„Drieduizend gulden", mompelde de gepensioneerde postbesteller. Hij hield z'n paarsige handen tussen z'n knieën gekneld alsof hij wou verhinderen dat ze nog meer geld over balk smeten. „Als mijn vrouw dat eens wist", zei hij, klakkend met z'n wit uitgeslagen tong in z 'n tandeloze mond, ~o, o, als mijn vrouw dat eens wist. Het is maargoed dat ze dit niet meer hoeft te beleven. Soms wou ik dat ik maar naast haar lag, dan kon me niks meer gebeuren".
iet zo somber", zei de buurvrouw, „het is per slot van rekening maar geld. Een been af, dat zou heel wat erger zijn ". Ze roerde haar koffie en keek tegelijk, met een schuin oog, naar de buurman. Hij was oud geworden. Een tijdje geleden zou een vreemde hem 65 jaar hebben gegeven inplaats van de 72 die hij telde. Maar nu. de ogen zo dof, de witte snor met een draad tabak erin moedeloos hangend over de trillende mond, leek hij wel tachtig. Hij richtte z'n hoofd op, angst flitste in z'n ogen. „Upraat er toch niet over?", vroeg hij, ~u mag er absoluut niet over praten. Met geen woord". Maar ze moet het wel weten", zei de buurvrouw zonder pardon, ~ze moet niet denken dat dat zomaar gaat. Ik ken haar, die zwarte Els. Overal schulden. En dan u ook nog uitplunderen. Het is een schandaal, zo 'n ouwe man als u. Wat deed u daar ook. Dat had ik u meteen wel kunnen zeggen dat dat misliep". ..Het was voor de gezelligheid", zei de buurman,,,altijd hartelijk, altijd de koffie klaar en 's avonds kaartspelen, dat had ik sinds mijn vrouw niet meer gedaan ". Sinds mijn vrouw, zei hij, nog altijd kon hij de dood niet noemen. „Wij doen niet aan kaarten", antwoordde ze, ~maar voor koffie engezelligheid had u toch ook bij ons kunnen komen. Hoe lang zijn we nu al geen buren". Hij knikte, weifelmoedig, balancerend tussen opstandigheid en schuldgevoel. „Al zo lang", gaf hij toe, „maar hier is het toch anders, altijd politiek, altijd vergaderingen. Of u bent weg, of ze komen biju thuis vergaderen". „Toch niet alle avondenI', zei ze, „maar goed, ik kan me wel voorstellen dat u daar naar toe trok. Ze heeft er een handje van om mannen te lijmen". ..O nee, dat was het niet", zei hij geschrokken, „het was gewoon de gezelligheid, verder niet".
Dat heeft u dan toch wel mooi drieduizend gulden gekost. U moet met haar praten, u moet eisen dat ze dat geld terugbetaalt".
~Ja, ja", knikte hij, „dat is een goeie raad, dat moest ik maar doen. Maar u praat er niet over hè ?" Plotseling was er weer de angst in z 'n ogen en na de angst was er de hondeblik van trouw en onderwerping. „Ik heb er zo lang mee rondgelopen", zei hij, „met niemand kon ik erover praten. Maar toen dacht ik aan u. lemand moet het weten, dacht ik, iemand moet mij raad geven. Ja, ik zal met haar praten, ze moet het teruggeven. Niet in één keer, dat kan ze toch niet, en dat hoeft ook niet, maar ze moet het teruggeven. Als ik daar welkom ben, als het echt om de gezelligheid is, dan zal ze dat toch begrijpen, denkt u ook niet'!" „Zij en begrijpen! Wat in haar voordeel is, dat begrijpt ze. Ach, het heeft geen enkele zin dat u met haar praat. Als Piet erbij is, dan misschien. Weet hij ervan, van al dat geld dat ze van u heeft geleend? Natuurlijk weet hij dat. Het is een komplot tussen man en vrouw''. „Dat geloof ik niet. Piet is eerlijk, - maar hij heeft pech, wat kan hij eraan doen dat hij het aan z 'n rug heeft. Maar als ik kom, zet hij de doos met sigaren op tafel. En ik krijg er op z 'n tijd een borrelt je. Ik hoef maar te kikken of hij pakt de fles al uit de kast''.
„Ziet u nou wel?", zei ze, „hij legt u net zogoed in de watten. Maar al die verwennerij, dat betaalt u zelf en de helft van het huishouden erbij. Natuurlijk zit hij in het komplot. Hoe komt het anders dat u altijd met kaarten verliest. En waarom moet dat om geld. Wie heeft dat uitgevonden". Hij trok met z'n schouders. „Dat weet ik niet meer. Zij misschien. Of hij. Ik wou het zelf ook, het was veel spannender, ik wist niet dat een paar dubbeltjes zo opliepen". „U moet naar de politie gaan", zei ze hard, „praten met die twee, dat helpt niks. Ik weet toch hoe ze is, die Zwarte Els, ze heeft het hier ook geprobeerd. Eerst neemt ze de vinger en dan de hele hand. Het begint met het lenen van een kopje suiker, maar na een maand moetje vragen of je je eigen stofzuiger misschien even mag gebruiken". „Politie?", vroeg hij bleek van schrik, „meent u echt nee, nee, dat kan niet, ik heb immers geen bewijzen, alles ging in goed vertrouwen, tot de kinderbijslag komt, dat zegt ze steeds, maar als het zover is, dan is ze het vergeten. Wat kan de politie daaraan doen. Niets toch, ik m0et....". Hij zweeg abrupt, staarde naar het raam, ze volgde geschrokken z 'n blik. Daar, achter het glas, was het lachend gezicht van Els, het zwarte piekhaar onbekommerd voor de brutaal grote, diepzeezwarte ogen, de hebzuchtige hand vriendelijk tegen hen wuivend. Ze liep alweer verder, zonder plichtplegingen kwam ze achterom. De twee staarden elkaar aan, de oude man vertwijfeld, maar zij vervuld van haat tegen haar mooie, levenslustige door en door verdorven seksgenote. „Zeg het nu", siste ze,,, verlang het geld terug, nu hebt u een getuige".
De deur zwaaide open, de kamer was in eenmaal vol licht. „Hoi", riepze, ~net op tijd voor de koffie zie ik ", en luidruchtig plofte ze in een stoel. De oude man kon geen oog van haar afhouden, een lachje van innige tevredenheid speelde om z 'n mond. ~Goed dat ik je hier tref", zei ze tegen hem, „de melkboer wil poen zien en ik heb geen dubbeltje in huis. Heb je een tientje voor me te leen ?''.
~Ja, hoor eens even", zei de buurvrouw met te schelle stem, maar plotseling zweeg ze, verbijsterd toekijkend hoe de oude man als gehypnotiseerd z 'n portemonnee trok en zwarte Els, die verwonderd noch dankbaar was maar alles als de gewoonste zaak van de wereld beschouwde, een opgevouwen briefje van tien in de warme hand drukte.
"Gezelligheid BERICHT UIT 'T OOSTEREIND van Simon van Wattum". "Nieuwsblad van het Noorden". Groningen, 1979/02/07 00:00:00, p. 4. Geraadpleegd op Delpher op 08-07-2020, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011018713:mpeg21:p004
