu; na al hetgeen, reeds van die' zijde is gezegd, |nog "niemandïduidelijk' is: géwor-! den, wat men daaronder te verstaan heeft 'en; hoé men: zich"; moet dat het' werken.'zal,om tothet begeerde doel/ verhooging van des, werkmans welvaart, te kunnen leiden,' —-/het' doet erf niet .toe, de sociaal-democratische vlag moet blijven','waaien?óp|het dak van het opportunistisch" huisje/door ' den heer wenhuis. in' elkander getimmerd.'■'. :;/ . Zou hij dan werkelijk tocif aan opp'or. timisme' (gebruikmaking van de gelegenheid) gaan doen? . ?•; ..•-•, '- . '. ■■ Niemand,-, die l het: gelooft. Wat .meer is, men komt lin sterke .verzoeking 'om te '/betwijfelen,'of ;de .indiening van f'étsvobrsteL een ernstige daad. is, en , e voorsteller zelf geeft;daartoe aanleiding, waar; hij' in' zijn toelichting: zegt: f Verwerpt men' dit voorstel en doet men 'jelf geen beter, dan aanvaardt men alle gevolgen, die' uit de voortduring van een erkend onrecht' kunnen/voortvloeien." Hij geeft daarmee "vrij duidelijkste' kenden, | dat hij | zich de eer en het genoegen voorbehoudt, later, uals het blijken zal 'lat zijn denkbeeld.geen-;meerderheid vindt, weer eens" recht krachtig; uit te varen tegen/de'„kapitalistische"^volks-' rertegenwoordigers, die?geweigerdTiebfcen: aan' de .billijke, grieven; „des/volks", tegemoet ? te komen. Toegegeven wordt,1 dat .de: vorm- van dit voorstel misschien gebrekkig/kan zijn; nu, ieder/is "ook niet voor -.wetgever in' de wieg gelegd, — maar dit zou geen reden tot-verwerping mogen zijn; En • in elk/geval,; '—/de voorsteller acht zich verantwoord. •„

;;:{Wie ziet.;.hier \ niet" reeds • het iwaschoekkcn van Pilatus gereed staan ?. ■

. Niet /de vorm .is [ het/ die". de /verwerping/met algemeênë; stemmen!min;één onvermijdelijk"c maakt," doch", de inhoud; ook het bezwaar .van ontijdigheid. v - :

; -Wat:het; laatste ■ betreft,/—:gaat het wel aan; Veen. wettelijke'; regeling „voor te dragenfvan;een"* zaaks waaromtrent | nog niets is onderzocht?. Niet ieder bezit bijv. dè gave,' om/cijfers te fantaseeren; sommige Nederlanders | zijn'! nog; ,wel ■ zoo ':be-* krompen/; dat: zij ze - doof .vertrouwbare gegevens gestaafd .willen zien; „Als regel kunhen/wij' aannemen,; dat; 25 a 30:; pet winst wórdt genomen boven den prijs der andere winkels".". Dat staat daar nu maar zoo klakkeloos/: en de schrijver der Hoelichting ■ schijnt'wel" te !denken' dat ieder nu'volkomen overtuigd; is/dat het zoo is. Toch wel wat „naief' na de bekendeopénbaringen omtrent der veenbazen bedrijfwinsten \-fflS/SËSÈÊËOÈÊEBBtQ£3IBtItn

- Indien' nu do. voorsteller-had beloofd, dat /het op !den!weg ligt! der Enquêtecommissie, om: ook op dit punt gegevens te verzamelen,. eh; het; verder betreurde, dat die commissie tot dusver haar mandaat j nog • niet'heeft zien/vernieuwen, — dan'zöudemwij dat kunnen toestemmen,

'-—! maar: tevens' vragen, of/de geestvérwanten van den .voorsteller en zijn politieke 'bohdgehóótën aan! die! vertraging niet; de meeste ■ schuld hebben ? - ;■':; . ■

. Periculum:> in^mora;is;er:voorts niet; Het \ getal winkelhoudende vervenefs zal vanzelf {wel wat gaan; slinken-/ nuveenmaal I het verzet tegen de gedwongen nering? losgebroken is;' verscheidene j hebben reeds j het zaakje aan kant gedaan of zullen!het!"doen, zoodra het hun is mogen gelukken \de ..uitstaande \ schulden' geïnd te krijgen; 't en als nu inmiddels uit een — zoo: wij hopen spoedig in te: stellen onderzoek?— blijkt; dat;niettemin" wettelijke maatregelen! noodig zijnj dan Vertrouwen wij,'dat;de!regeéring zich niet onbetuigd zal;latèri.',;.!":'.r.'?!.-/-.- !.-!:??! ;--.';

.. Met' die! schulden wil dé heer Nieuwen? huis korte metten makend Ging hij, zóoals de voiksterm luidt, ?haar zijn gemoed te werk", dan gooide hij zónder praatjes dën kerfstok /op het vuur? Ofschoon - veel voor te zeggen zou zijn,'om eenvoudig een schrap /te * halen ■ doorv: al, die! schulden, daar de. werkgevers- door'de hooge! jarenlang! dópKhem bé: haaid/'reödff meer dari voldoende schade-1 looszijn" gesteld,, toch nvil de voorsteller trachten-de belangen van de eene klasse te behartigen zonder die van de andere te schaden; En/ om: recht duidelijk te! doen uitkomen, .hoe edelmoedig dit'gedacht is, wordt hetzelfde ■ onmiddellijk' daarna in eenigszins / andere woorden i herhaald.

'Ziet/gij hu .wel, .dat 'de heer! Domela Nieuwenhuis!opportunist is ?,; Ons dunkt evenwel, dat: de-leerlingen hun meester hief / zijn; gemis ■ ■ aan! logica! mogen verwijten : 'als;hij zoo.stelligjweet, dat,de winkeliers, wier?riéringdwang;:.hij:'op: heffen' wil, . hun ! winst • reeds lang 'beet hebben, /—. "en -alsi't zoo [niet was. zou hij 't niet'zeggen, -—'.waarom -hun dan nog.*/ï' van:hun"schuldvorderingen uitbetaald?: r ---??;. . '•' ? ; . ! :-^:?-',

ï: ■ En, dan, —:die armé veenwerkers kunnen. pok S dat! niet. aanzuiveren.Daarom stelt i de -heer .;■ Nieuwenhuis/vóor/uitvrijwillige! giften'een. som bijeen te brengen om■ met/dat geld,.zooals,hij?t:noemt, \ schoon: schip -.te maken'.',/ en maakt inmiddels, natuurlijk • niet inde toelichting tot; zijn wetsvoorstel; bekend/dat hij z/elf, die; tot'de/gégbédèrklasse'behoórt; daar een paar honderd gulden voor overheeft ?,

~;, Neen, hij; wil; daarTdén! Staat ivoor laten' 'opdraaien.; De ■ schatkist •; kan-dat best dragen,--zegt hij,"sW&oS&ÊKfw^Ê

„■. In zuiver'Nederlandschbeteekent zulks, datlwij met elkaar;gedwongen worden, de schulden van • dè; veen werker s te' be-, talën.\-'Zoö : iets ï heet!misschien,'sociale rechtvaardigheid. Die eisch rust op zulke zuiver -economische' grondslagen":!dat het.,wezenlijk te verwonderen is, dat men niet reeds: lang \ het" idéé'gekomen is, de aan beren-vef volgingiijdendè/menschheid.öp'dié wijze uit;den nöod.te helpen.

?! Laat'ons ernstig blijven,' ook tegenover onzinnige^!/.voorstellend. De gedwongen winkelnering;is een!kwaad,;uit de-omstandigheden : geboren.'.■ Misschien; is; het aan 't verdwijnen, mógëïrjk/ook; 'zal men het |; een \ stootje! moéteh>geveh;lDat bë: hoort nauwkeurig té wordeh'ohclefzocht! Blijkt dit" laatste,/dan/zullen er maatre-" gelen wórden,' om zoowél -' de ; gevolgen", van hét/.vroegere. als de aanleiding;tot;nieüwfkwaad;weg; te nemen/ —-dus het /b ó'r'g e n .vóórkomen en voor; schulddelging!een regeling treffen. •'.-'-.'.. . ? ?. ;£;-'; : -*: '

. /Men;zal dus éen spaar- en voorschotbank op bescheiden. schaal: hebben op te richten/; en; indien",het, blijkt, : dat wérkelijk' op 'die: manier ■ een', groot aantal /gezinnen/in; betere 'conditie 'zijn .te brengen,; dan;.' zal /een' beroep. öp/de offervaardigheid :■'onzer .Tandgehootèn ,tot het vormen.van een waarborgkapitaaltje niet ohbeahtwóófd | blijven.?;• We \ zullen evenwel; deïdingen/niet verhaasten;;en het ons >. allerminst t aantrekken/ dat de! sociaal-dembcraten'; uit dëze/quaestie munt trachten te slaan.TJSJggg^aigJißgl

- En wanneer! we; hun: leider; in niét onberispelijk Nederlandsch /dezen' wensch hoor en" uitspreken: / „MogeK dus 'de/ wil tot l verbetering! een u meerderheid \ vinden," V dan / nemen «iwij?; de Ivrijheid "dien wensch"-in !dit;verband!niet te\deelen: Alleen doet het' ons genoegen/ uit deze proeve van wetgeving/.te ;kuhnen'constatéerén/;-dat het gemakkelijker is/in .volksvergaderingen af te .breken; dan in .'s lands: vergaderzaal op: te bouwen. Om het laatste met goed gevolg te'doen/ zal T' Schater lands \ „ ■Afg evaar digde'/ nog èenige.' leerjaren /te . doorloopen:. en een niet. geringe 'i dosis? socialistische wijsheid : als? nuttelooze 'ballast: over; boord te werpen hebben; ;.; ~?' "< ."

k Weet ge ■ waar; te Rotterdam: heli; laatste oedrijf afgespeeld wordt; van zoo menig drama 'uit het menschelijk leven'? .;. - ' . -' ,:Weet ge",, waar, in • onze stad' hét, einde is van ongeloofelijke', ellende en armoede? '

. .Weet 'ge ';waar /zoo f menig) verwoest Mi: -haam een laatste hulp tracht te vinden bij de kunst,' na: alles te 'hebben?

.';Weet"ge, waar, gé dan'.wezèn'moet P.'./.uZ; ■; In; het ziekenhuis aan den Coolsingel. Daar/ zult gij zevinden,de origelukkigen.hunkerende' naar. den' i laatsten; stond; die een eind maakt' aah naamloos verdriet,die,verteerd doorwroe-! ging., schaamte: en schande, het bestaan ver-'; wenschten,' dat zij,'soms meer'of min, soms - geheel'en j al | ondragelijk-maakten!door wan-', gedrag,; en. door: het' niét'gedachtig \zijn aan', de gulden woorden: D e n a t u u 5 1 a a t' z i c h ii i o t' o n g e s t r a f t i'd 'w-i n g e rijj en nu daar: boeten ••: voor.' hun ■ zonden.", Het is ëen' akelig,"- maar-leerrijk;schouvrepel,:;die o'ngelukkigen gade'teV die =-vaak: alleen,'', zonder: ivriend; óf, maag,',weken of-maanden daar ver-: toeven '; eer, de •■ dood' zich f over, hen | ontfermt,4' eer.ze'naar.Craoswijk .vervoerd worden,1 zon-, der het minste uiterlijk L want even als zij ■ n i m m e r, iemand rhunnex nabestaan-' (den 3 of', kennissen: aan1 hun; kribbe' zagen op1 ' de y. Ziekenzalen,"? zoo iJbewij st 5 niemand 5 de laatste;, eerX aan ■. menschén ,i die hun leven tot ' schande f: van; de familie of. de maatschappij maakten,Tehover wier.verscheiden 'minder tranen geweend worden, dan over dat menig huisdier.", .' ." r. ■ ' '. - " - . .- ' ' ■'" ;

.Het .was"|op;den;dêrdeh: Juli-1872,*dat;in het ziekenhuis aank den Coolsingel": overleed,' op zaal 'No.;:3,'detwee-en-dertigjarige'A*,.:f.'rr

G .:.','F.':?r*~:t"ujfc;wier;•.veelbewogen;leven hier l êenige worden terneer geschreven. - ."Haar.:; naam "„Delirium .Trijn" was; inl Rotterdam i bekend,-J bij: alle'. straatjongens;; van- eiken'.leeftijd,7 bij alle 'politie-' mannen,*;.: en '"bij"-, iedereen,. die , een: weinig bekend'; .was * met: plaatselijkei toestanden; geen .'wonder dus,'", dat zij: nauwelijks de zaal was ingereden, uit'de badkamer'of men wist dat '• „Delirium tl Trijn''.': de'' naam .was van• de 'nieuwe•;patiënte,-- hetgeen".voor':-, de - meeste lijders reeds reden'was,'om zich.'op'een be-" hoorlijken;'afstand te -houden..-'" ;J; .".':'.' v

'■■ •"," Trjjn,'- zooals ~wij ze kortweg zullen noemen,i kreeg'; nooit" bezoek,bij 'zich opMtfaandag| ofj Donderdag,';behalve één'keer,'-toen'een'mari: zich' zoo onbetamelijk op dé Ziekenzaal tegen: haar,. dat de zaalmeid, bijgestaan de ziêkenmoeder, hem 5 verplichtte} zich van de j zaal' te':,ver wij deren." i hetgeen; hij\ nu niet zoo: gemakkelijkijdeed^daar'.-hij J~, tegen zijn eigen' vrouw, nou ze zéker niet dronken was, wel een■ hartig woordje mocht vol-" strekt niet I ontkend werd,1 mits het in vormen' 'geschieddefdie men tóch stellig in een : huis'/verplicht is 4n; acht'te! nemen;: iets dat' ma ar'; niet »L begrepen f .wer d % door t, de ïï,we,V i tig e lwederhelft ,van' Trijn.srNa" dien ty d,kréég ' zij i niemand! meer *bij f zichten", toen,!dj eenige stierf ,\ en men een boodschap i vóór.' dien'.tijd! aan' haar 1 echtvriendï had! ■ ■ hij' als 'f stoker ;verrtökkén-was:op een' vreemden steamer, met bestemming j naar ,Yokohama; Of hij ooit meer iets van zich heeft laten hooren,weet ik niet. .:Trijn;was geboren in denVossengang. ' .".Waar. gij■ die .vinden\ kunt g.fggSaßiwdHfea^

■'k Op;: den t Schiedamsehendijk,", goedgunstige lezer,. het', centrum . van,.' gangen -of stegen/ want". ieder: lezer zai onzen }. voorvaderen moeten nageven, dat ze een zonderling denk-1; beeld' schenen-;, te Jhebben,"; omtrentV straat, steeg of i:gang,Tals men' nagaat- dat'zich'nog op '? den -■< Schiedamschen-dijk V: bevinden•„■■■ de Groote,: Pauwensteeg,5i Karrensteeg,! Sleutelsteeg,-'. Schildersteeg/f: Bleekersteeg,-; Zevenhuissteeg ;..'voorts >; de ?iWijde:t Meuwsteeg 'en de'Zwijnenstraat.'Dan nogfde JanSlij:

pehsteeg,'..: Jonkmanssteeg,';; Leuvebrugsteeg

(op; echt Rotterdamsche manier Breggesteeg), Brandsteeg,\; Zwanensteeg,;", Witte Leeuwensteeg .en' Soetensteeg.SfcmJjjftièttfllEß'l^

'T.. Voorts }'. vindt' men \ in ...dezelfde omgeving \ (tegenwoordig wijk 7 en het Koningshoofd, I de jßozenplaats, „• de Oost-Indischeplaats,': de'; Kastanjeplaats," de I plaats xvan! Es en de Küi-£ persplaats.'fVoeg hierbij >,~de an-Arendsgang,; ■Romeinschegang, ï. Storenbre-j kersgang,VKetelaarsgang,lLeerengang,'tVosy metjesgang J" en" gij krijgt een klein denkbeeldï :van hetgeen-j onze ,i Schiedamschedijk ybezit! :aan gangen en stegen die tegenwoordig gevoe-"; gelijk ï'j zonder js naams verwarring Ivoor S het] m'eeréndeel; reeds i hadden-. kunhen veranderd; tworden j in' opklirnmlng gang in' steeg enJ i van' steeg I int s,tf aaf-.1-Men' schijnt -het "echter, : liever i bij; hst'oude ite 'laten,3^enrdaar,*dienen' : wij f dan '.jnaar zwijgend-' in\teibérusten.* oif 5- ,j.v Vpti al de woningen,' die zich in dié gangen/ • §tegen '< of i op t de plaatsen - be vinden.^waren die .uit den. Trijn geboren werd,; de ".minste; "hoe ze,nu zijn," zullen ■de tegenwoordige -bewoners. u" moeten zeggen 'en; zij," die .verplicht' zijh,'; dien gangjdoor ,te gaan, .anders, .weet \het,'geen .'sterveling,' daar men alleen maar op denSchiedamschendijk deh'ingang .van den gang behoeft te zien, om een tegenzin' tel krijgen' er in af- te dalen.

•; Trijn.;was. het env door 7 arm•{ paar; mensehen,- dank zij der liefdadigheid van vereenigingen'en: particulieren,:van' honger ;bevrijd bleef; .voor het lesschen ? van ] den„, dorst'.schenen 'zij; zelveh te? zorgen,',wantsen-man;èn',vrouw,gingen zich meermalen' té buitenbaan sterken drank, zöodat'i ruzie S en•*.vechtpartijen ;de ? gewone dageïijksche'zondecf waren.;■■-.". . -"';.;■>"■'■ ■-[■'.'■

,'.\Niemand'■ zal'■*het:daniook verwonderen,; dat,Trijn werd,\want,van'opTJ voeding -. zal 'j moeielijk ' sprake ;■ kunnen! zijn b jj< j mensehen,''\ die ~ hun * kinderen {niet; ter.' schöle j zonden;1 omdat het niets gaf, en alleen1 gedwongen ■_ daartoe 'overste X gaahj door 3 inhouding j van; bedeeling." Des' avonds . werd |Trijn'J door.' haar f- moeder,vooral'{ als bedelaarster' x geëxploiteerd ,'{"„waarbij 5 twee lucifersdoozeh;: in j de'; hand,eent verwilderde'; ikop 3haar r;eni; smerige IC- kleeding f-t'% soms, meer g-geld?rvverschaften f; dan eenvieerlijk' ambachtp opleverde.'.; Het l terrein ivan" hun' lwerkkring v.was';.vooral] Schiedamscheridijk,- ■ Korte £ Hoogstraat,-; Roode' Zand l en\omlig-; ' gende;; straten,;- en (maar i heel i zelden "..werd ; de dés avonds elf uur begonnen? 'Het /■ lucifer smeisje ~ deelde; Jvóór, Jhaar itvijf-] ■ tiende ? jaar \ reeds'} het'? geluk: in • een'• Rijks-' %ï te geworden,1 i. waaruit \ zij •y, eer; verslimmerd\dan, ' terugkeerde, en 't ondanks '■ alle goede; aanbe- Telingen" en voorspraak," een léven begon; dat. vol: ontbering I en ellende," maar. ook; vol wal-; ging.' eindigde." De zucht tot drinken, ei; bet; herhaaldelijk:. zich; te .buiten "• gaan, was de nalatenschap, •derr ouders, -en-,maakte,:' dat.' zij spoedig .feen ? zekere/bekendheid ~?had: in de zeemanshuizen' en' drankwinkels"van? het/ minste;"gehalte,'*.,waar. zij ;de' rol' Van' schoonmaakster -vervulde.* De? gevolgen bleven niet.uit. Op zekeren morgen een ."geneesheer in; het' politie-bureau/.waar,* zij den nacht had doorgebracht,dat zij lijdende' was' aan 'delirium-tremens '.' en hij haar opneming, in*' het' ziekenhuis noodzake-, lijk,'.-waar.rzij geruimen'tijd; vertoefde.'/; Na; haar herstel, scheen'zij:zich;beter te gedrag gen,' want zeker-meer,, dan?eenrjaar/verliep/ voor zij ,weer~ jenever!dronk. ."o<*'.•.-" '•', -\* v-jü-i'■'-. ?rr.Welt.was zij*de!schoonmaakster gebleven' in j de' genoemde > danshuizen! en j logementen waar f.«zij; ook :den •.bijnaam'|.van->Delirium! ; Trijn? had:- gekregen?/-; maar ï op; haar: gedrag -viel weinig'1 of, niets• al'.te;dingen;; \ . /, ' [y: Eindelijk kwam zij.tot; den trouwdag;met f een» stoker ,'" hetgeen* een nieuw,: tijdperk van' schande'voor. haar'i.Werd: Hij op" zee—'zij aan ' den drank,' en door den drank gebrachtv£n het [eene tothetandere,totdatzij ten slotte, wegens . veroordeeld cwerd.,;? Kort \ na'j haai : ontslag .-viel ■•; zij // dieper.: en ; dieper,'! en .•?vèr« : kreeg. op:zekeren morgen braridwondenj.dooi: 5 het' struikelen! over :,een ?émniérikokéhd iwa-1 * kénhuis! gêbracht,*Lwaar ;wij I haar.j aahtroffei' i in 'het'^begin; dezer i schets ,-»'eh\ toevallig: ge? ; tuigen- warenlvan'-het'afsterven',van een dei *ongelukkige| slachtoffers ' van'? het' misbruik ïvansterkentdrank;-:; ~ ;.?-???- ?BABI.V

Elck! wat wils,

Gr aanrechten!

S -Wie'hangt de kat de bèl-aan?Vraagt het Venloosch W. e e k b 1 a d; daarmee bedoelende ;-wie zal'een voorstel,doen,tot invoering ?: Het; blad r begrijpt,- dat het ministerie er niet veerzin in,heeft, omdat het.dan den haat der gansche vrijzinnige ; pers" zich?op: den hals haalt.' Maar in: het belang van den landbouw/ en vooral van -Limburg, ■ moet: het gebeuren.; Anders zegt men: of de liberalen of anti-libèralenin de meerderheid zijn, is één pot nat. Het blad wil,' dat de heer Bahlmann het initiatief neme, en' de geheele rechterzijde hem- stéune."Het is voor .'t ministerie ,wel niet pleizierig, maar dat behoeft er niet van'terug,te houden?"'

Atjeh!

■'.'! Over den treurigèn tóestand van onze positie in Atjeh schrijft deJavabode het-volgende:

v Hoe langer hoe meer,wint hier de meening ,veld," dat.de/gouvernèur-generaal Van Rees (dit schrijven is van 26 Mei) het laatste" jaar van zyn' bestuur niet beter zou kunnen besteden, dan door, de van Atjeh; tenzij hij middelen Vwéte,': om 'aan - den i oorlog en de ,beri-beri een-einde' tesmaken.' Bijna■ allen, die den toestand ■ aldaar, kennen, • zijn" het' er over eens,''' dat'] die' onhoudbaar, is, en al zou-] den de meesten," militairen (van, opleiding en ■beroep,],toch'niet ,van'.wijken \willen weten, indien • wij : alleen.' een lastigen, onvermoeibaren vijand;tegenover • ons hadden,'zoo kunnen zij niet. anders dam toegeven," dat zelfs de-; grootste■■;dapperheid '- en'Qvolharding niets vermogen tegen" eene ziekte,', die - lang-. zaam,: maar, zeker het geheele leger uitput en-niet te verjagen-is.-Men heeft de .-onder-] .vinding :opgedaan,- dat.ook deidesinfectie-] 'maatregelen ]■; tegen .:- de ■ beri-beri ]: niets;, uitwerken, *; dat <"cfe - geheele /-bodem verpest is i door: die', ziekte;, dat i zij i wel v tij delijk * den ] aangetaste 'verlaat, ]•- maar, • zij ] het'»ook f na

jaren,■.;hem;.vweér -bezoekt,/dat zij geémbhderscheid imeer? maakt * tusschen. meer of minder goed: gevoeden' en ■ gehuisvesten, tusschen' hen,*, die hun lichaam: meer of minder moeten ï dat /zij ■ allen*aantast,: inlanders en Europeanen; soldaten en officie-; ren; militairen jen burgers,; mannen en vrou-; wen; ja, dat zij zelfs de kinderen niet spaart.' En i als. men', bedenkt/ dat elke' maand tenminste ; 500 ■ zieken ; Atjeh verlaten, ■-■ dat' zij geëvacueerd :worden, zoodra de beri-beri hen; aantast,.'dani.wil;ik;het gevraagd'■ hebhen/ of het i niet de plicht is eener goede Regeering zulk een pesthol hoe eer hoé beter te verlaten;

I Be ;vrees voor het verlies van ons prestige in .andere deelën van- den "Archipel heeft in het geheel geen zin: ons gezag is niet daarop gevestigd,* maar;op gewoonte en■ belang,' en juist zoolang I ons leger voor een groot ,deel in .en' door, Atjeh vastligt,-loop dat gezag ineer gevaar, dan indien het in onze wapenen een krachtigen steun vindt; Hadden wij Atjèh na' een korten oorlog onderworpen,' dan had dit, gesteld dat het noodig ware,er bij anderen den schrik kunnen inbrengen, maar dat jarenlang, machteloos jstaan/dat wurmen om den krijg vol te houden,kan geen gunstigëninvloed .oefenen? - Atjeh' moet' ontruimd worden: het overige . deel van" rïederlandsch-Indië. heeft 'waarlijk al onze;krachten .wel noodig!' /

Scherp!

.';,Bij?het vertrek- van den afgezant van Duitschland's keizer van Het Loo, werd dezen het Grootkruis der. orde van den Nederlandschen Leeuw'overhandigd. Dat is een diplomatieke beleefdheid — zegt de Haagsche briefschrijver ,; der jZutphe n s c h e; C t.-■ -r-

?Is in-dat meten met twee maten niet iets stvütends gelegen .voor ons nationaal gevoel?.

wfnkelnering!! : ! In mint'ens een 50-tal couranten wordt den draak gestoken met het wetsvoorstel,door Domela: Nieuwenhuis * bij de Tweede Kamer ingediend::: :'.-■: -. ??.;■.:; ,'.'..'■'-':"■??■'; ■'--?•-'??■

-

De slotsom van den schrijver luidt aldus

■/De-heer -Domela Nieuwenhuis-keurt het misbruik - af,;; wil 't ongedaan maken en let nu! niet; op dé! gevolgen.- Zijn' voorstel is niet dat van'den wetgever,' maar van den dweper; Het is een aaneenschakeling vanbnmogelijke bepalingen/die noch met de bestaande wetgeving, noch met depraktijk rekening houden.'

-Gedwongen winkelnering!;, 11. 'De .Arnhemsehe Cr t. zegt .van:,het den heer Domela Niehwenhuis o.a.,het volgende?- .-?•.. , .-■ .;,; '/:.-'••

'■'.': Ongerijmd is het, dat de schatkist.'dat is de beurs .van alleh/de schuld zal verèïfénën'tüs-. schen; een winkelier en een klant; niet minder dei.bepaling, dat;iemand' geen nering meer zal kunnen drijven ! ??;. -:/? ?;:!;. £p;> -;?'?.; ■'

'.'. vMaar' het * merkwaardigste Wan dit ï voorstel ; is" het slot .der Memorie van Toelichting: „Verwerpt" men'\ dit -voorstel, jen ."doet men zelf geen beter, dan aanvaardt men alle gevolgen,' die uit de ] voortduring .van - een ■ erkend 'onrecht kunnen voortvloeien. - Hoe; gebrekkig ! de | vorm moge jjwezen, de voorsteller acht' zichl verantwoord' in fde overtuiging: in het'groote-is het genoeg,-gewild te hebben" (De heer Nieuwenhuis'zegt'het in!tLatijn.) * --Waarlijk,; dit is' een* nieuwe theorie;- [men ziet | zelf. geen | kans; om; een' zaak; te regelen; en" als - nu * anderen het ook niet vermogen,

werpt men;de schuld op hen en dekt zi'chzelven met een Latijdsche; spreuk. :. -;V ' 1. Op het \ terrein \ van'de j wetgeving echter geldt die'spreuk niet.: Het zou er bedenkelijk uitzien,!als de wetgever zich daarmede tevreden ging stellen;: van hem worden daden, aanneembare gevorderd; hij is niet genoeg, dat hij die wil geven, maar hij moet zeook werkelijk geven. Anders kan hij wel thuis blijven,.— en dit kon de heer Dom'ela Nieuwenhuis' met z ij n voorstel ook.:.

■ Ged wo ngehwinkélnering! .Het Centrum en de Tijd-wijzen op het zonderlinge voorschrift/ dat r„de werkgevers zelven of personen, die tot hen in eemserlei dienstbetrekking; of in betrekking van bloedverwantschap of zwagerschap staan' en S een winkel - drijven of ,in een:' winkelnering, betrokken zijn, hun waren niet hooger mogen verkoopen dan" hun door, den burgemeester hunner gemeente zal worden voorgeschreven." .Volgens1 den Tijd gaat'men met debepa-' ling regelrecht op het socialisme aan.';:, -

g I „Kan het onzinniger ?",roept het blad uit.' ;In zekere klassen der maatschappij, bijzonder 'onder.' dè ■ neringdoenden, zullen weinig personen gevonden worden,die niet een vader, broeder,'zwager,.oom' of neef hebben, welke als „werkgever"- kan beschouwd.worden;En alle winkeliers, welke in dit geval verkeeren, zouden-op eenmaar „verdacht" worden-verklaard ;en -voortdurend; de prijslijst hunner artikelen moeten doen opmaken door. den burgemeester!"."". "ï "v 7 . ■ -\,-. •,..-'

"; Het Centrum'raadt,'gezegde neven "en nichten'■ aan ■ zich: vooreerst nog maar niet ongerust te maken:-' Als.' er i.voor zulk een denkbeeld een meerderheid, gevonden wordt in onze Nederlandsche Kamer, zullen er vermoedelijk wel-geeiv werkgevers en'geèri'arbeiders,; geen winkeliers en geen koopers meer zijn. '.:.' ..-.;.- -ï -■ »

-':', Gedwongen_wi n k e 1 n e r i h g! ' '■; Het Haagsche Dagblad betreurt het, dav, een-man-als de heer Domela Nieuwenhuis, door tot lid der Kamer-te worden- gekozen, haar meteen als door hem'ingediend voorstel kan lastig vallen. ; /Aan'wie daarvan'echter de schuld! .

'.■Voor de,doeltreffende beantwoording dier vraag .wende men zich haar een gedeelte van de antirevolutionnaire partij in het district Schoterland.T:'';.- •/■•- >.''rS.'>

■•'•, De Tweede Kamer -zali veel genoegen heb-; ben'.van dit sociaal-democratisch lid. De „na-' tionale i-tijd" 'zal,toch worden verknoeid,' "de; .werkman zal'worden',opgehitst,én aan'de' samenleving!daardoor een niet te vergoeden nadeel worden, toegebracht. 't ;;-■> «ïB-u-ii e jft.-de'KaTner kan wingen' stilzwijgehd;.voorbij gaan; thans moet over: zijn'«voorstellen .deftig; worden beraadslaagd: de afdoening van andere werkzaamheden wordtdoor zulk tijdverkwisten vertraagd..

'"'.'Mocht daarover dóór de antirevolutionairen •worden geklaagd,: dan zal. men, een deel van hen kunnen'toevoegen: I'as voulu George Dandin": Het is te hopen,l dat deze zomerles, anti-liberalen, die op den heer Nieu-' ■wenhuis stemden, en voor hen/die het hun' krachtig en onomwonden genoeg ontfaa'ddeu,. heilzaam:/zal ; wezen. \ln 1892..~, zoo niet vroeger. — zal van die ervaring dan de vrucfti" kunnen -worden geoogst. - .;■ :.-./ V ■ /•■"■"

; '.-; :;"; Zondag,'B Juli.' - ~y_ -?■ Nederüuitsche' Hervormde Gemeente.

-/' Ds. Astro,:; Oosterkerk,':1 voormiddag té'; 10 uren, Avondmaal. .;;; '••";: tr-t-';■.;•:;

<4 Ds.-Van de Hagt, Groote Kerk, voormiddag te ilO uren,' Avondmaal: Donderdagavond te 6 uren; .',■■',, .'■' ■:'■ : •',<.-■.--■.; '■ ..; ■-•.-' ; •;•• -'.':-'.■''.'.

•V:Ds: Krayenbelt, Groote:Kerk, namiddag te 2 uren, Dankzegging; Oosterkerk, WoenscTag-" voormiddag te 10 uren, (DeuteronomiumlV:29.)

r.' Ds. Van der Land, "Westerkerk, voormiddag 10 uren/"Avondmaal;,Groote Kerk, Dinsdagavond te'; 7. uren/:Gebed.^/v ■;.•,-'..::'...-_ ■ ','.,>k-'

: ï Ds.'t Laan/" Oostèrkérk, namiddag• té 2 uren,- Dankzegging.■■■'. ■'. . ■■».-.-■ ■ ... • ■." Ds.: Malcomesius,' namiddag te 2 uren, Cat.' 43

',;■'. Ds..-'Scheiier/- Prinsenkerk, .'s avonds te 6 uren,: Cat. 43.' ■. ;ï>. '-;'.''.■ , '.'"•■..' •

, f Jus..- ülfers,' Prinsenkerk,, voormiddag te: 10 uren. - ■ 7 ":-.:;'. • ;•-■"-'.

' Ds. Vos, Groote Kerk, 's avonds te; 7 uren, Gebed.'' ■-'-.; /.,.-.•.">. '■'.';■ -.• -..■■ > -■-• .-■"•■'l; *.•

£ i Ds. H. H. Bargev, predikant té Viaardingén • voor ds. Vinke, Zuiderkerk, voormiddag te 10

'Ds: 'Van, -Wijk. .Evang.- Liifch'erschê,'Geineente 'voormiddag te. 10 uren, Voorbereiding; 's avonds- te 6 uren, Avondmaal.', . Ds.. Jorissen, Rernonstr. iGêreformèerda !Gemeente,.voormiddag te 7a uren.' _ Ds. Hooykaas; voormiddag te 10 uren. . Da; Jobs. DysariucJc, Doopsgezinde Gemeente, voormiddag te 10.uren: . Mr. Bresaon, Eglise Réforinée. Wallonrie, ,jnatin a IQ lïeures." Rev. J. Irwin Brown iI.A.7 Scotch Church, inorn. at 10 Vj o'clock; even. at 6K o'clock. • Prayer Meeting Thursday even: at 8 o'clock. 'Rev. J. Attridge M.A., Church of England, merning at 11 o'clock; evening at.7o'clock. . Pfarrer E. Woltf, DeutscheEvang. Gemeinde, .YorüüttagalOM M Ereitag-Abends 8Uhr, Gotteadienst, in derSacristei der Kirche. Do heer Schenk,, Hoogdeutsche Ger.' Ge-" ■meénte, voormiddag te 10 uren..'" Christelijk Gereformeerde Gemeente. „ Ds. Entingh, Kerkgebouw Hoveniersskaat, voormiddag te 10 uren; 's avonds té 6 uren; "Woensdagavond te 6, uren. Ds. Klinkerfc, rKerkgebouvv Raampöortlaan. voormiddag te 10 uren; 's avonds te6 uren. Ds. Notten,' Kerkgebouw Goudsche voormiddag te 10 uren; 'savcjnds te 6 uren. Es. r. d. Mast, predikant te Nieuwendam, ■ Evangelisatie-Lokaal. „Schooneberg", voormiddag to'10 uren;'s avonds te 6 uren. . Nöderduitschc. Gereformeerde Kerk/ (doleerende.) Ds.-Lion Cachet, Verkooplokaal (Oost-Sinuol), voormiddag te 10 uren; Gebouw Kruiskade, 's avonds.te 6 uren, Doop. Ds. Geesink, Gebouw „De Hoop" (Coolvest), .voormiddag.te 10 uren, Avondmaal; Verkosplokaal (Ooat-Singel), 's avonds té 6 uren, dankzegging. Deheer J.W.Verhaar,GebouwICrüiskade, .voormiddag te 10 uren. Ds. Van Veelo," Gebouw, „Da Hoop" (Cool,vest), Dinsdagavond te 7 uren, Doopbediening. Da; D. B. Van Smalen, Hoorderkerk, Qiid- Gemeente, Weenaplein,vqormiudag to uren; 's avonds te 6 uren. De?, Van der Velde, Gereformeerde gemeente, Van Alkemadestraat Ho. 24, voormiddag te 'XQ uren, 's avonds te 6 m-en. Kralingen. Ds. H. Metz, pre.dikant te Schiedam, Nederd. Hervormde Kerk, voormiddag te 10 uren. Yoorbereidiss D3. Crousaz, 'saYonds7 te 6,uren, Avondmaal. Hulpkerk Kralingsche Voer, Geen dienst.' ■ Nederduitsche, Gereformeerde Kerk R (doleerende.)' Lokaal > Dijkstraat, 196. . JU3.;Schaafsma, voormiddag te 9i/a uren; "3 avonds tö 6 uren. - Delftshaven* Ds. -Ubbink, Nederd. Herv. Kerk, voormiddag te 9y3 uren, Bediening :van bet H. Avondmaal; 's avonds te 5j£ lüi'en, Daiïzegging na het H. Avondmaal. Ds. G. X Vos Flz., predikant te Rotterdam, 'Hulpkerk Goavernestraat, voormiddag te Q'/i

p|'Ma deGodsdienstoefenihg Half-jarigeSchaalfoöllecte aan de huizen, in het belang der Kerk. - \. Nederduitsche: Gereformeerde Kerk: ■■ \'':. % : :"".." -.'..' '■•■.' "s"- ":-':..- Lokaal: rJongelings-Veréehiging. v- ' ? De. heer C.; Boon, -.van v's-Gravesande, Dins» dagavond te*B uren. ;-; . =■ ■;

Charlois. Ds. Post, Nederd. Hervormde Kerk,1 voormiddag te9K .uren;\Voorbereiding.Vï; ■-; ..-; Ds.'j Van den; Steen,*'s avonds; te s}£.uren,-

".' Katendrecht.Ds. C/Kuiper,Chrisï Gêrèform* Gemeente,' voormiddag te 9k uren;''s avonds te 5 uren.. ,-.---.- - >t.. -: ■ '-•■, .-:': • ..;;.'.-.;

. Feijehoord."■ De heer A: Pelsma, van Kralingen, ; Ned/ Herv.. Kerk, voormiddag te 10 uren. ~.De,;heer S. A. Schilstra, Godsdienstonderwijzer,-.'s avonds te 6 uren.,; ~' r.€