oud-mijnwerkers (lo-haks) door de ziekte werd aangetast. In de verslagen vind ik dienaangaande de aanteekening, dat in .Mei en Juni 88 honderden oud-mijnwerkers als verlofgangers in plaats van naar China clandestien naar de Straits verhuisden, waar zware beri-beri heerschte doch de loonstandaard hooger was.

Later bleek, dat de slechte voeding en de zooveel mindere vrijheid, die zij daar ondervonden, hun deed besluiten naar Bilhton terug te keeren doch met de beri-beri onder de leden.

Het komt mij voor, dat hier wel geen twijfelachtig verband bestaat tusschen het optreden van beri-beri op Billiton en de immigratie.

\an 1893 tot 1903 volgt nu een periode, gedurende welke de beri-beri slechts binnen beperkte grenzen zich manifesteerde. Er waren zelfs enkele jaren, waarin het aantal beriberi-gevallen opvallend gering was. Nu moet ik er direct bijvoegen, dat in nevensgaande bijlagen de sterfte-, ziekte- en beri-bericijfers slechts van betrekkelijke waarde zijn en alleen beteekenis hebben, wanneer men hen in hun onderling verband en dan nog met betrekking tot de sterkte en immigratiecijfers beschouwt. De mijnwerker is bevreesd voor beriberi, en in jaren van epidemie is de neiging tot repatrieering dus grooter dan gewoonlijk. Het behoeft dus wel geen betoog, dat vooral de morbiditeitscijfers over het algemeen veel te laag zijn.

Toch blijkt uit de curve zeer duidelijk het verschil tusschen de echte beri-beri-jaren en de perioden van gunstigen algemeenen toestand.

Het jaar 1903— 1904 vertoont plotseling weer een acute stijging van het aantal beri-beri-gevallen van de mortaliteit en van de morbiditeit, welke laatste factoren hiermede in direct verband staan.

Alhoewel het aantal immigranten zelfs geringer was dan \orige jaren, was het gehalte der aangekomenen, wat betreft hun physieken toestand, veel minder gunstig, een en ander