De tijd : dagblad voor Nederland

ADVERTENTIE :v'vkn," • . . - ' /\ " Crokvitol j/ngl voor 1 [gezonde ik SISSI Meelvaten" Wsf Crokvitol bevat de meeste meervoudig SS,S|SS«v.- ftllftflgsi onverzadigde veteuren § _ <* " ■

EEN VAN DIE ZWAKKE PLEKKEN in het schema is het gevolg van een wijziging in de opzet van de bergingsoperaties. Was het aanvankelijk de bedoeling dat de drie van de maanreis teruggekeerde astronauten zich met Apollo-cabine en al aan boord van het hoofdbergingsschip „Hornet" zouden laten hijsen, later werd daarvan afgezien. Men wfl het risico niet lopen dat de kabels knappen en de cabine met >een harde smak in het water terugvalt, zoals in maart j.l. gebeurde met de cabine van de Apollo-9.

Bovendien zou een berging van de astronauten, terwijl ze zich nog in de cabine bevinden, wel 'eens aanzienlijk langer kunnen duren dan de totdusver gevolgde methode met de ai t een helikopter hangende mandlift en men wil de maanreizigers uiteraard graag een zeeziekte besparen. En dus zullen Aymstrong, Collins en Aldrin nu — evenals hun voorgangers in het Apolloproject — per inand-lift aan boord van een der bergingshelikopters worden gehesen, die. hen dan rechtstreeks naar de „Hornet" overvliegt, waar ze meteen overstappen in een plastic verblijf dat doet denken aan een roj/aal uitgevoerde caravan.

Dat is dan het begin van een 21 dagen durende quarantaine-periode, die officieel overigens al zal zijn begonnen met het sluiten van het toegangsluik van de maantaxi. kort voor de terugkeer naar. het om de maan cirkelende Apollo-moederschip. Het verblijf van de astronauten in het hypermoderne quarantainegebouw te Houston zal dan waarschijnlijk ook niet langer dan een dag of veertien omdat de terugreis van de maan en het vervoer van de mannen per schip, vrachtauto en vliegtuig naar Houston met elkaar ook al ongeveer een week in beslag zal nemen.

NOG Vóóß en tijdens de terugreis naar de aarde zullen de maanreizigers al verschillende maatregelen hebben getroffen om eventuele besmetting met lunaire micro-organismen te voorkomen. Zo zal een groot deel van de uitrusting die Armstrong en Aldrin tijdens hun onderzoekingen op het maanoppervlak hebben gedragen en die daarna overbodig is geworden — zoals bijvoorbeeld do plompe, isolerende overschoenen, de zware rugkoffers met de klimaatregeling, de Hasselblad-camera en de t.v.-camera op zijn driepootstatief — op de maan worden achtergelaten. Andere zaken — zoals fecalicn en dergelijke — worden, in plasticzakken verpakt, meegenomen en pas lateiachtergelaten in de maantaxi, wanneer deze al aan zijn lot is overgelaten en de drie astronauten de definitieve terugreis naar de aarde zijn begonnen in het Apollo-voertuig.

Vóór de koppeling nog van de opgestegen maantaxi met de Apollo zullen Armstrong en Aldrin duchtig schoonmaak houden, niet alleen met behulp van het ingebouwde lithium-waterstoffiltrcersysteem, maar ook met borstels en afzuigapparatuur. En bij het over-

stappen van de beide maanpioniers uit het landingsvoertuig in het Apollomoederschip. zal een constante luchtstroom uit de Apollo in de maantaxi worden geblazen, zodat de terugkerende astronauten als het ware ..in de wind op" door de verbindingstunnel moeten kruipen. Eerst echter zal Apollo-astronaut Mike Collins enkele grote „tassen" in de LM afleveren, waarin zijn collega's de containers met maangruis, bandopnamen en film- en fotomateriaal nog eens extra zorgvuldig verpakken. En het schoonmaken, afborstelen en filtreren gaat in feite door tot en met de landing in de Stille Oceaan. Dan pas komen er andere bezigheden •aan bod.

De drie in kikvorsuitrusting gestoken bergingsexperts die direct na de landing een diijfgordel rond het Apollovoertuig aanbrengen, zullen tegen mogelijke besmetting worden beschermd door isolatiepakken met een filter dat alle in te ademen lucht zuivert. Bovendien zullen ze ervoor zorgen dat er geen lijfelijk contact met de astronauten is. Twee van de drie bergingsexperts zullen zodanig positie kiezen op de drijfgordel dat de wind van hen afvoert, de derde overhandigt met een vlug gebaar de bundel met drie isolatiepakken aan de astronauten door het hoofdluik van de Apollo. Dat luik heeft hij kort tevoren even geopend om de maanreizigers de gelegenheid te geven het bundeltje naar binnen te halen en zich te verkleden.

Dit zijn de isolerende overschoenen van Neil Armstrong, die hij tijdens zijn wandeling op de maan heeft gedragen en daar ook heeft achtergelaten om het besmettingsgevaar alvast te reduceren.

ER ZULLEN bij aankomst van de astronauten op het dek van de „Hornel" geen NASA-officials, scheepsofficieren en andere hoge pieten klaar staan om de pioniers met een warme handdruk te verwelkomen. Integendeel. Het trio gaat meteen en zonder plichtplegingen door naar het mobiele quarantainestation waar ze al worden opgewacht door dokter William Carpentier en technicus John Kirsaki die ook tijdens het verdere onderzoek nauwelijks van hun zijde zullen wijken.

Een van de eerste onderzoekingen in de „caravan" zal betrekking hebben op de micro-organismen die de drie astronauten meevoeren. Kort voor hun vertrek naar de maan is voor het laatst een dergelijke „inventaris" opgemaakt. Nu kan men dus eventuele verschillen, d.w.z. ook de aanwezigheid van nieuwe organismen, vaststellen. De „caravan" is hermetisch gesloten en alle uitgaande lucht xoordt uiterst zorgvuldig gefiltreerd en de ruimtevaarders kunnen er hun isolatie pakken uittrekken.

Zodra de „Hornet" de haven van Ford Island (Hawaii) is binnengelopen, wordt de caravan met de vijf mannen per vrachtauto naar de luchtmachtbasis Hickham vervoerd en overgeladen in een C-133 transportvliegtuig, dat zijn kostbare lading naar het Ellingtonvliegveld bij Houston (Texas) overbrengt, vanwaar de laatste etappe — opnieuw per vrachtwagen — naar het quarantaine-station van het maan-ontvangst-laboratorium voert. Frecies dezelfde weg volgt de Apollo-cabine. De astronauten en hun twee begeleiders zullen het quarantaine-gebouw binnengaan door een plastic-tunnel die hermetisch kan worden aangesloten tussen caravan en quarantaine-station.

Als de metalen deur eenmaal is gesloten, zullen de astronauten én hun metgezellen volledig van alle andere leven op aarde zijn geïsoleerd. Hier zullen ze dan ongeveer twee weken blijven, niet alleen in gezelschap van Carpentier en Kirsaki, maar niet nog zestien andereu, zowel doktoren en technici, als mensen die belast zijn met de huishoudelijke werkzaamheden. Voor het maan-ontvangst-laboratorium geldt één strikte wet: wie het quarantaine-gebouw eenmaal is binnengegaan, zal er gedurende de volledige afzonderingsperiode moeten blijven, want er komt niemand uit. Slechts afgewerkte lucht zal het gebouw verlaten en dan nog pas na zeer nauwkeurige zuivering.

TOCH ZAL HET LEVEN er niet bepaald oncomfortabel zijn. De quarantaine-verblijven doen in meer dan een opzicht denken aan betrekkelijk luxueuze hotelsuites. Er zijn prettig ingerichte woon- en eethoeken, ruime slaapkamers en zelfs vertrekken voor het verrichten van lichaamsoefeningen. Daarnaast zijn er kantoorruimten voor de astronauten en hun begeleiders en laboratoria voor de doktoren, microbiologen en technici die de quarantaine van de maanvaarders noodgedwongen moeten delen.

Een van de prettigste dingen zal voor de astronauten overigens wel de conversatiezaal zijn met z'n grote (ook al weer hermetisch gesloten) glazen wanden, waardoor ze contact kunnen hebben met hun gezinnen; d.w.z. ze zullen elkaar kunnen zien en — zij het via geluidsinstallaties — met elkaar kunnen praten. Een omhelzing is er dan echt nog niet bij.

In een andere afdeling van hetzelfde gebouw worden intussen de meegebrachte monstertjes maanmaterie onderzocht en geanaliseerd door geleerden die — volgens de procedure die men ook in couveuses toepast — hun armen £11 hmiSen hebben beschermd met lange rubber-handschoenen, die in ronde uitsparingen van een dikke gla-

zen wand zijn bevestigd. Ook bij dit onderzoek, worden er nog allerlei voorzorgsmaatregelen tegen besmetting genomen. De containers met het maangruis zijn verpakt in een speciale soort plastic die eerst door ultraviolet-straling wordt gedesinfecteerd en pas daarna verwijderd. Vervolgen? worden dc containers gecontroleerd op eventuele lekkage en met spuitbussen ontsmet en daarna gaan ze naar een vacuümkamer, waar ze worden geopend.

Van onze ruimtevaartmedewerker SJOERD VAN DER WERF. ER IS IN DE VERENIGDE STATEN nogal wat deining ontstaan over de quarantaine-maatregelen waaraan de astronauten Arms4rong, Aldrin en Collins zullen worden onderworpen na hun maanreis. Volgens sommige biologen, onder wie niemand minder dan de gezaghebbende dr. Carl Sagan, zijn die maatregelen niel voldoen* en verre van waterdicht. Zij zijn weliswaar inèt de leiding van de NASA van oordeel dat de kans op de besmetting van de astronauten met op de maan voorkomende micro-organismen uitermate klein is. maar zij vinden ook dat er bedenkelijk zwakke plèkken in «te organisatie zitten, die men had moeten en kunnen voorkomen.

Via een gesteriliseerde plastic tunnel (rechts) gaan de astronauten na terugkeer van de maan op het dek van het schip in de mobiele quarantaine-trein waarin de maanyaarders tien dagen zullen worden onderzocht. Tegen die tijd zal het vliegdekschip in Honoloeloe zijn aangekomen, waar vandaan de overtocht naar Houston in Texas per vliegtuig begint.

In feite is die opening van het hoofdontsnappingsluik het enige zwakke moment in het schema. Hun zware, ongemakkelijke drukpakken dragen de astronauten dan overigens al- lang niet meer. Die zullen ze kort na het verlaten. van de parkeerbaan om de maan hebben uitgettokken en in luchtdichte verpakking hebben opgeborgen. Het aantrekken van de isolatiekleding kr>xtte de astronauten tijdens de training in de Golf van Mexico — waar de zee toen betrekkelijk kalm u-as — ongeveer vijf minuten.

En dan breekt tenslotte het moment aan dat de drie astronauten, gestoken in volledig isolerende, soepele plasticzakken en met voor het gezicht een soort gasmaskers die de uitgeademde lucht zuiveren, één voor één de cabine verlaten en overstappen in een aan de geblakerde Apollo bevestigd rubberbootje Nog tijden* het overstappen zullen de mannen door een der bergingsspecialisten met een krachtig desinfecterend middel worden bespoten. Ook de bodem van het rubberbootje en de naaste omgeving van het hoofdluik van de Apollo — inmiddels weer gesloten en vergrendeld — krijgen een dergelijke beurt met de spuitbus. De buitenkant van de isolatiepakken die de astronauten dragen, zal zelfs worden geschrobd, waardoor het desinfecterend effect van de siof beter zal kunnen zijn. Het zal dan ook tijd zijn geworden dat de kikvorsman die al die schoonmaakvverkzaamheden heelt uitgevoerd — in Amerika spreekt men al van dp „spuitbussen-show" — zélf nog eens grondig wordt ontsmet. De astronauten dobberen intussen op hun rubbervlot, dat waarschijnlijk — zodra eenmaal de laatste man per mand-lift in de bergingshelikopter is gehesen (het trio is met een transparante plastic-plaat afgescheiden van de piloot) n- door een der bergingsmensen zal worden lekgesneden en tot zinken gebracht.

Eerder verschenen artikelen In deze serie 21 en 28 juni, 5. 11, 12. 14, 16. 17 en 19 juli.

DAN PAS BKG INT ook het werkelijke onderzoek, waarbij , niet alleen allerlei analyses worden verricht, maar de monstertjes ook nog weer eens van alle kanten worden gefotografeerd. Sommige stukjes zullen naar een ondergrondse verdieping van het gebouw worden gebracht om aan stralingsproeven te worden onderworpen. Kortgeleden heeft dit stralingslaboratorium nog dienst gedaan bij het onderzoek van een in Mexico gevonden meteoriet. Ken interessant biologisch experiment wordt voorts het injecteren van bacterie-vrije muizen — die steeds in een volkomen steriele omgeving hebben geleefd — met deeltjes maanstof. Zouden er bepaalde reacties ontstaan, dan zouden die vrijwel zonder twijfel het gevolg moeten zijn van deze injecties.

En tenslotte begint dan de deling in uiterst kleine segmentjes voor geleerden en onderzoekingscentra over de gehele wereld. Er zijn 142 verschillende gegadigden voor dit materiaal, niet alleen in de Verenigde Staten — al blijft daar wel het overgrote deel van de oogst — maar ook in het buitenland, behalve de communistische landen.

DE ONGEVEER 7250 inwoners tellende gemeente Agcrola bij Napels heeft een brief aan de Amerikaanse president Nixon gestuurd met het verzoek een „stukje maan" te reserveren om huizen op te bouwen voor de zich snel uitbreidende bevolking van het dorp. Nixon mag dit verzoek overigens als nict-gedaan beschouwen wanneer de Russen eerder op de maan zouden arriveren dan de Amerikanen. Toch hebben de inwoners van Agerola kennelijk meer vertrouwen in de Amerikaanse maanplannen dan in de Russische. Er is namelijk niet ook een dergelijk verzoek naar het Kremlin gezonden. Hoewel — het kan natuurlijk ook zijn dat men er eenvoudig niet voor voelt om onder Russische supervisie aan woningbouw op de maan te doen ...

DE DRIE Apollo-astronauten, Armstrong, Aldrin en Colliris, zullen 13 augustus door de bevolking van New York worden ontvangen met de traditionele „tickertape"- parade. Men verwacht dat miljoenen inwoners op de been zullen zijn om de astronauten t« verwelkomen.

Op de avond van diezelfde dag zal president Nixon het ruimtevaarttrio en hun familieleden officieel ontvangen in het Century Pfaza-hotel in Los Angeles. Bij deze gebeurtenis zijn voorts allt andere Amerikaanse astronauten uitgenodigd.

De Russische academicus en directeur van het centraal sterrenkundig observatorium in de Sovjet Unie, prof. A. Michailov. heelt gezegd, dat de bodemmonsters van de maan de kennis van dit hemellichaam belangrijk zullen vergroten. Deze kennis zal echter weer nieuwe vraagstukken opwerpen, waarvoor nieuwe onderzoekingen nodig zullen zijn, zo meende hij.

De telefonistes van het Amerikaanse Bureau voor Ruimtevaart, NASA, hebben op de dag van de maanlanding naast vele honderden gelukwensen ook de meest vreemdsoortige telefoontjes t# verwerken gekregen. Een willekeurige greep:

— Een oude dame belde uit Canada naar Houston om de ruimtevaarders aan te sporen bloemen te planten op de maan.

— Fen man waarschuwde, dat de Russen met de Loena-15 een tweede Pueblo-affaire wilden ontketenen door de astronauten van de maan te ontvoeren.

— Een klein meisje moest worden gerustgesteld, dat ,de deur van de maantaxi niet voor de neus van de ruimtevaarders kon dichtvallen en hen buitensluiten.

— Een man deelde opgewonden mee dat de maan boven zijn huis steeds vroeger opging sinds de Apollo-11 er omheen draaide.

— Een telefonist stond op zijn democratische rechten en wilde per se met de mannen op de maan telefoneren. „Nixon heeft toch ook met hen gesproken, waarom ik dan niet?", betoogde hij.

De isolatie-periode, waaraan de drie astronauten direkt na hun terugkeer op aarde zullen beginnen, loopt waarschijnlijk 11 augustus af. Pas daarna zullen ze in de gelegenheid zijn hun vrouwen en kinderen te begroeten.

De Amerikaanse minister, voor huisvesting en, stedelijke ontwikkeling, Geörge-Romney,' heefr zich scherf) uitgesproken tegen een nieuwe ruimterace om een mens opiMars te brengen. „Ik ben niet tegen het onderzoeken van de ruimte", zei hij, „maar ik vind dat er prioriteiten gesteld moeten worden en die zijn niet in de ruimte maar op aarde te vinden".

Van onze ruimtevaartmedewerker NU DE AMERIKANEN de eerste poging hebben gewaagd om twee astronauten op de maan te laten landen en — na een kort verblijf op deze toch wel uiterst onaangename en ongastvrije xatelliet van de aarde —

veilig naar hun moederplaneet te laten terugkeren, is het wel interessant om in gedachten nog even terug te gaart naar de zomer van 1962. toen twee ingenieurs van Bell Aerosgstems een maanproject lanceerden dat reeds in 1965 ten uitvoer had kunnen worden gebracht.

Het voorstel omvatte de lancering van één ruimtevaarder in een betrekkelijk licht ruimtesehecpie — een sóórt kruising van Mercury en Gemini — per Saturnus I of 18-raket. Het voertuig zou zijn voorzien van een krachtige remraket (van het militaire Minuteman-type) en landingspoten, die het een behouden landing op de maan zouden moeten garanderen. Maar het zou niet in staat zijn, kort daarop weer naar de aarde terug te keren. Hiertoe zou het immers moeten zijn uitgerust met een krachtige startraket, voldoende brandstof en een hitteschild dat zou zijn berekend op de beproevingen van een terugkeer in de aardse dampkring met de zgn tweede kosmische snelheid, d.w.z. zo'n kleine 40.000 kilometer per uur.

Anderzijds wilde men de eenzame vri.iwilliKei ook niet zondci moer aan zijn lot overlaten. Vandaar dat men eerst voorraden voedsel, water, zuurstof etc. op het uitverkoren landingsterrein zou afleveren en mogelijk zelfs een soort schuilhut, waarvan de man bij zijn verblijf op de maan gebruik zou kunnen maken.

En de terugkeer? „Het zou wel eens een iaar of drie kunnen duren voordat hij met behulp van een intussen stellig geperfectioneerd (Apollo-)ruimteschip naar de aarde kan worden teruggehaald. maar in de tussenliggende periode zal hij in elk geval belangrijke en waardevolle wetenschappelijke onderzoekingen op de maan kunnen verrichten", aldus de experts van Bell Aerosystems.

KORTOM, een soort zelfmoordplan — gebaseerd op het streven dat de Amerikanen ten koste van alles eerder op de maan zouden moeten arriveren dan de Russen, die toendertijd nog steeds rechtstreeks op de maan leken af te stevenen. De ingenieurs van Bell gavtfi toe dat het een gevaarlijke onderneming zou worden, maar — zeiden ze — het zou aanzienlijk sneller en goedkoper zijn dan de uitvoering van de toen in voorbereiding verkerende maanplannen van de NASA. Bovendien — zo redeneren ze — zou het „beslist de enige manier" zijn om de Russen op de maan vóór te ziin en een spectaculaire ruimtevaartprimeur af te snoepen.

Overigens heeft dit uitermate riskante en — als u mij vraagt — vrij immorele en uitsluitend op prestigeoverwegingen gebaseerde plan gelukkig nooit genade gevonden in de ogen van het Witte Huis, het Congres en de NASA. hoewel ei — zoals later bleek — voldoende vrijwilligers waren die zich zonder bedenkingen voor dit levensgevaarlijke karwei beschikbaar zouden hebben gesteld. Later waren er ook geruchten dat de Russen een soortgelijk plan hadden opgesteld, maar daar is nooit iets van gebleken en de Russen zélf hebben die beweringen altijd met grote nadruk tegengesproken.