De tijd : dagblad voor Nederland

De phantoms zullen nu subiet naar Israël gaan stromen. Maar zo goedkoop wordt Nixon niet bevrijd van zijn fantomen. CHRONOS

DEZE GEBEURTENISSEN gaan In enkele tientallen taferelen en ondertaferelen donderend over liet toneel in uitermate gecompliceerde tekst. Biecht heeft er ook een heel duidelijke literatuurparodie van gemaakt. Hij gebruikte de vornr. van een Shakespearlaans koningsdrama. Do vleosboeren treden als Engelse Poers oor hot voetlicht. Mauler spreekt hoofdzakelijk in de stijl van Schillers woordopera's. In Lutherse bijbeltaal klagen do opkopers hun nood. Met perfect maatgevoel bouwt Biecht een slotscène. waarin het vijfde bedrijf van Goethe's Faust II het moet ontgelden: do dood door longontsteking en de heiligverklaring door het opperst" vleesgerecht van hot heilslogermeisj° Johanna, dat als enige in het stuk Brechts taal spreekt. Wat Strehler met die tekstparodieën gedaan heeft was voor mij natuurlijk moeilijk te horen maar de vorm van de voorstelling deed me vermoeden, dat hij er oen dankbaar gebruik van had gemaakt.-.Strohlej is mv» zijn parodie nog een stapje verder gegaan door die woordstijlparodieën ook in verschillende speelwijzen uit te werken. Do hole vloesbranche werd — bijvoorbeeld — in een soort comedycaper-stijl gespeeld. ledere groep in hot spel — vleosboeren, heilsoldaten, arbeiders, beursfiguren — had oen eigen stempel, ook uiterlijk. En dat was met een eindeloos gevoel voor details gecuian. Hot was een benadering. die grote indruk op mij maakte, en die het stuk er een dimensie bij gaf. waar, denk ik. Brecht, zelf erg gelukkig moe geweest zou zijn.

Wat er met belichting en met hel materiaal van de at oeidscostuums was gedaan, heb ik nog nooit op het toneel gezien. Kr werden effecten gemaakt met een zo gruwelijke werking, dat men zich in en tussen de verlammende invloed van de armoed voelde. Met ingedrukte lichamen, als gerafelde Vellen» hingen deze mensen tegen het prikkeldraad van de fabrieksomheiniog. Massaal apathisch dreunden hun bijna Griekse koren door de zaal. Inen uitrijdende hekken deden hen dan weer voor, dan weer achter de poort in de kou staan, met tenslotte alleen het legermeisje Johanna, d at zich om hen bekommerde. Kerst nog wereldvreemd. als verplicht nummer op de hoek van de straat, daarna steeds meer betrokken bii de ellende en het onrecht. dat zü om zich heen voelt. VALENTINA Cortese speelde Johanna schitterend, met een zeldzame bezieling, sterk in haar vechten tegi'n Mauler. zwak in haar begrijpen van r!e algemene zaak van de klassenstrijd. '/.ij heeft met Strehler al eerder zo'n werkcombinatie gevormd, en men zag ook duidelijk, dat zij niet alleen een rol speelde maar daarin ook het hele stuk inbouwde naar de bedoelingen van haar regisseur. Ik heb mijn eigen herinneringen aan de 'Johanna van Mia Goossens, die haar een jaar of vier geleden in ons land speelde. Hoezeer de uitgangspunten van die voorstelling ook v'erschi!- den van die van deze, de rol zelf schijnt te dwingen tot een spelintensiteit die beide actrices dezelfde dingen liet doen. Op bepaald" momenten begon de ene actrice zelfs op de andere te lijken.

Laat deze voorstelling op zeer hoog niveau zich als toetssteen gebruiken voor de mogelijkheden in Nederland? Altijd bij heel bijzondere ervaringen in het buitenland denk ik: „Zouden wij dit ook kunnen?" Bijna altijd denk ik dan hoosmoedig: „Ja. dat kan bij ons ook allemaal". In een wat rustiger situatie, met mindei zw;ii" verplichtingen wat het aantal speelbeurten betreft — waardoor ei' gegarandeerd een grotere concentratie op het werk kan ontslaan — met een paar gezelschappen minder (I) — waardoor er een grotere talentconcentratie tot stand kan komen — in zo'n kliimat zijn meer topvoorstellingen mogelijk dan de maar vier of vijf die we op zestig produkten per jaar weten op ',e brengen. De rust waarin gewerkt dient 'e worden staat bij de algemene wensen bovenaan. F,n terecht. In die grotere tiHt kunnen "de werkelijk talentvollen uitgroeien boven de haast-prestatics die zij. in de huidige situaiie moeten leveren. In een langere voorbereidingstijd vallen sneller de regisseurs door de mand, die te weinig te vertellen hebben en die nu tot hun functie zijn gebombardeerd omdat er te veel stukken moeten worden klaargestoomd. om ■ aan een onduideliike vraag te voldoen. , Wanneer dip mentaliteit van snel een voorstellinkje in elkaar draaien verleden tijd zal zijn. zal er ook meer gelegenheid komen voor ideeënuitwisseling. Nu gedragen de Nederlandse gezelschappen zich maar al le vaak als verzuilde toneelfabriekon, die hun vaak voor de hand liggende ideetjps verbergen en geheim houden als gold den het fabrieksgeheimen in de orde van de wankel-motor. De jongere generatie toneelmensen hunkert naar die rust en wenst niet meer opgenomen te worden in dat nerveuze werkpatroon van twintigduizend kilometers en vijf rollen per seizoen. Wat ze er tegenover willen stellen kon wel eens de basis van een verbetering zijn. ZO KOM IK weer terug bij de heilige Johanna. Maandenlange voorbereiding deed talenten tot uiting komen, die ook alleen maar in zo'n situatie kunnen bloeien. Vertel <»en buitenlands acteur over het heen -*n weer slepen van voorstellingen, zoals wij dat iedere dag moeten doen, en hij begrijpt niet waar je het over hebt. Vertel diezelfde acteur van de onnoemelijke bedragen, die het toneel als subsidie krijgt, en hij denkt dat we in het paradijs leven. Tussen die twee grote tegenstellingen wordt ons talent vermangeld. Daar moet snel iets aan gebeuren. HAJMS CROISET

Fifth Avenue in New York gaf dit weekeinde een on gewoon schouwspel te zien: de anders zo drukbereden autoweg was een voetgangersdomein geworden. Burgemeester John Lindsay heeft bij wijze van experiment dit weekeinde alle wegverkeer gebannen uit de wijk van de 42-ste tot de 57-ste straat.

KERKRADE. 13 juli — De 44-jarige mevrouw M. Schaap uit Kerkrade is zaterdagmiddag, dank zij persoonlijk ingrijpen van de Westduitse minister van binnenlandse zaken Hans-Dietrich Genschcr bijzonder snel naar een ziekenhuis overgebracht nadat zij gewond was geraakt bij een verkeersongeval. Kort voordat de minister, die bii Aken de grensovergang op de autosnelweg had geïnspecteerd, met een helikopter zou vertrekken, vond er op de nabijgelegen verkeersweg een aanrijding plaats waarbij drie auto's .varen betrokken. De minister gaf opdracht do gewonde vrouw met een begeleidende helikopter naar een Akens ziekenhuis te vervoeren. Binnen tien minuten was zij onder behandeling van een arts.

GELUKKIG de regisseur, die een lang verwachte première kan uitstellen als op de afgesproken dag de voorstelling nog niet naar zijn zin is. Giorgio Strehlcr kan dat. Hij zou. in opdracht van de Culturele Feestweken van Florence, met zijn vroegere gezelschap, het wereldberoemde Piccolo Tcatro uit Milaan, een voorstelling. maken van Bertolt Brechts „De heilige Johanna van de slachthuizen". Tot twee koer toe werd de première verschoven, ton.slotte viel ze zelfs buiten het Festival. Daar zullen op n Italiaans wel harde woorden over Revallen zijn. Maar toen het dan 5 juli zover was ■ bleek er een voorstelling ontstaan, die een nieuwe kroon op het werk van velen kon zijn. Op dat van Strehler als regisseur, van Valentine Cortese, die Johanna speelde, en van Brecht, want zijn stuk is, veertig jaar nadat het geschreven werd, actueel. Het is rond 1929 geschreven onder de indruk van de grote crisis. Het speelt, in Chicago, dat, al was Brecht er nog nooit geweest, een obsessie voor hem was. Hij situeerde er alle kwaad en onrecht en maakte het, ook in andere stukken, tot een symbool van het door hem bewonderde en verafschuwde Amerika. Wat er in.gebeurt is dit: De cornedbeaf kapitalist Pierpont Mauler heeft van zakenvrienden in Wallstreet de wenk gekregen zich uit de verstopte vleesmarkt terug te trekken. Hij do«?t dat, , maar noemt als reden dat zijn tere 7.iel hot bloodig gebeuren in de slachthuizen niet meer verdraagt. Dat hij f zich#-terugtrekt . voor-,hele branche een katastrofe. Het . dwingt iedereen fabrieken te sluiten», Dan verschijnt Johanna Dark, " luitenant i)Tj het Leger des Heils, om Mauler de gevolgen van zijn besluit te laten zien: een stoet verkommerde arbeidersschimmen. Maulers zwakke ziel doet hem nu beloven, dat hij de fabrieken weer zal laten draaien. In werkelijkheid hoeft hij het b ericht gekregen, dat de tolmuren zijn gevallen, zodat er weer wmst te maken is. Vóór hij weer actief wordt vermorzelt hij achteloos al zijr\ concurrenten, zodat de arbiidors Inch op straat staan. Johanna hoeft dat intuïtief dooi'. Zij drijft verontwaardigd de „vleeswissolaars" uit do „Leger des Heilstompel". waar de fabrikanten do noodlijdende sok'»? met hun met bloed bevlekte doll.trs willen steunen. .lohanna's meerdere /.et haar op straat. Zij gaat nog eens naar Mauler maar weigert zijn geld zolang er geen werk is en kiest de zijde van de arbeiders. Verkommerend komt /ij bij do communisten terecht, faalt bij het uitvoeren van een opdracht. Bijna stervende wordt zij in krantoltoppen al genoemd: Onze Lieve Vrouw van de slachthuizen. Stervende wordt zij dooreen omgezwaaid, met gold volgestopt Heilsleger als propaganda-miss opgenomen. In een virtuoze slotscène wordenwliinir .* -protesten overschreeuwd door heilsleger- en vleesbenden-hyni,P.fiPjg»Zij wordt„tot Heilige uitgeroepen en cliënt dan voor iedereen als een vrolijk en opgelucht alibi.

HANS CROISET, directeur van de * toneelgroep Theater, schrijft over Giorgio Strelilcrs voorstelling van Brechts „De Heilige Johanna van de slachthuizen", die hij in Florence gezien heeft. Giorgio Strehler is een van de weinige internationaal befaamde regisseurs, vooral door wat hij niet zijn Teatro Piccolo in .Milaan (De Knecht van twee meesters büvoorbeeld, die ook twee keer in Nederland geweest is) gedaan heeft. llü heeft vaste verbintenissen met het toneel verbroken, maar het niet helemaal de rug toegekeerd. Hans Croisct heeft hetzelfde stuk hUna vier jaar geleden bij zijn

Uit Giorgio Strehlers voorstelling: Valentine Cortese als Johanna Dark, Glauco Mauri als Mauler (in comedy-caper-stijl).

Van onze verslaggever • KERKRADE, 13 juli — Aan de vooravond van het zesde wereldmti- ; ziekconeours, dat vrijdag in Kerkrade van start gaat krijgen de organisatoren neel wat tegenvallers te incasseren. Om uiteenlopende redenen laten diverse kampioenen verstek gaan. Hel Nationaal Jeugdorkest van Israël, enkele keren dé grote triomfator, kan dit keer, vanwege de oorlogssituatie in het Midden-Oosten niet van de partij zijn. Om financiële redenen heeft het Nationaal Jeugdorkest van Nederland het laten afweten De NOS heeft alle r&dio-uitzendingcn om dezelfde reden geannuleerd. Limburgse topkorpsen (Mechelen en Simpelveld) nemen niet aan de concourswedstri iden deel. omdat het Kerkraadse festijn in de vakantiemaanden valt Meerdere muziekgezelschappen hebben vanwege dit feit afgezien van deelneming aan het zesde wereldmuziekconcours. Om een geheel andere reder l;an een in Kerkrade erg geziene Spaanse kampioen, de Banda Primitiva uit Liria. hoogstwaarschijnlijk niet komen Vanwege ..Spaanse twisten" moet dit korps op 30 juli deelnemen aan een concours in Valencia Zou de Banda Primitiva daar verstek laten gaan. dan zou de plaatselijke rivaal. Union Musical uit Lirid dit als lafheid bestempelen. Het bestuur van het Kerkraad.se festival heeft de Banda Primitiva daarom aangeboden om niet op 2. maar op 9 augustus aan de concertwedstrijden deel te nemen, wanneer ook Je concurrerende groep de Union Musical, van de partij zal zi.in Een aanbod, dat de Banda Primitiva moeilijk Kan aan vaarden, omdat dit korps dan niet op fi augustus een galaconcert mag verzorsen Het reglement bepaalt namelijk, dat een aan het concours deelnemend kerps niet tevoren mag optreden in dv concerthal. De „gewenning'' aan de zaal. zou immers een voordeel kunnen opleveren. Een dergelijk voordel gunt Union Musical niet aan ziin rivaal, de Banda Primitiva.

HERBERT von Kara.jan hreft zaterdag de Prix Franco-Allcmagne ontvangen uit handen van de Franse minister van culturele zaken Edmond Michelet. De prijs wordt toegekend aan een persoon die door zijn werk heeft bijgedragen tot de verbetering van de vreedzame betrekkingen tussen Frankrijk en Duitsland. Von Karajan kreeg de prijs omdat hij veel tijd heeft besteed aan het dirigeren van het Parijs' en het Berlijns Filharmonisch Orkest. Von Karajan heeft vorige week meegedeeld dat hij wegens tijdgebrek niet langer de leiding kan hebben van het Parijse orkest. WOLF F, GILBERT. de componist van minstens '250 lied.ies waaronder het beroemde „Ramona". is zondag na een langdurig»» ziekte op fl:',-jarige leeftijd in Los Angelos overleden. Gilbeit werd in Odess-a geboren. Hij emigreerde op zeer jeugdige leeftijd met zi.in familie naar Philadelnhia en begon zijn carrière als zanger in New York. Nadat Charles Lindbergh de Atlantische Oceaan was overgevlogen comnoncerde Gilbert het lied ..Lucky Lindy". DE 25-.JARIGE Bulgaarse Ftoika Milanova heeft de eerste prijs behaald in het internationale vioolconcours dat in het kader van het Festival van Londen werd gehouden. Kr waren 34 deelnemers. De jury, onder- leiding van Yehudi Menuhin. kooc haar uit zes finalisten. Aan de prijs is een bedrag van duizend pond en de Carl- Flesch-medaille verbonden DE LIEDJESSCHRIJVER Charles Tobias (72> is in Manhassat (New York) overleden. Hij heeft o.a. geschreven . Don't sit under the apple tree", „If I had mv life to live over". ..Rose oda.v", en het oorlogsliedje ..We did it before and we can do it again".

Het popfestival in de Duitse grensstad Aken is voor de meeste deelnemers een grote desillusie geworden. Het ludiek samenzijn van duizenden hippies uit verschillende landen, in hoofdzaak uit Duitsland en Nederland, kreeg onvoldoende kansen om tot een spontaan verbroederingsfeest uit te groeien. De met Duitse „gründlichkeit" getroffen voorzorgsmaatregelen maakten dit volstrekt onmogelijk. De vredelievende festivalgangers voelden zich doorlopend bedreigd en bespied door agressieve elementen. De plaats van samenkomst: het imposante ruiterstadion van do rijvereniging Aken-Laurensberg. leek geenszins op een feestterrein. maar had alles weg van een concentratiekamp. Do zogenaamde Turnierplati. was omgeven met een vier kilometerlange prikkeldraadversperring, alsmede met een cordon van .100 vechtlustige ..ordebewaarders". >>?- recrulocrd uit knokploegen, wors'.t— laarsverenigingen en groepen overjarige „Halbstarken". Uiteraard was een compleet politicleger. wel twee honderd man sterk, op rte been, uitgerust met overvalwagens, traangasgranaten en vervaarlijke speurhonden. Om het beeld van het concentratiekamp volledig te doen zijn. ontbrak de uitkijktoren niet, bemand met politionele ..gluurders", die met verrekijkers de ruimte voor het concertpodium in het oog hielden en herhaaldelijk via portofoons rechercheurs het veld in stuurden om op te treden tegen hasj-rokers er met name tegen drug-verkopers. Zij traden ook op tegen al te spaarzaam geklede hippies. Naaktshows waren er in Aken niet bij. Hi, avond signaleerden sterke lichtbundels elke verdachte beweging van te uitzinnige genieters van de popmuziek. IN DEZE ALLESBEHALVE vriendelijke omgeving konden incidenten niet uitblijven. Het overdreven machtsvertoon van de politie en met name het waarlijk doldrieste en brute optreden van de met knuppels uitgeruste knokploeglieden. werkte onnodig prikkelend en provocerend. De Nederlandse popgroep „Golden Earring" weigerde op te treden, wanneer de ludieke luisteraars de groene grasmat voor het podium moesten verlaten om netjes plaats te nemen op de tribunes. De organisatoren; twee studenten van de Akense T.H. en een „hippe zoon" van oen kapitaalkrachtige aannemer, die met drie ton garant slond voor dit sterk commercieel getinte festival, hadden dit verordonneerd. Een nieuwe financiële aderlating van de ziide van de organisatoren: f 15.000 waarborg voor eventuele beschadigengen aan de grasmat, voorkwam ontruiming van het terrein, waar vrijdag rond 8.000 zaterdag 15.000 en zondag opvallend minder hippies waren neergestreken. Heel wat minder dan Aken verwacht had. Dank zij de hulp van een rijke aannemer, die wel ..brood" in een popfestival zag. kwam de garantiesom van ruim drie ton er. Naar het zich laat aanzier, heeft hij er geld op toegelegd. Volgens insiders zeker één ton. Naast de entreegelden (f 15 per dag) ontving hij wel hoge inkomsten aan staangelden van bier-, brood-metwprst-, frisdrankverkopers en handelaars in hippe snuisterijen.

Enkele vrolijk versierde hippies op het Akense popfestival. Lief en vredig zitten ze erbij. Zolang althans de knokpioeg uit de buurt bleef...

Van onze verslaggever HEERLEN', 13 juli —l)e minister van CRM dr. .Marsa Klompé heeft het lelijk verbruid hij de strijdlustige voorzitter van de katholieke mijnwerkershond, F.'rans Dohmen. Zij heeft zijn bond niets misdaan, maar wel het \Vereldmu7iekroneours in Kerkrade, waarvan de vakbondsleider eveneens voorzitter is. In plaats van f 165.000, rijkssubsidie, waarop het concoursbe-! stuur gerekend had, heeft minister | Klompé „slerhts" f 125.000 toegekend.; Deze bijdrage aldus Donmen. staat; in «een verhouding tot de muzikalel betekenis van het Kerkraadse festijn j voor vele duizenden liefhebbers, onder! wie vele mijnwerkers. Den Haag. zo meent de verbolgen W M C.-voorzitter.! beseft onvoldoende, wat de waarde van het conco'us is voor de bewoners van de regio. Het Haagse motief, dat| Kerkrade maal minder dure orkesten moet nemen, noemt Dohmen belachelijk. In de provincie hebben de mensen net zovetl' recht op hoogstaande culturele evenementen als in de Randstad. Hij is vol lof over financiele steun van d- provincie en de gemeente, die aan subsidies de op de; begroting opgenomen bedragen hebben toegekend Frans Dohmen ontkent, zoals een dagblad schreef, dr. Klompé een „boze heks" genoemd te hebben. Evenmin zegt hij een vergelijking gemaakt te hebben mei voor het optreden van Peter Schat uitgetrokken zes ton. „Iki kap dit niet beoordelen! Wel weet ik.! dat de rijksbijdrage voor het wereld- j muziekconcours beslist aan de lage; kant is. Vooral omdat tal van mensen pro-deo hun beste krachten geven aan de omvangriikr organisatie van het' traditionele, vierjaarlijkse festival in KeiKrade."

OSAKA. 13 juli (AID — De Japanse keizer Hirohito en keizerin Nagako hebben vandaag een bezoek gebracht aan het Nederlandse paviljoen op de Expo '70 in Osaka. De keizer en de keizerin weiden verwelkomd door minister Luns van buitenlandse zaken, die al enige tijd in .lapan is, en door mr. Cals, de voorzitter van de Nederlandse inzending.

TER VERHOGING van de recettes werd het stadion iedere avond op hardhandige wijze door de leden van de knokploegen ontruimd. Slapen <>p de festival-plaats was er niet bij. Wel op speciale kampeerterreinen tegen betaling en geheel gratis in vroegere bunkers, die door de stad Aken ter beschikking waren gesteld. De bunkerovernachters konden bovendien rekenen op een gratis ontbijt. Een Rode Kruis-arts: ..Onze aanwezigheid was toch wol gewenst. Ik heb aan de lopende band gewonde jongelui moeten behandelen. Ook diverse ernstige gevallen van LSD-vergiftigingen. Zeven patiënten in twee uur tijds heb ik naar psychiatrische inrichtingen moeten laten vervoeren". Een politiefunctionaris verontschuldigde de grote overmacht aan politiemensen met deze opmerking: „Wc hebben verschillende handelaren in drugs gearresteerd en heel wat heethoofden, met name uit de gelederen van de ordedienst". Hij gaf ronduit toe. dat de kampbewakers veel te bruut optraden „Zonder politie op liet terrein, zouden lier doden gevallen zijn. De hippies kunnen ons dankbaar zijn; wij hebben t.c tegen de kwade elementen van de ordediensten beschermd". De meeste hippies hebben deze bescherming intussen maar matig gewaardeerd. Unaniem waren zij van mening, dat Aken nog heel wat kan leren van Rotterdam. COR BERTRAND

KERKRADE, 13 juli — De bewoners van de straat die de grens vormt lussen Kerkende en het Wcstduitse Herzogenrath kunnen weer bij elkaar op bezoek gaan zonder tijdrovende omwegen te maken. Zaterdagmiddag is de 4(1 cm hoge betonnen muur die de straat in tweeën deelt op twee plaatsen doorbroken om het kleine grensverkeer in staat te stellen de andeie kant van de straat te bereiken zonder een douanepost te passeren. De grensdoorbraak ging gepaard met enig feestgedruis. De burgemeesters van de beide grensplaatsen knipten een lint door Van de huizen aan beide zijden van de straat werd gevlagd en muziekkorpsen begeleidden dit historisch gebeuren, het zichtbare bewi-.s van samenwerking over de grenzen heen. De verkeersweg is over een lengte van twee kilometer voorzien van een betonnen muur. De beide gemeenten hebben n«. een twee jaar durende hardnekkige strijd van de regeringen in Den Haag en Bonn gedaan gekregen dat deze muur op twee plaatsen mocht worden doorbroken.