4. Dat de procreatie in de beide door de Heer Visser vergeleken groepen nog lang niet afgelopen is, mag blijken uit het cijfer van gemiddeld 1.6 kind per gezin een gemiddelde, dat volgens Dr. Sanders nergens in Nederland bereikt wordt, zelfs niet in de kinderarmste gezinnen der hogere ambtenaren.

5. Maar ook tegen de beoordeling van al dan niet normaal, zoals de Hr. Visser dat deed, heeft Dr. Sanders bezwaar. Dat is niet uit een vluchtig bezoek op te maken; daarvoor is een speciaal onderzoek nodig en Dr. Sanders wijst in dit verband naar de uitkomst van een proef, die jaren geleden genomen werd met 5 hoofdonderwijzers in Duitsland, die beweerden, dat zij op grond eener jarenlange ervaring, in staat waren om de geestelijke capaciteiten van kinderen op analoge manier juist te schatten. leder hunner werd opgedragen om 50 leerlingen op die wijze te beoordelen en de door hen verkregen waarderingen liepen zozeer uiteen, dat geen waarde aan deze methode gehecht kon worden. En die methode is door de Heer Visser gevolgd, bij de beoordeling der 63 aangetrouwde personen en van de controlegroep der normalen.

6. Het valt op, dat van de groep abnormalen 18 jongens en 5 meisjes gestorven waren in dezelfde periode, waarop van de evenoude groep normalen maar 5 jongens en 2 meisjes stierven. Zijn de abnormalen minder levenskrachtig? Ook dat er 3 maal meer jongens dan meisjes stierven, strookt met cijfers langs anderen weg verkregen.

Zo valt er meer op te merken, maar wij wiUen het hierbij laten en eindigen met de wens uit te spreken, dat het onderzoek van den Heer Visser over een jaar of 10 (maar dan meer naar de eis) nogmaals uitgevoerd moge worden en zijn pogen in andere streken van Nederland herhaald moge worden.

Op die wijze toch zal van lieverlede onze kennis van, en ons inzicht in een van de lastigste kultuurproblemen van deze tijd vergroten resp. verdiepen.

J. Ch. V. Schouwenburg

*) Het adres van den schrijver is: v. Weede v. Dijkveldstraat 32, Haag.