De tijd : dagblad voor Nederland

ARME LOUIS PAUL BOON, had hij het maai* gelaten bi.j zijn in cursieve lettertjes gedrukte, beroemd geworden bock „Kapel lekensbaan", ik had diepe bewondering voor hem gehouden. Was het maar gebleven bij de verpauperde strijd om een verloren jeugd-socialisme, bij de Weltschmerz, die tot uiting kwam in de televisie-uitzcndingen die ik «ver hem gezien heb, bij zijn trouwe journalistieke arbeid, maar nee Louis Paul Boon is ook beeldend kunstenaar, een combinatie die dikwijls met succes is uitgeoefend. .Jan Wolkers, Hugo Claus maar vooral Lucebert zijn er voorbeelden van. Bij Wolkers veranderden de thema's van zijn beeldhouwwerk ingrijpend sedert hij als schrijver zijn opgekropt gemoed kon luchten. Bij Claus en Lucebert trof mij altijd een sterke eenheid van beide expressie-vormen. Vooral bij Lucebert kun je spreken van de schilder óf de dichter, heel zijn temperament ont-

laadt zich in eenzelfde brandpunt. Bij Louis Paul Boon is dat anders. Hij fabrjekt of knutselt kastjes in elkaar en daarin spelen zich half literaire tafereeltjes af met naakte poppetjes van papier-maché. Het geheel bespoten in een blauw-groenig grijs met allerlei illustratieve elementen toegevoegd. Het maakt een kinderlijke indruk. Nit kinderlijk in de trant van de zondagsschilders of primitieven, eerder onvolgroeid, bijna puberachtig. Het is alsof Louis Paul Boon zijn frustraties toch niet van zich heeft af kunnen .schrijven. Ik was daar erg verbaasd over.

„De Meikevers" van Louis Paul Boon.

OP DE TENTOONSTELLING in de Doelen te Rotterdam (tot 12 maart) hangt een aantal van zijn kastjes. Aangezien ik in diverse interviews L.P.B. had horen verkondigen, dat hij genoeg had van het romannetjes-schrijven en daarom als schilder meer bevrediging vond, gint; ik gespannen naar de tentoonstelling. Aldaar bleek de schrijver indringend aanwezig via een grote dramatische foto-reportace over de wereld rond L.P.8., vervaardigd door zijn zoon. Tevens ware» alle boeken er uitgestald en een verklaring van de beroemde schrijver, waarin hij zijn demonstratie alweer teniet doet;'„lk ben als schilder ontspoord geraakt, ik weet het. Ik doe het nu alleen nog, omdat ik het gewoon niet kan laten een droom van veertig jaar geleden achterna te snellen. Ik wil niet de profeet spelen, ik wil alleen maar een en ander schilderen dat u goed werk . of slecht werk kunt vinden, maar dat toch — en dit zeg ik met de hand op de plaats waar ik een das moest dragen — eerlijk werk genoemd mag worden, werk waaraan ik ontzettend veel scheppingsvreugde heb beleefd." Een dergelijke uitspraak wordt bijna tragisch, wanneer zij achtergronden onthult, die de man door de mand doen vallen. Het is in details zo voycur-achtig, zo helemaal niet groots van achter-gedachten, iets wat de schilder Melle bijvoorbeeld wèl heeft, al schildert hij eindeloos gedetailleerd het ene erotische scx-symbool na het andere. Soms is het wel geestig, zoals in de Meikevers, waar kleine vrouwtjes als vliegers opgelaten worden in de lucht. Bij engeltjes plakt hij kleine veertjes aan, hij zet een wachtende vrouw wijdbeens op een egel-achtig ding. Wanneer die humor over komt zijn de compositie» op zijn best.

IK LEES NU zijn boek „Het nieuwe onkruid", de man van een oudere generatie die zijn gefrustreerdheid afschildert tegen de bedorven jonge kinderen van onze tijd. Ook de zwakheden van zijn onvolgroeid reagerende tijdgenoten stelt hij genadeloos in het licht. Een man die in niets meer gelooft maar méér heeft liefgekregen. Dit boek (1904) zou ik als ren belijdenis genomen hebben; de sfeer is geheel na tc voelen, maar met zijn plastiekjes op de achtergrond wordt de realiteit heel navrant, iets wat Boon waarschijnlijk in het geheel niet bedoeld zal hebben. MARIUS VAN BEEK

Van onze correspondent BOSTON', G maart. — Voor dc tweede keer in één maand wordt het Museum of Fine Arts in Boston, Massachusetts, er van beschuldigd dat het onwettig uitgevoerde kunstwerken heeft gekocht. Aan het begin van de maand beweerden de Italiaanse autoriteiten dat een schildcrM van Raphael, gekocht in december van het vorig jaar door genoemd museum, uit Italië gesmokkeld was. Een kunsthandelaar in Genua wordt er van beschuldigd, dat Ml het werk onwettig uit het land heeft gesmokkeld. De vorige maand werd het museum dat zijn honderdjarig bestaan viert, er door archeologen van beschuldigd dat het een opzienbarende verzameling van koninklijke kunstschatten had gekocht welke, naar werd beweerd, was gesmokkeld uit een land in het Nabije Oosten. Het museum verklaarde slechts dat de schatten afkomstig waren uit het oostelijk Middellandse Zeegebied en dat het voor de nieuwe aanwinst een bedrag van enige honderdduizenden ponden sterling had betaald. Op 16 december van het vorig jaar maakte het museum bekend dat het, eveneens voor een som van enige honderdduizenden ponden sterling een voorheen onbekend schilderij van Raphael had gekocht, dat ontdekt zou zijn in een particuliere verzameling toebehorend aan een oude Europese familie, waarvan het museum de naam niet bekend wenste te maken. Het museum wilde niet onthullen welke prijs het precies betaald had voor het schilderij, een portret van ee 1 jong meisje, maar een deskundige beweert dat het werk een som van drie en een half miljoen gulden of zelfs „aanzienlijk meer" zou hebben gehaald op de veiling. Dr. Rodolfo Siviero, de Italiaanse kunstexpert, die verantwoordelijk is voor het opsporen van onwettig uitgevoerde kunstwerken, beweerde dezer dagen dat het schilderij uit Italië gesmokkeld was. Hij beschreef het werk als „een van de meest ernstige verliezen welk het Italiaanse erfgoed aan kunstwerken de laatste jaren heeft geleden." De heer Ildebrando Bossi. die ervan beschuldigd wordt het schilderij onwettig te hebben geëxporteerd, ontkent dat hij ooit de Raphael in zijn bezit heeft gehad. Hij geeft toe dat hij een werk had bezeten dat op het schilderij leek. maar het was niet afkomstig van Raphael. Het schilderij, waarvan wordt aangenomen dat het een portret is van Eleanora Gonzaga, de latere Hertogin van Utbino, heeft vroeger, naar bekend is. toebehoord aan de familie Fieschi in Rome. In het verleden is dr. Siviero, die de rang heeft van minister, er in geslaagd een aantal onwettig geëxporteerde schilderijen terug te brengen in Italiaans bezit door zich op hoog niveau te wenden tot de regeringen van de betrokken landen. In Rome liet hij mij onlangs een copie zien van zijn „zwarte lijst" van vermiste schilderijen welke zijn groep van speciaal voor dit doel opgeleide politiespeurders nog steeds probeert te achterhalen. Het is niet waarschijnlijk dat hij het schilderij van Raphael terug zal eisen totdat de afloop van het proces bekend is. Dit zou vele maanden kunnen vergen. Wat de Italiaanse regering betreft, aldus vernam ik van dr. Siviero. was een onwettig geëxporteerd schilderij nationaal bezit, zelfs indien het afkomstig was uit een particuliere verzameling. Ondertussen heeft in Turkije, waar, naar'de mening van sommige archeologen de goudschat, welke zich nu bevindt in het Museum van Boston, vandaan is gekomen, de regering een comité van deskundigen benoemd om te proberen na tc gaan of men hier inderdaad te doen hoeft met kunstschatten die uit Turkije gesmokkeld zijn. Ofschoon niet alle archeologen het cr over eens zijn dat de schatten afkomstig zijn uit Turkije, menen zij wel dat de schatten oorspronkelijk gesmokkeld zijn uit één van de landen in het Nabije-Oosten. Een vooraanstaand Grieks archeoloog beweert daarentegen dat het Bostons museum een verzameling „zorgvuldig uitgevoerde vervalsingen" heeft gekocht. I)c meeste landen rond dc Middellandse Zee hebben nu wetten gepasseerd welke dc export van kunstwerken zonder speciale vergunning verbieden. De volgende maand vindt er l»U de Unesco in ParUs een bUeenkomst plaats van vertegenwoordigers uit een aantal landen die een discussie zullen wijden aan de bijzonderheden van een voorgestelde overeenkomst welke een eind zal moeten maken aan de invoer van gesmokkelde kunstwerken en antiquiteiten.

BRUSSEL, 6 maart — Leden van de gerechtelijke politic hebben in ccn Brusselse boekwinkel 70 exemplaren van de jongste twee nummers van het in Amsterdam uitgegeven blad Gandalf in beslag genomen. De eigenaar van de zaak heeft zijn misnoegen over deze actie kenbaar gemaakt door een zwarte vlag aan dc gevel van zijn winkel te hangen. Hij haalde verder de gehele etalage leeg, bekleedde die met zwarte lappen en legde er eeri boel; in: het Belgisch Burgerlijk Wetboek.

AMSTERDAM, fi mrt. — ..Voor velen is er nooit ren bevrijding van Dachau geweest, zeker niet voor Eddy. Voor hem kwam die bevrijding pas afgelopen zondag", aldus de heer P. Maliepaard hij de begrafenis van de zondag op 59-jarige lerftycl overleden dichtcr-autcur-criticus Kd Iloornik namens de „Vrienden van Dachau". „Eddy was ccn der onzen, een van de vele duizenden, onder wie een sterke verbondenheid groeide. Maar daarnaast was Eddy voor een kleine Kroep iets meer dan een lotgenoot of een kampvriend. Hij was de man van het geestelijk verzet. Wij zijn hier dan ook niet om hem de laatste eer tc bewijzen maar een blijvende eer voor de lessen, die hij ons heeft gegeven", aldus de heer Maliepaard. Na hem belichtte prof. dr. A. de Froe in de aula van de Nieuwe Oosterbegraafplaats in Amsterdam, waar journalist-politicus Han Lammers het orgel bespeelde, de dichter Hoornik namens De Gids, een van de vele bladen waarin Hoornik ccn zeer werkzaam aandeel had. Aan het familiegraf zegde de dichter Bernlef het gedicht „Thuiskomst" van Ed Hoornik en dankte een schoonzoon van de overledene voor de grote belangstelling. Honderden hebben de baar op de laatste tocht gevolgd. Zij vertegenwoordigden vele maatschappelijke en geestelijke stromingen. Men zag er onder anderen prof. dr. Garmt Stuiveling. voorzitter van de Vereniging van Letterkundigen, dc auteurs Gerrit Kouwenaar, Harrie Mulisch, Jan Wolkers, L,. Vroman, Adriaan Morrlën en Lucebert, de politici drs. J. den Uijl, mr. H. van Mierlo, uit de theaterwereld Ellen Vogel en Otto Sterman, vertegenwoordigers van de Stucisa en de stichting Kunstenaarsverzet en vooraanstaande figuren uit de wereld van de journalistiek, de radio en dc televisie.

Besluiten over hoofdzaken van het universitair beleid zouden genomen kunnen worden door een lichaam dat voor tweederde afkomstig is uit geledingen die op het terrein van onderwijs en onderzoek niet of nog' niet deskundig zijn, aldus de Academische Raad. Met 21 stemmen voor, twee tegen cn één onthouding is verklaard dat men de verhouding zo veranderd wil zien dat het vijfzesde deel minstens voor de helft wordt gevormd door leden van het wetenschappelijk corps in vaste dienst. Verder hoogstens «"enkwart studenten cn hoogstens cenkwart leden van het niet-wetenscLiappelijk personeel. Daarnaast is met vijftien stemmen voor, vijf tegen en drie blanco aangedrongen op de waarborg dat de • niversiteitsraad „in overeenstemming met" het college van dekanen moet handelen. In Veringa's ontwerp staat „gehoord het college." In de brief aan de minister worden nog vele andere punten genoemd die de AR veranderd wil zien. De inlichtingsplicht van alle lagere organen ten opzichte van de hogere moet worden vastgelegd. Een kleine meerderheid verklaarde zich tegen de uitdrukkelijke bevoegdheid die de minister zou krijgen om de openbare universiteiten aanwijzingen te geven. De onrust over de positie van de bijzondere universiteiten is in de vergadering van de raad ook ter sprake gekomen, maar op dit punt wacht men nog het overleg met de vier bijzondere universiteiten en hogescholen af. Een van Veringa's bepalingen luidt dat wanneer minder dan eenkwart van de kiesgerechtigden van ccn geleding nitL gestemd heeft, de verkiezing wordt geacht niet gehouden te ziin. De meerderheid van de AR vindt dit percentage te laag. Met een duidelijke meerderheid heeft men zich uitgesproken voor het terugbrengen van het maximale aantal leden van de universiteitsraad van zestig tot veertig. Het maximaal aantal leden van het college van bestuur wil men verhoogd zien van vijf tot zeven.

De 25-jarige actrice Barbara Parkins — Betty Anderson in de TVserie „Peyton Place" — is in Amsterdam. Ze speelt de hoofdrol in de film „Puppet on a chain" die — naar het verhaal van een heroïnesmokkelaffaire van de Engelsman Allister Maclean — geheel in Amsterdam en op Schiphol wordt opgenomen.

LUNTEREN, 6 maart — Kerkelijke leiders uit Zuid-Afrika hebben in dc generale synode van de gereformeerde kerken gepleit voor meer begrip voor de moeilijkheden rondom liet rassenvraagstuk en het apartheidsbcleid in Zuid Afrika. Onder de Zuidafrikaanse vertegenwoordigers bevond zich dr. J. D. Vorster, broer van de minister-president van Zuid-Afrika en actuarius van de Nederduits gereformeerde kerk, die sterke historische banden heeft met dc gereformeerde kerken van Nederland. De meeste leden van de gereformeerde synode bekritiseerden het apartheidsbcleid omdat dit voert naar politieke en sociale onderdrukking van miljoenen mensen in-Zuid-Afrika. Zij stelden dat dit beleid in strijd is met de bijbel, die de fundamentele gelijkheid van alle mensen leert. De Zuidafrikaanse kerkleiders betoogden dat het apartheidsbeleid, ook al heeft dit bezwaren, erop gericht is iedere groep van de bevolking tot volle ontplooiing te laten komen en er daardoor aan meewerkt de motieven voor discriminatie langzaam weg te werken. Een afgevaardigde van de kerk van Zambia deed een dringend beroep op de svnode de apartheidspolitiek nadrukkelijk te verwerpen. Besloten werd de Zuidafrikaanse delegatie een brief mee te geven, waarin de pereformeerde svnode uitspreekt, dat zij op grond van de bijbel meent te moeten Dleiten voor een andere houding in het rassenvraagstuk dan in de synodes van de Zuidafrikaanse kerken wordt aangetroffen. De svnode verwernt de gedachte alsof het zuiverhouden van een ras in overeenstemming is met de bijbelse boodschap.

van onze onaerwijsrcaacieur DEN HAAG, 6 maart — De Academische Raad wil ccn versterking van de positie van het wetenschappelijk corps in de universiteitsraad die minister Veringa ontworpen heeft. Om een goed universitair beleid te verzekeren, zou volgens ccn meerderheid van dc Academische Raad ook bepaald moeten worden, dat de universiteitsraad bU het vaststellen van de richtlijnen voor de organisatie en coördinatie van het onderwijs en de wetenschapsbeoefening het akkoord van het college van dekanen nodig heeft. Do Academische Raad heeft vorige week vergaderd over het voorontwerp- Veringa voor de universitaire bestuurshervorming. Aan de minister is gisteren een stuk met commentaar op zijn opzet gezonden. Volgens het ontwerp zou de universiteitsraad voor hoogstens 'vijfzesde deel bestaan uit leden van de universitaire gemeenschap. Van deze zetels zou minstens eenderde bezet moeten worden door hoogleraren, lectoren en wetenschappelijk medewerkers in vaste dienst, hoogstens eenderde door studenten en hoogstens eenderde door het nietwetenschappelijk personeel. Vele leden van do Academische Raad hebben echter tegen deze zetelverdeling ernstig bezwaar.

Van verscheidene zijden is aangevoerd dat het ontwerp te weinig mogelijkheden zou bieden om te experimenteren met nieuwe organisatievormen. Een voorstel om de tekst op dit punt te verruimen werd echter door een grote meerderheid afgewezen. Met ccn grote meerderheid (22 stemmen voor, een blanco) vraagt men de minister om een versterking van de mogelijkheid dat de Kroon ingrijpt wanneer de bestuursorganen van een universiteit besluiten zouden nemen die in strijd zijn met de wet of het algemeen belang. Op de bepalingen die dc positie van de Academische Raad zelf raken zal men in een volgend advies nog terugkomen.

DEN HAAG, 6 maart — De directie van de toneelgroep Studio onderzoekt de mogelijkheid om naast de eenacter „Oklahoma Motel" een andere eenacter van Jan Cremer dan de aangekondigde „Broadminded Couple" in studie te nemen, namelijk „the late, late show". Deze werd geschreven in opdracht van de stichting algemeen Rotterdams studententoneel en in 1968 in Rotterdam gespeeld. Minister Klompó (CRM) heeft dit donderdag in de Tweede Kamer meegedeeld in antwoord op mondelinge vragen van het onafhankelijke kamerlid Kronenburg. In haar antwoord wees minister Klompé het verzoek van de hand om de teksten van de te spelen toneelstukken voor te leggen aan de minister van1 Justitie om na te gaan of daarin sprake zou kunnen zijn van een mogelijk te plegen delict. Zij noemde dit een vorm van censuur vooraf die niet in ons bestel past.

Op 30 mei ontvangt de Berlijnse architect prof. Hans Scharoun (76) in Rotterdam de honderdduizend gulden bedragende Erasmusprijs.

•' i Minister Klompé heeft tevens schriftelijk gereageerd op vragen van de ARkamerleden mej. Van Leeuwen en drs. B Goudzwaard over hetzelfde onderwerp. Het is niet juist, zegt zij, dat twee actrices van Studio geweigerd hebben mee te werken aan een van de beide eenacters omdat de opvoering voor hen kwetsend zou zijn. Zij hadden andere gronden om de gevraagde medewerking te weigeren. De directie van Studio heeft laten weten dat Edda Barends de haar toebedachte rol heeft geweigerd omdat zij het „een erg, slecht stuk" vond. maar niet omdat rij het een voor haar kwetsende opvoering vond. Jeanneke Stam weigerde omdat zij het „mogelijk kwetsend vond" voor een gedeelte van het publiek, maar niet omdat zij het oen voor haar zelf kwetsende opvoering vond. De acteur Broes Hartman meende omdat hij antisemitische tendenzen in het stuk veronderstelde zijn medewerking te moeten ontzeggen. Minister Klompé zegt verder, dat de regering bij het subsidiebeleid etsteeds op heeft vertrouwd dat bij de leiding van de toneelgezelschappen 7.0 veel verantwoordelijkheidsgevoel aanwezig is, dat met de, subsidie geen opdrachten worden verleend waarvan het resultaat zou indruisen tegen de wettelijke normen die in onze samenleving gelden op het stuk van de goede zeden. „Dit vertrouwen is tot dusverre niet beschaamd. Nimmer behoefde dan ook, voor zover mij bekend, een voorstel inzake het verlenen van een opdracht aan een toneelschrijver te worden afgewezen".

BRABANTSE Muzikale Tiendaagse heet een manifestatie die van vrijdag 18 tot en met zondag 27 september in Noord-Brabant wordt gehouden dooide Stichting Contact Brabantse Culturele Instellingen. Het Brabants Orkest zal het middelpunt van deze manifestatie zijn. Op het program o.a. vier uitvoeringen van Gershwin's negeropera „Porgy.en Bess' met medewerking van vijf Amerikaanse negerartiesten. Er komen ook Weense avonden, zo mogelijk met medewerking van Robert Stolz en de Wiener Eisrevue. IN HET LEGERMUSEUM in Leiden is tot en met 30 juni een expositie te zien van kleurrijke aquarellen van de uniformering van de Staatse troepen gedurende dc tweede helft van de achttiende eeuw, toen vele buitenlandse hulptroepen in Nederlandse dienst waren getreden. De bonte uniformering uit deze tijd werd door de heer C. G. Boode, historisch illustrator van het Legermuseum vastgelegd in een groot aantal aquarellen, die zoveel mogelijk aan de schilderstijl van het late „ancien regime" zijn aangepast.