werkkracht in het groot gaat opvragen, in de vrouwen geen onderworpen, weerlooze, voor hongerloon werkende koelies vinden. Zweden, Zwitserland en Nederland staan er slechter bij. Maar Nederland heeft iets voor, een kans, die niet verwaarloosd mag worden. Nu, juist nu, zal het voorstel tot grondwetsherziening in behandeling komen, dat naast algemeen mannenkiesrecht de mogelijkheid van vrouwenkiesrecht belooft, ook van algemeen vrouwenkiesrecht.

Wanneer de arbeidersbeweging, wanneer de vakvereenigingen vooral, nu een ruimen blik hebben en hun belang begrijpen — dan zullen zij met al hun kracht eischen, dat naast het algemeen mannenkiesrecht het algemeen vrouwenkiesrecht wordt vastgelegd in de grondwet. Een goed begrip van wat bij verzuim de toekomst anders onvermijdelijk brengen zal: verlaging van den loons- en levensstandaard, die door de mannen met moeite en strijd omhoog was gebracht, moet de arbeiders doordringen. Dan eerst, wetend dat het een levensquaestie geldt, zullen zij zich de groote krachtsinspanning getroosten, die noodig is om de regeering te doen gevoelen, dat het volk met geen vage mogelijkheid tevreden is, maar dat het nu eischt, dat het nu wil: algemeen kiesrecht voor mannen en vrouwen.

Alkmaar. E. van der Hoeven.

Voor de afdeelingen, zijn van dit geschrift van 'Mej. E. van der Hoeven, door ons Hoofdbestuur uitgegeven, gratis overdrukken beschikbaar gesteld. (Red.).

Brief van Marijtje uit Broek en Waterland *).

Broek, 4 Juni 1915.

Waerde Vriendin!

Je vraegt me, weerom ik in zoo lang niks erais van me hoore liet en of ik je niet erais skraive wou hoe of 'tmit me gaet en staet! Och me lieve mensch, ik hew zelf al zoo oftig docht, ik most de juffrouwen van 't kiesrecht toch erais skraive, aers denke ze nag, dat ik dood bin, en dat zou toch zonde weze.

Maar 't wier al uitstelt en uitstelt en as 't gien ofstel worre zal, den mot 't nou ok maar weze! Weerom ik zoo lang wacht heb? Och heere, ik was aldoor zoo in de war van al die ellende van teugeswoordig dat ik miende dat 't maer beter was, dat ik me mond hieuw. Ik bin der toch zoo kapot van weest — en nog altaid. — 'tls wel net of je deur de taid an de toestand went rake, en der wat meer over heen leeft, maer as je tot bezinne komt en prakkèzeer dat deer, eerst in die mooie naezomer, den in die bitterkoue wintertaid, en nou nag altaid met dit kostelike voorjaar, dat een bloei geeft as nooit te vore, en de verwachting van nuw en krachtig leven wekt, de mensche teugen mekaar opstaen en alles uitprakkezeere om dood en vernieling te brengen, en ongeluk over de heele wereld; als je bedenke, dat alles wat nae moeizaam werk vrucht beloofde, wordt vertrapt en vertreden, en het door ons vrouwen zoo duur gekochte menschenleven, niet meer waard is as een skot kruit, dat wetten en rechten niet meer gelden en beschaeving en opvoeding woorden met een vreemde klank worde benne den bloedt je hart, en je vraeg je of, weertoe dat alles laie zal en of "t leve nag wel waerd is, dat je der zoo voor straie.

En as je den ziene dat al die jonge manne ten straide trekke net zoo blaid as dat ze te bruloft gaen en zoo opzwiept binne dat ze nag denke dat ze wat moois doene en een aêr, die z'n verstand gebruikt en liever voor z'n land leeft, tien er voor sterft, ankaike, of ie tot een laeger soort

*) Leden en lezers zullen zich met ons verheugen, dat de zoo wel bekende en' beminde Marijtje uit Broek en Waterland weer van zich laat hooren. Gelijk de lezer hier en daar aan den tekst zal merken, werd de brief reeds eenige maanden geleden geschreven. [Red.]

wezens behoort den denk ik zoo bai m'n aige, dat we met onze opvoeding en het kweeken van heldere inzichten toch heelekedal op de verkeerde weg raekt binne, en dat wai moeders van de heele wereld er mee skuld an hebbe dat onze brave, lieve jonges nou slacht worde as vee- en den nag zonder de voorschriften voor painloos slachten, die voor het vee in deuzen taid voorskreven binnen. Ik kon der niet van ete en niet van slaepe in d'eerste taid vooral toe Piet en Arie ook weg moste! Gelukkig had ik voor prakkezeere niet als te veul taid! En dat was maer goed ok. Je magge toch niet bai de pakke neerzitte eh! Deerom gong ik maer zoo goed as 't gong m'n ouwe gang, maer tot SKraive kwam 't niet! Maer nou hew ik de boel an kant, de pot staet te vuur en Teun is nae Purmerend met kaes of, zoodat ik't er nou effe van neme kan. Want 't is skarelle met de taid teugeswoordig! Dat zal bai jou wel net zoo weze eh, al denke wai boerevrouwe soms dat de stadsdoames niks aers te doen hewwe den wat in huis te kissebisse en 's middags de straet op te gaen! Nou dat zal van een heele hoop wel zait kanne worde, dat is zeker „aers was de Kalverstraet en de Bijenkorf en Kras niet altaid zoo merakel vol vrouwvolk, om van de lunzroom nou maer niet iens te praete, maer dat binne den ok meist vrouwe, die om niet veul aers denke as om der kleere en en lekker mondje en die der aige van de noode en behoeftes om der henen een bitter beetje antrekke! Maer van jolle wete we wel beter eh! As jolle je boel an kant hewwe, den begint 't hoofdbreken om een aêr en jolle hewwe al meinig lui uurtje opofferd om te zorge dat in deuze swere taiden de boel reilt en zeilt!

Nou, en dat heb ik op main manier ook daen! ;t Is een drokke taid weest! Of liever laet ik zegge 'tis een drokke taid, en weer zal nag 't end van de drokte weze! Want zo as ik al zai, twei van de jonges binne bai de mobelisasie, en de melkknecht ok! Nou kan je wel begraipe hoe erg of we onthand binne. In 't begin vond je 't zoo heil erg niet — in de winter slaen je je er op en boerderai effe makkelijker deur, maor nou in 't voorjaar op de bouw en strakkies bai 't hooie, nou nou! En Teun wordt al een daggie ouweren steunde de leste taid wat veul op de jonges! weldereiste veul docht me! Maer nou is 't toch te bot eh, want nou mot ie veul alles zelf doen! As ik en de maidjes er niet wazze — nou den gong 't verkeerd hoor! Dat geef ik je op 'n brieffie! En as je den zoo onder 't werke deur an't prakkezeere komme, den kan jo der moar niet bai eh, dat alles in de wereld teugeswoordig zoo op z'n kop staet. Toe ze begonne, docht je — nou dat kan niet dure, deer gaet

't te hard voor maer dat was misrekend! 't Biaift

dure! En 't laat em niet anzién of 't gauw uit weze zal nag! Wat denk jolle der van ! Zou't nag een winter ingaan met de oorlog! Och heere! 't Begroot me zoo, voor al die jonge menschenlevens! 't Begroot me zoo voor al die jonge vrouwen die alliendig achterblaive, voor al die moeders. Hebbe ze deerveur derlui klaine rakkers door de stuipe en maezele heenhaalt! Hebbe ze deerveur nacht en dag met ze optrokke en alles wat menschegedachte maer prakkezeere konne gedaen om derlui paintjes te verlichten, derlai hartjes te vormen en er menschen van te maken. Wie zal ze telle, de moeders die nou 's nachts wakker leggen te luisteren nae de kinderstemmetjes die ze van den eersten nacht of beluisterden en die altaid, miskien ook nou, in nood en angst om „moeder" riepen! Ja, want de mannen magge teugeswoordig wat hendiger en behulpzamer weze as vroeger, dat nachtwerk, dat is toch meist voor moeder weglait.

't Heugt main nag dat ons Arie in de wieg lai. Zok vergeet je nooit eh! Op 'n nacht was ie toch zoo lastig eh, zoo onrustig en skreeuwde maer aenhoudend't hoogste lied. Den was ik er op en den der of, dat zal je ook nog wel wete. 'kZou net effe ofzakke en daer begint 't weer! 'k Stoot Teun an en zeg „help jai nou Arie effe, ik bin