La participation aux associations et aux avantages qu’elles procurent est soumise a des engagements de servitude morale. »

En nochtans schijnen in den laatsten tijd alhoewel het Werk der Franschmans heelemaal in katholieke handen is de Franschmans zelf aan de politieke macht der klerikalen te ontsnappen.

Om mijn studie over de Franschmans zoo volledig mogelijk te maken, heb ik :

L een vragenlijst gestuurd aan Volksvertegenwoordigers en andere personen, die ik als bevoegd aanzag om me over deze kwestie in te lichten;

T inlichtingen gevraagd aan Oost- en West-Vlaamsche Bescherming-comité’s en aan de succursale te Parijs;

3° een vragenlijst gestuurd aan den burgemeester van talrijke gemeenten, waar veel Franschmans-familiën wonen;

4® een persoonlijk onderzoek ingesteld;

5® werken geraadpleegd die de landbouwkestie en de uitwijkelingen behandelen.

Ik had de volgende vragenlijst gestuurd aan Volksvertegenwoordigers van de streek der Franschmans en aan eenige andere personen :

1) Welke zijn de oorzaken van den jaarlijkschen trek van zooveel duizenden Vlamingen naar Frankrijk?

2) Welk loon kunnen ze ginder verdienen en welke besparingen kunnen ze doen?

3) Welken invloed oefent de tijdelijke afwezigheid van den vader uit op het achtergebleven huisgezin?

4) Welken invloed oefent het verblijf in Frankrijk uit op de daar arbeidende Vlamingen?

5) Is het mogelijk de Franschmans, gedurende hun verblijf bij onze Zuiderburen, als stamgenooten bij te staan, om ze gedurende dien tijd niet heelemaal van Vlaanderen te laten vervreemden, en hun leven aldaar te verbeteren op stoffelijk, geestes- en zedelijk gebied ? Welke middelen zoudt ge daartoe aanwenden? „e

26