Nieuwsblad van het Noorden

(Advertentie) fleuren diaroUtlj^ ca 2 stuks V CT 100 #>I ( 36 opn. J X 3 -X (3 stuks: 1 "u \A z==xjmffi inkl. ontwikkelen tel!! foto steenmeyer L«flBB ——' 3=== Groningen: Herestraat 44 - tel 050-122041

Eerst in de keien en toen de voorraad uitgeput was op de keien. Dat gold aan het einde van de vorige eeuw zo ongeveer voor ene groot aantal werklozen in de stad Groningen. In 1880 had het gemeentebestuur een Commissie van Algemeenen Onderstand in het leven geroepen. Het was een aanzet om iets te doen aan de seizoenwerkloosheid. Tot de taken van de commissie behoorde het uitzoeken van werkverschaffingsprojecten. Een van die projecten was toen al lange tijd het keienkloppen in het Sterrebos geweest. Dat kloppen was al sinds het midden van de vorige eeuw een middel om werkloze Groningers nuttige arbeid te laten doen. De voormalige Linie van Helpman had genoeg stenen om enige honderden mannen te laten delven en kloppen. De gebroken keien werden aan de gemeente Groningen verkocht en gebruikt als grondstof voor de wegenbouw.

In 1852 konden de mannen hun lusten botvieren want toen werd een spectaculaire vondst gedaan in de vorm van een deksteen, die in grootte niets onderdeed voor de zwaarste dekstenen van de hunebedden in Drenthe. Voordat de mannen met hun klopwerkzaamheden konden beginnen werd de hulp van de genie ingeroepen om de steen te laten springen. De kloppers verdienden meer dan hun collega's, die de stenen moesten delven. Tot 1860 leverde de groeve in het Sterrebos voldoende materiaal maar daarna moesten de keien van el-, ders komen. In 1907 kwam in het Sterrebos een einde aan deze arbeid en werd het werkterrein verlegd naar een terrein aan het Noord Willemskanaal. Na de Eerste Wereldoorlog was het met deze vorm van werkgelegenheid gebeurd. In 1912 lanceerde de groot-in-

dustrieel J.E. Scholten het idee om werklozen in te zetten bij de aanleg van het Stadspark. In een brief aan de commissie omschreef hij zijn idee: „Voor de werkzaamheden die verricht moeten worden aan het Stadspark, zijn dezen winter en wellicht ook in de volgende winters tal van handen noodig voor het graven van afwateringen, het aanleggen van lanen, het ophoogen van grond etc." Het idee werd opgepakt. In de jaren 1920-1926 werden honderden werklozen ingezet bij de aanleg van het park. De beloning was minimaal en het graafwerk zwaar. Dat verklaart ook waarom velen morrend aan het werk gingen, ook al omdat zij dit werk niet gewend waren. Maar er werd wel veel tot stand gebracht. De grote vijver werd uitgegraven, de fundamenten van het paviljoen gelegd en het terrein , van de 'harddraafbaan' geëgaliseerd.

De aanleg van het park was een van de projecten van de Centrale Werkverschaffing, die in de jaren twintig in de provincies Groningen en Drenthe de gemeentelijke werkverschaffing had vervangen. Over andere projecten - daarbij ging het voornamelijk om grondwerk in de provincie - werd door de werklozen met veel afschuw gesproken. Bekend is bijvoorbeeld een project in Westerwolde dat bekend werd als 'de Hel van Jipsinghuizen' en waarover Cees Stolk een boek schreef (Noorder Rondblik 27 januari 1989).

Over de ellende in de stad Groningen in de afgelopen honderd jaar gaat de tiende aflevering van „Als de dag van gisteren" die als ondertitel „Honderd jaar kansarme Groningers" heeft en morgen verschijnt. Historicus Jan Ruyne 'knipt en scheert' niet alleen de beroerde situatie van de Stadjers aan het einde van de vorige en het begin van deze eeuw, ook wordt aandacht besteed aan de actuele situatie. Armoede is een relatief begrip want ook in deze tijd zijn er nog mensen, die het niet zo goed hebben. In de jaren vijftig verdween de armoede; ons land werd een welvaartstaat met werk voor bijna iedereen. De oliecrisis in het begin van de jaren zeventig gooide echter roet in het eten. De werkloosheid keerde terug, vooral onder de oudere werknemers, die in verschillende bedrijfstakken moesten afvloeien. Vooral de ondergang van de Groninger confectie-industrie kwam hard aan.

Maar met de armoede van honderd jaar geleden was het toch heel anders gesteld dan anno 1989. Met name de woonomstandigheden waren toen erbarmelijk. De wallen lagen er nog en vooral in de buitenste ringen van de oude binnenstad lagen veel rommelige buurtjes zoals het Oude Bosch. Daarmee bedoelden de Stadjers de buurt tussende Driemolendrift tot achter de Zuiderkuipen. Het stukje stad tussen de Driemolendrift en de Herepoort heette officieel het Nieuwe Bosch maar werd meestal Oude Bosch genoemd. De vele kleine woningen hadden meestal niet meer dan één kamer waarin de hele familie zich met honden, katten en kippen door het leven sloegen.

Comfort was er natuurlijk helemaal niet en daarom bracht de gemeente de allernoodzakelijkste voorzieningen aan. Er waren openbare privaten, tonnen met brillen, die langs de muren stonden opgesteld._ Het schuine af-

dakje er boven, bedoeld als enige beschutting en om te voorkomen dat men op debril ging staan, was zo laag aangebracht dat de gebruikers zich als het ware dubbel moesten vouwen. Daarom bleef de huiselijke po populair. Was deze vol dan gaf men nog eerder de voorkeur aan een sanitairte stop voor de voordeur dan gebruik te maken van de publieke ton.

De slechte woonomstandigheden waren vooral een doorn in het oog bij de begin deze eeuw opgerichte „Vereeniging tot Opruiming of Verbetering van Slop- en Gangwoningen". En ook het al oudere Bestuur der Armenwoningen van het 'Algemeen Diaken Gezelschap der Ned. Hervormde Gemeente' te Groningen zette zich in voor verbetering van de woonomstandigheden. Dit bestuur bouwde huisjes en honderden kamers in verschillende wijken van de stad. Op aandrang van de jongere vereniging werd in 1918 met kracht aangedrongen op sloop van de krotten. Het leidde tot een bescheiden opruiming.

Ruyne's bijdrage is niet de meest vrolijke aflevering in de serie maar wel één, die een goed beeld geeft van de omstandigheden waaronder de armlastige Groningers door het leven gingen/gaan.

• Het Achterstraatje dat evenwijdig liep aan de Nieuwe St. Jansstraat omstreeks 1930.

# Automobilisten kunnen vanaf morgen weer een stukje sneller vanaf Groningen naar Nieuweschans reizen en uiteraard ook omgekeerd. Dan wordt namelijk het verdubbelde baanvak van de rijksweg A 7 tussen Sappemeer en het kruispunt Zuidbroek in gebruik genomen. De laatste lagen asfalt op het vier kilometer lange baanvak zijn inmiddels gelegd. Vandaag wordt de belijning aangebracht en worden de verkeersbordengeplaatst. Onder het oude kruispunt bij Zuidbroek komt een tunnel voor het doorgaande verkeer tussen Noorbroek en Zuidbroek. Het zal nog enige tijd duren alvorens die in gebruik wordt genomen. Tot die tijd moet het verkeer gebruik blijven maken van een gelijkvloerse noodkruising met verkeerslichten. (Foto: Ida Mulder)

Van een onzer verslaggevers

HOOGEZAND-SAPPEMEER - Bij een frontale botsing op de kruising van de Geraniumstraat met de Salviastraat in Sappemeer is gisteravond de bromfietser RA.B. (16) uit Sappemeer gewond geraakt. Hij reed met zijn bromfiets door de binnenbocht van de kruising en knalde frontaal op een tegemoetkomende auto, bestuurd door J.D. uit Sappemeer. De bromfietser is met een gebroken been afgevoerd naar het Academisch ziekenhuis in Groningen.

Van onze justitiemedewerker

WINSCHOTEN - De politierechter in Winschoten heeft gisteren de 30-jarige H. K. uit deze plaats veroordeeld tot 30 uur

dienstverlening wegens diefstal en bedreiging van politieambtenaren. De verdachte G. W. (36) uit Oude Pekela, die tevens voor de diefstal terechtstond, werd vrijgesproken wegens gebrek aan bewijs.

De beide mannen waren betrokken bij een diefstal van een slijpmachine uit een bedrijf in Veendam in december van 1988. Hierbij werd H. K. betrapt. De ander had zich alleen schuldig gemaakt aan verdacht om zich heen kijken, constateerde de politierechter mr. R. Giltay gisteren. Een veroordeling kon dan ook niet volgen.

Bij de arrestatie van H. K..enkele dagen later.had deze de agenten met een keukenmes bedreigd. Zij hadden hem naar boven willen volgen om hem daar in de gaten te houden terwijl hij zich ,voor het vertrek zou aankleden. Hij weigerde dit om zijn vriendin boven te beschermen. "Sinds de moord op mijn zus, enkele jaren geleden, bescherm ik mijn eigen mensen als een roofdier", verklaarde hij gisteren op de zitting.

De politierechter verwierp het verweer van de raadsman van de verdachte als zou er sprake zijn geweest van noodweer. Er bestond volgens hem geen enkele reden om met het keukenmes te zwaaien. De agenten hadden hun pistolen pas getrokken nadat H. K. met het voorwerp op hen afkwam.

Bij de uitspraak werd het mes verbeurdverklaard.

Van een onzer verslaggevers

GRONINGEN - De bedrijvigheid in de provincie Groningen neemt toe. Dit blijkt uit de jaarcijfers over 1988 van de Kamer van Koophandel Groningen. Het aantal ingeschreven bedrijfsvestigingen is in de 22 tot dit kamerdistrict behorende gemeenten in totaal met 38 gestegen. De vergelijkende cijfers over 1986 en 1987 geven aan dat er in 1987 ongeveer 70 bedrijven nieuw werden ingeschreven.

In het district van de Kamer van Koophandel Groningen, waar naast de 22 min of meer tot Noord-Groningen gerekende gemeenten onder andere ook de stad Groningen en het Westerkwartier toe behoren, daalt het inwonertal, maar neemt het aantal bedrijfsvestigingen toe. Dit komt overeen met de provinciale cijfers. In 1988 is de werkloosheid in" het kamerdistrict Groningen opgelopen tot 25.775 ingeschreven werklozen: 24,9 procent. In 1987 werden nog 1035 werklozen minder geteld. Opvallend is dat stijging van de werkloosheid geheel op rekening komt van het rayon Groningen. In de rayons Uithuizen, Marum en Delfzijl nam de werkloosheid iets af. Hierbij moet worden aangetekend dat het rayon Delfzijl beperkt is tot de gemeenten die deel uit maken van het kamerdistrict Groningen. De gemeente Delfziil bijvoorbeeld valt onder de Kamer, van Koophandel voor Zuid- en Noordoost-Groningen te Veendam. Van de 22 gemeenten die behoren bij de kamer van Koophandel in Groningen hebben er dertien te maken met een dalend inwonertal en negen juist met een toename. In vier gemeenten daalde het aantal bedrijven ten opzichte van 1987. Dit zijn Baflo (-2), Leens (-8), Slochteren (-12) en Winsum (-2). In Eenrum en Loppersum veranderde er in één jaar niets. De andere gemeenten kregen in 1988 allen meer bedrijven binnen de grens: Adorp (+3), Appingedam ( + 11), Bedum (+6), Bierum (+6), Ezinge (+2), Hefshuizen (+6), Kantens (+2), Kloosterburen ( + 1), Middelstum (+1), Oldehove (+4), Stedum (+4), Ten Boer (+4), Ulrum (+2), Usquert (+4), Warffum (+3), 't Zandt (+3).

Van onze correspondent LAUWERSOOG - "Heeft Groningen de toeristen niet genoeg te bieden? Is Groningen als vakantiegebied onbekend? Wat een flauwekul", zegt Henk Cats.i eigenaar van de camping Lauwersoog. Haast smalend spreekt hij over onderzoeken die de afgelopen weken het licht zagen. Daarin werd uitgelegd dat het vakantiegebied Groningen bij de Nederlandse toeristen onbekend zou zijn en dus vermeden zou worden.

Henk Cats, van oorsprong kapper aan de Vismarkt in Groningen, hing twee jaar geleden de pij aan de wilgen. Hij kocht een camping met een oppervlakte van elf hectare in Lauwersoog over. Een camping die zich wat betreft onderhoud en exploitatie in een neergaande spiraal bevond. Cats zocht een nieuwe uitdaging: "Ik ben van vader op zoon in het kappersvak gerold. Op een bepaald ogenblik heb je er genoeg van en zoek je wat anders", zegt hij. "Ik geef nu leiding aan het bedrijf dat uit die neerwaartse spiraal moest worden gehaald." In de werkkamer van de campingbeheerder staan, boven de Leitz-ordners met de papierwinkel van zijn bedrijf, de bekers en medailles die hij als kapper in de loop der jaren in de wacht heeft gesleept. Hoe beoordeelt deze toeristische ondernemer de ontwikj kelingen in deze bedrijfstak? Cats • haalt er de cijfers over de maand • toei bij. Opvallend is het feit dat ; de helft van de campinggasten in : Lauwersoog uit het noorden van . Nederland afkomstig is. Oostelijk en zuidelijk Nederland zijn goed voor ongeveer één derde van de gasten, terwijl westelijk Nederland slechts voor tien procent tekent.

"Dat zijn slechts de cijfers uit het voorseizoen", verduidelijkt Cats. "Op dit moment ben ik helemaal volgeboekt. .Ik schat dat ruim 35 procent van de gasten op dit moment uit Frankrijk, België en Duitsland afkomstig is. Deze cijfers tonen volgens mij aan dat het een fabeltje is dat het vakantiegebied Groningen niet bekend zou zijn. Hooguit kun je stellen dat de aantrekkingskracht van Groningen in het westen van Nederland achterblijft. Zulke cijfers waarmee wordt aangetoond dat slechts één procent van de toeristen in Nederland van mening is dat Groningen wat te bieden heeft, dat zegt mij totaal niets."

Volgens de campingexploitant zouden de instanties, die zich met het toerisme bezighouden, zich veel meer inspanningen moeten getroosten om meer van de toeristenstroom te kunnen profiteren. Cats: "De sterke kant van Groningen is de rust die men de toeristen kan bieden in combinatie met een actieve, sportieve vakantie. De rest van Nederland is volgebouwd met pretparken. Zeeland is één grote kermis. Daar zijn er voldoende van. Men zou wat Groningen betreft zeker niet in die richting moeten zoeken. Slecht in Groningen is dat men geen goede informatie over de toeristische mogelijkheden voor handen heeft. Ik hou er niet van om anderen te bekritiseren, maar dit is een duidelijk een hint in de richting van de provinciale VVV", aldus Cats."

Het steekt hem verder dat een aantal plaatsen in de provincie Friesland veel meer profijt trekt van de toeristen die in het Lauwersmeergebied verblijven dan Groningen. "Je ziet dat men naar Dokkum trekt, omdat die plaats gezellig is en een breed assortiment aan winkels en activiteiten heeft te bieden. Ik denk dat een aantal plaatsen rond het Lauwersmeergebied in de provincie Groningen zich zou moeten bezinnen over de vraag hoe men die mensen naar zich toe kan trekken. Men laat een markt links liggen. Daarnaast zou men zich in deze gemeenten ook iets beter moeten realiseren dat Lauwersoog ook actieve steun verdient bij verdere ontwikkeling."

Cats doelt hiermee op twee feiten. Het busje dat als rijdende postkantoor van de PTT Lauwersoog aandeed is verdwenen, omdat het rendement ervan niet hoog genoeg was. Daarnaast blijft Lauwersoog ook verstoken van aansluiting op de kabeltelevisie, omdat de aanleg ervan eveneens niet rendabel zou zijn. Cats: „Men moet zich realiseren dat bij tijd en wijle ook iets extra's moet worden gedaan voor Lauwersoog. Zulke dingen dragen bij aan de verbetering van de voorzieningen die zo'n gebied de toeristen kan bieden."

•De vroegere stad-Groninger kapper Henk Cats en zijn vrouw voor hun camping in Lauwersoog. "Het is een fabeltje dat het vakantiegebied Groningen niet bekend zou zijn." (Foto: Frigro Fotopers)

ZIJLDIJK/TER APEL - Zondag worden twee Grunneger dainsten gehouden. De dienst in de Gereformeerde kerk te Zijldijk begint 's middags om half drie. De aanvangstijd van de bijeenkomst in de Kloosterkerk te Ter Apel is om zeven uur 's avonds. Beide diensten staan onder leiding van ds. E.J. Struif uit Oosterwolde.

WINSCHOTEN - Wegens het spuiten van spray in het gezicht van haar ex-vriend is gisteren voor de politierechter in Winschoten de 26-jarige F. v D. uit dezelfde plaats conform de eis veroordeeld tot een geldboete van 200 gulden. De verdachte, die werkzaam is in een café te Winschoten, was reeds meerdere keren telefonisch door de man bedreigd. Op eerste kerstdag van het vorig jaar kwam deze naar het café toe waar hij vervolgens een vriend van de verdachte bedreigde en vastgreep. Hierop spoot F. v D. uit een spuitbus met verdedigingsgas in het gezicht van de aanvaller. De man liep hierbij geen letsel op. De verdachte zei gisteren ondanks een toegangsverbod tot het café zich nog steeds door de man bedreigd te voelen. "Ik heb dat busje nog steeds. Komt hij nog eens, dan gebruik ik het weer. Hoe moet ik mij anders verdedigen ?"