De tijd : dagblad voor Nederland

lEDER JAAR hebben de laboratoria in Nederland ruim tweeëneenhalf miljoen proefdieren nodig voor het uitvoeren van allerlei experimenten. Onder die proefdieren bevinden zich duizenden honden en katten, die door gewetenloze lieden bij hun baas zijn weggelokt om voor grof geld aan de wetenschappelijke instituten te worden verkocht. Al heel lang is er van allerlei kanten tegen deze onfrisse gang van zaken geprotesteerd. En nu is het eindelijk zover. Bij de minister ligt een wet klaar die, het misbruiken van dieren voor experimenten aan banden legt. Op die manier hoopt men dan tevens de onfrisse dierenhandel uit te roeien. Geen zinnig mens kan er bezwaar tegen hebben dat onder bepaalde voorwaarden proeven op dieren genomen worden om de medische wetenschap verder te hel- ' pen. Tot die voorwaarden behoort dan allereerst een goede verzorging, zolang het dier leeft. En uiteraard mag het van het experiment gt'Cn pijn ondervinden. Maar het waren niet alleen de universiteiten, die proefdieren nodig hadden voor tal van experimenten. Ook de farmaceutische industrie (de fabrieken 'voor

allerlei geneesmiddelen) en zelfs de bedrijven waar schoonheidsmiddelen gemaakt worden waren flinke klanten van de dierenleveranciers in hot groot. En over die voorwaarden voor de verzorging was eigenlijk nooit iets goed op papier gezet. Men rommelde maar wat aan. wanneer liet proefdier een goede verzorging kreeg was dat meer, omdat een ziek beest ongeschikt was voor proefne. mingen en dus een schadepost zou zijn. dan uit dierenliefde. Ook het vervoer was slecht geregeld. Het is meer dan eens voorgekomen, dat van vliegtuigladingen vol laboratoriumapen meer dan de helft bij aankomst bleek te zijn omgekomen. Dat gaat nu allemaal veranderen. Volgens de nieuwe . wet blijven er nog maar enkele instellingen over die dierproeven mogen verrichten. Dat zullen dan over het algemeen de laboratoria van de universiteiten zijn. En dan nog zullen er hoge eisen gesteld worden aan de manier waarop de experimenten plaatsvinden. De farmaceutische industrie krijgt nog maar nauwelijks kans om zich bezig te houden met dierproeven en de schoonheidsmiddelen-industrie helemaal niet. Terecht. Want in wezen is het dwaasheid, dat dieren bij duizenden opgeofferd worden ■om de ijdelheid te strelen. Voor de wilde handel in dieren zullen al die maatregelen wel een klap zijn. Maar dat zal niemand betreuren die wel eens in de krant gelezen heeft op wat voor een schandalige manier deze mensen soms hun broodwinning mishandelen.

Dierenliefde kan heel ver gaan. Soms te ver. Dit hondje werd door een auto overreden en zwaar gewond. Zijn baas construeerde een Jnvalidewagentje", waarmee het diertje zich verder door het leven kan helpen.

TIJDENS de verkiezingen van woensdag hebben veertigduizend mensen anders gestemd dan hun landgenoten. Dat wil zeggen, ze hebben met het bekende rode potlood een bolletje getekend in het door hen uitgekozen vakje, maar gestemd per machine. In verscheidene landen, .met name in de Verenigde Staten *is de stemmachine allang in gebruik. Maar hier zijn wc er pas schoorvoetend mee begonnen. Zo'n stemmachine is lang geen eenvoudige zaak. Het begint er al mee dat het apparaat eenvoudig te bedienen moet zijn. Zelfs de domste kiezer moet er mee overweg kunnen. En als je bedenkt dat er duizencfen fouten gemaakt worden bij het zetten van het simpele rode puntje in het nu gebruikelijke stembiljet, is het duidelijk, dat de bediening van een stemmachine zo mogelijk nog eenvoudiger moet worden. En dat is nu juist voor de technici een ingewikkelde zaak, want wij zijn een land met veel partijen en veel mensen die hopen gekozen te worden. En dat betekent, dat men op de stemmachine uit ruim honderdvijftig mogelijkheden moet kunnen kiezen. Maar de machine moet meer in zijn mars hebben. Hij moet er voor kunnen zorgen, dat de kiezer als hij zich op het laatste moment bedenkt, zijn stem nog kan veranderen. Het apparaat moet voorkomen, de kiezer meer stemmen uit kan brengen dan die ene waar hij' recht op heeft. En bovendien moet de machine in een minimum van tijd do stemmen netjes kunnen tellen. Daar is het tenslotte om begonnen. De meeste stemmen worden nu nog steeds „geturfd". Een antieke methode in een moderne tijd. De machine kan dat aanzienlijk vlugger. En dat betekent weer, dat Nederland nog sneller dan nu het geval is de uitslagen van de verkiezingen aan de weet kan komen. Het zit er helemaal in. dat de lezers die nu „Jullie eigen Tijd" lezen, als ze straks de leeftijd hebben om te mogen stemmen, r.iets meer met het rode potlood te maken hebben en stemmen het indrukken van knoDDcn is geworden.

IN TOENEMENDE mate begint Nederland zich in te zetten om de verontreiniging van de lucht tegen te gaan. In vele industriegebieden komen organisaties van de grond, die inet een vrij ingewikkelde méet■ apparatuur t van minuut tot minuut alles wal ei aan smerigheid in de lucht hangt, registreren. Er is ook een andere en minder dure methode om de verontreiniging te meten. Gebleken is namelijk, dat de op bomen groeiende korstmossen erg gevoelig zijn voor de meest voorkomende soorten luchtverontreiniging. Waar geen korstmossen meer voorkomen is de luchtverontreiniging het grootst. Een '25 ' man tellende onderzoekingsploeg is nu bezig in het hele land op te meten hoe de korstmossen het maken. Dat de onderzoekers in het westen van het land nog maar weinig van deze mossen zullen aantreffen is een duidelijke zaak. Maar hoewel het onderzoek nog maar kort aan de gang is. is nu al gebleken dat ook boven Groningen de lucht al ' niet helemaal zuiver is. Als het onderzoek is afgesloten zou wel eens kunnen blijken dat er nog maar weinig plekjes in ons land over zijn waar het gezond ademhalen is.

VANAVOND is het dan zover. De jaarlijkse Eurovisie Songfestivalkermis. De „Hearts of Soul" moeten daarin de Nederlandse kleuren verdedigen. Hier nemen zij met hun dirigent Dolf van der Linden de noten van hun liedje „Waterman" nog even door.

HOE KOMT de maan aan haar kraters? De geleerden popelen om deze vraag te kunnen beantwoorden. Maar zolang het nog niet mogelijk is de maanbodem serieus te onderzoeken en de geleerden het moeten doen met enkele brokjes toevallig opgeraapt maansteen. is er nog geen waterdicht antwoord te bedenken en blijft hel bij wetenschappelijk gokken. Volgens de meest bekende theorie zijn de kraters ontstaan door de inslag van meteroieten, die door het ontbreken van een dampkring rond de maan met verpletterende kracht diep in de maanbodem konden doordringen. Een Britse onderzoeker, dr. Allan Mills huldigt echter een andere opvatting en heeft die afgelopen week voor Delftse studenten gedemonstreerd. Volgens dr. Mills zijn de kraters ontstaan door hete gassen uit het binnenste van de maankorst. die zich door de dikke lagen maanstof heen een weg naar buiten baanden. Met een vrij eenvoudig apparaat kon hij.dat nog laten zien ook. Mij maakte daarbij gebruik van de merkwaardige eigenschap van lot poeder vermalen materiaal, dat het zich wanneer er een hete gasstroum door geblazen wordt, gedraagt als een vloeistof. Hij liet de studenten zien hoe dit in zijn werk ging. En inderdaad, zodra de gasstroom werd uitgeschakeld (dr. Mills gebruikte gewone lucht en een oude stofzuiger) verstilde de poedermassa tot een bedriegelijk echt maanoppervlak. Maar de vraag hoe ontstonden de kraters op de maan is ook daarmee nog niet defenitief opgelost. Het experiment van dr. Mills is overigens door iedere handige knutselaar gemakkelijk na te bootsen. Benodigdheden: steenachtig poeder en een oude stofzuiger.

KR ZIJN ZO van die boekenseries. die helemaal niet uitblinken door een originele verteltrant of de bijzondere belevenissen van de hoofdpersonen en die het toch gewoon goed doen. Een van die series is Piet en Tom, de tweeling uit het Dummelbos. Hun geestelijke vader is Jac Linders. Uitgever smaatschappij „West-Friesland" heeft onlangs het vijfde boek vol avonturen van de tweeling op de markt gebracht (prijs 1' 5.5)0). Het is wederom gevuld met een reeks bizarre belevenissen met dieren en vreemde mannetjes en wat dat betreft niet zo erg verschillend van de voorgaande boeken. Jac Linders weet echter een toon en een sfeer te treffen, die kinderen tussen acht en tien jaar raakt en die past In hun wereldje.

Een SMAKELIJK hapje vooraf. Kan zwart, aan zet. in onderstaande diagramstand «innen? De samensteller van de/.e halfschetts was Malpas. Na de publikatie in 104 H schreven de Zwitsers dat ..Pas Mal" een zuiverder benaming zou zijn geweest. Eind 19t!9 stierf in Oost-Bei lijn de beroemde combinatie-kunstenaar Kurl Richter. Ter gelegenheid van de opening van het 32ste Hoogoventoernooi herdachten de deelnemers uit de meestergroepen hem met 1 minuut stilte voor het begin van de Iste ronde. Als gevolg van ..het tumult" der diverse toernooien die? de laatste maanden onafgebroken aan de orde zijn. is hel sterven van deze Morphy-figuur, die vooral in de jaren 1920-1950 duizenden bewonderaars telde, te onachtzaam aanvaard. Om die reden brengen we in deze rubriek grepen uit een artikel dat Kurt Richter enkele jaren geleden schreef, mede ter voorbereiding va.i een nieuw boek. De stof ontlenen we aan het Oostduitse tijdschrift Schach dat zijn overleden medewerker uiteraard alle eer aandoet. Kurt Richter was enthousiast over een remise-studie van Farago. die vooral aan hel slot indruk maakt dooide zege van de uitzondering op de regel — dit laatste noemde Richter overigens een der bekoorlijkheden van het schaakspel; een 'A>at pijnlijke uitspraak jegens hen. die de kunst van Caïssa jaar in jaar uit met nadruk als gecompliceerde, maar zuivere logica aan de man pogen te brengen. Wit speelt en maakt remise. Een surprise beleeft de naspelende met onderstaande affaire, uit een partij van de Joegoslavische grootmeester I)uras, die daarmee omstreeks 1930 in zekere mate toreneindspel-literatuur schiep. Zwart, Duras, was aan zet en won geforceerd: hij gaf mat in 7 zetten! Om de lezers niet te zeer met schatgraven Ie vermoeien ook een actualiteit, ontsproten aan het berein van Larsen die in het toernooi te Lugano nieuwe triorpfen aan het vielen is geweest. Wit: S. Gligoric (Joegosl.) Zwart: IJ. Larsen (Denemarken.) Nimzo-Indisch. Grootmeestergroep, 4de ronde. 1. dl. Pf6, 2. cl e 6. 3. Pe3. Lb 4. 4. e 3 1)6, 5. Ld 3. Lb', 6. Pf3, Pe4. 7. o—o, Pc 3; 8. bc 3: Le3: 9. Tb 1,... (Deze variant geldt als zeer kansrijk voor wit. Gligoric trekt in het vervolg dan ook onvervaard ten aanval, maar de onverschrokken Larsen toont zich een defensief rekenkunstenaar.) 9 PeG. 10. Tb 3. Las, 11. e 4, Pe7. 12. d 5. Pgo. 13. Pd 4, Pe7 14. Lc2. Lb4 (Misschien kwam 14 a 3, meer in aanmerking. De zwarte raadsheer gaat nu hardop een eerste viool spelen.) 15. Pbs. o—o, 16, I)hs, TfcB, 17. eó. ed.">: 18. Lgs, DfB, 19. Pd 4. Te 8. 20. a 3. Lcs, 21. Th 3. h 6. 22. Pfa, Te'»:! 23. LhG:. ghG: 24. PhG: + , Kg 7 25. Df3. De 7 26. Pf7: de 4: 27. Th 7 + . Kh7: 28.Lr6:-I- Kr 6: 29. Pes:+, Des: 30. Db 7:, Tl 8, wit geeft het op.

Diagram I - Zwart kan niet winnen. Slaat de koning op d 4, dan volgt 2. Pfs+ Indien de dame op d 4 neemt komt. 2. Pe24-. Het voor de hand liggende 1... DG3:, leidt tot remise door 2, Tc4-f! en de zg. dolle-toren blijft de zwarte koninfe eeuwig achtervolgen (pat-combinatie).

Diagram 11 - 1. 1.e4 +!. Ke4: 2. U 2:, Kt-: 3. Kg 2. Ke3 4. Kfl!. en vanwege de patmogelifkheden maakt wit remise.

Diagram 111 - Zwart won als volgt: 1. ... TeB+ 2. TgB, TfB! 3. TfB:, KfB: 4. a 4. ba 4: enzovoort, tot 1., aID, mat. toe.

„LIFE ON MAN", letterlijk vertaald „Het Leven op de Mens", is geschreven door dr. T. Rosebury (Uitg. Secker & Warburg. Prijs 35 s.) die een beschrijving geeft van het welig tierende leven op het menselijk lichaam. Hij beschrtft het schouderblad van een mens als een combinatie van gekraterde maanlandschappen, oerwouden en wilde dichtbegroeide volkstuintjes die woonruimte en levensonderhoud bieden aan zes miljoen levende organismen per vierkante centimeter. Deze organismen hebben de vorm van doorschijnende stokjes, stengeltjes en twijgjes. In dit landschap vermenigvuldigt zich het leven met enorme snelheid door splitsing van de inwoners. Dr. Rosebury is een microbioloog en schept er behagen in zich uit te

drukken in antropomorfistischc vormen. Wat zou er in een microben-dagblad als kop staan boven een microbiologische sensatie? Als een man zijn hemd uittrekt, zou het sensationele nieuws in het microbenblad verschijnen onder de kop: .Miljoenen omgekomen in een verschrikkelijke wervelwind". En als dezelfde man krachtig zou beginnen te transpireren, omdat hij op een warme dag achter een bus aanholt, zou de kop luiden „Vijf miljoen huizen verloren gegaan in stormachtige regen".

DR. ROSEBURY houdt van microben en hij doet zijn best om zijn lezers er van te overuigen dat zij hun honderden miljoenen microben, die leven op hun huid en in hun binnenste moeten leren liefhebben als dierbare vrienden. Elke mens voorziet in de behuizing en het onderhoud van zijn microben, maar de gastheer wordt hiervoor ruim beloond. Zijn microben zijn niel alleen zijn vrienden die ontzettend veel vuil werk doen. Ze zijn ook nationalistisch en chauvinistisch en verdedigen hun eigen territoir

tegen indringers. De microben verrichten deze taak niet alleen uit microbiologische liefde, maar ook uit zelfbehoud Ze eten en wonen graag goed en het is hun veel inspanning waard om hun milieu in ongerepte staat te bewaren. Zij komen en massc in het geweer om aan vreemde microben de toegang tot hun woongebied te ontzeggen of om hem te vermoorden voordat ze een kans krijgen het menu van de inheemse microben nadelig te beïnvloeden. ..Leert uw microben liefhebben", is de grote les van dr Rosebury. Sta hen niet naar het leven met te veel watei en zeep De banieren van de vijand zijn de advertenties van zeep-, parfum- en deodorantenfaorikanten Neem niet te vaak een bad Wat geldt als vuil is dikwijls heel schoon: wat geldt als schoon is vaak heel vuil. 1-7

Copyright Dargaud S.A. 1963

ÉN, SPREKEND over het immer boeiende onderwerp van de liefde, peinst onze microbioloog over het gevaar van de zoen. Is zoenen gevaarlijk? Neen. zegt de microbenvriend De kans om via een vastberaden zoen. aangebracht op de lipoen van de geliefde, een infectie op te doen is zeer gering. Hebt uw microben lief gelijk u zelf. leert dr. Rosebury. Ze zijn in letterlijke zin uw naasten Bescherm hen tegen de badkuip en doe liever een beetje zout in het te gebruiken waswater dan uw beste en trouwste vrienden bloot te stellen aan zeep. DAAN VAN DER VAT