De tijd : dagblad voor Nederland

ADVERTENTIE Stëö&i»* / ' w; . >&&<. sjv^t&yAJS WfC/' ö '■ ' Behang is V.%tSp opwindend nieuw. $édW% UzM Behang is anders- m*J Kfip# In de staalboeken'7o mÈk van R&D. Jip Ontdek het nieuwe gezicht van bern(f :r**\ hang. In andere kleuren, opwindende L \v)/ s •) dessins en duurzame materialen. j!'W/ —' 1001 Mogelijkheden om uw kamer jjföYjp?c py ' *A\ 'Va oen verrassend nieuw gezicht te Ayy i/\- v '' vf w xi\ geven.Vraag ernaar bij uw leverancier. *V".~J De opwindende staalboeken '70 van ((% !j Rath & Doodeheefver. || rc^fr">l! / R&D - vooruitgang in behang. V&wOv^Jy /£?> — — —il p JJ

Van orue verslaggever AMSTERDAM, 27 febr. — De Nederlandse Comedie, profiterend van de rust die tegen haar aderende groepen haar hebben gegund, heeft mededelingen gedaan over dc koers, die zij in de naaste toekomst wil varen. Guus Oslei, ie directeur, uitdrukkelijk sprekend namens het hele gezelsvhap. /.ei: .Wij willen zijn in de eerste plaats een gezelschap van de Mtad Amstercam, een stad, die wij aanvoelen als het centrum van kunst en cultuur in dit land, en wij hopen in de gelegenhed te worden gesteld een cultuurbeleid te volgen dat niet mag worden doortruist door landelijke en daardt>or va»k andersgerichte belan- Hoe dat „.-tadsgezelschap" zich waar moeten naken vertelt Theun Lammert.se, drairuturg, voor drie maanden belast met Je artistieke leiding bij ontstentenis /an Han Bentz van den Berg. Hij ze[t: „Wij moeten alles in het werk stillen om een Nederlands :

GUUS OSTER .

DK lEDERLANDSE COMEDIE heeft opiieuw ccn artistiek beleid uitgestippeld en wereldkundig gem;i';ikt. Ik zou er best hoera bij willen roepen, mtar het verdrietige is, dat ik dat niet tan. Wat er nu geprobeerd 4aat worcen, is do verdere uitwerking van een lefeid. dat begin vorig seizoen op schrit is gesteld, op het einde ervan op wankele benen bleek te staan <»n al trgon te mislukken in het huidige rizoen. Dat beleid wordt nu opgekaleuterd, met als nieuwigheid, dat HugoClaus dank zij zijn „Vrijdag" tot de ee der artistieke altaren verheven worlt, dat die andere literaire heilige V. F. Hermans iets toegezegd heeft ep dat de ontijdig gestrande Nederlanise Nieuwjaarspremière van dit jaar, opgeschreven door Ed. Hoorruk en .lies Bouhuys (R.I.P. — vijftig jaar roerig Amsterdam) straks wel opgevoed zal worden. Een Nederlands repertoiu? is ons heil. roept Thcun Lammerse nu opeens. Toch is' de Nederlandse Comedie intussen met democratisering bezig, hoe moe.lijk het 'ook is om dat goed te laten fmetioneren, zegt Guus Oster. Maar va die democratie is er wel bewust gekozen voor de gezelschapsvorm. «p de eerste plaats werkzaam voor de stad Amsterdam. MAAI IS DAT NU WAAR? Wil de Nedetlmdse Comedie' echt iets betekenen vir Amsterdam? Nee, dat is niet waar. Guus Oster en de plaatsvervangende Theun Lammertse willen nog altijd >p een gemoderniseerde manier liet tmeel zijn negentiende-eeuwsc functic laten vervullen, zij willen aankomen bij de sociale of intellectuele elite. Guus Oster zegt bijvoorbeeld, dat ..vakbekwaamheid een allereerste vereUte s om via het toneelspelen datgene :e kunnen uitdrukken dat ons. hetzij maatschappelijk, en zo u wilt ook politiek, bekommert." En Theun Lamnertse zegt: „Onze belangstelling voor en betrokkenheid bij de ontwikkol in: in de samenleving spoort ons aan >m te zoeken naar theatrale tegenbeelden; wij hebben geen behoefte aan vvelk soort conformisme dan ook, maar we gaan er'ook niet van uit dat het n de eerste plaats onze taak is onze ontdekkingen om te zetten in politieke activiteit, ook al kunnen zij er aanleiding .toe geven." Zi< spelen alle twee. en ik ben ervan oveituigd onbewust, verstoppertje met de 'lezwaren, die agerende groepen en anderen tegen hen aangevoerd hebben. De artistieke leiding wil alles spelen dat een „tegenbeeld" geeft van wat er aan de hand is. zo lang er maar niet ech; gekozen hoeft te worden. Zij wil en de keuze overlaten aan het putJiek. Dit soort artistieke onpartijdigheid is, helaas, de dood in de pot vat het Nederlandse toneel. Het oriënteert -zich nog altijd op het vrij kleine pukliek, dat voldoende ingewijd is om ziel een eigen oordeel te vormen, en he trekt zich niets aan van al die anieren, die zichzelf niet in die artisticKe constructies kunnen herkennen. Is dat een basis, waarop een stadsgeze.schap kan functioneren? Natuurlijk niït. DE ARTISTIEKE leiding van de Nederlandse Comedie blijkt zich volstrekt afgesloten te hebben van alle k-itische opmerkingen, door wie dan o«k gemaakt. Zij is er in stilte van o/ertuigd, dat zij alleen kan uitmaken vat er aan de hand is. Zij verblijft nog a tijd in de negentiende-eeuwse ivoren Uren, gemoderniseerd wel maar toch riet voldoende anders om op het ogen- Hik nog wezenlijk tc kunnen functiotoren.

Ondertussen stond Ekseption swingend te wachten. Een wonderlijk gezicht hoe de dynamische leider van deze groep. Rik van der Linden, hoofdschuddend en handbewegend stond mee te leven op de maat van deze verrijkte Schotse dans. Maar de overname door zijn groep van de opgebouwde structuur viel mij erg tegen. I Louis van Dfjk bleef zich duidelijk! hoorbaar houden aan de structuur van j De Fesch' compositie; bij Ekseption deformeerde de zaak meteen. De Fesch werd in een hoek gedrukt en wat je! hoorde was Ekseption. En tevens bleek '< dat improvisatie een zeer gevoelige j kunst is. De tenorsaxofonist en de! trompettist (die overigens voortreffe-j lijk speelden in de Ekseption-nummers van voor dc pauze) vielen hier door dc mand. Een hoofdstuk apart was drummer John Engels van het trio Louis van Dijk. Het gemak waarmee hij allerlei ritmische patronen voor de dag kan toveren, was voor de pauze al duidelijk geworden. Maar in Experimusica gooide hij alles eruit. Hij legde bovendien van af het eerste begin de band tussen de verschillende muziekstijlen: subtiel meetikkend en strelend met het klavecymbelspel. en forse slagen (met sambaballen op de trommen) ter ondersteuning van Ekseption. Ondanks afkeurend nee-geknik van zijn triocollega-bassist, begon hij toch mee te spelen met Ekseption. Het liep uit op een totale verbroedering tussen beide slagwerkers, compleet met omruilen van zitplaatsen en een omhelzing midden op het toneel. . Er waren nog veel momenten van intense spanning in dit experiment. Laat ik er nog één noemen, want | schrijven over dit concert is eigenlijk' onzin. Louis van Dijk en Rik van der! Linden bouwden, ieder aan een vleu-' gei. een schitterend improvisatorisch samenspel op. waarbij zich uiteindelijk ook Ton Koopman voegde. Dank zij manipulaties van de geluidstechnicus was het ten volwaardig klinkend drietal, dat adembenemende dingen deed. Voor mij het hoogtepunt van de avond. Een tegenvaller vond ik dat het Barokensemble nauwelijks kansen kreeg om mee te improviseren. De instrumenten kwamen er gewoon niet boven uit. De hoboïst probeerde het even, maar zag de nutteloosheid al gauw in. De andere groepen letten; daar te weinig op. Voor een belangrijk deel lag dat ook aan de opstelling: de' barokgroep had in het midden moeten zitten. Concluüic: dit soort experimenten moeten vukcr worden georganiseerd. want het is opwindend, levend, echt. Het bewüs leverde de uitverkochte zaal door o|» sommige momenten, aangespoord door llik van der Linden, mee te klappen. Ik lieb nog nooit een concert bijgewoond waar zo intens met «Ie muziek werd meegeleefd en meegedaan. W'ut mij betreft had dit hele gebeuren, ondanks alle feilen en fouten zo op een plaat gemoeten. Dat er een markt voor is. werd bewezen door Kkseption, dat in de pauze een gouden plaat in ontvangst kon nemen. FRANZ STRAATMAN

EXPERIMUSICA, het chcmisch-i muzikale experiment dat gisteravond in de Jaarbeurscongrcs-1 zaal in Utrecht werd uitgepro-j beerd, is niet in alle opzichten een succes geworden. Maar wat kun je anders verwachten als een barokensemble (Musica da Camera), een jazz-trio (Louis van Dijk) en een popgroep (Ekseption) voor liet eerst proberen samen te gaan op basis van eenj stukje muziek van een Neder! landse componist uit de achttien-! de eeuw (Willem de Fesch) ? In ieder geval was het een geweldige ervaring dit te zien en horen gebeuren. De lustrumvierende Utrechtse studenten in de chemie kunnen niet hoog genoeg geprezen worden, dat zij deze gebeurtenis hebben weten te organiseren. De giga (oude Schotse dans) uit de tweede sonate, van De Fesch werd ingezet door de barokmusici (hobo, viool, clavecymbcl en cello) links op het podium gezeten. Om het geluid in' de grote zaal van dit' nieuwe Jaar-) beurspaleis te laten doordringen, werden instrumenten versterkt. Ken sierlijk muziekje. Louis van Dijk. met zijn bassist Jaeques Schots en slagwerker John Engels in het midden van het podium, nam het thema over waarbij de beide groepen muzikaal in elkaar vervloeiden. Totdat JLouis los kwam en werkelijk geweldige variaties ging! bouwen, soms fugatisch van opzet. Claveeynist Ton Koopman zou later,! toen de partij weer was teruggegeven een zelfde knappe prestatie leveren j met een rijkdom aan improvisatie en verdieringskunst. Hij kreeg er terecht een daverend applaus voor van de zaal.

Henri Arends, dirigent van het Noordhollands Philharmonisch Orkest, had zelf in Haarlemse platenwinkels geconstateerd dat de verkoop van platen met muziek va nßach en Beethoven omhoog was gegaan, dankzij de ..populaire" bewerkingen die Ekseption van deze grootmeesters heeft gemaakt. Bij de overreiking van een gouden plaat — in de pauze van het muzikaal „Experimusica" — aan Ekseptions leider Rik van der Linden zei Arends ook dat hij een groot concertpianist in de hippe musicus ziet.

Van onze correspondent DEN HAAG, 27 febr. — Voor het pionierswerk door Ulysses van James Joyce te vertalen, voor de vaak bijzonder vernuftige wijze en gelukkige vondsten waarvan de vertaling getuigt en voor het boek met aantekeningen, vrucht van jarenlange uitgebreide studie van de enorm geworden Joyceliteratuur, dat naast de 'vertaling is t '' • geschreven, is John VandenDergh do Martinus Nijhoff Prijs voor vertalingen van hot Prins Bernhard Fonds toegekend. Voorzitter prof. mr. W. de Gaay Fortman heeft hem de prijs, groot drieduizend gulden, tijdens een bijeenkomst in de raadszaal in Den Haag uitgereikt. In het juryrapport, opgesteld door Jacques den Haan, wordt ook gezegd dat de vertaling een bijdrage is „tot de James Joyce-kunde, door sommigen spottend genoemd de James Joyce-cultus." „Men kan er zeker van zijn", aldus Jacques den Haan, „dat de vertaling ondanks de taalmoeilijkheden vooral aan de Amerikaanse universiteiten terdege onder de loep genomen wordt. Men zal daar speuren naar nieuwe interpretaties en naar de manier waarop de vertaler zich uit een eindeloze reeks moeilijkheden heeft weten te redden, hoeveel van de talloze valkuilen hij heeft vermeden en in hoevele hij blijde cn argeloos is getuimeld." In zijn dankwoord merkte John Vandenbergh op dat (ook de literaire) vertalers in de toekomst gedwongen zullen worden tot een grotere samenwerking in een soort vertalerspool, vooral omdat de steeds meer voorko| mende technische beschrijvingen alleen door deskundigen op het betrokken gebied te begrijpen zijn. Over de literaire vertaler zei hij dat zijn werk geslaagder wordt naiumute er meVr""arfifti!6rt' fc' f\i.<;?en schrijver on vertaler. De vertaler kan meegevoerd worden •> elfde „stroom v;in bewustzijn" waarin de auteur zich tijdens het schrijven van | zijn opus bevond, alle ontastbare facto- I ren als het ware aanvoelen, de drang : en dwang van de schrijver absorberen ! en zodoende, zeker naar de geest, een ! van die bijna perfecte vertalingen leveren die we in de literatuur helaas te zelden aantreffen, aldus Vandenbergh.

NEW YORK, 'J 7 febr. — De Amerikaanse pionier van de abstracte schilderkunst Mark Rothko (60) is woensdag dood in zijn atelier in New York aangetroffen. Rothko had vorig jaar een hartaanval gekregen en was de laatste maanden zeer depressief, aldus vrienden. Marcus Rothkowitsj werd 23 september 1003 als zoon van een joodse apotheker in Dwinsk (Sowjet-Unie) geboren. Het gezin emigreerde naar de VS toen hij tien jdar was en vestigde zich in Portland (Oregon). Rothko beschouwde zichzelf als een autodidact. Zijn eerste tentoonstelling was in ] llt'Jd in New York. Pas rond 1950 vond; zijn werk erkenning.

ALBERT WOLFF. diligent en componist, is in Parijs op 86-jarige leeftijd jverleden. Hij was achtereenvolgens muzikaal leider van do „Opéra Comiiur". orkestleider van de Parijse opera m van de Metropolitan-opera te New Vork. Hij had grote internationale bekendheid. DE FRANSE PRIJS voor poëzie de Francois Villon-prijs, is dinsdag toegekend aan mejuffrouw Vera Feyder voor haar bundel „Pays d'absence." Aan de prijs is een bedrag van 500 frank verbonden. Vera Feyder is van Poolse afkomst. Zij genoot haar opvoeding "in België en is thans medewerkster van do Franse radio en televisie. Ze is ook toneelspeelster.

Drie modestijlen van de Nederlandse schoenenindustrie. Oma- Stijl bovenaan, leuk bij maxi. Babyschoen met bewerkte metalen hak en gesp en de hoge wreefschoen met gaten opzij, brede hielband en forse hoge hak. DE NEDERLANDSE schoenenindustrie kwam gisteren voor het voetlicht met een doorsnede van wat er straks in de winkels aan zomerschoeisel te koop zal zijn. Wat leest en hak betreft lopen ze wel wat achter bij Parijs. Begrijpelijk. Het is nog allemaal bijzonder zwaar van opbouw. Dc r.eus, rond, vierkant of schuin verlopend, js erg opgehoogd en stomp, af en toe zelfs iets wippend: jubeltenenachtig. Parijs voelt veel voor de open neus, maar hier was zowat alles potdicht van voren. Opzij niet. Daar waren flinke uitsnijdingen. Als er een open hiel is dan is de hielband breder dan vroeger. Het hoog opgesneden voorblad met uitbundige versiering van metaal is strijk en zet in deze collectie. De hak is een klos, die laag of ook flink hoog kan zijn. Schuin, vierkant, afgeplat of rond, enorm breed of iets smaller, alles kan met de hakken. Maar dit gaat dikwijls ten kosten van do fijnheid en het evenwicht in de verhoudingen. Modieus het nieuwste, vooral In ver» band met de doorbrekende maxlraode zijn de „oma-stUT-schoenen en de zachte baby-achtigc modellen. De omalijn heeft een veel smallere neus, sierlMker hnkvorm en hoge smalle of brede wreef, of T-banden. De babyschoen is van heel zacht leer of suède, soepel en met een kinderlijke ronde neus *n lage hak. De kleuren: wit, veel rood, bruin, geel en voor suède lichtgrijs cn oud rosc. Geheel in de heersende reptielenrage liggend, zijn de prints op lak van krokodillen of slangenschubben. Een nieuwe vondst is het uitpoetsleer. Het leer wordt gepolijst zodat er flinke kleurverschillen ontstaan. Niet altijd mooi. Geeft een afgetrapt effect soms. Dc mannenschoenen waren voor Nederlandse begrippen gedurfd. Meer nieuws en fantasie was erin verwerkt dan vroeger bij mannenschoenen het geval was.

Dit bouwsel van haar en lucht is door de Haute Coiffure Frangaise bedacht om het silhouet van de maxi-vrouw in evenwicht te houden. Goed knippen is de kunst en wat mini-vague of modellen. En als het niet houdt: een pruik.

y (Van onze correspondent» UTRECHT, 27 febr. — ..Anti-depressieve geneesmiddelen kunnen zelfmoordpogingen in de hand werken, omdat de patiënt rond blijft lopen en niet meer onder directe medische controle staat", aldus dr. S. Nydam. lector, in de farmacopsychiatrie in Utrecht. Hij zei dit tijdens het congres „chemie en cultuur". Ook bij het rust-verwekkende nreparaat „librium" maakte dc heer Nijdam een kritische kanttekening. Hij zei dat dit preparaat wellicht te veel door mensen wordt geslikt die dit niet werkelijk nodig hebben, hoewel het een vrij kostbaar medicament is. ..Bovendien" aldus de heer Nijdam. „verdringt librium angst en gespannenheid. maar juist hierdoor kan een te grote dosis nonchalance en onverschilligheid ontstaan, die bijvoorbeeld in het verkeer kan leiden tot het nemen van overbodige risico's." Geruststellend liet dr. F. A. C. Nelemans (TNO instituut voor klinisch geneesmiddelenonderzoek) zich uit over het overmatig gebruik van koffie. Hij verklaarde dat de hoeveelheid caffeïne die men binnen krijgt (1 gram ML „1(I koffie) over zo'n grote periode (10* a 12 uur) verdeeld wordt, dat men beslist niet dezelfde A-stllt inert'1 hoeft te verwachten als wanneer deze gram ineens werd gebruikt. „Wanneer iemand zich lekker voelt na 10 koppen koffie zal ik de laatste zijn die hem hiervan af zal houden", aldus de heer Nelemans. Over dc z.g. „soft-drugs" stelde Dr. Cl. Edgar (antropobioloog) vast dat hij vanuit medisch oogpunt bezien vooralsnog geen reden zag iets te ondernomen tegen liet gebruik hiervan. „Wel", zo zei hij, ~ is het zo gevaarlijk dat dit spul alleen maar op dc zwarte markt verkrijgbaar is waardoor je nooit weet wat je in je handen gestopt krijgt. En als er dan handelaren tussen zitten die wat opium of LSD erin verwerken dan heb je natuurlijk de poppen aan het dansen." Daarom pleitte dr. Edgar er voor dat vanuit de medische wereld druk zou worden uitgeoefend om de wetgeving hierover te verbeteren, zodat dit soort risico's voorkomen kunnen worden.

BRUSSEL. 27 fcbr. (Reuter) — België rn Italië hebben Engeland, West- Duitslaml en Nederland laten weten dat zU willen meedoen aan het ultracentrifuge-projeet. I)c drie landen hebben de regering in Brussel echter meegedeeld, dat zü eerst onderling een akkoord willen tekenen en daarna België en Italië een aanbod zullen doen.

AMSTERDAM. :!7 febr. —' Ook het bestuur van de Vereniging van Toneelkunstenaars heeft zich solidair verklaard met de door de Vereniging van Letterkundigen ondernomen actie om enkele minimumeisen bij de Nederlandse Uitgeversbond te bedwingen. Het adviseert zijn leden in geen enkele vorm medewerking te verlenen aan de van 3 tot 11 april a.s. tc houden Boekenweek, zolang het conflict tussen schriivprs pn uitepvprs nipt is oneplnst.

j AMSTERDAM, 27 febr. — Op de veiling van gedecoreerd Chinees en Japans porselein en aardewerk bij Mak van Waay werden twee terrines in de vorm van zittende eenden verkocht voor f 52.000 op en een serie van vijf chine de commando borden voor i 16,000. Een paar chine de connnande borden met een mandarijnen» decor gingen voor f 4600, een paar eierschaal diepe borden voor ƒ 10.600 en een Amsterdamse bont bor I met een decor van het wonder van Zaandam voor J 7.000.