heden materialen naar vele bouwplaatsen. Ook dit vraagt veel arbeid en tijd, dus geld. Veel zou kunnen worden bespaard indien de beschikbaar zijnde materialen in grotere hoeveelheden over minder bouwplaatsen zouden worden verdeeld.

Er wordt voor en na veel geklaagd over de sterk gedaalde arbeidsproductiviteit. Ik ben er van overtuigd, dat de oorzaak hiervan, naast verschillende andere, is, dat de aanvoer van materialen niet regelmatig geschiedt met het gevolg dat hierdoor het tempo van de arbeid noodgedwongen wordt vertraagd. Daartegenover staat het n.m.m. vast, dat, indien van el'k soort bouwmaterialen telkens tijdig een zodanige hoeveelheid op het bouwwerk aanwezig is, dat zonder vrees voor stagnatie doorgewerkt kan worden, de werkzaamheden vlotter zullen verlopen waardoor de arbeidsproductiviteit zal stijgen, vooral ook omdat daardoor een goede organisatie van het werk kan worden bevorderd. De factor loon voor elke woning zou dus niet onbelangrijk kunnen dalen.

Tuindorp Amstelstation (Gemeentelijke Woningdienst Amsterdam)

Een groot voordeel bij een snellere voltooiing dan thans het geval is, schuilt dan nog in het veel kleinere renteverlies tijdens de bouw. Ook dit verlaagt de kosten per woning. Daarbij komt, dat veel eerder met de verhuring der woningen een aanvang kan worden gemaakt.

In uitvoering zijnde en voltooide woningen

Voorts is een niet te verwaarlozen factor de risicopost van de aannemer. Indien deze er n.l. van overtuigd zou kunnen zijn, dat hem tijdig alle nodige materialen zouden worden geleverd, zodat stagnatie niet te duchten zou zijn, dan zou hij de risicopost zeer zeker minder hoog in zijn aanneemsom opnemen. Alweer dus een niet onbelangrijke besparing.

Dat al het vorenstaande niet slechts berust op theoretische overweging bewijzen de hierbij gegeven tabel met de bijbehorende grafische voorstelling. De cijfers in de kolommen 1 en 4 zijn geput uit het Maandschrift van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Ter toelichting van de cijfers in kolom 3 wordt medegedeeld, dat er bij de vaststelling van deze cijfers van de veronderstelling is uitgegaan, dat aan alle aan het einde van elke periode in uitvoering zijnde woningen de gehele maand is gewerkt. Dit is in enkele gevallen natuurlijk niet zo en wel ten aanzien van de woningen, welke aan het einde van de maand als in uitvoering zijn vermeld, terwijl met de bouw tussen de eerste en de laatste dag van die maand een aanvang is gemaakt. Deze kleine afwijking was evenwel niet te voorkomen.

De cijfers, opgenomen in de kolommen 5 en 6 zijn de belangrijkste. Kolom 5 bevat de cijfers omtrent het gemiddelde bouwtijdvak per woning gedurende de acht jaren welke aan de oorlog vooraf gingen en gedurende het eerste en tweede halfjaar van 1947 en gedurende de drie eerste kwartalen van 1948. (Latere exacte gegevens waren nog niet gepubliceerd.) Vóór de oorlog schommelde het gemiddelde bouwtijdvak per woning dus tussen 5 en 7V2 oiaand. Indien de bouw van woningen voortgang zou' hebben in een tempo, zoals dit gedurende het eerste halfjaar van 1947 was, dan zou het gemiddelde bouwtijdvak per woning zijn 3 jaren. Dit bouwtijdvak werd tot het derde kwartaal van 1948 aanmerkelijk ver kort en wel tot rond 15 maanden of wel 1)4 jaar. Dit is nog altijd 21/2 maal zolang als vóór de oorlog.

Eén der oorzaken hiervan is zeer zeker het veel te grotf aantal woningen dat in uitvoering is. Kolom 1 bevat de cijferi van de in uitvoering zijnde woningen. De laatste jaren vóól de oorlog kwam dit cijfer niet boven 20.000: eind Septembei 1948 was het gestegen tot meer dan 46.000! Het kan niel anders, dan dat er in verband met de aanwezige arbeids krachten en de beschikbare bouwmaterialen veel te veel woningen in uitvoering zijn. De verhoudingcijfers in kolom geven hiervoor een duidehjke aanwijzing. |

I De grafische voorstelling toont één en ander nog eens dui»

Tijdvak In uitvoering einde van het tijdvak (absoluut) Gemiddeld in uitvoering gedurende het tijdvak Aantal bouwmaanden gedurende het tijdvak Voltooide woningen Gemiddelde bouwtijd in maanden Voltooid in % van het gemiddeld aantal in uitvoering Kolom 1 2 3 4 5 6 1931 25.183 29.833 357.999 50.580 7,7 169,5 1932 17.306 18.592 223.101 41.341 5,4 222,4 1933 28.367 27.006 324.067 44.425 7,6 164,5 1934 22.867 • 26.527 318.331 52.591 6,0 198,3 1935 15.052 20.979 251.744 45.231 5,6 215,6 1936 12.356 13.390 160.678 30.285 5,0 226,2 1937 16.307 15.620 187.438 29.119 6,4 186,4 1938 17.792 19.529 234.351 38.375 6,1 196,5 In het tijdvak Omgerekend per jaar 1947 \ 1' (2e „ 18.459 14.483 89.061 2.433 4.866 36,6 33,6 40.290 34.313 205.878 6.810 13.620 30,2 39,7 1 Ie kwart. 41.521 41.155 123.466 5.672 22.688 21,7 55,1 1948 ]2e „ 44.079 43.079 129.236 6.989 27.956 18,5 64,9 ( 3e 46.666 45.014 135.204 9.134 36.536 14,8 81,2

Zie grafische voorstelling op frontpagina