De tijd : dagblad voor Nederland

ADVERTENTIE • • Geef 'm 'n doodklap Maar niet van dat primitieve a.u.b. Niet van je pats-boem-mis„au-m'n-hand". De intelligente doodklap is groen en genadeloos. Alafu-strip. Van Bayer. r~7~~ — Gewoon: ophangen of neerzetten. ' Tot ongerief van vlieg, mug, wesp en I®S EH3 mot. SÜ3 ÜÜ U pakt ze allemaal SSüül lÜS in één klap met dc ttüËSi Mafu-strip. fpffj BH Moordstrip. |Jgg |gg MAFU iJ_ De beste tip VL/ 'Mof u-strip van Bayer. • •

ADVERTENTIE

Van onze verslaggever

ROTTERDAM, 3 juni — Een tram vol poëzie gaat zaterdag 20 juni door de Rotterdamse binnenstad rijden. leder die wil, kan instappen en luisteren naar de Westduitse dichter Peter Rühmkorf die dan gedichten zal lezen of met het geïnteresseerde publiek praten. Dat is een stunt die studenten van de Sociale Academie* bedacht hebben om het Internationaal Poëzie Festival (Poetry International) tussen 17 en 21 juni onder de aandacht van het publiek te brengen. In de kleine Doelenzaal zullen dan een 25 dichters uit vijftien landen, vooral" ook van achter het ijzeren gordijn, in de avonden gedichten lezen. Zonder spektakel er omtieen. Poëzie sec. Wel na afloop telkens een receptie van gulle gevers als gemeente, boekverkopers,' Martin Behaimhaus, zodat publiek en poelen kunnen nauomen. In de pauze treden groepen op cue muziek of conference 111 veroand orengen met poezie zoals de Zwitserse groep Bilanz, W'lily Koggeman Jazz L,a0,4-üint uit! .België en The barrow Poets uit Enge- J lanci die waarschijnlijk ook met ten i handkar door Kotteruam gaan rijden zoal» ze dat in Londen doen. Dit type festival is uit Londen komen overwaaien en beleen 111 deze vorm een continentale premiere. Dè gedichten zuilen 111 de oorspronkelijke taal worden gezegd door de auteur, maar tevoren 111 net Neoeriancis verlamd. Pier Tania en Jan Koelands verzorgen de presentatie. Onder de scnrijvers die optreden zijn Tonnesse Williams uit Amerika, Vasstlis Vassinkos uit Griekenland (po- Kingen om geïnterneerde scnrijvers hier te krijgen mislukten), Johnny The xWfkicker cue nu Jonannes van Doorn heet en de pas ontdekte en snel opgekomen Gerrit Komnj voor ons land. Op de affiches stond vermeld dat Gunter Kunert uit West- en Peter Rühmkorf uit Oost-Duitsland kwamen. Dal moet nu vlijtig overgeplakt worden: ze komen net uit de andere soorten Duitsland. Lucebert, Claus ent Van 't Reve waren voor de gelegen- i heid wel gevraagd, maar konden niet 1 komen. Frankrijk deed bijzonder on- j willig en is er niet bij. De Duitse: kunstenaar Kriwet zal zijn, op letters j gebaseerde (beeldende) kunst tonen. De hoop is nu maar op een voldoende aantal bezoekers gevestigd. Pikante | stunt zal ook zijn dat via de metroomroepinstallaties poëzie zal weerklinken en dat bij de boekhandel het' pakpapier zal voorzien zijn van gedich-; ten. Zo zal er een stroom van poëzie | langs de boorden van de Maas gojven. j De eerste avond zal er een stuk' rechtstreeks per televisie worden' uit-1 gezonden. Ook is er steun van de j Wereldomroep, de Hessische Rundfunk, de Zweedse en Finse ambassade, I C.R. en M. Een bijzonder praktisch j boekje met portretten van de dichters, 1 ren biografie, een enkel gedicht en beschouwingen is voor een rijksdaalder verkrijgbaar en vormt een voortreffelijke introductie op dit evenement waarmee men vooral de jongeren hoopt te trekken.

DEN HAAG, 3 juni — Uit „Galerie des arts'' aan het Noordeinde in Den Haag zijn acht negentiende-eeuwse nchilderi jen van minder bekende meesters ler waarde van f 33.000 gestolen. De diefstal werd het afgelopen weekeinde gepleegd, liet bleek dat de voordeur van het pand werd geforceerd. Het duurste werk dat werd meegenomen. was een stilleven met fruit van Springer.

MAASTRICHT. 3 juni — Aan de toneelacademie' in Maastricht zijn dinsdag geslaagd voor het eindexamen: F'rancine Dreessen, Hans Fuchs. Petei van de Hurk en Theo Pont. Zaterdag <1 juni nemen zij in de stadsschouwburg in Maastricht afscheid met een opvoering van „De kneep" (The Knack) van Ann .lollicoe in de regie van df Amerikaanse regisseur Paul Melton.

Frans van der Lingen bedankte, ook namens Petra Laseur, in maar een paar zinnen, die uitmuntten in volstrekte eerlijkheid. „Ondanks olies wat er aan het toneel blijkt te mankeren". zei hij ongeveer, „moet ik bekennen. dat ik erg blij ben met deze onderscheiding". Meer zei hij niet, maar het klonk heel echt. Henk van Ulsen ook. Bij hem wellen er wel' meer woorden naar de keel. maar wat hij dan zegt is net zo echt. Denk ik tenminste. ..Ik heb me in het afgelopen seizoen meer opgehouden in repetitie- dan in vergaderlokalen", zei hij. „Ik heb me zelfs bewust gedistantieerd van alles wat zich „bestelsmatig" met het toneel bezig hield, en ik ben blij, dat ik juist nu deze prijs krijg. Ook nog om eon andere reden. Alles wat ik op het toneel geef. put ik uit mijn eigen ervaringen, mijn eigen leven, en ik ben net in zo'n periode, dat zo'n platgeslagen gouden tomaat me helpt". Kr waren nog andere onderscheidingen, zilveren krommerts — krom geslagen spijkers — voor de technici van het toneel, die een wel wezenlijke, maar meestal buiten de publiciteit blijvende functie vervullen bij het tot stand komen van toneelvoorstellingen. Zes dit jaar, die dat al 25 jaar doen: A. K. Weltevrede uit Almelo, A. H. Colier uit Maastricht. D- , Roos uit Utrecht. S. P. van ' Warmerdam uit IJmuiden, J. Boeijing uit Haarlem en J. v. Ouwerkerk. ook uit Haarlem. Voor Henri Faber. die aftreedt als directeur van de stadsschouwburg Utrecht — „het gaat me aan hel hart, maar ik wil, anderhalf jaar voor mijn pensioen, plaats maken voor een .jongere die gemakkelijker een nieuw schouwburgbeleid kan voeren" — waren er geschenken van de collega's; een home-trainer onder andere.

DEN HAAG, .1 jmil — Bijna de helft van de docenten of begeleiders van de Vrije Academie voor beeldende kunsten in Den Haag heeft per steneil de mededeling ontvangen dat het komende cursusjaar van luin diensten geen gebruik meer zal worden gemaakt. De ontslagenen weten niet wat de achtergrond van deze ingrijpende maatregel is. Actie tegen deze beslissing zal worden ondernomen. De directeur van de academie, de heer Gcorge Lanipe, deelde desgevraagd mee dat het ontslag 1!) van de bijna 40 begeleiders betreft, van wie acht leeds zelf hadden meegedeeld niet langer aan hot instituut verbonden te willen blijven. Van deze acht waren er drie langer dan zeven jaar aan het instituut verbonden. Van de overige elf begeleiders, die ontslagen weiden, zijn er vier, die langer dan zeven jaar op de Vrije Academie werkten. In deze groef) bevinden zich acht personen die por week tweeëneen half uur les gaven. Een begeleider gaf vijf uur les en de overige twee gaven elk 7'/i uur les per week, aldus de directeur. Dat de ontslagenen van niets wisten, weerlegde hij met de mededeling, dat drie jaar lang vergaderd is over wat noodzakelijk is voor vernieuwing van het instituut. Hij merkte nog op. dat de Vrije Academie niet valt onder hel kunstonderwijs, zoals dat volgens dc wet bestaat. De begeleiders van de deelnemers werden en worden vooi een jaar of een kortere periode benoemd. Ondei de negentien ontslagenon bevindt zich bovendien een gastdocent. Voorts zijn alle vergaderingen van bestuur, van do staf van hel instituut en van begeleiders toegankelijk voor de deelnemers, met wie ook wordt overlegd, aldus de directeur.

DEN HAAG, 3 juni — Dr. S. J. Gudlaugsson is eervol ontslag verleend als directeur van Rijksbureau voor kunsthistorische documentatie, onder gelijktijdige benoeming tot directeur van het koninklijk kabinet van schilderijen .Mauritshuis" in Den Haag. Met ingang van dezelfde datum is benoemd tot directeur van het Rijksbureau voor kunsthistorische documentatie J. Nieilwstraten, wetenschappelijk hoofdambtenaar bij genoemd rijksbureau.

BREDA, 3 juni — Christinc Ewert, Petra Laseur, Henk van Ulsen en Frans van der Lingen hebben dinsdagmiddag in Breda de toneelprijzen gekregen, die de vereniging van schouwburg- en concert-directies ieder jaar vergeeft. Christine Ewert kreeg dc Theo d'Or — een gouden penning, genoemd naar Theo Mann-Bouwmeester — „voor haar sterke, onsentimentele en daardoor 7.0 aangrijpende vertolking van het keukenmeisje Grusche" uit Brechts Kaukasische Krijtkring bij Theater, onder regie van Eli se Hoomans. Henk van Ulsen, die de Louis d'Or ontving, wordt in het jury-rapport „De virtuoze speler van de hoofdrol" genoemd in de door het Nieuw Rotterdams Toneel „niet vuur en verve gespeelde voorstelling van de barokke komedie „De heersende klasse" van Peter Barnes onder regie van John van de Rest. Petra Laseur gewerd de Colombina voor „de hoe! aparte creatie als Sonja in Tsjechows „Oom Wanja" in de opvoering van de toneelgroep Globe" onder regie van Ton Lutz. „Een prachtige vertolking die met volle inzet en met emotionele durf gebracht werd", zegt de jury. Als ik er iets persoonlijks aan mag toevoegen: ik heb zelden zo kristalhelder menselijke ervaringen kunnen doorzien — een van de niet zo talrijke belevenissen met toneel, die me bij zullen blijven. Frans van der Lingen kwam in het bezit van „het vrolijk dansende Arlecchinobeeldje", alhoewel de jury hem een ernstig acteur vindt — wat hij ook is — omdat diezelfde jury hem bijzonder heeft bewonderd in een juweel van een kleinere rol: die van de rustige pensionhouder Petey in Harold Pintors „Het Verjaardagsfeest" — bij do Haagse Comedie onder regie van Paul Steenbergen.

Henk van Ulsen toont .achend zijn „platgeslagen gouden tomaat". Naast hem Petra Laseur en Frans van der Lingen.

Dit alles gebeurde op het jaarlijkse congres van de eerder genoemde vereniging, die ook nog te oordelen had over een „toneelplan", dat een speciale commissie in haar opdracht had opgesteld. Het werd, als alle andere toneelplannen door instanties uit de toneelwereld samengesteld, door de vergadering verworpen. Zij wil het ook niet gepubliceerd hebben. Wc moeten het dus doen met de opmerkingen, die de voorzitter, jhr. I)e Braauw, er bij maakte. Hij zei onder meer dit: „Alle organisaties die er in de Nederlandse toneelwereld bestaan, hebben onderhand wel een toneelplan gelanceerd en ook weer verworpen. Daar blijkt uit, dat er met liet toneel meer aan de hand is dun alleen maar dat het bestaande bestel verouderd is. Wij trekken er de conclusie uit. dat het toneel in Nederland in zijn organisatievorm een totaliteit moet zijn, en dut het niet kan gaan om een gezelschap in een regio of in een stad. In beginsel is alles wat zich met toneel bezig houdt bij het toneel als totaliteit betrokken. Er zijn wel tal van plaatselijke belangen, maar die moeten in die totaliteit worden ingebouwd".

„Toch ii in de praktijk telkens weer gebleken, dut het de plaatselijke belangen zijn, die de doorslag geven. Wij hebben nu als vereniging de minister als onze mening laten weten, dat zij zich niet moet blijven gedragen als welwillende moeder — later sprak de voorzitter zelfs over grootmoeder — die de plaatselijke belangen in bescherming neemt, maar dat zij van het centrum uit een goede organisatie moet scheppen, zorgend dat de plaatselijke belangen in die totaliteit meespelen. Nadien is er van het ministerie een mededeling verschenen," dat meer naar decentralisatie wordt gestreefd. Als die betekent, zei mr. de Braauw, dat de regio's het verder maar moeten uitdokteren, dan zouden wij dit ten betreuren". Als ik niet probeerde r.u alleen maar verslag te geven van wat ik gezien en gehoord heb, zou daar een heleboel over te zeggen zijn. Misschien een andere keer.

CHRISTINE EWERT, die du Theo d or gekregen heeft voor haar Urusche in de Kaukasische Krijtkring, was niet in Breda om die gouden medaille m ontvangst te nemen, maa; was vertegenwoordigd door haar ugisseur, Elise Hoomans. Maar wat nog erger is: zij houdt op met toneelspelen. Nou ja, misschien maai voor een poosje. „Ik heb voor het volgend seizoen nergens een contract gesloten", zegt zij aan de teleloon. „Ik zal dus niet meer zo.. intensief met toneel bezig zijn, maai dat wil niet zeggcyi, dat ik er helemaal niets meer aan doe. Ik heb een aantal dingen met heel veel pleziei gedaan, maar ik heb niet zo erg de behoefte om daar op dezelfde manier mee dooi' te gaan. Ik wil daar een poosje over nadenken. misschien wil ik wel anders verdei met toneel, maar ik weet nog niet hoe En dat valt dan wel een beetje samen met de behoefte die ik heb om wat meer tijd te hebben voor mijn gezin" — twee kindertjes van drie en een half en anderhalf, en een man — Carol Linssen. ook acteur bij Theater. Het jury-iapport zegt: „Christine Ewert is nofc zeer long. lloe jong, dat gaat on> niet aan. Zij is van het begin af aan op het toneel opgevallen. Talentvol, zouden ze vroeger gezegd hebben. Het is meer. Persoonlijke aanwezigheid? Ook al zo'n woord. Een sterk vermogen om menselijke ervaringen zuiver te laten zien. eerlijk, zondei valse theatraliteit, met een zeer persoonlijk getint vakmanschap. Bij Nieuwe Komedie beginnend, bij Studio — in ~De Kneep" o.a. al verder, bij Theater als Viola in Shakespcarc.s „Driekoningenavond" als Cressida in „Troilus en Cressida". nu als Grusche. Haar vraag is misschien wel: hoe behoud ik dat soort helderheid in deze toneelwereld. Laten we hopen."

Christine Ewert als Grusche in de Kaukasische Krijtkring.

Ol' MIJN wekelijkse pelgrimage naar Mickery in Locnersloot kwam ik opnieuw The Freehold — die vorige week Kuripldes' „Antigone" speelde — tegen, nu met „Drums in the night". Trommels in de nacht, van Bertolt Brecht. Ken van zijn vroege stukken, waarin hü min of meer de burger aan de kaak stelt, die dan wel vier jaar soldaat geweest is, maar toch liever met ztfn ontrouwe verloofde in bed duikt dan aan de Spartacus-opstand deel te nemen. Wat Freehold rnet dat stuk doet zal van de orthodoxe Brecht-aanhangers misschien niet mogen. Ik kan alleen maar zeggen, dat deze groep spelers me dikwijls echt geraakt heelt en op andere ogenblikken ontzettend verveeld. Het heerlijke vond ik. dat zij buiten zichzelf nauwelijks iets nodig hebben — nu ja, die rode maan moest er wel zijn, en ook hier en daar dat tromgeroffel. Verder doen de spelers het zelf, met hun lijven en hun stemmen. Een hedendaags soort expressionisme, denk ik. waarin vooral het meisje dat Anna speelde, en haar collega, die haar moeder was. net zoals j de jongeman dit' de terugkomende soldaat André Kagler ultbeelde, mijl zeer boeiden. Waarom nu? Deze Brecht wordt toch behandeld als een nieuw stuk. los van wat voor Breeht-traditie dan ook. De wezenlijke emoties erin zijn. dat het meisje Anna. na vier jaar vergeefs gewacht te hebben op haar Kagler, dan maar met die Frederik naar bed is gegaan en zich tenslotte ook maar met hem verloofd heeft. Net als dat gebeurd is, komt die André uit Afrika terug, uit zijn voegen gerukt, vies en vuil, door niemand meer gewild. Door Anna niet. door haar ouders en haar aspirant-echtgenoot nog minder. Wat daar aan menselijke piiri in schuilt werd uitnemend navoelbaar gemaakt. Bewegingstheater op de manier van La Mama? Niet echt. Meer theater in suggestieve lichamelijke expressies, waarbij het beeldend element meer aandacht krijgt dan de suggestieve beweging. Misschien signaleer ik daarmee wel een tekort, misschien had de groep nog verder moeten gaan dan zij deed. Ik heb er over gepraat met Hans Croiset, dit,- hetzelfde stuk een poosje terug met Theater gespeeld heeft. Uitgangspunt voor de voorstelling van Freehold leek hem het' bedri.if in de nachtelijke straten van Berlijn, waarin de trommels van de Spartacus-opstand vergeefs klinken, een soort Walpurgisnacht. Hij zal wel gelijk hebben, denk ik: als het hele stuk daarop gebaseerd is. verdwijnen er tegenstellingen uit, die zo al niet wezenlijk, dan toch wel zeer effectief zijn. Toch was dit voor mij een levender, en dus een aangrijpender soort toneel dan „Antigone" van dezelfde groep. Niet het einde van een nieuwe Breehtbenadering, maar wel een heel acceptabele poging in die richting. ANDRÉ RUTTEN

ncrtolt Brecht: Trommels in de nacht. Regie: Roland Rees. The Freehold, Mickery, Locnersloot, t.m. 7 juni.

MADISON, 3 juni (Reuter) — Geleerden van de universiteit van YVisconsin zijn er als eersten in geslaagd een volledig synthetisch gen — drager van erfelijke eigenschappen — te vervaardigen. Deze wetenschappelijke doorbraak is tot stand gebracht onder leiding van dr. 11. Gobind Khorana, die in 1968 met twee anderen de Nobelprijs voor medicijnen kreeg.

Dr. Khorana heeft verklaard, dat het maken van een gen de weg opent voor beïnvloeding van de biologische structuur van levende organismen. Het is nog „heel ver weg", maar dit zal uiteindelijk de mogelijkheid kunnen scheppen van genezing van kanker, suikerziekte en erfelijke ziekten. In de verre toekomst zou men misschien ook tot genetische ordening overgaan — „het ontwerpen van mensen naar patronen, atleten bijv. of intellectuelen", aldus dr. Khorana. Hii vreest, dat de ontdekking in de sensatiesfeer zal worden getrokken, maar gaf toe dat zij voor het wetenschappelijk onderzoek uitgestrekte nieuwe terreinen openlegt. Het team van dr. Khorana heeft het bewuste ger. opgebouwd uit simpde organische stoffen. In het verleden hebben geleerden al kleine deeltjes genetisch materiaal uit levende cellen samengevoegd, maar dr. Khorana en zijn collega's van Wiseonsins Instituut voor Enzvm-Onderzoek hebben nu als eersten aangetoond, dat genen kunnen worden vervaardigd uit nucleotides — kleine chemische bouwstoffen ter grootte van een atoom. De geleerden gebruikten een r.n.a.- gen uit gist als model. Zij constateerden, dat de structuren van het'synthetische en het „echte" gen volkomen aan elkaar gelijk waren. Dr. Khorana, die in 1965 met zijn werk aan het kunstmatig gist-gen begon. is al bezig met het „namaken" van een tweede gen, zoals dat wordt aangetroffen in de coli-bacterie. Dit onderzoek zal. naar hij verwacht, binnen enkele maanden worden voltooid. Het team van dr. Khorana werd bij de ontwikkeling van het bewuste gen gesteund door een aantal buitenlandse geleerden, onder wie de Nederlander 11. van de Sande, een Italiaan, een Noor. twee Indiërs en twee Zwitsers.

Van on/.e correspondent LAREN,. 3 juni — Het ontslag op staande voet dat de directrice van het Itosa Spicrliuis, mevrouw De Roy van Zuydcwijn een maand geleden werd verleend, is omgezet in een eervol ontslag, dat op 1 mei van het volgend jaar ingaat. De directrice van het rusthuis voor kunstenaars is inmiddels echter we) op non-actief. Tijdens overleg tussen mevrouw De Roy en het bestuur van het Rosa Spicrliuis is overeenstemming bereikt over het eervol ontslag. Volgens bestuurslid P. Ktet heeft het gesprek in een prettige sfeer plaatsgevonden. Het bestuur besloot destijds de directrice te ontslaan, omdat de zaken haar boven het hoofd dreigden te groeien. Zelfs wenste mevrouw De Roy echt niet aan haar ontslag mee te werken. Het vinden van een opvolger kan volgens di heer Keet echter nog wel enige tijd duren, „omdat het bestuur door ervaring wijs en voorzich-

tig is geworden". Mevrouw D? Roy, die in het Rosa Spierhuis woonde, is inmiddels verhuisd.

ZES BRITSE acteurs van het gezelschap Eltham Little Theatre hebben naar hun zeggen het wereldrecord Shakespearc-lezen op hun naam gebracht. Zij lazen de 37 toneelstukken in 68 uur 12.40.

DE BEKENDE Amerikaanse auteur John Gunther is op 09-jarige leeftijd in New York overleden. Hij verwierf in ie jaren dertig grote bekendheid met zijn boeken „Inside Russia today" en „Inside Europe today".

DE VLAAMSE schrijver, en journalist Roger van de Velde is zondag overleden. Enkele weken geleden werd Van de Velde voor zijn laatste werk „Recht op antwoord" door de redactie van het „Nieuw Vlaams Tijdschrift" bekroond met de „Arkprijs voor het vrije woord". Van de Velde heeft ook bekendheid gekregen door zijn boeken „Galgenaas" en „Knetterende schedes".