De tijd : dagblad voor Nederland

ADVERTENTIE Snobs, opgelet! 'Kaas in de berm' is goed toerisme. Er zijn er die spotten met het nemen en een mes. Wat gouden 'bermtoerisme'. Alsof je niet blokjes in't groene gras, daar prima zit aan de kant van de kan menige snob iets van leren. Do weg: je ziet de mensheid voorbij- grootste geneugten in suizen - en zelf lig je lekker lui het leven zijn simpel, in de zon. Eén ding! Vergeet niet Kaas uit 't vuistje Nv een groot stuk kaas mee te in de berm, bravo! J n.

ADVERTENTIE jTjlligafor ■ ( JJP regenjassen ) m Kleding gesigneerd Jf - / Amsterdam Rotterdam Eindhoven I -

ADVERTENTIE jV. • -7» ~j« - f • 11P5.% g|j/v ©

Veronica blijft ongemoeid, 't onwettig kind des ethers. Zolang de stem des volks daar loeit zijn Piet & Co haar peters. CHRONOS

ADVERTENTIE Wajang in-'t-kuipie. „,,&sgct Wajung blijft ook pewoon verkrijgbaar in bet bekend© \N%PLANTLNMA»KIAniNI-^'J inhoud Altijd smeerbaar, ook zo uit de koelkast

4. ALS EEN HERDENKING terugkijken is op het verleden, dan beleven de Grieken vandaag een treurige dag. Vandaag „vieren" ze de derde verjaardag van de „Nationale Revolutie" die op 21 april 1967 een einde maakte aan de Griekse democratie. Een balans van drie jaar juntabewind kan kort worden samengevat: in het binnenland: ontwrichting en terreur; in het buitenland: isolering en verachtng. Toch zit die junta er nog maar steeds en het is langzamerhand duidelijk hoe dat komt. leder verzet wordt genadeloos de kop ingedrukt, om toch telkens opnieuw de kop weer op te steken. Vorig jaar heeft vicepremier Pattakos verschillende keren meegedeeld, dat alle verzetsorganisaties ontmanteld waren, waarna hij even later door bomexploses aan zijn vergissing herinnerd werd. De methodes die op de gevangenen worden toegepast hoeven niet nog eens genoemd te worden. Alle variaties in marteltechnieken lijken onderhand wel beproefd te zijn. Het pas geëindigde proces tegen de 34 leden van de v e r z etsorganisatie „Democratische Verdediging" heeft weer de nodige staaltjes onthuld. Het rapport van de Europese Commissie voor de rechten van de mens, dat vorige week door het ministerscomité voor publikatie werd vrijgegeven, maakt melding van 213 klachten wegens foltering, die alle onderzocht zijn, voor zover de Griekse regering het werk van de Commissie niet onmogelijk maakte. En dat rapport is al weer bijna een half jaar oud. Maar behalve door de repressie weet het bewind zich te handhaven dank zij. daadwerkelijke steun. Steun van puissant rijke figuren als Aristoteles Onassis en de Amerikaanse Griek Tom Pappas, eigenaar van Esso-Pappas, van wie gezegd wordt dat hij de ongelukkige is geweest die Nixon de naam van Spiro Agnew voor de functie van vice-president heeft ingefluisterd. Steun ook van sommige buitenlandse bedrijven die door hun investeringen het régime een goede dienst bewijzen. Maar vooral militaire steun van de Verenigde Staten, de werkelijke machthebbers van Griekenland. SINDS AMERIKA, na de Tweede Wereldoorlog, het beschermheerschap over Griekenland van Engeland heeft overgenomen, is de Amerikaanse invloed steeds sterker geworden. Sinds de coup van 1967 is Griekenland in feite een Amerikaanse kolonie. „Amerika" wil hier zeggen: het. Pentagon en de CIA. Het State Department staat veel kritischer tegenover de steun aan Griekenland, maar het moet het afleggen tegen de militaire argumenten van het Pentagon, om maar te zwijgen van de CIA, die in vele gevallen zonder enige staatscontrole op 'eigen initaitef opereert. Sinds de gedwongen uittreding van Griekenland uit de Raad van Europa, december vorig jaar. voelt Amerika zich aanmerkelijk minder prettig met zijn Griekse pleegkind. De Europese bondgenoten sparen Athene hun kritiek niet — een kritiek die steeds openlijker direct tegen de Verenigde Staten is gericht. Vroeg of laat zal de Griekse kwestie op een militair niveau worden gebracht. De Scandinavische landen Noorwegen en Denemarken vooral schijnen bereid te zijn de zaak op de spits te drijven: Griekenland uit de. NAVO of wij eruit. Anderen, zoals de rapporteur inzake de Griekse kwestie van de Raad van Europa, mr. Van der Stoel, hopen dat het niet zover zal komen. Zij verwachten veel van een constante pressie op de Verenigde Staten om de Griekenland-politiek te herzien. Deze pressie zou de progressieve krachten in Senaat en Congres moeten versterken. Voorlopig is er echter geen enkel teken dat wijst op een inkeer van het Pentagon. Integendeel. De militaire materialen, waarop in theorie sinds de staatsgreep een embargo rust, stromen Griekenland binnen. Samen met Griekenland en Turkije is men begonnen de kwestie-Cyprus „op te lossen": uitschakeling van president Makarios en verdeling van het eiland tussen Griekenland ,ea Turkije, waarna op beide delen van het eiland bases van de NAVO worden gevestigd. Turkije heeft met deze verdeling ingestemd; het protest dat Ankara aanhief tegen de activiteiten van Griekenland op Cyprus was dan ook niet meer dan een verplicht nummertje, om de buitenwereld de indruk te geven dat Turkije met hand en tand de onafhankelijkheid van Cyprus zal verdedigen. DE DIPLOMATIE van Washington past zich bij de militaire analyse van het Pentagon aan. I}e Amerikaanse ambassadeur in Athene, Tasca, een sleutelfiguur in de kwestie-Griekenland, heeft als voornaamste opdracht de machthebbers er toe te brengen hun eigen grondwet van 1968 in praktijk te brengen. Zo hoopt men de meest weerzinwekkende trekjes van het régime uit te wissen en de felste kritiek te smoren. Zoals men weet zijn de artikelen uit die — zeer autoritaire en allesbehalve democratische — grondwet die betrekking hebben op de elementaire vrijheden van de burger, voor het grootste deel nog steeds buiten werking. En zo zien we Papadopoulos heel langzamerhand enkele kleine concessies doen. Het moment van de meeste van die concessies (de vrijlating van Theodorakis, de aankondiging van de vrijlating van ruim 300 andere politieke gevangenen, de vrijheid van vereniging en vergadering, de verzachting van de staat van beleg) viel niet toevallig op de vooravond van de veroordeling van Griekenland door het ministerscomité van de Raad van Europa, vorige week woensdag. De ministers hebben zich terecht niet laten imponeren. Want men weet onderhand wat de vrijheid van Papadopoulos voorstelt. Er is vrijheid van drukpers, maar de krant Ethnos wordt zwaar gestraft voor haar liefde voor de vrijheid. De regering blijft bepalen welke activiteiten als staatsgevaarlijk moeten worden beschouwd. Dat zijn alle activiteiten die iets met een eigen mening te maken hebben. Er ls een bureerwacht opgericht in het kader van de systematische terrorisering~van de bevolking. Een door de regering te benoemen „raad der waardigen" die advies uitbrengt over wetsvoorstellen, Is een karikatuur van een democratisch college en dient slechts als een indoctrinatieleerschool voor de toekomstige Papodopouloss. En zo kan men doorgaan. Velen voorspellen de Griekse regering een Jange hete zomer.

„Dat kan niet", zei hij met een brede lach, „ik ben onsterfelijk...!" HET WERD GEZEGD met de levensvreugde van een man, die nooit gedacht had nog in leven te zullen zijn. „Gedurende drie jaar heb ik geleefd met de dood aan mijn zijde", zegt hij. Dat klinkt hoogdravend, maar voor hem is het letterlijk waar. „Elke ochtend werd ik wakker met het voorgevoel, dat die dag de kolonels me zouden doen executeren. Elke dag." Hij zwijgt even, een dikke man, die in die paar dagen toch al weer goed in de kleren is gestoken. „Misschien was dat ook hun bedoeling, misschien niet. Ik denk dat ze me tenslotte w*l gedood zouden hebben, maar ik ben gered, door de wereldopinie, door de pers. Anders was ik (een daverende lach) nu in het paradijs." Wie mocht vrezen dat de geestkracht van de man, die bijna in coma lag toen hij in Parijs aankwam, gebroken is, heeft het mis. Zijn bevrijder Servan- Schreiber verklaarde op de luchthaven weliswaar bij hun aankomst in Parijs dat hij persoonlijk zijn woord gegeven had dat Theodorakis zich tijdens zijn verblijf in Frankrijk zou onthouden van politieke activiteiten, maar de componist voelt zich daaraan echter niet geDonüen. „Ik heb geen enkele garantie gegeven. Niemand heeft me er om gevraagd ook. Ik zou, het niet gegeven hebben, als men het gevraagd had. U inoet goed begrijpen: ik wil mijzelf blijven. Ik ben altijd trouw aan mezelf gebleven, ook toen ik mij in handen van de kolonels bevond. Nu, duizend kilometer van hen verwijderd, moet dat toch nog makkelijker zijn, nietwaar? Wees gerust, ik laat mijn overtuigingen niet varen." Hü heeft zijn eerste redevoering al op schrift staan. Hij wil het woord nemen zodra hij de kliniek verlaten kan. „Ik houd zo spoedig mogelijk een persconferentie." Wat denken de artsen daarvan? Hij geeft toe: „Veel hangt af van de resultaten van het onderzoek." THEODORAKIS lijdt al jarenlang aan tuberculose, maar tot nu toe was slechts één long aangstast. De grote vraag, waar de artsen zich zorgen over maken, is deze, of de infectie behalve te zijn verhevigd zich ook nog heeft uitgebreid tot de andere long. Het onderzoek op basis van röntgenfoto's heeft nog geen vaststaand antwoord op deze vraag gegeven. In het gevangenkamp Oroupos gaf Theodorakis. bloed op. Op grond daarvan werd hij — stellig veel te laat — overgebracht naar het op een gevangenis lijkende Sotiria-ziekenhuis in Athene. In de Parijse kliniek heeft men de bloedingen tot staan gebracht door toediening van zeer grote doses antibiotica. Theodorakis blijft onwankelbaar optimistisch. Hij bereidt zich al voor op zijn eerste optreden in het publiek. Dat zal in Londen plaats vinden. „Er zijn natuurlijk problemen. Ik heb geen papieren, geen paspoort. Maar wanneer het menselijkerwijs mogelijk is, zal ik in Londen verschijnen in de Albert Hall op 26 april. Laten we afspreken, dat ik een paar dagen eerder kom, dan kunnen wc vooraf nog genoegelijk samen zijn." Op 26 april vindt in de Londense Albert Hall een „Grieks vrijheidsconcert" plaats, waarb twee van zijn jongste composities voor de eerste keer zullen worden uitgevoerd.

Maar zijn denken wordt thans niet door muziek, maar door politiek overheerst. „Voor alles moeten we de gevangenen bevrijden. Daarna geheel Griekenland." Vorige weck werd zijn meeleven met dc gevangenen nog versterkt door het bericht, dat de Griekse dichter Yannis Ritsos wederom was verbannen naar het eiland Samos. Tien jaar geleden, toen Theodorakis klassieke muziek studeerde aan het Parijse conservatorium, behaalde hij zijn eerste grote publieke successen door de muziek, welke hij componeerde bij vier gedichten van Ritsos. Hij maakt zich vanzelfsprekend ook zorgen over zijn gezin, waarmee hij vorige week maandagavond, na zijn aankomst in Parijs, een telefoongesprek kon voeren. Zijn zoontje George (10) is hard getroffen door de spanningen van de laatste drie jaar. De klank van zijn vaders stem, zo ver verwijderd, was die avood teveel voor hem. Theodorakis hoopt, dat het mogelijk zal zijn de twee kinderen weer een normaal stabiel gezinsleven te geven. Theodorakis wil graag in Parijs blijven wonen. Hij kent de stad goed uit zijn studententijd en spreekt goed Frans, evenals zijn vrouw Myrto, die als arts verbonden was aan het Marie Curie-ziekenhuis in Parijs. „We zullen denk ik wel in Frankrijk blijven, als men het ons toestaat. Zo niet, dan hoop ik naar Londen te kunnen gaan. We hebben al een flat in Parijs, maar die is te klein voor ons groeiende gezin."

Van een bijzondere medewerker PARIJS MIKIS THEODORAKIS ligt in een kleine, crème-kleurige kamer. Niets bewijst dat hij niet langer in een nogal luxueuze gevangenis verblijft. Zelfs hij vindt het soms moeilijk zich te realiseren dat hij, voor het eerst sinds drie jaar, weer vrij man is. Zijn verblijf is nu een ziekenkamer in een dure, geheim gehouden, Parijse kliniek. De mannen in witte jassen, die hem verzorgen, zijn geen gevangenbewakers maar artsen. Vorige week maandagavond werd hij van de luchthaven Le Bourget ijlings naar die kliniek overgebracht, en lag binnen de kortst mogelijke tijd in zijn ziekbed, vaag voor zich uit starend. Hij is veel en voel te zwaar. Zijn handen, waarmee hij piano placht te spelen, zijn opgezwollen zodat zij haast mismaakt lijken. Het is een ironische speling, dat ook in deze kliniek zijn pyama een rode' kleur heeft... net zoals die hij had moeten dragen ln de ziekenafdeling van de Atheense gevangenis. Twee dagen later, vorige week woensdag, mocht hij alweer wat rondlopen, een merkwaardige figuur in deze kliniek voor .de rijkstcn der wereld. Donderdag liep hij alweer driftig langs de ramen, terwijl de artsen poogden hem bij te houden. Hij ging die dag voor het eerst naar buiten, voor een bezoek — strikt geheim gehouden — aan het chique appartement in het centrum van Parijs van zijn bevrijder, de politicus en journalist Jean-Jacques Servan-Schreiber. Vlak daarvoor ontving hij zijn eerste bezoeker, die uitriep: „Mikis, je moet het kalmer aan doen! Je vermoordt jezelf!"

Theodorakis speelt piano voor zijn zoontje Werd genomen injanuari 1968, toen de componist pjotselirjg uit de gevangenis werd ontslagen en in zijn woning aan de rand van Athene huisarrest kreeg opgelegd. Lang duurde deze ~vrijheid" echter niet.

TIJDENS zUn gevangenschap heeft Theodorakis veel nagedacht over zijn muziek. „Misschien is er iets veranderd onder de invloed van de aanraking met doodsgevaar. Ik ben zowat op de helft .van een boek over mijn bezoek. Ik ben daaraan begonnen in Oroupos. Ik kwam tot de ontdekking dat mün composities nu veel gemeen hebben met byzantijnse muziek van de vierde tot de. zevende eeuw. Dat was een opzienbarende ontdekking. Misschien kan ik het boek, nu ik hier ben, uitgeven. Het is eigcnlUk een onderzoek naar de wortels van de hedendaagse muziek, de mUne inbegrepen. Gedurende zijn verbanning naar Zatouna vond Theodorakis het moeilijk om te componeren; hij voelde zich vereenzaamd en vergeten. Maar in de afgelopen jaren is zijn productiviteit toch „niet slecht" geweest, verklaarde hij. Al met al kent men een honderdtal liederen en grotere werken, welke hij tijdens zijn gevangenschap heeft , gecomponeerd. „Maar in feite heb ik veel meer gemaakt." : Enkele van zijn béste nieuwe oomposities heeft hij moeten achterlaten. „Ik schreef enkèle prachtige liederen in Oroupos", zegt hij triest, „maar alles is nog in het kamp. mijn papieren, zelfs mijn bril, alles. Ik kan nu zelfs niet lezen hier, zonder mijn bril." Naast zijn bed ligt een exemplaar van het nieuwste bock van Servan-Schreiber, met een opdracht van de auteur, die het hem gaf tijdens hun vliegreis van Athene naar Parijs. Die reis komt hem nog steeds als een droom voor ogen. „Ik lag in het ziekenhuis voor longonderzoek. Ze hadden me daarheen gebracht uit Oroupos. Ze noemen het een ziekenhuis, maar het lijkt meer een gevangenis. Ik was van alles afgesneden, volkomen geïsoleerd als in een cel. Het onderzoek was beëindigd. Na • vijf dagen zei ik, dat ik in hongerstaking zou gaan als ze me niet naar Oroupos terugbrachten. Ik was klaar om er mee te beginnen. Toen de bewakers me dus maandag kwamen halen, dacht ik dat ze toegegeven hadden en dat ik naar het kamp terugging. Dat zeiden ze ook. Maar op de binnenplaats zag ik mijn vrouw Myrto bij een auto staan. Ze stelde me voor aan die man, Servan-Schreiber. die zei: „Ik neem U mee naar Parijs." Even onderbreekt Theodorakis zUn verhaal, de ontroering wordt hem te machtig. „Ik kon zelfs niet spreken met Servan-Schreiber tot kort voor de landing in Parijs. Het was mU niet mogelijk te beseffen wat er gebeurde, iets te zeggen, zelfs maar te denken. Ik had alles in het gevangenkamp moeten achterlaten. Ik kon niets meenemen, niets..." Servan-Schreiber zelf heeft verteld, dat Theodorakis maar één ding zei toen hU hoorde dat ze naar Parijs zouden gaan: „U maakt een grapje."

RIO DE JANEIRO, 21 april (DPA) — In Brazilië zal oen proces worden gevoerd togen de vermoedelijke daders van de moord op negen Indianen van de Atroam-stam. De aanklacht is ingediend door de president van de Nationale Indianenstichting, Josse de Quiroz Campos. De verdachten, die in de oerwouden van het Amazone-gebied op groot wild jaagden, hadden de Indianen eerst gerustgesteld door zich als onschuldige bezoekers voor te doen. Toen de Indianen dichterbij kwamen, schoten de jagers hen neer, mogelijk uit vrees voor de giftige pijlen van de Atraori's.

Van onze ruimtevaartmedewerker AMSTERDAM, 21 april — Het Amerikaanse bureau voor luchten ruimtevaart (NASA) heeft voorlopige plannen ontvouwd voor de bouw van een ruimtelijke reddingsboot, die gestrande astronauten in veiligheid kan brengen. Na de nachtmerrie rond de vlucht van de Apollo-13 lijkt dat een verstandig besluit, maar het, zal nog minstens tien jaar duren voordat de reddingsboot gereed zal zijn voor operationele dienst. De plannen bestonden overigens al voordat in de dienstcabine van Apollo-13 een zuurstoftank explodeerde, met alle gevolgen vandien. De Amerikanen willen een groot ruimtevoertuig bouwen dat voor allerlei doeleinden dienst kan doen. Het zal in staat moeten zijn zelfstandig naar de maan te vliegen en daar te landen om maanreizigers die in gevaar zijn, in veiligheid te brengen. Daarnaast moet het toestel gebruikt kunnen worden om satellieten in een baan rond de aarde te brengen, de omloopbanen van bepaalde kunstmanen te wijzigen, te assisteren bij de bouw van grote ruimtestations en bemanninge-i en wacht van het ene ruimtestation naar het andere te vervoeren. Die taken lijken in meer dan één opzicht op die welke men in petto heeft voor de „shuttle"', de veerboot, die omstreeks 1978 zijn eerste vlucht moet maken. Maar in tegenstelling tot dat ruimtevliegtuig zal de reddingsboot ttfet in staat zijn Ün de !aardse dampkring terug te keren. Met andere woorden; eventuele gestrande maanvaarders kunnen worden opgepikt, maar worden niet rechtstreeks naar de aarde gebracht. Zij moeten naar een ruimtestation worden gevlogen en vandaar met een shuttle naar de aarde worden teruggebracht.

Volgens de huidige plannen krijgt het reddingsvoertuig een vierkoppige bemanning en drie tot vier verschillende conpartimenlen. De Apollo-cabine beschikt over twee afzonderlijke compartimenten: het dienstverblijf, dat bij Apollo-13 door een explosie werd getroffen, en de astronautencapsule, die veilig op de aarde terugkeerde. Voor een landing op de maan zou het complete voertuig ongeveer 45.000 kg wegen, dat is hetzelfde gewicht als een volledige Apollo-maantaxi-combinatie. Het zou dan ook gelanceerd kunnen worden met behulp van de Saturnus 5-raket. Het toestel wordt aanzienlijk ruimer dan de huidige Apollo-moederschepen en maantaxi's. Tot de speciale uitrusting gaat in elk geval een maan-jeep behoren, waarvoor al verscheidene ontwerpen aan de NASA zijn aangeboden.' Over de kosten van het projekt wilden NASA-functionarissen overigens nog niets loslaten.

ATHENE, 21 april (AFP) — De Griekse minister van Buitenlandse Zaken, Pipinellis, heeft de voorzitter van de Europese Comissie, Key, een „persoonlijke" brief geschreven in verband met „het onrecht, aan Griekenland en de Europese Gemeenschap begaan met „het onrecht, aan Griekenland en de Europese Gemeenschap begaan door de verklaring, op 16 april door de Europese Commissie afgelegd over de betrekkingen tussen de EEG en Griekenland". In deze verklaring veroordeelde de Europese Commissie het optreden van het militaire bewind en liet zij weten dat de associatie-over-eenkomst met Griekenland opnieuw bezien zal worden. Minister Pipinellis benadrukt in zijn brief het kwaad dat begaan is door de „verbitterde campagne, de smaad en de laster" en dit nog wel In een tijd waarin de Griekse regering vast voornemens is het ontwikkelingsprogramma uit te voeren In dit verband noemt minister Pipinellis de opheffing van de censuur en de volledige openbaarheid van de processen.Hij beklemtoont de steun, die het Griekse volk zijn regering geeft en verklaart „pijnlijk verraast te zijn door de inmenging van de Europese Commissie in een zo delicate zaak". Wat het proces tegen de leden van de groep „Democratische Verdediging" betreft, aldus de minister, is het ongetwijfeld niet nodig u te vragen of mensen die gewapende overvallen hebben gepleegd, in welk westelijk land dan ook, geen zware straffen zouden kunnen krijgen en of het een bewijs van onpartijdigheid is alleen maar te protesteren tegen de straffen en niet tegen de aanslagen.

OSSENDRECIIT, 21 april — In een stal bij landbouwer Jansen-Koolent« Ossendrecht zijn twaalf dode kolen gevonden. Een paar andere koeien lagen op sterven. Een dierenarts vermoedt dat hier sprake is van voedselvergiftiging. Daarom zijn meel en water opgestuurd naar het laboratorium in Wageningen. De politie heeft geen directe aanwijzingen voor een misdrijf. De zaak is in onderzoek genót men.