De tijd : dagblad voor Nederland

Hoe gaat dat. Je ontdekt wat. . ■# En als je dan maar weet hoe die vinding is te DSM-kennis u onverwoestbare rubber gebruiken, kun je er ook nog plezier van dakbedekking, langlevende plastic kratten, beleven. Zie DSM. Vergaarde in bijna veertig krasvaste lakken of onverslijtbare nylon. jaar chemische bedrijvigheid een aanmerkelijke En iedere dag opnieuw zijn in de laboratoria hoeveelheid kennis, waarmee al heel wat van DSM honderden chemici op zoek naar afnemers hun voordeel deden. Die kennis nieuwe mogelijkheden. was immers de basis voor tientallen nieuwe :%.''# + ■ ' * ■ v-"t>„ „M. t , * » •;„ ■ . 'i \ t processen en nieuwë produkten of voor Een mooi vak, die chemie. de verbetering van bestaande. Zodat het niet bleef bij het maken van kunstmest alleen, maar er ook kunststoffen kwamen en de É 5^ grondstoffen daarvoor. Zo bracht die U'wiwi SJrLll

Thomas Cool, Engeland en 's werelds eerste touroperator, is in het begin wel verweten dat hij reizigers hun eigen initiatieven ontnam en ze als „pakgoed" verzond. Dat zou voor alle touroperators kunnen gelden. Maar het is niet eerlijk de reisorganisatoren als enige en voornaamste oorzaak aan te wijzen voor de thans bestaande passiviteit in het toerisme. De mensen kruipen nu eenmaal graag bij elkaar. Dat blijkt in eigen land onder meer uit de bloei van het bermtoerisme. „Als je een educatieve reis organiseert door Spanje ben ik bang dat de belangstelling klein zal zijn," aldus drs. Sliepen. Hij meent overigens dat zelfs de excursies, die voor de vakantiegangers in de verschillende gebieden worden georganiseerd, niet de mogelijkheid bieden het volk te leren kennen. Men verkeert in een toeristisch kringetje en ook de gidsen zijn meestal westers georiënteerd. Voor de autochtone bevolking buiten de toeristencentra, die vaak jaren achter loopt in ontwikkeling, is het bovendien moeilijk de afstand tot de toerist, met zijn andere zeden en gewoonten, te overbruggen. Zij bewaart het liefst afstand tot die luidruchtige toeristen in hun korte broeken en gewaagde bikini's.

Voor wie de toerist als een politieke macht wil gebruiken heeft de geringe communicatie tussen de massa van de toeristen en de bevolking van het land die zij bezoekt, natuurlijk wel consequenties. Er zijn, met betrekking tot Spanje en Griekenland bijvoorbeeld, akties gevoerd om toeristen te bewegen deze landen te mijden. Economisch zijn deze landen voor een groot deel van het toerisme afhankelijk en een economische crisis zou een regiem misschien tot aftreden of tot een koersverandering kunnen dwinggn, meent men. Van een isolement zou bovendien een psychologische werking kunnen uitgaan. Tegenstanders van zo'n boycot zeggen echter dat het isolement van landen als Spanje en Griekenland daardoor zou worden versterkt en tevens de macht van de regeerders. Zij zien juist meer in het handhaven van de contacten met de bevolking om onze welvaart te tonen en onze ideeën over te brengen. Het is duidelijk dat, gezien de passiviteit van de meeste toeristen, dit laatste argument geen hout snijdt en dat slechts het economische aspect houdbaar is.

Overigens blijkt in de praktijk dat een beroep op de toerist om aan een economische boycot deel te nemen, weinig weerklank vindt. Slechts kort na een politiek gebeuren — de coup In Griekenland bijvoorbeeld of de inval van de Russen in Tsjechoslovakije — geeft de toeristenstroom enige reaktie te zien — vermoedelijk meer uit angst om bij onlusten betrokken te raken dan uit politieke overtuiging — en zij herstelt zich altijd weer spoedig. „De grote massa houdt geen rekening met politieke regimes als zij met vakantie gaat. Als je bijvoorbeeld ziet wat de Portugezen in Mozambique doen, zou je zeggen laat ze barsten. Maar de massa zegt dat niets," aldus drs. Sliepen.

Wel constateert hij dat bij de „gewone" toerist meer reserves bestaan met betrekking tot het reizen naar landen achter het ijzeren gordijn dan naar Spanje en Griekenland. „Er leeft toch een zekere vrees, dat men als toerist in de Oost-Euj-opese landen minder vrij is dan elders, dat aan de bewegingsvrijheid meer beperkingen worden gesteld. Er zijn geen concrete aanwijzingen dat dit in een vergelijking tussen bijvoorbeeld Spanje en Roemenië ook inderdaad het geval is."

Het is eigenlijk logisch dat, waar blijkt1-dat de meeste mensen zichtte toerist weinig of geen hoofdbrekens maken over de politiek van het land dat zij bezoeken, de reisorganisatoren zich daar het liefst helemaal buiten houden. Het enige principe dat zij voeren is het economische. Als er voldoende vraag naar is brengen zij de toerist overal heen. Zelfs het Nederlands Bureau voor Buitenlandse Studentenbetrekkingen in Leiden, dat toch de meest politiek geëngageerde groep van toeristen bedient, gaat de politiek in zijn werk uit de weg.

„Er is ons wel eens gevraagd de reizen naar Spanje en Griekenland stop te zetten," zegt de president van het NBBS, Mark Dingemans. Maar het eind zou zoek zijn als wU een keuze gingen maken uit de landen waar de student wel of niet naar toe kan reizen. Anderen zouden op onze keus ongetwijfeld kritiek hebben. WU zien het dan ook als onze enige taak het transport te verzorgen en faciliteiten te bieden. ledereen moet dan maar voor zichzelf uitmaken of hy wel of niet naar dat land gaat."

Het NBBS organiseert reizen naar Amerika zowel als — dit jaar voor het eerst — naar Moskou, naar Spanje zowel als naar Tsjechoslovakije. Praag was even taboe na de inval van do Russen in Tsjechoslovakije, maar de trek ernaar toe is inmiddels weer op gang gekomen. De belangstelling voor Griekenland is minder dan voor Spanje, maar er stappen toch nog regelmatig studenten in Athene uit. Op het verlanglijstje van het NBBS staat nu ook Communistisch China, waarover besprekingen gaande zijn. „Dat is een land waar we niets van weten en een student wil alles weten," zegt Pim Waldeck van het NBBS. „En als er belangstelling voor Cuba is, zou ik niet weten waarom we daar geen reizen heen zouden organiseren." Vermoedelijk telt het NBBS, in grootte de vijfde reisorganisator in ons land, onder zijn cliënten wel de meeste toeristen die nog beantwoorden aan het klassieke beeld van de toerist die contact zoekt met de bevolking en de cultuur van het land dat hij (of zij) bezoekt. Dingemans durft er zijn hand echter niet voor in het vuur te steken, dat zij ook een meerderheid vormen onder „zijn" cliënten. Er zijn veel zogenaamde „lust-reizigers" die in Spanje gewoon lekker in de zon gaan liggen. Daartegenover staan de „musttravellers" die een educatieve reis maken en soms op de bonnefooi door een land gaan zwerven en zich dan door de een en dan door de ander mee naar huis laten nemen.

In eigen land richt het NBBS zich overigens sterk op de bevordering van de communicatie tussen de jongeren van verschillende landen. In het deze maand te openen Hans Brinkers stutel — studentenhotel ter vervanging van het Anne Frankhotel — is veel aandacht besteed aan de communicatiemogelijkheden. Het is in de eerste plaats een praathuis en pas daarna een slaaphuis. Het past geheel in het Amsterdamse streven het contact tussen de jongeren — onder wie ook de Dampraters die noodgedwongen Damslapers werden bij gebrek aan goedkope logiesmogelijkheden — mogelijk te maken. Wat dat betreft zien de studenten zich ook in het toerisme als voorlopers.

„De consumptiepioniers voor wat gaat komen", noemt drs. Sliepen ze. „Ik geloof dat het beeld dat het toerisme thans biedt in de toekomst weer zal veranderen. De mensen krijgen er ooit genoeg van-om steeds in dezelfde situatie geplaatst te worden. Dat kan ook opgaan voor de Spaanse en Italiaanse kust".

AMSTERDAM, 17 juni — „Het aantal Nederlanders dat in de laatste tien jaar naar het buitenland ging (voor vakantie), kan zonder vermetelheid op groter worden geschat dan in alle voorgaande eeuwen samen. Of hun reizen verschil in het denken hebben teweeggebracht durf ik niet te bevestigen. Ik meen niet te boud te spreken als ik stel, dat in de loop der tijden de belevingen van de reizigers er niet dieper op geworden zijn".

Dit schreef prof. dr. F. J. Th. Rutten (van de Nijmeegse universiteit) onlangs in een artikel in „Con-touren," een uitgave van het Nederlands Wetenschappelijk Instituut voor Toerisme. Zijn mening, die alle gangbare ideeën hierover omver kegelt, wordt door anderen die een studie van het toerisme maken, geduld. „Ik betwijfel of het massatoerisme bijdraagt tot de communicatie tussen de volkeren," aldus drs. W. L,. G. Sliepen, wetenschappelijk medewerker van het N.W.I.T.

Volgens prof. Rutten heeft menige toerist bij zijn terugkeer niets te vertellen over ontmoetingen met mensen van het land dat hij bezocht, maar des te meer over de landgenoten die daar ook waren. „De belangstelling van de massa gaat niet verder dan de zon, het strand, de prijzen, het wijntje dat men drinkt en het visje dat men eet," aldus drs. Sliepen. „Het enige dat men ervan overhoudt is misschien een grotere belangstelling voor de gerechten en dranken die supermarkten als Albert Hoijn bij hun Spaanse en Italiaanse weken presenteren."

Het wezen van het toerisme en de mentaliteit van de toerist zijn in enkele decennia sterk veranderd. Vroeger, toen het reizen nog een voorrecht was voor weinigen en ook een avontuur, was het motief veelal de belangstelling voor een andere cultuur. Men zag het reizen als een verrijking van het gevoelsleven en de verbeelding. Eigenaardige wijzen van leven en waarderen elders op de wereld wilde men door persoonlijke ervaring leren kennen. De invloed ervan is terug te vinden in do ontwikkelingen in de schilderkunst en de veranderingen in het denken zoals die blijken uit onze vaderlandse geschiedenis. Anthropologen, cultuurhistorici en de moderne natuurliefhebber zetten die traditie voort. Maar de massatoerist komt nauwelijks in contact met volk en 'cultuur van het land dat hij bezoekt. „Veel toeristen, die erop uittrekken om het genot van de verandering of om de pot te verteren," aldus prof."Rutten, „ijlen door de ruimte en door de tijd naar de een of andere plek waar zij passief kunnen blijven, zich met alles en nog wat kunnen gerieven. Verschil in mensentypen in een vakantieoord en thuis is er veelal niet. De flatgebouwen die van de specifieke cultuur van het land nagenoeg niets meer laten zien, zijn vrijwel overal gelijk. De middelen van verkeer en transport zijn geen andere. Alleen de affiches dringen nog iets van de streek aan ons op. Overal verneemt men via de dagbladen en de radio hetzelfde nieuws, ziet men dezelfde films en eet men dezelfde verpakte voedingsmiddelen."

De reisbureaus hebben die verandering in het wezen van het toerisme en in de mentaliteit van de toerist natuurlijk in de hand gewerkt. Zij hebben met medewerking van de regeringen in de verschillende landen, toeristencentra tot ontwikkeling gebracht, die geheel „self-supportlng" zijn, geheel buiten de bevolking van het land staan en waar men er naar streeft de toerist in een vergelijkbare situatie te plaatsen als hij thuis gewend is. „Om ontmoetingen met de bevolking van het land waar een vreemde taal gesproken wordt — ik citeer nu weer even prof. Rutten — „behoeft de toerist zich dank zij de regelingen en inlichtingen van het reisbureau geen zorgen meer te maken."

...voor de autochtone bevolking is het vaak moeilijk de afstand tot de toerist te overbruggen. Zij bewaart het liefst afstand tot die luidruchtige toeristen in hun korte broeken en gewaagde bikini's...