(uitgebreide demping, vooral rechts, geen reutelgeruischen, geen opgeven, geen temperatuursverhooging) namen deze verschijnselen inde zwangerschap niet toe, maar traden aanhoudende baarmoeder-bloedingen op. Deze kwamen door rust niet tot stilstand, en daarom werd „wegens de bloeding en mede om de tuberculose” abortus opgewekt. Naar onze meening gaf de tuberculose hier geen recht de overigens juiste gedragslijn te steunen. m.m. A. 209. 111 p. Hier bestonden reeds twaalf jaren verschijnselen van tuberculose (veel opgeven, bacillen +, demping, vochtige reutelgeruischen). Inde eerste beide zwangerschappen ging de vrouw telkens achteruit, maar zij herstelde zich na afloop daarvan. De beide kinderen bleven gezond. De derde zwangerschap maakte haar zeer bevreesd voor een slechten afloop. Deze groote vrees en de bij de vorige bevallingen opgedane ervaring bewogen den huisdokter, na consult, de zwangerschap af te breken. Daarna maakte de vrouw het goed. Wij zijn van oordeel, dat de afloop der vorige bevallingen juist geen grond opleverde voor de provocatie abortus. In welke mate men hierbij echter aan den angst der patiënte mag of behoort toe te geven, is voor een buitenstaander moeilijk uitte maken. De hedendaagsche geneeskundige litteratuur schijnt in het algemeen niet gunstig voor een kalmere stemming bij leeken! n. n. A. 30. II p. De tuberculose begon inde eerste zwangerschap, maar verbeterde daarna. Het kind stierf, een half jaar oud, aan tuberculose. Verergering der ziekte viel samen met het begin der tweede zwangerschap en hierom werd deze inde tweede maand afgebroken. Het bleef echter slecht gaan met de vrouw, zij stierf elf maanden later. Zich op het standpunt plaatsend, dat toeneming van het longproces een juiste aanwijzing is voor het opwekken van miskraam, kan men de behandeling niet af keuren. Dat zij hier niet heeft mogen baten, is intusschen zeker. Men kan dit een goedkoope kritiek noemen. Het komt ons evenwel niet overbodig voor de aandacht te vestigen op het feit, dat het kunstmatig afbreken der zwangerschap geen zekerheid van genezing, althans van verbetering van de longziekte geeft; uit menig geschrift van Duitsche herkomst zou men waarlijk kunnen afleiden, dat dit een uitgemaakte zaak is! Drie gevallen van kunstmatige vroeggeboorte. g.g.A.103. Vip. Tuberculose sedert 1909 na de vijfde zwangerschap. In ditzelfde jaar begon de zesde zwangerschap en schreed het

106